Меншікті капитал аудитін ұйымдастыру ерекшіліктері

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе.
Негізгі болім:
І. Меншікті капиталдың есебі.
1.1. Жарғылық капитал есебі .
1.2. Капитал қозғалысы бойынша болатын операциялар есебі
1.3. Резервтік капитал есебі
1.4. Бөлінбеген табыс ( жабылмаған залал ) есебі
ІІ. Меншікті капитал аудитін ұйымдастыру ерекшіліктері.
2.1. Жарғылық капитал аудиті
2.2. Резервтік капитал аудит
2.3. Қосымша капитал аудиті
2.4. Бөлінбеген табыс (жабылмаған залал ) аудиті
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе
Менің қарастырып отырған курстық жұмысымның тақырыбы “Меншікті капитал аудитын ұйымдастыру ерекшеліктері” деп аталады.
Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы” заңында бұл терминге мынадай анықтама берілген: “Меншікті капттал-субъектінің міндеттемелері шерілгеннен кейінгі активтері.”
Меншікті капиталды қалыптастыру мен пайдалануды оқып білу шаруашылық жүргізуші субъектілердің іс-қызметін ұймдастыру аудитінің маңызды бағыттарының бірі болып саналады. Меншікті капиталдың көлемі бухгалтерлік баланста көрсетілген активтер мен міндеттемелердің құнын бағалауға.
30 “Қаржылық есеп беруді ұсыну” БЕС-да меншікті капиталға мыналар жатады деп көрсетілген: жарғының, резервтік, қосымша төлеген және қосымша төленбеген капитал, бөлінбеген табыс ( жабылмаған зиян .)
Мен осы жұмыстың келесі сандарында жоғарыда айтылған меншікті капиталдың әрбір элементінің есебі мен аудиттық жеке-жеке қарастырамын.Бұл курстық жұмыс ІІ-бөлімнен:
І-бөлім. Меншікті капиталдың есебі
ІІ-Меншікті капиталдың ұйымдастырушылық аудиті.Сонымен қатар 8-сұрақтан тұрады:
1 Жарғылық капитал есебі
2 Капитал қозғалысы бойынша болатын операциялар есебі:
3 Резервтік капитал есебі.
4 Бөлінбеген және жиынтық табыстың ( жабылмаған зиян есебі )
5 Жарғылық капитал аудиті
6 Резервтік капитал аудиті
7 Қосымша капитал аудиті
8 Бөлінбеген табыс ( жабылмаған залал ) аудиті
Меншікті капиталдың элементерінің әр-бірі маңызды болғандықтан, олардың
әр-бірінің есебі мен аудитын жеке-жеке тоқталайық.

І. Меншікті капиталдың есебі.
1.1 Кәсіпорынның жарғылык капиталы қызметгі бастауды камтамасыз ету үшін жаңадан құрылған кәсіпорынның жасаған каражаттарының сомасы болып саналады.
Ол акцияларды орналастырудың немесе сатудың, жеке капиталын салудың, мемлекеттің қаражаттарының, материалдық емес активтердің және басқа да мүліктердің немесе мүліктік құқықтарының есебінен құрылады. Сонымен қоса, жарғылық капитал жанадан құрылған занды тұлғалар ез қызметін бастау үшін бастапкы материалдык базасы болып та табылады, ол құрылтайшылардың (акционерлердің, катысушылардың) қатысу үлесін және кепілдік сипатын анықтайды.
Шаруашылык серіктестіктердің жарғылық капиталына салынатын салымдары, ақша да, бағалы кағаздар да, мүлік те, мүліктік кұқық та және басқа да мүліктер (интеллектуалдық қызметтің нәтижесіне берілген құқын да қоса алғанда) болуы мүмкін.
Құрылтайшылардың (қатысушылардың) жарлық капиталына натуралды нысанда салынатын салымдары немесе барлық құрылтайшалардың келісімі бойынша немесе барлық құрылтайшылардың жалпы жиналысының шешімі бойынша мүліктік құқығы ақшалай нысанда бағаланады. Осындай салымдардың қүнының сомасы жиырма мың айлық есептік керсеткіштен асып түсуі керек, бірақ сол бағалауды тәуелсіз эксперт (бағалаушы) қуаттауы керек.
