ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ ТАЛДАУ МЕН СИПАТТАМАСЫ

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Титулка үшін
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІҢ СИПАТЫ ... ... 5
Халықаралық - құқықтық жауапкершіліктің түсінігі мен негіздері ... ... ... ... ..5
Халықаралық құқық жауапкершіліктің түрлері мен нысандары ... ... ... ... ... 10
2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ ТАЛДАУ МЕН СИПАТТАМАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
2.1 Халықаралық құқық бұзушылық - халықаралық жауапкершілік негізі ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.2 Қазақстан заңдары бойынша халыкаралық-құқықтық жауапкершілік мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28

КІРІСПЕ

Қурстық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Әлемдегі халықаралық қатынастар мен интеграциялық процесстердің жылдам дамуы жаңа институттар мен көкейтесті мәселелер пайда болатын халықаралық құқықта анық көрінеді. Олардың бірі болып халықаралық құқықтың институты болып табылады. Сонымен бірге дәл осы институт бүкіл халықаралық құқықтың кепілі және оның сенімділігі мен әлемдегі абыройының индикаторы болып табылады. Біріншіден, халықаралық құқықтағы жауапкершілік ретінде оның негізгі субъектілері мемлекеттердің жауапкершілігі болып табылады.
Қарама-қайшы болып бұл мәселенің көптеген жылдар ішінде қалай батыс, солай отандық халықаралық құқық ғылымында ашық қалатыны болып табылады.
Халықаралық құқық бойынша еңбектер мен халықаралық құжаттарға жүргізілген талдау мемлекеттердің жауапкершілігі халықаралық ұйымдар жауапкершілігінен, содан кейін жеке тұлғалардың жауапкершілігінен бұрынырақ пайда болған және ғылыми тұрғыда негізделгенін көрсетті. Бұл заңды да, өйткені мемлекет жауапкершілігін бекітіп алғаннан кейін қалған субъектілердің жауапкершілігін тану жеңіл әрі қылмыстардың (құқықбұзушылықтардың) құрамдары да салыстырмалы түрде дайын болды. Аталған қосымша құжатта көптеген жалпы ережелер болды және оларды аналогия бойынша халықаралық ұйымдарға, кейбір ережелерін жеке тұлғаларға да қолдануға мүмкіндік беретін. Бұл құжат барлық субъектілерге бір мезгілде және бір кезеңде қиын құжатты қабылдауды кейінге қалдыруға әсерін де тигізетін еді. Кейбір ережелер деп отырғанымыз, лауазымды адамның қылмысы мемлекетті қылмыстық іс әрекет үшін немесе оны жасаудың алдын ала алмағаны үшін жауапкершілікке тартуға әкелетінін бекіткен. Ал құжаттағы кейбір ережелер мемлекет атынан әрекет ететін лауазымды тұлғалардың халықаралық құқықтағы жеке жауапкершілігіне таратылмайтын. Сондай-ақ заңды қызметпен келтірілген тәуекел үшін халықаралық жауапкершілікке баптардың күші жүрмейтінін бекітті.
Бұл мәселе бойынша түсіндірмеде: мемлекет халықаралық ұйым атынан, бірақ өз басшылығындағы органдар арқылы әрекет еткенде мұндай әрекет мемлекеттің жеке әрекеті болып табылады және оған қолданыстағы баптар қамтитын салалар таралады. Кез-келген басқа жағдайда мемлекет егер ол халықаралық ұйым атынан жұмыс істемесе мұндай әрекет жасамайтын еді немесе ол халықаралық міндеттемелерге қарамастан халықаралық ұйым атынан жұмыс істеді деген сылтаумен өзін мемлекеттер жауапкершілігі құқығын қамтитын салалардан шығаруы тиіс дегенді білдіретін еді. Мұндай жағдайға негіздемеге және тәжірибелік мәніне мемлекеттердің Солтүстікатлант келісім шарт ұйымы жауапкершілігіне байланысты бірнеше мәрте туындаған жағдайды келтіруге болады.
Егер халықаралық құқық бұзушылық әрекетті іске асыру үшін бір мемлекет екінші мемлекетке көмектесті деп танылса, соңғы мемлекеттің жасаған әрекеті жеке өзі жасалғанда халықаралық міндеттемені бұзбаса да халықаралық құқық бұзушылық әрекет болып табылады.
Бұл жағдайда мұндай бапты қабылдай отырып халықаралық құқық Комиссиясының мүшелері бір мемлекеттің басқа бір мемлекеттің халықаралық құқық бұзушылық әркетіне қатысуын нақты көрсетті.
Ал 58 баптағы ереже жеке жауапкершілікке арналған. Бап толықтай халықаралық құқық бойынша жеке тұлғалардың жауапкершілігіне емес, тек қана мемлекет атынан жұмыс істейтін тұлғаларға қатысты. Жеке жауапкершілік термині жалпы қабылданған және Халықаралық қылмыстық сот Статутын қоса құқықтық актілерде қолданылады.
