Екпе қияр

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Екпе қиярдың шыққан жері - Үндістан, онда біздің заманымызға дейін 3000 жылдан астам бұрын егіліп, өсіріле бастаған, әртүрлі жабайы ұсақ және қатты жемісті формаларының орталығы қазір де сонда. Бұл дақыл батысқа да, шығысқа да сол жерден тарала бастаған.

«Қияр» грекше піспеген, пісіп жетпеген деген сөз. Антик дәуірінің өзінде-ақ қиярда шипалы қасиет бар деп санаған. Мәселен, қияр дәндерінен бойдағы қызуды басатын және бүйректегі тастарды кетіретін дәру ретінде сусын дайыңдаған. Гиппократ жас қиярды туберкулезге пайдалы деп есептеген. Көне Рим мен Грецияда қиярлардың теплицалық дақылы сол кезде-ақ белгілі болған.

Тағамға пісіп әрі өсіп жетпеген мәуелерін жас және тұздалған түріңде пайдаланған. Тұздау үшін, әсіресе жұлынғанына 2-3 тәулік болған, былайша айтқанда, «пикули» немесе 4 -5 тәуліктік «корнишондар» аса бағалы.

Қиярдың қоректік бағалығы онша жоғары емес, бірақ мәуесі азықтық көкөністердің ішщдегі ең көп таралғандарының бірі: дәмі сүйкімді, тәбет ашады, бұзылған зат алмасуды қалпына келтіруге әсер етеді. Қияр мәуесінде фосфор, калий, магний, темір, йод тұздары және В(Ві, Вг) витамиңдер тобы көп. Қиярда тиамин қызылшадағыдан, шалғамдағыдан кем емес, ал рибофлавин, тіпті, басты пияз бен шалғамдағыдан анағұрлым көп. Мәуесінен сондай-ақ пептондау ферменттері табылды, олар белоктарды қорытуға әсер етеді, белоктар мен В ₂ витаминін жақсы сіңіруді қамтамасыз етеді, шіру процестерін кемітеді. Көптеген биологиялық сергек заттар қияр қабығының дәл астында жиналған, сондықтан қиярды қабығын аршымай жейді.

Қиярдағы калий тұзы (148 мг %) организмнен су мен ас тұзын шығаруға ықпал етеді. Журек тамырларын нығайтады. Оны атеросклерозға, семіруге және гипертонияға қарсы қолданады. Қияр сондай-ақ іш босатуға, өт пен несеп жүргізуге әсер ете алады. Денеге тұз жиналған кезде қиярға қант қосып жеуге кеңес береді. Қиярдың жас сөлін ішу де пайдалы. Халық медицинасы ішек-қарын шаншуы кезінде тыныштандыратын әрі ауруды басатын дәру ретінде қияр сөлін ұсынады; оны шеменді және жүрек ауруларына байланысты ісінуді емдеуге де пайдаланады. Жоғары тыныс жолдары қатарына және жөтелге қарсы қияр сөліне бал қосып ішкен жөн (2-3 ас қасықтан тәулігіне 2-3 рет ішу керек) . Қияр сөлі ауыр дене жұмыстарында инфаркт миокардадан сақтану үшін де пайдалы, оның үстіне ол нерв жүйесін тыныштандыруға, оны нығайтуға да әсер етеді. Тәулігіне 100 мл дейін таза қияр сөлін ішуге болады. Оны басқа, мәселен, қара қарақат, алма не томат (2:2:1) және сарымсақ (20:1) шырындарымен қосса, оның әсер күші арта түседі.

Кавказда халық медицинасында пісіп жетпеген қияр мен өркендердің қайнатпасын сары ауруға және бауырдың басқа ауруларына ішеді. Қияр дәндері қияр сөлдері түрінде бүйрек және қуық ауруларына, сүргі дәруі ретінде пайдалы дәрі көрінеді.

Жас қияр сөлі емдік-профилактикалық және косметикалық дәру ретінде жоғары бағаланады: тері уылжып, тонусы көтеріліп қана қоймайды, оған күліңгір, барқыт түс береді, сонымен қатар безеулерді, бөртпелерді, секпіл-дерді, пигмент дақтарын кетіруге көмектеседі. «Қияр» лосьонында таза қияр сөлі, қырмызыгүл мен түймедақтың тұндырмасы бар.

Қияр сөлі мен көк қабығының тұндырмасын былай жасауға болады: қабығы аршылған жас қиярдың 4 ас қасық үгіндісін бір стакан қайнаған суға салып, 4 сағат тұндырады да електен өткізіп, теріні жуу және малма үшін пайдаланады. Беттегі безеу, бөртпе, пигмент дағын кетіру үшін су қосылған (арақатысы 1:2) тұңдырманы қолданады, ал құрғақ тері үшін тұндырманы мөлшерін бірдей етіп қайнаған сумен араластырып, 1 бөлігіне 1 шай қасық глицерин қосады. Қияр маскасының ағартарлық, сергітерлік әсері бар, әсіресе майлы теріні ерекше уылжытады.

Масканы үгілген жас қиярды алмамен не нәрлі креммен ара-ластырып дайындайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.