Қазақстан Республикасының мемлекеттік энергияны үнемдеу бағдарламасы

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 95 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ШӘКӘРІМ атындағы

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢБІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІШӘКӘРІМ атындағыСЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ: 3 денгейлі СМЖ құжаты

ПОӘК

ПОӘК 042-05. 01. 20. 16

/02-2010

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢБІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІШӘКӘРІМ атындағыСЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ:

ПОӘК

Студенттерге арналған пәннің оқу жұмыс бағдарламасы

«Жылуэнергетикада және жылутехнологияда энергияны үнемдеу»

№1Басылым

«30» қыркүйек 2010 ж.

«Жылуэнергетикада және жылутехнологияда энергияны үнемдеу»

ПӘНІНІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

«050717» - «Жылуэнергетика» мамандығы үшін

ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК материалДАР

Семей

2010

Мазмұны

1ГЛОССАРИЙ 3

2 Дәрістер 9

3 ПРАКТИКАЛЫҚ және зертханалық сабақтар 93

1 Глоссарий

Энергияны үнемдеу (energy conservation) - энергетикалық ресурстарды тиімді пайдалануға арналған көлімнің кешені және іс-әрекеттері. Мысалы отын және энергияларды үнемдеуде табысқа жету оларды рациоланлды түрде қолдану қымбат энергоресурстар мен тапшы энергия тасушыларды басқа тиімді және арзан энергия көзімен алмастыру (мұнайды көмірмен, дәстүрлі емес жаңартылатын энергия көзімен т. б. алмастыру) . Бұл өлшемдер құқықты, ұйымдасқан, ғылыми, өндірісті, техникалық, экономикалық болуы мүмкін.

Энергияны үнемдеу (energy saving) - өндірілмейтін отын, электр энергиясы, жылу, механикалық энергия шығындарын төмендету мақсатында қолданылатын өлшемдерін жүзеге асуын қорытындылау.

Энергияны рационалды қолдану (rational use of energy) - әлеуметтік, саяси, қаражат аз жағдайда, қоршаған ортаны қорғау есебінде энергияны тұтынушыларға ең тиімді жолмен тарату.

Энергия сыйымдылығы (energy content) - өнімді өндіру және жұмысты орындау кезінде (өнімді өндіру жұмыс істеу кезінде өлшенеді) тұтынылатын (тура және жанама түрде) энергия мөлшері.

Энергия мөлшері өндірілген өнімнің немесе орындалған жұмыстың бірлігімен анықталады.

"Энергия сыйымдылығы" термині көбінесе энергияның салыстырмалы шығыны ақшалай есептелген кезінде қолданады (ұлттық шығыс, өндірілген өнімніңқұны т. б. ) .

Энергтикалық тізбек (energy chain) - біріншілік энергоресурстың өндірілуінен соңғы энергияны қолдану кезіндегі энергия ағынымен сипатталады. Энергияның бір түрден екінші түрге айналуы бір немесе бірнеше энергетикалық тізбектен тұрады.

Энергетикалық ағын (energy flow) - энергия шаруашылығындағы энергоресурстардың энергия көзінен тұтыныстағы энергия бағытына қозғалуы; осы қозғалыс энергоресурстарды ауысуы мен сақталуын және олардың мөлшерінің өзгеруін немесе сапалы жағдайын сипаттайды.

Энергетикалық каскад (energy cascade) - біртіндеп бір немесе бірнеше технологиялық процестерде қолданылатын энергтикалық ағын. Ондағы технологиялық процестен қалған энергия энергияны оптимальді түрде тиімді қолдану мақсатындағы процеске келіп түседі. Осы жағдайда жылу туралы айтатын болсақ, әрбір технологиялық процестегі энергияға түскен энтропияның өсуі, оның энтальпиясының кемуіне сәйкес.

Энергияны үнемдеуге кеткен салыстырмалы шығындар (specific cost of energy saving) - жылына өндірілген өнімнің сапасы мен мөлшерін өзгертпей энергия бірлігін үнемдеуге арналған шығындар.

Энергияны пассивті үнемдеу

Жылуоқшаулағыш (thermal insulation) - тұрғын және қоғамдық ғимараттарды, жылулық өнеркәсіптік қондырғыларды, құбырөткізгіштерді жылу шығынын төмендетуге арналған қоршщаған ортамен қажетсіз жылу алмасудан қорғау. "Жылуоқшаулағыш" терминін жылуоқшаулағыш материалдар мұздатқыш камерасында суық шығынын оған кемітіп, жылуға айналдыру үшін де қолданылады.

