Өндірістік шығындарды талдау жайлы

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Өндірістік шығындарды талдау

Орындаған: Нажипова Назерке

Тобы: УА-405

2017 жы
Өнімнің өзіндік құн есебі өндірістік технологияның ерекшеліктеріне,
шығарылатын бұйымдардың көлемімен түрлеріне байыланысты. Өнім өндіріу
барысында, алдымен менеджерлар шығарылатын бұймдардың түрлерінің өндірістік
рыногын зерттеп талқылауға мәжбүр болады. Бар қаражатты қандай өндіріске
салған жөн. Өнім өнндіру барысында қажет :
- еңбек ұйымдастыру (жұмыскерлерді жұмыс орнына дұрыс орналастыру);
- қолданатын шикізаттармен жартылай фабрикаттардың қозғалысын
ұйымдастыру және көлемін белгілеу;
- күнделікті шығарылатын өнімгешұғыл бақылау;
- шығарылатын өнімнің сапасына бақылау;
- көмекші өндірістің қажеттілігімен шикізатпен қамтамасыз етілуіне
бақылау;
Аталған шаруашылық процесттерді мезгілімен құжатталуы өнімнің өзіндік
дұрыс анықтайды. Оған смена басшылармен менеджерлер жауапты болып табылады.
Өндірістік процес қызмет бабына қарай өндірілімді (добывающий) және өңдеуші
(обрабатывающий) болып танылады.
Бірінішіге көмір, мұңай, кен(руда), газ, балық, ағаш дайындау, теңіз
аңын және басқалар өндіру жатады. Бұларға біріңғай (бірегейлі) түрлі
өнімдер маңызды, аяқталмаған өндірістеген түсінік жоқ, сондықтан өнімнің
өзіндік құнын анықтау барысында барлық жасалған шығындарды шығарылған
өнімнің көлеміне бөлу жолымен анықтайды (мысалы, көмір өндірісінде жер
үстіне шығарылған көмірдің көлемі есепке алынады, ал копырылып, бірақ жер
астында қалған көмір көлемі есепке алынбайды).
Ал, өңдеуші өндірісте тұтынуға қолданатын өнім көлемі жатады.Бұларға,
металлургиялық, құрылыс машина, химикалық, тоқыма, тағамдану және басқа
өндірістер жатады. Технологиялық процессіне қарай екі типке бөлінеді: І
-бұл (өңдеуші) өндірстің ерекшклігі дайын өнім шығару барысында шикізат
бірнеше салдардан өтеді (өйткені әр сатының өнімі (жартылай фабрикаты)
келесі сатыға қажетті шикізат болып табылады). Мысалы, металлургиялық
өндірісте аяқталған өндіріс ( шығарылған шойын – болат(сталь)
балқу(выплавка) - прокат өңдіру) немесе тоқыма өндірісінде (жіп иіру
(прядение) – тоқыма тоқу (ткачество) – бояу және өңдеу).
ІІ – алдымен қажетті конструкциялық бұйымдар жасалып алынады, содан
кейін механикалық қолданыстармен өнім жинақталады, буларға құрылыс машина
өндірісі, аяқ киім, тігін бұйымдар және басқалар жатады. Осы өндірістің
дайын өнімінің өзіндік құнын анықталуы ептеген қиындықтарды туындатады.
Жартылай фабрикаттардың шығындарын есепке алып отыру керек.Сондақтан бұл
өндірістің шығындары күрделі өндірістің шығындары болып табылады, ал
металлургиялық пен тоқыма өндірістің шығындары жәй өндіріске жатады.
Кәсіпорынның мамандырылуына қарай өндірістік шығындар көпшілік (массовый),
топтамалық (серийный) және жеке –дара жекелеген(единичный) болып
танылады.Көпшілік үнемі ұздіксіз шығарылатын өнім. Жеке өндірісте өнім
жекелеп арнайы тапсырыс бойынша шағарылады, калькуляция шығарылған өнімге
ғана жасалады. Топтамалы (аз және көп) – кезең сайын тоқтатылып қайта алдын
ала белгіленіп өнім өндіріліп отыратын өндіріс.
Өнеркәсіп өндірісте негізгі және көмекші өндіріс болып бөлінеді.