Жеке тұлғалар, мемлекеттің лауазымды тұлғаларымен қоса халықаралық құқық бойынша жауапкершілікке тартылу қағидасы Нюрнберг және Токия әскери трибуналдарының жарғыларында орын алып, 1946 жылдың 11 желтоқсанында БҰҰ Бас Ассамблеяның резолюциясымен бекітілді. Бұл қағида осы трибуналдар үкімдерінде, сонымен қатар, бұрынғы Югославия және Руанда трибуналдарының үкімдерінде іске асырылды. Оның мәні қолданыстағы әмбебап қағида ретінде қылмыстық соттың Халықаралық Статусымен бекітілді. Қазіргі уақытқа дейін бұл қағида қылмыстық жауапкершілікке қатысты қолданылды. Алайда ол жеке тұлғалардың азаматтық-құқықтық жауапкершілігіне, негізінде шығынды өтеу жағынан таралады. Осылайша, қинау және басқа да қатыгез, рақымсыз немесе ар-намысты кемсітетін әрекеттер мен жазаларға қарсы Конвенция 1984 ж. жәбір шегушілерге қиыншылықтарын өтеуді ескереді (14 бап). Мұндай жауапкершілік толықтай жеке жауапкершілік жайлы баппен қамтылған.
Лауазымдық тұлғалар жасайтын қылмыстар мемлекет жауапкершілігімен белгілі бір байланыста болады. Әдетте мұндай жағдайларда мемлекет өзінің лауазымдық тұлғаларының әрекеттері немесе оларды тоқтатпағаны, ол әрекеттеріне жазаланбағаны үшін жауапты болады. Алайда мұндай жағдайларда мемлекет жауапкершілігі жеке жауапкершіліктен ерекшеленеді.
Сонымен қатар, жобаны БҰҰ Бас Ассамблеясының Алтыншы комитетінде талқылау кезінде кейбір делегациялар баптың қолайлылығы туралы мәлімдеді. Шараларды тексеру режимі БҰҰ Жарғысының VII бөлімі бойынша Қауіпсіздік Кеңесінің өкілеттігіне қол сұғушылық ретінде қарастырылмауы тиіс екені және баптың жобасы бұған қатысты қажетті кепілдіктерді қамтамасыз ететіні атап өтілді. 1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІҢ СИПАТЫ
Халықаралық - құқықтық жауапкершіліктің түсінігі мен негіздері

Халықаралық құқық жауапкершілік дегеніміз - халықаралық құқық субъектілерінің халықаралық құқық нормаларының бұзғаны үшін және өзінің халықаралық міндеттемелерін бұзған үшін көзделген заңды санкциялар (ол санкциялар мемлекет тарапына қолданылатын (негативная посредствие) жағымсыз әрекеттер.
Халықаралық құқықтық жауапкершілік халықаралық құқық нормаларын орындамаудан туындайтын , келтірілген зиянды (шығынды толтырудың заңдық құрамы болып табылады.
Халықаралық құқық бұзушылық дегеніміз - халықаралық келісімдік және объекттік нормаларды бұзғаны үшін құқық бұзушы мемлекетке немесе мемлекеттің тобына қолданылатын заңды мәжбүрлеу шаралары.
Халықаралық құқық бұзушылықтың халықаралық-қоғамдық қаупі дәрежесіне байланысты келтірілген зиянның мөлшерінің түріне байланысты халықаралық құқықтық жауапкершіліктің түрлері де әр түрлі болуы мүмкін.
Халықаралық құқықтың туынды субъектілерінің қатарына халыкаралық ұйымдар жатады. Бұлар мемлекеттермен қатар, халықаралық қүқық субъектісі ретінде доктриналық та, конвенциялық та төртіпте мойындалады. Халықаралық кұқықгық әдебиеттерде мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың бір-біріне өзара өсерінің неғұрлым күрделі мәселелері үкіметаралық ұйымдардың кұдыретіндегі мемлекеттік егемендік пен ұлттык элементтердің арақатынасы арқылы көрінеді. Мемлекеттің егемендігі мөселесі мемлекет пен халықаралық ұйымның осы мемлекеттің халыкдралық ұйымға өз қүзыретінің бір бөлігін беруімен немесе ха-лықаралық үйымның белгілі бір функцияларды жүзеге асыруы барысындағы қүзыреттерінің арақатынасы тұрғысында анықталады. Халықаралық ұйымдар мемлекеттердің жан-жақты өзара карым-қатынастарының нысаны болып табылады, мемлекеттермен қажеттілік шегінде құрылады және халықаралық қатынастар қажеттіліктерінен объективті түрде туындайды. Ерекше атап өтетін жайт, халықаралық ұйымдардың құқық субъектілігі мүше мемлекеттердің ниет біддіруіне, осы ұйымның мақсаттарына, құдыреттеріне, органдар құрылымына қабылданған шешімдердің заң нә-тижелеріне тікелей байланысты, бағынышты болады.
Халықаралық ұйым -- халықаралық қатынастарды реттеудегі халықаралық кұқықтық жүйенің объективті қажетті көрінісі. Халықаралық тәжірибеде халықаралық ұйымдардың қызметіне әсер ететін жөне олардың көптеген бағыттарда дамуын белгілейтін факторлар мен жағдайлар жүйелері бар.
Оларға:
-- шаруашылық қызметтің интернационализациясын;
-- ғылыми-техникалық процесін;
-- казіргі кездегі маңызды мөселелердің ғаламдық си-патын жатқызуға болады.