Жылуөткізгіштік (thermal conductivity) - энергияның әркелкі қыздырылған ортада жылу формасына ауысуы жүретін жылу алмасу түрі. Жылуалмасудың осы түрі атомды-молеклярлы сипатта болады (ортаның макроскопиялық қозғалысымен байланысы жоқ) . Газдағы жылу өткізгіштік энергиясының ауысуы ретсіз қозғалған молекула түрінде болады, ол металда өткізгіштің негізгі электроны түрінде, диэлектрикада - бөлшек толқынының есебінде түзілетін кристалдық тор түрінде болады. Бұл термин жылу оқшаулағыш деңгейін көрсететіндердің бірі.

Жылуберу (thermal transmittance) - екі жылу тасымалдағыш арасындағы, оларлы қатты қабырғаға немесе олардың арасындағы бөлік бетіне бөлетін жылу алмасу. Жылуберудің қарқындылығы (интенсивтілігі) жылу беру коэффициентімен сипатталады. Ғимараттардың қабырғасы, төбесі және басқа бөліктері арқылы берілген жылуды ғимараттың термодинамикалық сипаттамасы арқылы анықтайды.

Жанама термодинамикалық тиімділік (incidental heat gain) - күн сәулесі ғимаратынан және жылудың кез келген көзінен, мысалы осы ғимараттың ішіндегі адамдардан, түссіздендіргіш құбырлардан және тағы басқалардан алынған жылу мөлшері. Бұл термин ғимараттың энергетикалық тиімділігін есептегенде қолданылады. Жанама термодинамикалық тиімділік - егер ғимараттың жылу жүйесі ішкі температураны реттейтін автоматтандырылған жүйемен жабдықталса, онда отын мен энергияны үнемдеуі мүмкін.

Энергия үнемдейтін ғимараттар (low-energy building) - жылуға, ауаны шартқа сәйкестендіруге, жарыққа және ыстық сумен қамтамасыз етуге арналған энергетикалық сұраныс сатылатын энергияны аз қолдану кезінде қанағаттанатындай жағдайда салынған ғимараттар. Бұл ғимараттарды энергия шығыны аз болған жағдайда да қолдана беруге болады. Осындай "энергия үнемдейтін ғимраттардың" көптеген түрелері бар.

Жылу мен ауаны шартқа сәйкестендіру бағдарлама жүзінде басқару (program controlled heating and airconditioning) - ғимараттардағы жылу мен ауаны шартқа сәйкестендіру жүйесін бағдарламаға сәйкес автоматты басқару. Бұл бағдарлама аз шығындалған энергия жағдайында ғимараттағы адамдар өздерін жайлы сезіну үшін ертеректе жасалған, ал сол кезде ғимараттарда адамдар болмаса, онда жылу мен ауаны шартқа сәйкестендіру автоматты түрде төмендеп отырады.

Жүктеменің реттелуі (load control) - жүктеменің реттелуінің кез келген әдісі тұтыну қондырғысындағы жүктелуі, әсіресе энергожүйенің толықтай жүктелуінің кез келген әдісі. Жүкметені реттеу үшін арнайы құралдар, мысалы, жылуөлшегіш, шектік периодтағы жүктемелі өлшегіштер қолданылады. Сонымен қатар арасында жіберілген үзілістердің және энергияны азайтудың шектеулі тарифтері мен келісімдері қолданылады. жүктеменің реттелуі кейде - шектік режимнен тыс уақытта өндірілетін және жүктеменің шекті өту кезінде тұтынушыға берілетін жылу мен энергияның топтастырылуын қамтамасыз ету арқасында біраз мөлшерге артады.

Қондырғының қосымша элементтерінің көмегімен энергияны белсенді үнемдеу, екіншілік энергоресурстарды қолданыстағы энергетикалық және энергортұтынушы қондырғыларда қолдану

Конденсат қайтымы (сondensate return) - будың конденсациялануы кезінде болатын, технологиялық процестер мен жылуға арналған қазандыққа қоректендіргіш су ретінде қайтып келу үшін өндірілетін процесс және соған сәйкес суды жинауға арналған құрылғы.