Өндірістік шығындар жіктелуі
Өнім өндіру барысында кәсіпорындар қандайда бір шығындар жасауға
мәжбір болады.Өндірістік шығындар ол, өнім өндіруге қызмет көрсетуге
жасалған барлық шығындар түрлері.
5.1-кесте
Жіктелу мәтіні бойынша Шығындар топтамасы
1.өндірістік процестегі Негізгі және үстеме
экономикалық ролі
2.құрылым бірлігі бойынша Кешенді және бір элементті
3. өндірістің көлемі бойынша өзгермелі және түрақты
4.жекелеген өнімнің өзіндік құнына Тікелей және жанама
апару
5.қалыптасу кезеңі бойынша Ағымды және бір ретті
6.өндірістік процеске қатысуы өндірістік және өндірістен тыс (кезең
бойынша шығындары)
7.шығындар мақсаты бойынша өндірістік және өндірістік емес
8.болжамдау шама бойынша болжамды және болжамды емес

Негізгі шығындар - өнім өндіруге тікелей қатысы бар шығындар: шикізат
пен материалдар, өндірістегі жұмысшылардың еңбекақысы, отын ...
Үстеме шығындар – ұйымдастыру және қызмет көрсету шығындары: цех
әкімшілік шығындары, электрқұат шығындары, отын, негізгі құралдардың
амортизациясы және жөндеу жұмыстар шығындары...
Экономикалық мәтіні бойынша шығындар: шикізат пен материалдар
шығындары, еңбекақы шығындары, әлеуметтік салықтармен төлемдер, негізгі
құралдардың төзуы басқада шығындар.
Ал, өндірістік шығындар мен өзіндік құнның калькуляциялауы бабтары:
Шикізаттар мен материалдар,өндірстік жұмысшылардың еңбекақысы,
еңбекақыға есептелген салықтармен төлемдер, үстеме шығындар.
Экономикалық мәтіні бойынша шығындармен өзіндік құнның калькуляциялау
шығындардың ерекшелігі байқалады. Экономикалық мәтіні бойынша шығындарға
барлық жасалған шығындар есепке алынады (алдағы кезең шығындарымен қоса),
ал өнімнің өзіндік құнның калькуляциялау шығындарға өнімді шығару бойынша
жасалған шығындар есепке алынады. Дайын тауарлар мен материалдардың жеткізу
шығындары қорлардың өзіндік құнына есептелгендіктен бұл жерде шегертіледі
және де өңдеу барысында пайда болған қоқыс қалдықтар сомалары, қоймаға
қайтарылған материалдар қалдықтар сомалары, пайда болған ақау (брак)
сомалары шегертіледі.
Басқада шығындар – еңбекақыдан басқа төлемдер, нормадан асқан іс сапар
шығындары, ақау мен айып шығындары.
Мысалы:
5.2-кесте
Шығындар элементтері Сома тг. Калькуляция Сома тг.
бабтары
1.Материалдар шығындары (қайтарылған115036 1. Материалдар 102777
қоқыстар шегертілген)
2.еңбекақы шығындары 39170 2.өндірістік 26762
жұмысшыларға
есептелген еңбеақы
3.сақтандыруға шығындар 8255 3.еңбеақыға есептелген5620
төлемдер мен салықтар
4.негізгі құралдардың тозуы 2470 4.үстеме шығындар 20655
5. басқада шығындар 632
барлығы 165533 барлығы 155814
Кезең шығындарға апарылды 8179
өндірістік емес шығындар шоттарға 1060
апарылды
Алдағы кезең шығындардың қалдығы +,--150
Аяқталмаған өндіріс пен жартылай +450
фабрикаттар қалдығының +,-
Болашақ шығындармен төлемдердің - 180
резервттері қалдығының +,-
Шығарылған өнімнің өзіндік құны 155814

