Еңбек ақы төлеу формалары және жүйелері. ҚР-дағы еңбек ақы төлеу жүйеіндегі ерекшеліктері

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Еңбек ақы төлеу формалары және жүйелері. ҚР-дағы еңбек ақы төлеу жүйеіндегі ерекшеліктері.

Орындаған: Болатбек Еркежан

Тобы: АГ-413 Тексерген: Габдуллина Лаззат Баглановна

2017ж

Жоспар:

Еңбек ақы төлеу формалары
Еңбек ақының мәні мен маңызы.
Еңбек ақы төлеудің жүйелері
Пайдаланған әдебиеттер

Еңбек ақы төлеу формалары.

еңбекті өндіруге қолданатын жұмыс күшінің құны еңбек ақы болып табылады. ұйымда еңбек ақыны төлеуде белгілі қағидаларды сақтау қажет. жұмыскерлердің еңбегіне төлемді жіктеу қағидасына сәйкес келесідегідей факторларға: еңбек мөлшері мен сапасына, еңбек операцияларының қиындык дәрежесіне және жұмыскерлердің біліктілік деңгейіне еңбек шартына, жұмыскерлердің өмір сүру жағдайына байланысты жүргізілуі керек.

Еңбек ақының өсу деңгейі еңбек өнімділіпнің өсу деңгейінен озып кетпеу керек. Өйткені еңбек ақы өнірістік жұмсалымдардың құраушысы болып табылады, ал енбек өнімділігі бір жұмыскерге келетін өнім көлемін анықтайды,

Кәсіпорында еңбек ақыны ұйымдастыруда елдегі төменгі күн көру деңгейімен сәйкес орындалуы маңызды орын алады. Бұдан басқа инфляциялық факторларға және адамдардың әл-ауқатын көтерудің қажеттілігіне байланысты жұмыскерлердің еңбек ақысын өсіру кағидасы сақталып отыру қажет.

Еңбек ақыны кеңінен тараған формалары кесімді (жасанды) және уақыттық формалар болып табылады. Жасанды форма - еңбек ақыны нақты жұмыс көлемінің орындалуына негізделсе, ал уакыттық форма - өткізген уақыты (ай, кұн немесе сағат) бойынша төленеді. Еңбек ақыны төлеудің жасанды формасы әрбір жұмыскердің нақты жұмыс немесе өндірген өнім көлемін анықтауға болатын жағдайда қолданады. Бұл форма еңбек өнімділігін көтеру көзкарасынан қарайтын болсақ, үдемелі болып саналады және жұмыс көлемінің өсуіне ынталандырады. Оны қолдану тек, егер кәсіпорында өндіріс көлемінің сапасын төмендегідей өсуін қамтамасыз ететін өнім немесе жүмыс сапасын қадағалау жақсы ұйымдастырылған жағдайда тиімді болады. Еңбек ақыны төлеудің жасанды формасы төмендегідей анықталады.

Еажасан =Р жасан* Qжұм

мұндағы Р жасан - жұмыс көлемінің немесе өнім бірлігіне бекітілген жасанды баға;

Qжұм - орындалған немесе жоспарланған жұмыс немесе өнім көлемі. Жасанды баға төмендегідей орнатылады

Р жасан=Тмөлш*Нуак

мұндағы Т _мвлш - уақыт бірлігіндегі еңбекті төлеудің тарифтік мөлшерлемесі;

Нуак, -өндіру нормасы.

Еңбек ақыны төлеудің уақыттық формасы берілген уақыт мезетінде нақты орындалған жұмыс көлемін анықтауға болмайтын жұмыскерлерге қолданады. Бұл толем формасы төмендегідей анықталады

ЕАуақ - Т _{сагмвлш} tжұм

мұндағы, Т _{сагмвлш} - еңбек ақыны төлеудің сағаттық тарифтік мөлшерлемесі;

tжұм - жоспарланған немесе накты істелген уақыт.

Тарифтік мөлшерлеме жұмыс уақытының бірлігінде (сағат немесе ай) жұмыскердің еңбек ақы төлеу деңгейін көрсетеді. Төменгі тарифтік мөлшерлеме еңбек ақыны төлеудің уақыттық формасы бойынша және қалылты еңбек жағдайы кезінде бірінші разрядқа сәйкес келеді және мемлекетпен бекітілген сол мерзімдегі төменгі еңбек ақы денгейіне байланысты орнатылады. Тарифтік мөлшерлемелерді жұмыскерлердің біліктілік разряды бойынша жіктеу тарифтік коэффициенттер негізінде жүзеге асады.

Тарифтік коэффициенттер бірінші разрядқа қараганда әрбір разрядтың біліктілік деңгейінің айырмашылық дәрежесін сипаттайды. Тарифтік коэффициенттерді дұрыс жасау жұмыскерлерді ынталандыру жүйесінде үлкен орын алады. Тарифтік коэффициенттің ұсынылған мәндері еңбек бойынша министрліктерде жасалады. Солардын негізінде салалық тарифтік коэффициенттер орнатылады.

Тарифтік коэффициенттер немесе солардың негізінде есептелген тарифтік мелшерлемелер тарифтік торға бірігеді.

Тарифтік тор тарифтік коэффициенттер (немесе мөлшерлемелер) келесідегідей жіктелетін кестеден тұрады: біліктілік разряды, жұмыс түрлері және өндірісті басқару денгейлері бойынша. Кәсіпорында біртұтас тарифтік тор болуы мүмкін. Кейбір жұмыскерлер категориялары үшін жеке тарифтік торлар болады.

Мысалы 5-ші кестеде электр желілері кәсіпорынының жұмыскерлерінің еңбегін төлеудің біртұтас тарифтік торы келтірілген.

Жұмыскерлердің еңбек ақысы - бұл өндірістік үдеріске қатысқан еңбек ресурстардың бағасы.

Еңбек ақы - бұл жұмыстың сый ақысының формасы. Кәсіпорында еңбек ақыны ұйымдастырудың негізінде келесі қағидалар жатыр. Олар қандай да бір өзгешеліктерімен нарықтық экономикасы бар барлық елдерде қызмет етеді:

Еңбектің сапасы мен санына байланысты еңбек ақы төлеу.

Орташа еңбек ақымен салыстырғанда еңбек өнімділгінің тез өсуі.

Мамандығы, аймақтық және салалық ортасына, жұмыс жағдайына және т. б. байланысты жұмысшылардың әр-түрлі категориялары және тобы үшін еңбек ақының мөлшерінің әр-түрлі болуы.

Елдегі инфляция қарқыны бойынша еңбек ақының өсіру.

Еңбек ақының төленуінің кепілділігі.

Кәсіпкер өз қызметінде еңбек ақыны анықтағанда сыртқы сипаты бар факторларға сүйенеді:

- мемлекетпен бекітілген еңбек ақының минималды деңгейі;

- кәсіпкер мен жұмысшылар ұжымының арасындағы келісім шарт шарты;

Кәсіподақ комитетінің талаптары.

- Жұмыскердің еңбек ақысын ұйымдастырғанда кәсіпкер міндетті:

- өз кәсіпорнының жұмыскерлеріне еңбек ақы жүйесін және формасын анықтауға;

- бастықтар, мамандар және техникалық орындаушылар үшін лауазымдық айлық жүйесін әзірлеуге;

Барлық жұмыскерлер үшін үстеме ақының мөлшерін анықтауға және критерии таңдауға.

Басқарушы өнері болып, еңбек ақының қолда бар жүйесі мен формасынан нақты кәіспорынға және осы кәсіпорынға алынған нақты жұмыскерге тән келетінің таңдап алу табылады.

б