Энергияның регенерациясы (energy recovery) - негізгі процесс аяқталған соң, ондағы қалған энергияны, тура сол немесе басқа процеске қолдану.

Шығарылған жылудың регенерациясы (wasteheat recovery) - негізгі процеске арналып өңделген жылудың қолданылуы (тәжірибеде қолданылуы), ол бірақ тиімді жылу болса да, онда қолданылмауы керек.

Механикалық энергияның регенерациясы (mechanical energy recovery) - механикалық энергияның қолданылмайтын бөлігін тиімді энергия түріне айналдыру және ешқандай өлшемсіз жойылмау керек. Механикалық энергияның регенерациясына магистральді газ өткізгіш пен газ таратқыш желілеріндегі редукционды клапандардың орнындағы турбодетандерлер мысал бола алады.

Жылуалмастырғыш (heat exchanger) немесе жылуалмастырғыш аппарат - жылуды жоғары (қыздырушы дене - жылутасығыш) температуралы ортадан төмен температуралы (қыздырылған орта) ортаға беретін құрылғы түрі. Жылуалмастырғыштар рекуперативті, регенеративті және аралас болып бөлінеді. Рекуперативті жылуалмастырғыштағы жылу жылытылған заттан суытылған затқа оларды бөлетін қабырға арқылы беріледі (бу қазандығы, ауа және су жылытқыштар, конденсатор және т. б. ) . Регенеративті жылуалмастырғыштағы қызу беті кезек-кезек, біресе қыздырылған затпен, біресе суытылған затпен (мартен және әйнек балқыту пешьеріндегі регенераторлар, мартен пеші мен қазандық агрегаттарының регенеративті ауажылытқыштары) шайылады. Аралас жылуалмастырғыштағы жылу суытылған және жылытылған заттардың тікелей байланысы кезінде беріледі (мұнаралық (башенные) суытқыштар, градирния, скруббер, дегазатор және т. б. ) . Жылуалмастырғыш аппараттарға жылу құбырлары жатады.

Материалды екінші рет қолдану (materials recycling) - өндіріс, тұрмыс, сауда және оларды шикізат шығынын, энергияны және өндірістің өнімділік шикізат материалдарымен салыстырғандағы қаражат жағдайын төмендету мақсатында қайтадан қолдан.

Қалдықтар (refuse, waste) - тура осы уақытты құны жоқ, яғни қолданысқа келмейтін материал немесе технологиялық процестен тоқтағаннан қалған немесе арнайы өндіріс операцияларынан қалған материал. Бұндай материалдар ауылшаруашылық (органикалық заттар), өнеркәсіп (қара немесе түсті металдар, әйнек, пластмаса және т. б. ) және тұрмыс (қатты және сұйық қалалық қалдықтар) қалдықтар түрінде болуы мүмкін.

Қалдықтардан жасалған отын (refuse - derived fuel) - өндіріс орындарына шикізат ретінде қалдықтар қолданылады (ауылшаруашылық қалдықтарынан - метан, резиналық қалдықтардан - сұйық отын, органикалық қалдықтардан - қатты отын өңделеді) . Екіншілік шикізатты немесе қалдықтарды қолдану мүмкін болмаған жағдайда оларды міндетті түрде оттықтарда жағып жібереді. Қалдықтарды жағудан қалған күл мен шлакты тыңайтқыш ретінде, жолдарды түзеу үшін және құрылыс материалдарын өндіру үшін қолданады.

Жаңа жүйені енгізу және өзгерістер болған жағдайда энергияны үнемдеу

Ұсыныс (substitution) - өндірілетін өнімдердің немесе көрсетілетін қызметтің сапасын өзгертпей, өнімді өңдеуге немесе ұмысқа аз энергияны қажет ететін өнім мен қызмет процестерінің қондырғыларын қолдану (бірінші ұсыныс) ; егер бұл ұсыныстың артықшылықтары болса және экономикалық, техникалық жағдайларда немесе энергия үнемдеу жағдайларына қажет болса, онда оны негізгі технлологиялық энерготасығышты кез келген жерде пайдалану қызметін қолдану (екінші ұсыныс) . Осы екі ұсыныс кез келген жағдайда өзгерістер бола қалса, бірақ өте қымбат емес, тиімдірек және өңделуі аз көп энергия мөлшерін талап етуі мүмкін.