Шаруашылық жүргізуші субъектілер өз қызметінде:
- дайындауға және өндірістік процеске қажетті материалдық
құндылықтарды сатып алуға;
- дайын өнімдерді өткізумен байланысты операцияларға әртүрлі шығындар
жасауға мәжбүр болады.
Бұның нәтижесінде, тауарлар немесе қызметтер үшін төлеу қажет болатын
тұтынылған ресурстар немесе ақшалар болып табылады.
Экономиканың тәжірибесінде және бухгалтерлік есеп теориясында көптеген
жағдайларда – шығындар (затраты), шығыстар (расходы) және залалдар
(издержки, убытки) терминдері синоним ретінде қолданылады. Бұл терминдер
әртүрлі түсініктерді айқындайды:
- шығындар (өндіріске) өнімдер өндірумен байланысты тікелей шығындарды
білдіреді. Олар өзіне материалдарға жұмсалатын тікелей шығындарды, еңбекке
жұмсалатын тікелей шығындарды және өнімдер өндірумен байланысты жанама
шығындардың бөлігін енгізеді;
- шығыстар – бұл есепті мерзім ішіндегі компания қызметінің нәтижесі
ретінде капитал сомасының азаюы, яғни есепті кезең ішінде ресурстарды
пайдалану немесе тұтыну. Мысалы, еңбек ақы шығыстары;
- залалдар (издержки) – бұл тауарларды сатып алу немесе қызметтер үшін
ақы төлеу нәтижесі ретінде міндеттемелер сомасының азаюы немесе құралдар
сомасының азаюы.
Ал, кез келген жағдайда бұл түсінік, аталған кезең үшін кірістер
алумен келісілген шығындарды білдіреді.
Менеджерлердің кәсіпорындарды басқаруы үшін тек шығындар жасап қоя
салмайды, сонымен бірге қандайда бір (өнім бірлігіне немесе оның тобына,
клиентке көрсетілетін қызметке) шығындар туралы ақпарат жинақтаға қажет
етеді (яғни, шығындарды есепке алу объектісіне). Бұл ақпарат шығарылған
өнімнің (жасалған қызметтің) өзіндік құнын есептеп шығару қажет болады.
Оларды жіктеу өндірістік шығындардың есебін дұрыс ұйымдастырудың
маңызды жағдайларының бірі болып саналады. Мысалы, басқарушылық есеп
талаптарын қанағаттандыру мақсатында (қандайда бір объектілерді басқару
үшін қажетті ақпараттарды бірыңғайлау (идентификация), салмақтау, жинау,
жүйелеу, талдау, интерпретациялау және кері процесі). Өндірілген өнімдердің
(көрсетілген қызмет, орындалған жұмыстар) және алынған пайдалардың өзіндік
құнын анықтау үшін шығындар жіктеуі өзіне келесідей топтарды енгізеді:
- келген (входящие) және өткен (истекшие) шығындар.
Келген шығындар бұл қолда бар сатып алған құралдар, күтілетіндей,
алдағы уақытта кіріс әкелуі тиіс. Олар баланста активтер ретінде тіркеледі.
Егер бұл құралдар (ресурстар) кірістер алу үшін жұмсалып, болашақта
кіріс әкелу қабілетін жоғалтқан жағдайда ол өткен шығындар болып саналады;
олар пайдалар және залалдар шоттарында көрсетіледі;
- есепті кезеңдегі өндірістік шығындар және өнімдердің (жұмыс, қызмет)
өзіндік құнына кіретін өндірістік шығындар.
Қорларды бағалау кезінде ескерілмейтін шығындар есепті кезең шығындары
деп саналады.
І.Өнімдердің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнына кіретін өндірістік
шығындар, бұл – сатып алынған және қайыра сату үшін өндірілген тауарларға
жататын шығындар. Сатқанға дейінгі өнеркәсіп кәсіпорындарындағы немесе
дайын өнімдердің өзіндік құнын анықтау кезінде ескерілетін өнімдер
бірлігінің өзіндік құны осы шығындар түрінде түсіндіріледі:
- өндірістік шығындар және өндірістік емес шығыстар .
Өнеркәсіп кәсіпорындарындағы өндірістік шығындар өнімдердің (жұмыс,
қызмет) өзіндік құнына қосылады. Өнімнің өзіндік құнына қосылу әдісіне
қарай шығындар тура және үстеме болып танылады.
- Өндірістік емес шығыстар (әкімшілік басқару, дайын өнімдерді өткізу)
есепті кезең шығындарына жатады, өнімдердің өзіндік құнына төте шығындар
және жанама шығындар кірмейді төте шығындар және жанама шығындар.
Төте шығындар – бұл есепке алу мақсатымен, яғни өндірілетін өнімнің
нақты түрімен байланысты шығындар. Жанама шығындар бірнеше өнім түрлеріне
(жұмыс, қызмет) жатады.
ІІ. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.