Халықаралық ұйымдар мемлекеттер мен халыкаралық құқықтың басқа да субъектілері арасындағы өзара қарым-қатынасының бірден-бір маңызды қүқықтық нысаны болып табылады. Халықаралық ұйымдар қызметінде неғүрлым басым, актуалды сипаткы қазіргі кездегі ғаламдық мәселелер ие. Сонымен қатар халықаралық ұйымдар егеменді мемлекеттермен қатар, халықаралық қатынастарды халықаралық кұқықтық реттеуде маңызды рөл атқаратыны жалпыға мәлім.
Халықаралық үйымдар халықаралық құқықтың туынды субъектісі бола отырып, мемлекеттердің өр турлі өлеумет-тік-экономикалық құрьшымдармен қарым-қатынасын қамтамасыз етеді, қазіргі кездегі маңызды, ғаламдық мәселелерді шешеді.
3. Халықаралық ұйымдармен шешімдерді қабылдау тәртібі
Халықаралық үйымдардың дамуы олардың халықаралық қүқықсубъектілік сипатына ие болуымен тіке-лей байланысты. Халықаралық ұйымдар заңшығарушылық, кодификациялық бақылау функцияларын жүзеге асырады. Жоғарыда айтылып өтілген функцияларды жүзеге асыруы халықаралық ұйымдардың, халықаралық құқықтық реттеу механизміне өсердің өсіп отыруын қамтамасыз етеді. Халықаралық ұйымдар заңшығарушылық процеске қатысады, халықаралық құқықтық санкцияларды пайдаланады. Бұл халықаралық қүқықтың туынды субъектілерінің заңшығару процесте ролінің артып отырғанының көрінісі. Халықаралық ұйымдардың даму процесі ұйымның ішкі мәселелерінің дамуы мен күрделене түсетіңдігінің дөлелі болып табылады.
БҰҰ құру тарихы.Біз одан да маңызды шешімді ешашан қабылдамаймыз -- деген сөздермен Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) Жарғысын жасау бойынша Сан-Франциско конференциясының төрағасы соңғы жиналысты жапты. Ол рас болды. Соғыстан кейінгі тарихта, 1945 ж. 26 маусымында қабылданған БҰҰ Жарғысы сияқты терең мағыналы, ерекше ұжымдық халықаралық ұйым болған жоқ. БҰҰ Жарғысын жасау бойынша конференция Сан-Франциско қаласында өтті. Онда фашистік Германия мен милитаристік Жапонияға соғыс жариялаған 50 мемлекет өкілдері жиналды және Біріккен Ұлттар Декларациясына қол қойды. Кейін оларға Польша қосылды. Бұл мемлекеттер -- БҰҰ-ның алғашқы мүшелері.
Жалпы әлемдік бейбітшілікті сақтауды мақсат етіп тұратын халықаралық ұйымның Жарғысы төңірегінде 850-ден астам делегаттар белсенді жрлыс істеді. Конферен-цияның түрлі комитеггері 400-ге жуық мәжіліс өткізіп, оларда Жарғының әр сөзі, әр сөйлемі бірнеше рет қарастырылып, талқыланып отырған. Әрине, кейбір мөсе-лелер бойынша үлкен келіспеушіліктер болды. Бейбітшілік орнату мақсатымен тиымді халықаралық ұйым құруға қүштарлық -- түсініспеушілік пен келіспеушіліктерден бастартуга екелді.
1945 ж. 25 маусымында конференция делегаттары соңғы рет Сан-Франциско Опера театрынын залында пленарлық отырысқа жиналды. Конференция төрағасы делегаттарға БҰҰ Жарғысының жобасын ұсынды. Бұл әлемдік оқиғаның тарихи маңыздылығыка байланысты ол әдеттегі қол көтеру арқылы дауыс беру әдісінен шегінуді сұрады. Дауыс беру ерекше әдіспен жүргізілді. Төраға бұл жобамен келісетіндердің барлығын орнынан түруды сұрады. Оған жауап ретінде барлық делегаттар орындарынан тұрды: қызмет көрсетуші құрамда, радио, ақпарат өкіддеріде, 3 мыңға жуық қонақтар да.
Келесі күні Сан-Францискодағы соғыс ардагерлері Үйінде Жарғыға қол қойылды. Барлығы 153 қол жиналды.
1945 ж. 24 қазанда бекіткеннен кейін, ірі бес держава -- КСРО, АҚШ, Англия, Франция және Қытайға сақтауға бекітілген грамоталарды тапсырып, басқа мүше мемлекеттер парламенттерінің келісім беруінен кейін БҰҰ Жарғысы күшіне енді. БҰҰ құрылып, осыдан кейін оньщ бүл күрделі әлемдегі қиын жоды басталды. 24 қазан тарих бетінен орын алып, жыл сайын "БҰҰ күні" ретінде мерекеленіп отырады.
Сонымен, БҰҰ-ны күру туралы нақты ойлар мен шешімдер екінші дүниежүзілік соғыс кезінде әлемде жаңа төртіпті орнату, гитлерлік Германия мен оның одақтастарының жеңілуі байқалған жағдайда пайда болды.

БҰҰ-ның қүрылуы бейбітшіл күштердің соғысқа кар-сы, халықтар арасында достық. қарым-қатынастардың дамуы үшін күресте маңызды қоддау болды.
7-тақырып. Халықаралық құқықтағы жауапкершілік
Кеден бақылауының нысандары
Кеден бақылауы нысандарының таңдамалылығы және жеткіліктігі
1. Халықаралық құқықтағы жауапкершілік - бұл халықаралық құқық бұзушылықты және оны істеген субъектіні әлемдік қауымдастық тұрғысынан бағалау және құқық бұзушыға нақты шараларды қолдану қажеттілігі.