Кешенді энергожүйелер (total energy system) - ғимарат кешенін децентрализді үнемдеуге, бөлек өнеркәсіпке немесе электр энергиясын суық пен ыстық сататын өндірістерге арналған; бірақ оларды өңдеу және тұрғындарға беру жүйеге энергоресурстың (газ немесе мазут) бір ғана түрі түскен кезде ғана іске асады.

Жылу сораптары (heat pump) - жылуды төмен қызыдырылған денеден (қоршаған орта - ауа, грунттың грунтты суы, желдеткіш қалдықтар т. б. ) жоғары қыздырылған денеге беретін, оның температурасын ұлғайта отырып және осы кезде механикалық энергияны жұмсайтын машина. Жылусораптарында болатын прцестер мұздатқыш машинаның жұмысшы денесімен жүзеге асатын процеспен өңделген. Жылу сорабының соңғы теориялық циклі - Карноның кері циклі.

Жылусораптарының қондырғысы (heat pump heating system) - жылу бөлгіш жүйесінде жылулық сорап болып табылатын жылуүнемдеудің жүйесі; жүйеге сонымен қатар жылу аккумуляторы және оны алатын қойма көзі кіреді.

Энергетикалық ресурс (enеrgy resourse) - белгілі бірдеңгейде техникалар энергия үнемдеуге қолданылатын энергия мөлшері.

Қолданылу сипаттамасына байланысты энергетикалық ресурстар дәстүрлі (органикалық отындар, су ағындары) және дәстүрлі емес (теңіз, биомасса энергиялары, геотермальді энергиялар) болып бөлінеді.

Біріншілік энергоресурс (primary energy resource) - өңдеуге немесе екінші рет пайдалануға келмейтін энергоресурс (көмір, шикімұнай, табиғи газ, ядролық энергия, гидроэнергия) .

Энерготасығыш (energy carrier) - соңына дейін тұтыну стадиясында қолданылатын, алдын ала жақсартылған, қайта өңделген, қайтадан пайда болған энергетикалық ресурс, сонымен қатар осы стадияларда тұтынылатын табиғи энергтикалық ресурс.

Энергетикалық технология (energy technology) - энергияны өндіретін, бір түрден екінші бір түрге айналдыратын, шоғырландыратын, бөлетін және қолданатын технология.

Біріншілік энергоресурстың тиімді пайдалану коэффициенті (coefficient of useful consumption energy resources) - соңғы энергияның энергетикалық баланстың кіріс бөлігіне түсетін біріншілік энергоресурстың барлық ауданына қатынасы.

Энергетикалық баланс (energy balance) - энергияның түзілу процесін және оны тұрғындарға үнемдеп беру процесін сипаттайтын, біржағынан қаншы энергия тұтынылғанын, ал екінші жағынантиімді энергия суммасымен, оның шығынын көрсететін көрсеткіш жүйесі.

2 Дәрістер Дәріс 1

(1 сағат)

Тақырып. Кіріспе. Әлемнің және Қазақстанның энергоресурстармен қамтамасыз етілуі.

Дәріс сабақтың мазмұны

1. Энергия үнемділік

2. Энергия үнемділігін арттыру

3. Органикалық отындар

4. Қазақстанның энергоресурс қоры

5. Жаңартылған энергия көзінің түрлері

Энергия үнемдеу - өндіріс шығындарын және өндірілетін өнімдер мен қызметтердің өзіндік құнын төмендететін, бәсекеге қабілетті отандық тауарларды көбейтетін, энергетик және технолог мамандарының қызметтерінің ең негізгі, тұрақты бағыттарының бірі.

1989 ж. әлемдік энергетикалық кеңес (ӘЭК) «Болашаққа арналған энергия: осы істің бағдарламасы мен таңдау мүмкіндігі» деп аталатын халыхаралық комиссия құрды. Энергетика экономикасын тұрақта түрде дамыту мен қоршаған ортаны қорғау мәселесі бойынша, 2020 жылдарға дейінгі аралықта әлемдік және аудандық энергетика шауршылығын дамыту жоспары комиссияның негізгі міндеті.

Комиссияның қорытындысы - экономика мен энергетиканы ұлттық деңгейде дамытуды қолға алу сферасына қажетті, мемлекеттік қайраткерлерге және қызмет бағыттарына берілетін, әлемдік энергетиканы дамыту бағыты мен жалпы тенденциялардан тұрды.

