Ауыспалы жайылымдардың тиімділігі және ұйымдастыру негіздері

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Ауыспалы жайылымдардың тиімділігі

Орындаған: Болатбек Еркежан

Тобы: АГ-413

Тексерген: Сагындыков С. Н

Семей, 2016ж

Жоспар:

Жайылым аумағын ұйымдастыру үшін жер бөліктерін дұрыс таңдау.
Жайылымдардың сиямдылығы мен тиімділігі.
Аймақтық ауыспалы жайылымдар.
Пайдаланған әдебиеттер.

Жайылым аумағын ұйымдастыру үшін жер бөліктерін дұрыс таңдау.

Жайылымдардың жеткілікті мөлшерде құнарлы және сіңімділігі жақсы мал азығы мен оңтайлы орналасқан маусымдық жер бөліктері болуы тиіс. Бұл малдардың жеткілікті түрде тоюы мен өрістің өнімділігін қамтамасыз етеді, сөйте тұра, жайылымдарды тозғындаудан және шөп шүйгінінің нашарлануынан қорғалуына жағдайлар жасайды.

Малдардың жайылымдармен қамтамасыз етілу мөлшерін білу және осы мөлшерді қатаң сақтау өте- өте маңызды. Бекітіліп берілетін жайымдылық жер бөліктерінің шөп шүйгінін шамадан тыс жегізбей-ақ, малдарды азықпен толық қамтамасыз етуі тиіс. Фермаларға, табындарға, отарларға маусымдық жайылымдарды бекітіп берерде, малдардың сол жайылымдардағы жалпы азық қорларын пайдалану мөлшері 75-85% дан аспайтын жағын алдын ала қарастыру керек.

Республиканың қуаң, шөлейт және шөл аудандарында, жайылымдар өнімділігінің жылдар бойынша алғанда күрт құбылуы мүмкін екенін ескеріп, қолайсыз қуаңшылық жылдаы пайдаланатын жайыдымдық сақтандыру қор ретінде, желінбей қалатын азық мөлшерін арттыру қажет. Сондықтан шөлейттерде, әсіресе, шөлдерде жайылым азығының жалпы көлемінің шамамен 25-35%-ға жуығы қалуы тиіс.

Жайылымдық азық қажеттілігін есептеген кезде, бірінші кезекте, барлық жайылымдық кезең мен жеке айлар бойынша мал басының жалпы санын есепке алады. Жайылымдарды белгілі бір шаруашылық жағдайында тиімді пайдалану үшін:

Жаюға шығарылатын малдардың пайдалануға тиіс жайылымдық азығының нақты мөлшерін;
Жайылымдардың өнімділігін;
Жайылымдарды толық пайдалану коэффициентін;
Жайылымның 1 гектарына түсетін мал салмағын;
Жайылымдық азықтың сақтандыру қорын білу қажет.

Жайылымдардың сиямдылығы. Сиымдылықты мекендегі жайылымның отарлық бөлігінің өсімдік және топырақ жамылғыларын тоздырмай, жеткілікті мөлшерде 1 га жерге жаюға болатын мал саны деп түсіну керек. Сиымдылық маусым бойындағы бас-күн/га немесе бас/га есебінде белгіленеді.

Жайылымның сиымдылығын олардың жалпы өнімділігі мен шөбінің ылғал көлемі бойынша есептеуге болмайды, өйткені оның сыйымдылық мөлшеріне әсер ететін көптеген себепкер нәрселер есепке алынбай қалады. Жайымдылық шөп шүйгінінде мал жеейтін түрлер де кездеседі, ал оларды желінетін қор ретінде бағалау қателік болады, көктемнен күзге дейін азықтың ылғалдылығы және оның құрамындағы қоректік заттар өзгеріп тұрады; жайылымдар азықтарының құндылығы өсімдік түрлерінің өсіп-жетілу сатылары бойынша да алуан түрлі, мал жайылымда өскен азық көлемінің барлығын түгел жемейді, ал егер солай бола қалса, ол шөп шүйгінінің тозуына, кейде өліп қалуына әкеп соғады. Мұндай себепкер жағдайлардың бәрінде ескермесек, жайылымның сыйымдылығына қатысты алған деректеріміз дұрыс болмай шығуы мүмкін.

Аймақтық ауыспалы жайылымдар.

Академик И. В. Лариннің пікірі бойынша «,, , ауыспалы жайылым- бұл жайылымдарды қалыпты ұстап тұру және олардың өнімділігін арттыруға бағытталған пайдалану мен күтіп- баптау жүйесі». Яғни, ауыспалы жайылым -жайылымдарды мал жаю мерзімдерін, өрістерді және шөп шүйгіндерін жөндейді, тынықтыруды алмастыра отырып пайдалану жүйесі.

Жоғарыда атап көрсетілгендей, жайылымдардымаусым бойына ауыстыру, үнемі жүйелі түрде болмаса да, Қазақстанда ерте заманнан бері қолданылып келе жатыр. Жайылымдар жүздеген жылдар бойы қанағаттанарлық жағдайда сақталып келген көшені мал шаруашылығын еске алсақ, өрістер тек маусым кезінде бір-ақ рет ғана емес, көктемде өсімдіктердің вегетативтік кезеңінде жиі, жаз бен күзде біршама сиректеу болса да ауыстырылып отырады.

Көбіне біртекті шөл, не шөлейт жайылымдарда ғасырлар бойы сыннан өткен осы бір тұрақты әдісті, әрине, біршама жаңғырған түрінде, қоланғанда да дұрыс шығар. Яғни, сөз жайылымдарды маусым бойынша ауыстыру деген түсінікке қысқааусымдық ауысытыру дегенді де енгізу жайында болып отыр.

Ауыспалы жайылымдар жайылымдар ұйымдастыруға қажетті шарттар:

Жайылымдарды сыйымдылығына, жайылатын мал басына қарай, суы санитарлық- тазалық талаптарына сай келетіндей суаттармен толық қамтамасыз ету.
Жайлымға түсетін мал басы салмғын оның сыйымдылығына сай келетіндей дұрыс белгілеу. Әсірее, қуаң жайылымдарға салмақты артық түсіргеннен гөрі аз түсірген жақсы. Сондай-ақ жайылымдық аумақты бірқалыпты пайдаланғанның да маңызы бар.
Жайылым аумағын олардың ерекшеліктеріне пайдаланылмай қалған жердің болуын жою мақсатында, жайылымдардың шекараларын маусымдық немесе жылдық ауыспалы жайылымдық алқаптар анықтау және нақты бекітіп беру.

Пайдаланған әдебиеттер:

А. Т. Тілеуқұлов, Е. Д. Дәркенбаев. Мелиоративті - гидротехникалық құрылымдарды жабдықтайтын автоматты қондырғылар. ТарМУ, Тараз, 1998

Справочник Мелиорация и водное хозяйство, т. 4 Сооружения. / Под ред. П. А. Поладзаде. М. : «Агропромиздат», 1987

Айдаров И. П. и др. Оросительные мелиорации. Москва, Колос, 1988

Козыкеева А. Т. Мелиорация негізінен практикум. Тараз, 2003

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.