Мемлекеттердің халықаралық-құқықтық жауапкершілігі туралы нормалар халықаралық құқықтың салаларында "шашылған", мысалы, халықаралық құқық субъектілік құқығы, халықаралық ұйымдар құқығы, халықаралық қауіпсіздік құқығы. Қазіргі уақытта БҰҰ халықаралық құқықтың Комиссиясы жауапкершілік институтын кодификациялау бойынша жұмыстар жүргізіп жатыр.
Халықаралық жауапкершіліктің негізі - бұл халықаралық - құқықтық нормалармен қарастырылыған объективті және субъективті белгілер болып табылады.
Халықаралық - құқықтық жауапкершіліктің негіздерінің 3 түрі бар:
заңдық;
фактілі;
іс жүргізушілік.
Халықаралық құқық бұзушылық - бұл халықаралық құқық бұзушылық құрамының элементтері (белгілері) болатын халықаралық - құқықтық қатынастардың субъектілерінің іс - әрекеті.
Халықаралық құқық бұзушылықты мынадай негізгі белгілермен сипатталады:
халықаралық қоғамдық қауіптілік - бұл халықаралық құқықпен қорғалатын қатынастар мен объектілерге халықаралық құқық бұзушылықтың зиян келтіру қабілеттілігі;
Халықаралық құқық бұзушылықтың құқыққа қайшылығы - мемлекеттердің немесе халықаралық құқықтың басқа да субъектілерінің халықаралық - құқықтық міндеттемелерінде белгіленген мінез - құлық ережелерінің болуымен байланыстырылған және осы міндеттемелерді немесе басқа субъектілердің құқықтарын бұзуда көрінеді;
Себеп - салдарлы байланыс - келтіріліген зиянның себебі халықаралық құқық бұзушулық болып табылатындығында көрінеді;
Жазаланушылық - бұл халықаралық құқық бұзушылықтың құқықтық салдарлары болып табылады. Нақты іс - қимылдарды құқық бұзушылық деп танып, халықаралық құқықтың субъектілері құқық бұзушыны халықаралық - құқықтық жауапкершілікке тарту мүмкіндігін белгілейді.
Халықаралық құқық бұзушылықта да субъектіні жауапкершілікке тартудың негізі болып табылатын халықаралық құқық бұзушылық құрамын құрайтын объективті және субъективті белгілердің жиынтығын бөліп айтуға болады. Халықаралық құқық бұзушылық құрамының элементтері ІМҚ сияқты, бірақ әр уақытта ІМҚ бірдей бола бермейді.
2. Халықаралық құқық бұзушылықтың 3 түрі бар:
халықаралық қылмыс;
халықаралық сипаттағы қылмыстар;
халықаралық деликттер (өзге де халықаралық құқық бұзушылықтар).
Халықаралық қылмыстар - бұл әлемдік қауымдастықтың негізін қалаушы, тіршілік үшін маңызды мүдделерін бұзушы іс - әрекет.
Халықаралық қылмыстарға мыналар жатады: агрессия (басқаның жерін басып алу үшін әскер күшімен шабуыл жасау), апартеид, геноцид, құлдық жалшылық..
Халықаралық сипаттағы қылмыстар - бұл екі немесе бірнеше мемлекеттердің, халықаралық ұйымдардың, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен мүдделеріне қол сұғатын жеке тұлғалардың іс - әрекеті.
Халықаралық сипаттағы қылмыстарға мыналар жатады:
халықаралық қорғауды пайдаланатын тұлғаларға қол сұғу;
әуе және теңіз кемелерін заңсыз басып алу;
ақша белгілерін қолдан жасау;
адамдарды кепілдікке алу;
радиоактивті заттармен заңсыз операциялар жүргізу.
Халықаралық деликттерге мыналар жатады (алдыңғы екі топқа кірмейтін халықаралық құқық бұзушылықтар):
негізін қалаушы мән - маңызы жоқ келісімшарттық міндеттемелерді мемлекеттердің бұзуы;
заңды және жеке тұлғалардың халықаралық конвенциялардың жағдайларын (ережелерін) орындамауы, мысалы, 1980ж. тауарларды халықаралық сатып алу - сату туралы Конвенцияның жағдайларын;
Халықаралық Соттар мен арбитраждардың шешімін орындамау;
Мемлекеттердің өздерінің біржақты халықаралық міндеттемелерін орындамау.
Мемлекеттердің халықаралық - құқықтық жауапкершіліктерінің 2 түрі бар:
материалды;
материалды емес (саяси жауапкершілік);
Материалды жауапкершілік реституция мен репарация нысанында көрінеді.
Мемлекеттердің материалды емес жауапкершіліктері мынадай нысандарда көрінуі мүмкін:
ресторация;
сатисфакция;
егемендікті шектеу;
декларативті шешімдер.
Әлемге және адамзатқа қарсы қылмысы үшін жеке тұлғалардың халықаралық қылмыстық жауапкершілігі
Қылмыс жасаған субъектілердің екі тобын бөліп көрсетуге болады:
басты әскери қылмыскерлер (мемлекет басшылары, саясаткерлер, әскери қызметкерлер), олар өз қылмыстары ретінде де және қатардағы орындаушылардың қылмыстары үшін жауаптылыққа тартылады;
қылмыстық бұйрықтарды орындаушы тікелей орындаушылар немесе өз ұйтқысы бойынша қылмыс істеушілер;
Әскери қылмыскерлерді арнайы құрылған халықаралық соттар - халықаралық әскери трибунал немесе осы тұлғалар қай территорияда жасаса, сол мемлекеттің ұлттық соттары соттай алады.