Шаруашылык жүргізуші субъектілер қайта тіркелген кезде катысушылардың ақшалай салымдары бухгалтерлік құжаттармен не болмаса аудиторлық есеп берулерімен қуатталып бағалануы мүмкін.
Осындай бағалау кезеңінен бастап, бес жыл бойы шаруашылық жүргізуші субъектілердің құрылтайшылары (қатысушылары) өздері қосқан сомаларының шегінен артык бағаланған салымдарына субъекті кредиторларының алдында бірлесіп жауап береді.
Егер де салым ретінде субъектіге мүлікті пайдалану құқы берілсе, онда бұл салым үшін төленетін төлемнің мөлшері, құрылтайшылардың құжаттарында көрсетілген барлық мерзімі үшін есептелген сомадан аныкталады.
Мүліктік құқы жоқ және басқа да материалдық емес игіліктерді жеке салым ретінде жасауға рұқсат етілмейді, сондай-ақ қатысушылар серіктестікке бірбірінің карызын өзара септесуге жатқызуына болмайды.
Жарғылық капитал — "жарғы" деген сөзден алынған — ұғымды анықтайтын ережелердің жиынтығы, белгілі бір ұйымның атқаратын қызметінің тәртібі, немесе актив құндарының екінші жағынан көрінуі, яғни жаң жалған және номиналдық құны. Қосымша және жауапкершілігі шектелген серіктестіктердің жарғылық капиталының бастапқы мөлшері құрылтайшылардың салым сомасына тең болады және құжаттарын мемлекеттік тіркеуден ету үшін берген күнінде, оның мелшері жүз айлық есепті керсеткіштен кем болмауы керек.
Аталған серіктестіктер тіркеуге дейін ездерінің жарғьшық капиталының жалпы сомасының 25%-тей мөлшерінде соманы төлеуге міндетті. Бірақ ол жарғылық капиталының минималды сомасынан кем болмауы керек. Жалпы жиналыстың шешімімен бекітілген мерзімде серіктестіктің барлық қатысушылары жарғылық капиталына берешегін толығымен етеуі тиіс.
Ол мезгіл серіктестіктің тіркелген күнінен бастап саналады және ол бір жылдан аспауы керек. Егерде серіктестіктердің қатысушылары белгіленген мерзімде өз үлестері бойынша міндеттемесін орындамаса, онда катысушылар езінің есебінен бермеген үлесінің бір бөлігін қосуы керек, болмаса олардың жарғылық капиталы қосатын үлесіне дейін азайтылады.
Акционерлік қоғамның жарияланған жарғылық капиталының мөлшері бірыңғай валюта көрсетілген барлық шығарылған акцияның номиналды (атаулы) құнына тең болады. Қоғам өзінің шығады деп жариялап қойған акцияларының барлығын немесе тек бір бөлігін ғана шығаруы және орналастыруы мүмкін. Ол жағдайда жабық акционерлік қоғамы мемлекеттік тіркеуден етпес бұрын жарияланған жарғылық капиталының толық төленуін қарастырады. Ашық акционерлік қоғамы өзінің жарияланған жарғылық капиталының кем дегенде 25% тіркеместен бұрын төлеуі тиіс.
Жарияланған жарғылық капиталының минималды келемі ашық акционерлік қоғам үшін - бес мың минималды есептік көрсеткішін, ал жабық қоғам үшін -жүз минималды есептік көрсеткішін құрайды.
Акционерлердің жалпы жиналысында анықталған әрі жарияланған санының шегінде акцияны шығарудың жағдайы, мерзімі, саны директорлар кеңесінің шешімімен белгіленеді.
Қоғамның шығарылған (төленген) жарғылық капиталының деңгейі шығарылатын акцияның номиналдық (атаулы) кұнына тең болады. Шығарылған (төленген) жарғылық капитал жаңадан шығарылған немесе сатып алынган және жойылған акцияларына сәйкес өзгеруі мүмкін. Бұл жерде шығарылған акцияның номиналды қүнының жиынтық сомасы әрбір қоғам типіне белгіленген минималды деңгейден төмен болмауы керек.