«Болашаққа арналған энергия: осы істің бағдарламасы мен таңдау мүмкіндігі» деп аталатын ӘЭК Комиссиясының негізгі қорытындылары келесідей бөлінеді:

а) негізгі қорытынды - өзгерістің негізгі көзі. Осы жоспарларды дамытудағы позицияларға, жүйелерге, өлшемдерге өзгерістер өте қажет. Соңғы он жылдары әлем тұрғындарының 2 есе, қалалық тұрғын үйлердің 3 есе өскенін көре отырып, энергияны бұрынғыдай қолдана беруге болмайды.

Энергия көзімен жүзеге асатын қызмет түрлері, мысалы жылумен қамтамасыз ету, жарықтандыру, тұрмыстық заттар, транспорт жылдан жылға өсуде. Бұндай өсу әсіресі, дамушы елдерде көптеп байқалады. Энергия тұрғындардығ негізгі қажеттілігін бере отырып, көптеген негізгі қызметтерді атқарады. Сонымен қатар, энергия әлеуметтік даму мен экономикалық өсудің бірден - бір көзі болып табылады. Негізгі мәселе қоршаған ортаға өз зиянын тигізбей, әлемнің дамушы елдеріне қажетті энергетикалық қызметтерді өқамтамасыз ету болып табылады және ол мүмкін борлмауы да.

Осы мәселенің шешімі әлемдік энергетикалық секторда негізгі өзгерістерді қажет етеді. Бұл өзгерістер көптеген инвестициялардың қысқарып қалмауына, жаңа технологияларды негізіп дамытуға, энергетикалық саясаттағы және тұтынушылардың өзгерістеріне айтарлықтай өз үлестерін қосады. Энергетикалық жүйелер жылдам өзгермеуі де мүмкін, бірақ таяудағы 30 жылдары, ұзақ уақытты мақсаттарды шешуде ең негізгі айналыс (өзгеріс) фазасы болады.

б) әлемдік дамудың арқасында, алдағы он жылдықта әлемдік энерготұтыну 85%-ға артады деген болжам бар, яғни бұл тұрғындардың жағдайының жақсаруы мен материалдық прогрестің жақсаруына себепші болады.

в) энергияны әлемдік масштабта тиімді қолдану - болашақтың еншісі. Бұл энергетикалық және әлеуметтік дамудың негізі бола алады. Осы уақытқа дейінгі экономикалық құрылымдардағы, тиімді және озық техникамен жабдықталған станциялардың переориентациясындағы өзгерістер экономиканың энергия сыйымдылығының төмендеуіне негізгі себеп болды. Энергия жеткізушілердің бағасы мен олардың мөлшерін реттеушілердегі өзгерістер бұрынғыдан көп болмады.

Комиссия энергия тиімділігін арттыру бойынша болатын шаралардың тиімділігін айтудан жалықпай отыр. Олар барлық экономикалық және әлеуметтік әсерлердің энергия шығынына байланысты бағаның өзгеруін атап көрсетуде және энергетикаға байланысты дотациялардан бас тартуды ұсынады.

г) әлемдік энергия тұтынысын қанағаттандыруға қажетті технологияларды шығару мен орналастырудың және қоршаған ортаға әсерін азайтудың көптеген шешімдері бар. Технологиының берілісі (передача) интеллектуалды меншіктің қорғау құқығымен тездетілу керек және міндетті түрде рынок (базар) жүйесі қолданылу керек. Индустиалды мемлекеттер дамыған технологиялырды жасап шығаруды және жергілікті жа, дайдағы технологияларды дамытуға көмектесуді өз мойнына алып отыр.

д) қазып алынатын отындар - алдағы он жылда энергетика тұтынысының біраз бөлігін қамтамасыз ете бермек. Егер, алдағы кезеңде қолданылатын деңгей сақталатын болса, көмір қоры - 250 жылға, мұнай - 40 жылға және табиғи газ - 65 жылға жетеді. 2020 жылдардан кейін мұнай мен газға деген тапшылық болуы мүмкін. Мұнай, табиғи газ және көмірге деген сұраныс арта түспек және оларды жеткізу аралығы да артпақ.