Трибуналдың Жарғылары және үкімдері мынадай халықаралық қылмыстың түрлерін белгілейді:
әлемге қарсы қылмыстар, атап айтқанда: агрессиялық соғысты немесе халықаралық келісімдерді, шарттарды бұзған соғыстарды жоспарлау, дайындалу, соғыс өртін тұтандыру, жүргізу, сонымен қатар осындай әрекеттерді жүзеге асыруға бағытталған жалпы жоспарға немесе қаскүнемдік іске қатысу;
адамзатқа қарсы қылмыстар, атап айтқанда: соғысқа дейін және соғыс уақытында азаматтық тұрғындарға қатысты жасалған қастандықпен өлтіру,, езіп - жаншу, қырып жою, жер аудару және басқа да қатыгездіктер, трибуналдардың юрисдикциясына осы әрекеттер елдің ішкі құқығын бұзушы болып табылса, қайда істегеніне байланыссыз жатқызылатын болса, кез келген қылмыстарды жүзеге асыру мақсатында саяси, нәсілдік немесе діни себептер бойынша қудалау.
Халықаралық әскери трибунадың Жарғысымен және үкімімен белгіленген қылмыстардың тізімі толық емес. Ол 1949ж. Женева Конвенциясымен, І Қосымша Хаттаманың нормаларымен, басқа да халықаралық құжаттардың Жағдайларымен толықтырылған.
Халықаралық құқықтың нормаларына сәйкес әскери қылмыскерлерге баспана берілуі мүмкін.
1968ж. әскери қылмыстарға және адамзатқа қарсы қылмыстарға ескіру мерзімін қолданбау туралы Конвенция әскери қылмыстарға оның жасалған уақытына байланыссыз ескіру мерзімін қолданбау туралы ережені белгіледі, ол адамзатқа қарсы қылмыстарға - олар соғыс немесе бейбіт уақытта жасалғандығына байланыссыз ескіру мерзімін қолданбау туралы ережені белгілейді.

Халықаралық құқық жауапкершіліктің түрлері мен нысандары

Халықаралық құқық бұзушылықтың 3 түрі бар:
- халықаралық қылмыс;
- халықаралық сипаттағы қылмыстар;
- халықаралық деликттер (өзге де халықаралық құқық бұзушылықтар).
Халықаралық қылмыстар - бұл әлемдік қауымдастықтың негізін қалаушы, тіршілік үшін маңызды мүдделерін бұзушы іс - әрекет.
Халықаралық қылмыстарға мыналар жатады: агрессия (басқаның жерін басып алу үшін әскер күшімен шабуыл жасау), апартеид, геноцид, құлдық жалшылық.
Халықаралық сипаттағы қылмыстар - бұл екі немесе бірнеше мемлекеттердің, халықаралық ұйымдардың, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен мүдделеріне қол сұғатын жеке тұлғалардың іс - әрекеті.
Халықаралық сипаттағы қылмыстарға мыналар жатады:
- халықаралық қорғауды пайдаланатын тұлғаларға қол сұғу;
- әуе және теңіз кемелерін заңсыз басып алу;
- ақша белгілерін қолдан жасау;
- адамдарды кепілдікке алу;
- радиоактивті заттармен заңсыз операциялар жүргізу.
Халықаралық деликттерге мыналар жатады (алдыңғы екі топқа кірмейтін халықаралық құқық бұзушылықтар):
-негізін қалаушы мән - маңызы жоқ келісімшарттық міндеттемелерді мемлекеттердің бұзуы;
-заңды және жеке тұлғалардың халықаралық конвенциялардың жағдайларын (ережелерін) орындамауы, мысалы, 1980ж. тауарларды халықаралық сатып алу - сату туралы Конвенцияның жағдайларын;
-Халықаралық Соттар мен арбитраждардың шешімін орындамау;
-мемлекеттердің өздерінің біржақты халықаралық міндеттемелерін орындамау.
Мемлекеттердің халықаралық - құқықтық жауапкершіліктерінің 2 түрі бар:
1) материалды;
2) материалды емес (саяси жауапкершілік);
Материалды жауапкершілік реституция мен репарация нысанында көрінеді.
Мемлекеттердің материалды емес жауапкершіліктері мынадай нысандарда көрінуі мүмкін:
- ресторация;
- сатисфакция;
- егемендікті шектеу;
- декларативті шешімдер.
Әлемге және адамзатқа қарсы қылмысы үшін жеке тұлғалардың халықаралық қылмыстық жауапкершілігі
Қылмыс жасаған субъектілердің екі тобын бөліп көрсетуге болады:
- басты әскери қылмыскерлер (мемлекет басшылары, саясаткерлер, әскери қызметкерлер), олар өз қылмыстары ретінде де және қатардағы орындаушылардың қылмыстары үшін жауаптылыққа тартылады;
- қылмыстық бұйрықтарды орындаушы тікелей орындаушылар немесе өз ұйтқысы бойынша қылмыс істеушілер;
Әскери қылмыскерлерді арнайы құрылған халықаралық соттар - халықаралық әскери трибунал немесе осы тұлғалар қай территорияда жасаса, сол мемлекеттің ұлттық соттары соттай алады.