Қоғамның жарияланған жарғылық капиталы түгелдей теленіп және орналастырылып біткен соңғана, ұлғайтуға рұқсат беріледі; жарияланған капитал мен шығарылған капиталдың арасында айырмасы болса, онда сол сомаға жарғылық капитал азайтылады.
Жарияланған жарғылық капиталын ұлғайту және азайту туралы шешім акционерлердің жалпы жиналысында қабылданады, бірақ оларды минималды деңгейден төмендетуге рұқсат етілмейді.
Барлық кредиторларға кем дегенде күн бұрын хабарланған соң, жарияланған жарғылық капиталын азайтуға рұқсат етіледі. Бұл жағдайда кредиторлар езінің алашағын толык деңгейде, әрі тез арада талап етуге құқылы.
Қоғам акциялары жай және айрықша болып келеді. Заңға сәйкес акциялар акционерлердің келесі құқтарын канағаттандырады:
дивидендтер алуын;
қоғамды баскаруына катысуын;
қоғам жойылғаннан кейін одан қалған мүлікті бөлісу ге қатыса алатындығын.
Қоғам тек иесі жазулы (атаулы) акцияны шыгаруға құкы бар. Иесі жазулы (атаулы) акцияның қозғалысы, яғни акцияның өз ұстаушысын ауыстыру, катаң тәртіпте арнайы құжатта - акционерлік қоғамның акционерлерінің тізімінде белгіленеді. Иесі жазулы (атаулы) акцияның құқын, тек тізімге енгендер ғана пайдалана алады. Жарғылық капиталдың қодда бары және қозғалысы 501-ші "Жай акциялар", 502-ші "Айрықшалығы бар акциялар", 503-ші "Қосқан үлестер мен жарналар" шоттары енетін 50-ші "Жарғылық капиталы" деген шотгар белімшесіңде жүргізіледі.
50-ші "Жарғылық капитал" бөлімшесінің шоттары бойынша калдығы, оның құрылтай құжаттарында керсетілген жарғьшық капиталының мөлшеріне сәйкес келуі керек. 50-ші бөлімшенің шоттары бойынша жазу жарғылық капиталдың белгіленген тәртібі бойынша жүреді, олардың ұлғайған немесе азайған жағдайында құрылтай кұжаттарында да тиісті езгерістер енгізіледі.
50-ші "Жарғылық капитал" белімшесінің шоттары бойынша операцияларын қарастырайық.
501-ші "Жай акциялар", 502-ші "Айрықшалығы бар акциялар" шотгарының кредиті бойынша акционерлік қоғамның жарғылық капиталына салынатын салымдары бойынша қатысушылардың қарыз сомасы көрініс табады, ал ол 511-ші "Төленбеген капитал" шотымен корреспонденцияланады.
Шығарылған акциялардың (салымдардың) немесе жарналардың номиналдық құны төленсе, онда ол: 431, 432, 441, 451, 452 дебеті бойынша және 511 шоттың кредиті бойынша көрініс табады.
Егер де шығарылған акциялардың номиналдық кұны негізгі құралдармен, материалдық қуңдылыктар мен және басқа да активтермен төленсе, онда мына шоттар дебеттеліп: 101-103,106, 121-125,201-206, 221-223 және 511 шоты кредиттеледі.
Жоғарыда атап өткеніміздей, жауапкершілігі шектелген серіктестіктердің жарлық капиталын қалыптастыру процесі бір жылдан аспауы керек, егер де бұл мерзім сақталмаса, онда ол бойынша есептелген пайыз сомасының белігі немесе оның бір бөлімі, яғни жарғылық капиталына жетіспей тұрған сомасы 332 "Есептелген пайыз" шотының дебеті бойынша және 724 "Акция бойынша дивидендтер мен пайыз түріндегі табыс" шотының кредиті бойынша көрсетіледі.
Егер де аталған жағдай орындалмаса, онда жарғылық капиталына жетіспей тұрған сомаға тиісті түзетулер жасалынады, ол кезде 511 шоты дебеттелген және 503 шоты кредиттелген — қызыл жазылады.
