Өсімдіктердің аурулары. Түрлері

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Өсімдіктердің аурулары

Орындаған: Болатбек Еркежан
Тобы: АГ-413
Тексерген: Ахметова Айжан

2017ж
Жоспар:
1. Өсімдіктер аурулары
2. Түрлері
3. Пайдаланған әдебиеттер

Өсімдік аурулары, туындау себептеріне байланысты жұқпалы (түрлі бактерия, вирус, саңырауқұлақ,гематода, т.б. тудыратын) және жұқпайтын (қоректену тәртібінің бұзылуынан, ыстық-суықтан, өнеркәсіп қалдықтарының әсерінен, т.б.) аурулар топтарына бөлінеді. Жұқпайтын ауруларға қыстың үскірік аяздарынан жеміс ағаштарының діңі шытынап жарылуы, күздік егістер мен көпжылдық шөптесін өсімдіктердің үсікке ұрынуы, жаз айларының аптап ыстығы мен куаңшылығы, аңызақ желдер салдарынан астық дақылдарының масақтарында дән байлануы төмендеп, шөпектенуі, т.б. жатады. Өсімдіктердің жұқпалы ауруларын саңырауқұлақтар, бір клеткалы, таяқша тәріздес бактериялар, вирустар мен вироидтар қоздырады. Зиянды саңырауқұлақтардың, бактериялардың, кейде аяз салдарынан өсімдіктің кейбір бөлігі дұрыс өспей, шектен тыс ұлғайып ісікке, бұдырға айналып, өсімдік рагіне әкеліп соқтырады. Көпжылдық ағаштардың мех. немесе аяздан зақымданған діңдерінде, тамыры мен тамыр жемісінде, кейбір өсімдіктердің сабақтары мен гүл қауашақтарында, жапырақтарында бунақ денелілер жұмыртқаларын салып, сонда өсіп-көбейіп, зақымданған органды пішіні домалақтау келген ісіктерге айналдырып, оның дамуына себепші болады.
Фитофтороз -- Phytophthora туысына жататын саңырауқұлақтар қоздыратын өсімдік ауруы. Бұл ауру көбінесе картоп, қызанақ, цитрусты дақылдарға, алмаға, т.б. түседі. 19 ғасырдың 2-жартысында Фитофтороз. Батыс Еуропа елдерінде тек картоп жеп күнелткен мыңдаған ирландықты ашаршылыққа ұшыратқан (Ф.Энгельс "Табиғат диалектикасы"). Картоп Фитофторосы жауыны көп жаздың 2-жартысында картоп егістігіне зиян келтіріп, дақылдың тамыртүйнегі мен жапырағын зақымдайды. Кеселге шалдыққан жапырақтардың жоғары ұшы мен жиектерінде қоңырқай келген үлкен дөңгелек дақтар, ал дақылдың сабағында ұзынша қоңырқайдақтар немесе сызықшалар пайда болып, соңында қурап қалады. Түйнегінде сұрғылт дақтар пайда болып, кейіннен қарайып, түйнекті шірітеді. Ауру тұқымдық картоп арқылы таралады. Фитофтороздың дамуы егер бірнеше тәулік бойы ауа ылғалд. 90 -- 95% болып, ал ауа температурасырасы 15 -- 17С-тан аспаса қарқынды өтеді. Күрес шаралары: қызанақ тұқымын себу алдында 0,5 -- 1%-дық тотияйын немесе калий перманганаты ерітіндісіне 12 -- 16 сағатқа салып қою керек. Тұқымдық картопты іріктеп алып, ТМТД (3 -- 4 лт) немесе фундазол мен фенорам супер (2 лт) препараттарының бірімен өңдеу қажет. Фитофтороз белгісі байқалған өсімдікке риомил МЦ не ридомил голд МЦ (2,0 -- 2,5 лга) препаратын бүркеді.
Антрахноз -- өсімдіктің саңырауқұлақтан пайда болатын ауруы. Ол өсімдіктің жапырағы мен гүл бүршіктерінде, жемісі мен сабағында қоңыр түсті, айналасы қызғылт немесе қара дақтар түрінде пайда болады. Соның негізінде өсімдік қарайып, қурайды. А. дәнді-дақылдарды, жеміс-жидектерді, бақша дақылдарын т.б. зақымдайды. Ауруды болдырмау шараларына жерді дұрыс жырту, ауруға төзімді сорттарын шығару, ауру өсімдіктерді жинап алып өртеу және инсектицидтермен дәрілеу т.б. жатады..
Ақ шірік (--Ақшірік) немесе Альтернариоз -- күнбағыс, соя, үрме бұршақ, зығыр және тағы басқа өсімдіктерде, сонымен қатар қоймадағы көкөністерде саңырауқұлақ салдарынан болатын өте хауіпті ауру. Қоздырғышы - Ascomycetes класының Helotiales қатарына жататын саңырауқұлақтар. Ақ шірік өсімдікті істен шығарады.
Күресу жолы: ақ шірік жұққан тұтас өсімдікті немесе оның бөлімін отап құрту, тұқымын тазалау, екінші дақыл егу, овощтар сақталатын қойманың температурасын 1 -- 3 градуста ұстау және оны желдетіп тұру.