Трибуналдың Жарғылары және үкімдері мынадай халықаралық қылмыстың түрлерін белгілейді:
- әлемге қарсы қылмыстар, атап айтқанда: агрессиялық соғысты немесе халықаралық келісімдерді, шарттарды бұзған соғыстарды жоспарлау, дайындалу, соғыс өртін тұтандыру, жүргізу, сонымен қатар осындай әрекеттерді жүзеге асыруға бағытталған жалпы жоспарға немесе қаскүнемдік іске қатысу;
- адамзатқа қарсы қылмыстар, атап айтқанда: соғысқа дейін және соғыс уақытында азаматтық тұрғындарға қатысты жасалған қастандықпен өлтіру,, езіп - жаншу, қырып жою, жер аудару және басқа да қатыгездіктер, трибуналдардың юрисдикциясына осы әрекеттер елдің ішкі құқығын бұзушы болып табылса, қайда істегеніне байланыссыз жатқызылатын болса, кез келген қылмыстарды жүзеге асыру мақсатында саяси, нәсілдік немесе діни себептер бойынша қудалау.
Халықаралық әскери трибунадың Жарғысымен және үкімімен белгіленген қылмыстардың тізімі толық емес. Ол 1949 ж. Женева Конвенциясымен, І Қосымша Хаттаманың нормаларымен, басқа да халықаралық құжаттардың Жағдайларымен толықтырылған.
Халықаралық құқықтың нормаларына сәйкес әскери қылмыскерлерге баспана берілуі мүмкін.
1968ж. әскери қылмыстарға және адамзатқа қарсы қылмыстарға ескіру мерзімін қолданбау туралы Конвенция әскери қылмыстарға оның жасалған уақытына байланыссыз ескіру мерзімін қолданбау туралы ережені белгіледі, ол адамзатқа қарсы қылмыстарға - олар соғыс немесе бейбіт уақытта жасалғандығына байланыссыз ескіру мерзімін қолданбау туралы ережені белгілейді.

2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІКТІ ТАЛДАУ МЕН СИПАТТАМАСЫ
2.1 Халықаралық құқық бұзушылық - халықаралық жауапкершілік негізі ретінде

Мемленкеттің халықаралық құқытық жауапукершілігі пайда болады сол уақытта-егер, мемлекеттік деңгейде билік басшыларының басқаруымен халықаралық маңызы бар қылмыстар мен басқа да жалпы бекітілген құқықтық тәртіпке қарсы әрекет жасағангы үшін түйындайтын жауапукершілікті айтады.
Халықаралық құқықтың (халықаралық құқықтық жауапкершiлiктiң) түрлерi мен нысандары туралы мәселе дәстүрлi болып саналады.
Халықарлық құқытың жақтары және ол екi негiзгi түрлерге бөлiнедi:
1.материалық;
2.материалдық емес.
Материалдық еместi кей кезде "саяси" деп атайды.
Материалдық жауапкершiлiк дегенiмiз-ол, мүлiктiк сипаты бар, талап қою арқылы iске асырылатын жауапкершiлiктi айтады.
Мысалы, мүлктiк зиян келтiргенi үшiн соның орнын толтыру.
Материалдық емес жауапкершiлiк дегенiмiз- ол, мемлекеттiк моральдық мүддеге, ар-ожданына, абыройына келекi еткенi үшiн жауапкершiлiктi айтады. Мысалы, Югославия Президентi Слободан Милошовичтiң халықаралық Гаага сотында қылмыстық жауапқа тартылуы. Оның қылмысы Албан халқын жою болды. Халықаралық материалдық емес жауапкершiлiктiң түрiне мынадай нысандарды қарастыруға болады:
А) Сатисификация- құқық бұзушы субъект тарапынан болатын бiржақты акт, онда құқығы бұзылған субъектiнiң талабын моральдық қанағаттандыруға ұмтылмас болды.Оған мысал ретiнде: кешiрiм сұрау, мұндайә бұзушылықты келешекте болдырмау жайында мәлiмдеме жасау, т.б.болуы мүмкiн;
Б) Репрессалия-бұл құқығы бұзылған субъект тарапынан бұзушы субъектiге қатысты қолданылатын бiржақты актлер. Бiр мемлекеттiң екiншi бiр мемлекетке құқық бұзған үшiн жасайтын iс әрекетiн айтады.
Бұл iс-әрекет реторсия деп аталады. Мысалы, 1968ж Қытай әскерi СССР шекарасын бұзғаны үшiн шекарашылырдың қарулы түрде тойтарыс беруi. Бұл жағдайда халықаралық құқық нормасы бұзылмайды.
Сол секiлдi халықаралық құқық деңгейiнде авторлық құқыты қорғау.
Халықаралық құқытық жауапкершiлiктiң материалдық жауапкершiлiк түрiне жататындар:
-өтемақы; оны репарация деп атайды- нгiзiнен алғанда келтiрлiлген заладың орынын ақшалай толтыру. Мысалы: Германияның екiнiш дүниежүзiлiк соғыста келтiрiлген залалына Грекия 2000 жылы қарыжылық жауапкершiлiктi талап еттi.