Серіктестіктердің катысушысы мүшеліктен шығып кетсе, онда оның үлесін үшінші тұлға сатып алуы мүмкін, ол кезде жарғылық капиталдың сомасы езгермейді, тек катысушылардың құрамында ғана өзгерістер болады.
Егер де қатысушылар шығып кетсе, оңда соған байланысты жарғылық капитал да азаяды, демек: 503 шоты дебеттеледі де, 441,451,101-103,106,121-125,201-206 , 221,222 шоттары кредиттеледі.
Егер де акционерлік қоғамның мүшелері өз акцияларын қайтып алса, 501,502 шоттары дебеттеледі де, 521 - "Қайтып алынған капитал" шоты кредиттеледі.

1.2 Капиталдың қозғалысы бойынша операциялардың дұрыс керсетілуінің маңыздылығы әрбір кәсіпорын үшін зор болып саналады. Төменде капиталдың қозғалысы бойынша тиісті операциялар көрсетілген.
Төленбеген капиталдың есебі. төленбеген капиталдың есебін жүргізу үшін 511-ші "Төленбеген капитал" шотын пайдаланады. Бұл шотта заңды және жеке тұлғалардың шаруашылық серіктестіктің жарғылық қорына қосқан үлестері бойынша қарыздарының сомасы туралы ақпарат жинакталады.
511 "Төленбеген капитал" шоты шоттардың Бас жоспарында, "Меншік капиталы" ретінде саналса да, яғни баланстың пассивтік шоттарының қатарында болса да, ол өзінің табиғаты бойынша активтік шот болып табылады.
Сондай-ақ, 511 шоты тек кана жалған капиталды көрсетеді, яғни ол бар болғаны табыс табуға арналған жалған капиталдарды тіркейді (акцияларды, облигацияларды, кепілдік парактарды т.б.), демек сол капиталдарға иелік құқығы бар екенін ғана білдіреді.
Жарияланган (белгіленген тәртіппен тіркелген) жарғылық қор сомасына 511-ші "Төленбеген капитал" шоты дебеттеледі де, 50-ші "Жарғылық капитал" бөлімшесінің шоттары — 501-ші "Жай акциялар", 502-ші "Артықшылықты акциялар" (акционерлік қоғамдарда) және 503-ші "Қоскан үлестер мен жарналар" (серіктестіктердің акционерлік қоғамдардан баска түрлеріңде) шоттары кредиттеледі.
Жарғылық қорға салымдардың салынуының жүзеге асырылуына қарай 511-ші "Төленбеген капитал" шоты кредиттеліп отырады, ал салым шоттары дебеттеледі:
-материалдық емес активтерді жарғылық қорға жарна ретінде төлеу кезінде -101-104, 106 шоттары;
жерді, негізгі құралды, малды, аякталмаған құрылыс объектілерін жарғылық
қорға жарна ретінде төлеу кезіңде — 121-125 шоттары;
материалдар мен тауарларды жарғылық қорға жарна ретінде төлеу кезінде
201-206, 208, 221-223 шоттары;
ақшалай каражаттарды жарғылык қорға жарна ретінде аударған кезінде -
451,452,441,431,432 шоттары дебеттеледі.
Егер де 511 шотының дебеттік қалдығы болмаса, онда кәсіпорын өзінің жарғылы қорын толығымен калыптастырганын білдіреді.
511-ші шоты бойынша аналитикалық есеп акционерлер (қатысушылар, құрылтайшьшар) бойынша жүргізіледі.
Қайтарылып алынған капиталдың есебі. Акционерлік қоғам акционерлердің жалпы жиналысында акциялардың номиналдык кұнын (бірақ ең төменгі деңгейден кем болмауы керек), не жалпы акцияның шығарылуы келемін қыскарту жөнінде шешім қабылдауына құқылы. АҚ заң актілерінде белгіленген төртіп бойынша, алдын-ала өзінің барлық кредиторларын хабардар етіп отыруға міндетгі.
Сонымен қатар, АҚ-ның кредиторлары қоғамның тиесілі міндеттерін орындаудан бас тартуына жөне олардың шеккен зияндарының орнын толтыруды талап етуге құқылы. Егер мұндай процедура оның жарғысында алдын-ала қарастырылмаған болса, онда олар ез меншік капиталын азайту үшін, мүдделі адамдардын берген өтінішінің негізінде жасалған сот шешімдері керек.