Ақұнтақ кеселі - шөптесін, ағаш, шала бұта өсімдіктердің ақұнтақ саңырауқұлағы тудыратын ауруалар тобы. Бұл саңырауқұлақтар Қазақсанда ауыл шаруашылығының 66 түрін, соның ішінде қант қызылшасы, асқабақ, жүзім зақымдайды. Ақ ұлпа күйінде өсімдік жапырағына, өркені мен сабағына, гүлі мен жемісіне түседі де, кейін киіздей үйысып, көптеген ұсақ қара даққа айналады. Ауру салдарынан өсімдіктің жапырағы мен өркені солып, сүрегі өсуін тоқтатады, жемісі шіри бастайды. Бұл аурудың қоздырғышы Ақұнтақты саңырауқұлақтар конидиялар, жемісі арқылы тарап, өсімдік қалдықтарында, мицелий күйінде өсімдік бүршігінде т.б органдарда қысап шығады.
Жүгері қаракүйесі - базидиомицеттер класына жататын саңырауқұлақтар тудыратын жүгері ауруы. Жүгері қаракүйесі ауруларына жүгерінің бөртпе қаракүйесі мен тозаңды қаракүйесі жатады. Жүгерінің бөртпе қаракүйесін Ustіlago maydіs саңырауқұлағы тудырады. Саңырауқұлақ ақшыл немесе алқызыл мицелла қабықшасымен қапталған, диаметрі 1 - 20 сантиметр бөртпелер түзіп, өсімдіктің барлық мүшесін зақымдайды. Буын аралықтарында пішіні домалақтау, ірілігі жаңғақтай немесе одан үлкенірек, ал жапырақ тақталарында өн бойына созылған, жіңішке ақшыл сарғылт, бұйраланған немесе ірілігі асбұршақтай бөртпелер пайда болады. Жүгері шашақтана бастағанда бөртпенің сыртқы қабықшасы жарылып, ішінен күйе тәрізді споралар шығады. Олар гүлдену кезінде собық жіпшелері арқылы дәндерді зақымдайды. Собықтың жартысына дейін қамтитын пішіні әр түрлі бөртпелер пайда болады да, дәннің орнына көптеген қаракүйе споралары түзіледі. Ауруға шалдыққан өсімдіктердің өсуі баяулап, дәннің түсімділігі 20 - 30 пайызға дейін төмендейді. Ауру қоздырғышы шірімеген өсімдік қалдықтарында сақталатындықтан, жүгеріні бір жерге қатарынан бірнеше рет еге берсе, аурудың дамуы жыл сайын өрши беруі мүмкін. Жүгерінің тозаңды қаракүйесі жүгерінің тек собығы мен шашақшаларын зақымдайды. Собықта дән түзілмей, ол өзекшесімен қоса толығымен жұқа жапырақшалармен көмкерілген қаракүйе түйіріне айналады. Шашақшалардың жеке гүл шоқтарында да түйіршіктер пайда болады. Егін жинау кезінде қаракүйе споралары топыраққа көшіп, бірнеше жылға дейін сақталады. Бұл ауру жүгері өсіруге маманданған Алматы облысының Панфилов, Ұйғыр, Еңбекшіқазақ аудандары жерінде кең таралған. Жүгері Қаракүйесімен күресу шаралары: ауыспалы егіс жүйесін қатаң сақтап, себер алдында тұқымды витавакс 200 ФФ (3 - 5 лт), дивиденд 030 (2 - 3 лт), фенорам немесе фенорам супер (2 кгт) препараттарының бірімен дәрілейді
Мақта аурулары -- мақта дақылында саңырауқұлақтар мен бактериялар қоздыратын өсімдік аурулары. Олардың ішінде республикада кең таралып, көп зиян келтіретіні тамыр шірігі, вилт (солдырма), гоммоз, т.б. аурулар. Тамыр шірігін "Rhіzoctonіa аderholdіі", кейде "Fusarіum", "Pythіum" саңырауқұлақтары мен бактериялары қоздырады. Қоздырғыштар мақта орылып болғаннан кейін топырақта қалған өсімдік қалдықтары арқылы тарайды. Ауру белгілері алғаш жапырақ (4 -- 5) өсіп жетілгенге дейінгі, жаңа шыққан көк өскіндерінде байқалады; мақтаның тамыры мен одан тараған тамыршалары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.