-реституция; келтiрiлген мүлiктiк зиянды сол қалпында кейiн қайтару.
1. Халықаралық құқытық жауапукершілік екі түрге бөлінеді, ол
метериалдық және метериалдық емеске;
2.Материалдық жауапкершілік-ол, нақты мүліктік зараптың туындауына байланысты болады;
3.Матенриалдық емес жауапкершіліңк - ол саяси, материалдыққа еш қатысы болмайтын бірақ адам өліміне тікелей байланысты болуы мүмкін болады.
1. Мемленкеттің халықаралық құқытық жауапукершілігі пайда болады сол уақытта-егер, мемлекеттік деңгейде билік басшыларының басқаруымен халықаралық маңызы бар қылмыстар мен басқа да жалпы бекітілген құқықтық тәртіпке қарсы әрекет жасаған жағдайда туындайтын құқытық зардапты айтады.
2. Халықаралық құқытық жауапкершілік негізгі екі түрден тұрады, атап айтқанда: материаолдық және материалдыцқ емес.
3.Саяси жауапкершіліктің маңызы ұзаққа созылады, оған мысал ретінде екінші дүнижүзілік соғыстың Үштік Одақтың (Берлин, Рим, Токио) нақты және айқын дәлел бола алады.

2.2 Қазақстан заңдары бойынша халыкаралық-құқықтық жауапкершілік мәселелері

Қазіргі заманның ағымына сай және сәйкес келетін халықаралық шеңбекрдегі құқықтық жауапкершілік-ол, халықаарлық ұйымдар мен мемлдекетттер араклық келісім-шарт жасау нәтижесінде нақты ымыраға келудің мақсаттарын айтады. Оның себебі мынада:
-әрбір егеменді ммлекет өхзінің саясатын және экономикалық мақсаттарын көздкйді;
-әр мемлекет бекітлген келісім-шварттар талабын орындпауға міндетті;
-шартты орындамаған эжағдпайда туындайтын құқықтық зардаптытың туындауын мәлім екендігін жетік білуі;
-келісім-шарт жасаудыағы оның талабын дер кезінде орындау ең басты міндет болуы;
-бекітілген келісім-шартты әр тараптың келісуісіз бұзылуға жол бермеушілік талабы. Міне осы атлаған талаптар мен міндеттердің орындалуы аса қажет екендігін сезіне білу болады. Бұл дегеніміз-әрбір мүше-мемлекет білуге міндетті болады. Сондықтан бұл талаптар бұзылмаға тиісті болады.
Халықаралық-құқытық жауапкершілік негізінен ұлттық заңдар бойынша жүзеге асырылады.
Мысалы, ҚР ӘҚБ туралы кодексінің 37-бабы бойынша шетел азаматтары мен заңды тұлғалары әкімшілік құқықты бұзған жағдайда жалпы негіздер бойынша жауапқа тартылады.
Ал осы баптың 3-ші бөлімінде: Дипломатиялық иммуниті бар шетел азаматтары халықаралық келісім-шарт бойынша реттелетін болады.
Сол сияқты басқа да заңнамалар бойынша осы аталған негізде шешім қабылдайды.
Халықаралық құқықтық көмек ретінде ҚР 1993 жылы Минск конвенциясында алты мелмекет қатысып тергеу, іздестіру және жедел іздестіру қызметін ұйымдастыру жөнінде конвенция қабылданды.
Бұл конвенцияны: Қазақстан, Ресей,Украина, Беларусь, Өзбекстан, Қырғызстан.
Кейіннен 2007 жылы, маусым айында Кишенев келісімінде тоғыз мемлекет қатысып, құқытық көмек көрстету жөнінде ҚР ІІМ, Бас Прокуратура т.б. органдары қатысып Кишенев Конвенциясына қол қойылды. Бұл Кишенев келісімі деп аталды.
Осы аталған коныенцияларды қабылдаудың нәтижесінде , халықаралық шеңбердегі қылмысқа қарсы күрес бірқалыпты жүргізілуде.
Мысалы, 2008 ж., қыс айында Қарағанды облысында азамат Евлоев екі баласымен бір әйелді өлтіріп, Астана халықаралық әуежайы арқылы оп-оңай Шешенстанға тайып тұрды, бірақ ол бір аптаның ішінде Ресей Федерациясы милициясының қолына түсіп, ол дереу түрде халықаралық экстрадиция рәсімі бойынша Астанаға жеткізілді.
1. Шетелдік азаматтар, егер олардың дипломатиялық иммунитеті
болмаса онда олар ҚР заңнамалары негізінде жалпы тәртіп бойынша жауапқа тартылады;
2. Дипломатиялық иммуниеті бар шетелдік азаматтары құқық бұзғаны
үшін халықаралық келісімдер бойынша реттеледі.
Халықаралық-құқытық жауапкершілік негізінен ұлттық заңдар бойынша жүзеге асырылады.
Халықаралық құқықтық көмек ретінде ҚР 1993 жылы Минск конвенциясында алты мелмекет қатысып тергеу, іздестіру және жедел іздестіру қызметін ұйымдастыру жөнінде конвенция қабылданды. Бұл конвенцияны: Қазақстан, Ресей,Украина, Беларусь, Өзбекстан, Қырғызстан.
Кейіннен 2007 жылы, маусым айында Кишенев келісімінде тоғыз мемлекет қатысып, құқытық көмек көрстету жөнінде ҚР ІІМ, Бас Прокуратура т.б. органдары қатысып Кишенев Конвенциясына қол қойылды. Бұл Кишенев келісімі деп аталды.