Бұл жағдайда АҚ өзіің акциясын өз қызметкерлері мен жұмысшыларына олардың мүдделігі мен ынталылығын арттыру үшін қайта сатады. Сондықтан өз акцияларын нарықтык айналымға шығарады.
Қайтарып алынған капиталдың есебін жүргізу үшін 521-ші шоты арналған, ол 501 және 502 шоттарға қарағанда контрпассивтік шот болып табылады.
521 шотгың дебеті акционерлердің меншігіндегі акцияларды қайтып сатып алынған қүнын көрсетеді. Акцияларды қайтып сатып алған кезде: 521 шоты дебеттеледі де және 431,432,441,451,452,423 шоттары кредиттеледі.
Акционерлердің меншігіндегі акцияларды айналыстан шығару үшін, не болмаса оларды қайта тарату үшін акционерлерден қайтып сатып алынады. Қайтып сатып алынған акциялар номиналдық кұны бойынша да, номиналдық құннан жоғары немесе темен құны бойынша да сатып алынуы мүмкін:
1. Сатып алынған акциялардың нақты құны номиналдық (атаулы) құнға
тең болған жағдайда: 521 шоты дебеттеледі де, және 431, 432, 441, 451, 452
шоттары кредиттеледі.
2. Сатып алынған акциянын құны номиналдык кұннан темен болған жағдайда:
- сатып алу кұнына:
521 шоты дебеттеледі де және 431,432,441,451,452 шоттары кредиттеледі;
- сома айырмасына, яғни акциялардың құны номиналдық құннан аз болған
жағдайда:
521 шоты дебеттеледі де және 561 "Есептік жылдағы таратылмаған табыс" шоты кредиттеледі (яғни ақша қаражаттары жеткіліксіз болған жағдайда оларға қосымша қаражаттарды қосады).
3. Сатып алынған акциялардың нақты құны номиналдық құннан жоғары
болған жағдайда:
- сатып алу құнына:
521 шаты дебетгеледі де, 431,432,441,451, 452 шоттары кредитгеледі;
- сома айырмасына, яғни акцияның кұны номиналдық құнынан артық бағаға сатып алынған жағдайда:
561 "Есептік жылдағы таратылмаған табыс" шоты дебеттеледі де, 521 шоты кредиттеледі.Егер де акциялар айналыстан шығарып алу үшін акционерлерден қайтып сатып алынса, онда олар мынадай шоттар корреспонденциясымен беріледі: 501, 502 шоттары дебеттеліп 521 шоты кредиттеледі.Егер де акциялар одан әрі сату мақсатында қайтып алынса, онда олардың номиналдық құны 521 шоттың кредитінен 843 "Бағалы қағаздарды сатудан алған шығыстары бойынша" шотының дебетіне жатқызылады.
Акциялардың сатылатын құнына, олардың номиналдық құнынын. мөлшеріне 723 "Бағалы қағаздарды сатудан алған табыстары бойынша" шоты кредиттеледі де, 334 "Басқа да" шоты дебеттеледі. Егер де акцияның құны номиналды құнынан жоғары болса алынған айырма сомасына 334 шоты дебеттеледі де, 531 "Қосымша төленген капитал" шоты кредиттеледі.
Акционерлерден сатып алған акцияларды сатқан кезде қоғамның жарлық капиталы езгермейді.
Қоғам келесі жағдайларда акцияны қайтып сатып алуға құқығы жоқ:
қоғамның эмитенттелген акциялары толық төленгенге дейін;
қоғамның шығарылған (төленген) жарлық капиталы кайтып сатып алынған нәтижесінде, тиесілі қоғам типтері үшін шығарылғаны (төленген) жарлық капиталының минималды деңгейінен кем болса;
қоғам акцияны қайтып сатып алған шақта төлем қабілеттілігі жоқ болса
немесе акцияны сатып алған соң сондай жағдайға тап болатын болса;
акцияны сатып алатын кезінде қоғамның меншік капиталының келемі
қоғамның жарлық капиталына шыгарылған (төленген) капиталдан кем болса.