4.Жеке тұлғалардың халықаралық қылмыстық жауапкершілігі.
Жеке тұлғаның немесе адамның халықаралық құқытық жауапукершілігі дегеніміз-ол, белгіліг бір тұлғаның өзінің лауазымына немесе билік жүргізу нәтижесінде халықаралық немесе мемлекет аралық маңызы бар қылмысты немесе басқа да заң бұзушылық салдарынан пайда болған зардаптың туындпауына байланысты оның орнын толтыру немесе түзеу үшін сол мемлекеттен немесе оның нақты жеке тұлғасынган жауапкершілікті талап етуді айтады. Мысалы, Ұлы отан соғысындағы фашистік Германияның ьаскесерлерін Нюренберг әскер халықаралық трибуналында соттауы және жазалануы акйқын мысал бола алады. Ал одан соң 1945 жылы Токио қаласында Квантун армиясының басшыларын халықаралық трибуналдың жазаға тартуы. Ал одан кейін келе бұрынғы Югослдавия президентін Слобадна Милошович пен Родован караджичті БҰҰ тұсындағы Гаага қаласында халықаралық әскери трибуналдың соттап жазаға тартуы.
Халықаралық құқөытық жауапкершілік материалдық және материалдық емес жауапкершiлiк балуы мүмкін.
Материалдық емес жауапкершілік дегеніміз-ол, жеке бір тұлғаның саясатқа байланысты, геноциц жасағаны үшін жауапқа тартылыуы мүмкін.
Мысалы аппартейд. АҚШ ку-клкс-кланн. Жеке тұлғалар сол шетелде жүрген кезде, қылмыс немесе басқа да құқыты бұзған жағдайда өз бетінше сол елдің заңы бойынша жауапқа тартылатын болады.
Халықаралық құқөытық жауапкершілік материалдық емес жауапкершiлiктiң түрiне мынадай нысандарды қарастыруға болады:
А) Сатисификация- құқық бұзушы субъекті тарапынан болатын бiржақты акт, онда құқығы бұзылған субъектiнiң талабын моральдық қанағаттандыруға ұмтылмас болды.
Оған мысал ретiнде: кешiрiм сұрау, мұндай бұзушылықты келешекте болдырмау жайында мәлiмдеме жасау, т.б.болуы мүмкiн;
Б) Репрессалия-бұл құқығы бұзылған субъекті тарапынан бұзушы субъектiге қатысты қолданылатын бiржақты актлер болады.
Бiр мемлекеттiң екiншi бiр мемлекетке құқық бұзған үшiн, жасайтын iс әрекетiн айтады.
Бұл iс-әрекет реторсия деп аталады.
Мысалы, 1968ж Қытай әскерi СССР шекарасын бұзғаны үшiн шекарашылырдың қарулы түрде тойтарыс беруi.
Бұл жағдайда халықаралық құқық нормасы бұзылмайды.
Сол секiлдi халықаралық құқық деңгейiнде авторлық құқыты қорғау.
Халықаралық құқытық жауапкершiлiктiң материалдық жауапкершiлiк түрiне жататындар:
-өтемақы;оны репарация деп атайды- нгiзiнен алғанда келтiрлiлген заладың орынын ақшалай толтыру. Мысалы: Германияның екiнiш дүниежүзiлiк соғыста келтiрiлген залалына Грекия 2000 жылы қарыжылық жауапкершiлiктi талап еттi.
-реституция; келтiрiлген мүлiктiк зиянды сол қалпында кейiн қайтару.
1. Сатисификация- құқық бұзушы субъекті тарапынан болатын
бiржақты акт, онда құқығы бұзылған субъектiнiң талабын моральдық қанағаттандыруға ұмтылмас болды.
2. Репрессалия-бұл құқығы бұзылған субъекті тарапынан бұзушы
субъектiге қатысты қолданылатын бiржақты актлер болады.
1. Халықаралық-құқытық жауапкершiлiк дегенiмiз-ол, халықыаралық шеңберде құқытық мiндеттемелердi бұзған жағдайда халықаралық құқық субъектiлерi үшлiн туындайтын заңдылық салдарды айтады.
2. Қазіргі кезеңде халықаралық құқытық жауапкершілік тек БҰҰ тұсындағы халықаралық сот бойынша жүхзеге асырылуға тиісті.
3.Жеке тұлға халықаралық жауапукершілікке тартылады сол уақытта егер ол өзінің қызметтік лауазымын немесе билік қызметін асыра сілтеудің нәтижесінде үлкен зарадптың пайда болуына келген сәтте жауапты болуға тиісті.
4. Қазақстан заңдарында хвлықаралфық келісім-шщарттарды бекітудің нәтижесінде құқытық жауапкершілік және құқықтық көмек көрсету ең басты міндет болып табылады.
Мақсаты: Халықаралық құқықтағы адам құқықтарын қорғау туралы оқып танысу болады. Білім алушының теориялық білімін одан әрі тереңдету арқылы оның тәжірибе сабағында пайдалануына жағдай туындауын көрсет білу болады.
Жалпы айтқанда адам құқығы-ол, әрбір мемлекеттің негізгі заңнамаларында жазылуға тиісті болады. Ал біздің Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасының Конституциясында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.