Қайтып сатып алынатын акцияның саны бүкіл қогамның шыгарған акциясының 25%-нен немесе қоғамның меншік капиталының 10%-нен аспауы керек.Қоғамның акциясын сатып алу мәселесі сол қоғамның жалпы жиналысында шешіледі, осындай шешім шыққан соң отыз күннің ішінде аталған шешімді жүзеге асыруына болады. Сатып алынған акцияны қоғамның ұстаушы реестріне енгізеді.
Қосымша төленген капиталдың есебі. Қосымша төленген капитал дегеніміз -акционерлік қоғам ез акцияларын олардың атаулы (номиналды) бағасынан жоғары бағаға сату нәтижесінде тұскен сомасы (эмиссиялық табысы). Мұңдай капиталдың (табыстын) есебі 531-ші "Қосымша төленген капитал" шотында жүргізіледі.Өз меншігіндегі акцияларды сатқанда 531 шоты кредиттеліп, мына шоттар дебеттеледі: 431,432,441,451,452.
Сатылған акциялар бойынша шоттарды төлеуге ұсынған кезде сатылған акциялардың тұрақты құны 334-шоттың дебеті мен 723-шоттың кредиті бойынша көрсетіледі.Қосымша төленбеген капиталдың есебі. Капиталдың бұл түрінің есебі үшін 54-ші "Қосымша төленбеген капитал" белімшесінің шоттары арналған. Бұл бөлімшенің қатарына мынандай синтетикалық шоттар кіреді:
541-шот "Негізгі құралдарды қайта бағалаудан алынған косымша төленбеген капитал"; 452-шот "Инвестицияларды қайта бағалаудан алынған қосымша төленбеген капитал"; 543-шот "Басқа да қосымша төленбеген капитал". 54-ші "Косымша теленбеген капитал " бөлімшесінің шоттарында құнсыздануға байланысты негізгі кұралдарды, инвестацияларды және басқа активтерді қайта бағалаудан алынған капиталдың калдыктары мен қозғалысы туралы ақпарат жинақгалады.

1.3. Резервтік капитал — акционерлерлік қоғамның және баска да тараптардың таза табысының есебінен калыптасатын меншік капиталының бір бөлігі. Резервтік капитап субъектінің негізгі (оперативтік) қызметінен алынған зияндарын жабуға және ағымдағы табыс жеткіліксіз болған жағдайда, дивиденттерді төлеуге пайдаланылады. Резервтік капиталды құрау және оны пайдалану құрылтайлық кұжаттармен және қолданыстағы зандармен анықгалады. Резервтік капитал жарлық капиталымеи және баска да қаражаттармен бірге бухгалтерлік баланстың пассивінде керініс табады және ол кәсіпорынның меншік капиталы болып табылады.
Резервтік капиталдың есебі 55-ші "Резервтік капитал" бөлімшесінің мынадай пассивті шоттарында жүргізіледі: 551-ші "Зандармен белгіленген резервтік капитал" және 552-ші "Басқа да резервтік капитал".
Заңдармен белгіленген резервтік капиталдың есебі. Шаруашылық жүргізуші серіктестіктің (ЖШС, АҚ және баскалар) резервтік капиталы құрылтайшьшардың құжаттарында (жарғысында, құрылтайшылардың шарттарыңда) белгіленеді, соңдай-ақ белгіленген тәртіп бойынша мемлекеттік тіркеуден өтеді. Жыл сайын түскен таза табыстан аударып отыру акционерлердің жалпы жиналысьгада белгіленеді. Оның мөлшері жарияланған жарлық капиталдың 15%-нен кем болмауы керек.
Резервтік капиталдарды қалыптастырган (құраған) кезде 561 шоты дебетгеледі де, 551 шоты кредиттеледі.
Резервтік капитал каражатгарын пайдалану 551-ші шоттың дебетінен мына шоттардың кредитінде көрініс табады:
621, 622, 687 — артықшылығы бар акциялар бойынша төлем жасауға қажет каржысы болмаған жағдайда серіктестіктердің резервтік капиталының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.