е) атом энергетикасы дилемма (екінің бірі) жағдайында тұр. Бір жағынан, елдердің қоғамға деген алаңдаушылығы болса, екінші жағынан реактор-көбейткіш пен термоядроға тдеген қызығушылық азайды. 2020 жылдарға дейін, ұзақ уақыт бойы, ядролық энергия мен көмір айтарлықтай мөлшерде ең негізгі энергия көздері болып табылатынына сенім аз.

ж) 1990 жылдардағы әлемге қойылған біріншілік энергияның 18%-ын құрайтын жаңартылған энергия көзінің бір бөлігі, алдағы 30 жылдар аралығында бұрынғыдай артпайды. 1990 жылдары жаңартылған энергорерсурстың барлық мөлшерінің 60%-ы дәстүрлі биомассаға беріліп отырған. Үлкен гидроэнергетика - 30%, қазіргі биомасса - 8%, "жаңа" жаңартылған энергия көзі, яғни - күн, жел, геотермальді, кіші гидроэнергетика мен мұхит толқынының энергиясы - 2% шамасында болады.

МИРЭС-тің "жаңа" жаңартылған энергия көзін зерттеуі, олардың мөлшері 2%-дан бастап алдағы 2020 жылдарға дейін екә еселенеді деп болжамға келіп тұр. Келісілген және тиімді басқарушы акциялары бойынша тиісті экономикалық және табиғат қорғау критерийлерінің жылдам дамытылуы қабылданып жатыр және ол "жаңа" жаңартылған энергия көздерін 2020 жылдары 12%-ға дейін арттыруы ммкін;

з) 1992 жылғы Рио Декларациясына қызығушылығына қарамастан, дамыған елдерде өндірістің жасап отырған жағдайына қарамастан, парникті газдардың қалдық деңгейін 1990 жылдың деңгейіндей ұстап отыра алмауына, олардың ХХ1 ғасырға қадам басу мүмкіншілігі де аз болып отыр. Ғаламдық энергетикалық әрекеттің нәтижемінде парникті газдардың қалдықтары мен олардың концентрациясы алдағы ууақытта артпаса, кемімейді;

и) тапшы (дефицит) ресурстарды қолдауды арттыру мақсатындағы дамушы елдер, климаттың потенциалды ғаламдық өзгерісіне емес, керісінше локальды және аумақтық ластануға (су, ауа, жер, денсаулыө сақтау) көп приоритет беруде;

к) тарихи энергетика әлемдік ВНП-тің 5%-ға жуығын құрайды, сол кездері инвестиция энергетика саласында бүкіл әлемдік көрсеткіштің 15%-ын құрады. Олар ары қарай даму үшін және экологиялық мәселелермен айналысу барысында айтарлықтай өсуде. Даму жағдайы өсу үшін оларға жергілікті капиталдың көп мөлшері және көптеген ортақ кәсіпорындар ашылу керек. Ол үшін жергілікті ұйым құрылымдарында, базарларда, оқуда және энергетиканы басқару саласында айтарлықтай радикальды өзгерістер қажет. Бұл, егер локальды халықаралық қаражат өсіп, дамушы елдер мен мемлекеттің энергетикалық инвестициясына өткен жағдай орындалады.

19900 жылы әлемдегі органикалық отындардың негізгі қоры мөлшермен 1220 млрд. т. у. т. шамасында болды. Қазіргі уақытта уран ресурсының әлемдегі қоры 2, 4 млн. тонна. Уранның жылдық сұранысы ядролық энергетикалық реактор бойынша есептегенде 58 мың тонна. Уран ресурстары АЭС-тің жұмысына мөлшермен 41 жылға жетеді. Уранды есептеп отырсақ, онда ядролық жанғыш заттардың қоры 64 жылға дейін өседі.

ХХ ғасырдың соңғы он жылдары әлемдегі біріншілік энергоресурс 11434 млн. т. у. т., ал электр энергия 120 27 млрд. квт·сағ-қа жеткен. Солардың 7740 млрд. кВт·сағ-ты ЖЭС-да және НВИЭ қондырғыларында (64, 4%), 2083 кВт·сағ - АЭС-та (17, 3%), 2203 кВт·сағ - ГЭС-та (18, 3%) өндірілген. Энергия өндірісі "жаңа" дәстүрлі емес энергия көзі бойынша 240 млн. т. у. т-қа бағаланады, яғни ол дегеніміз біріншілік энергетикалық ресурс бойынша әлемнің жалпы сұранысының 2%-на жуық. МИРЭС бойынша "дәстүрлі" жаңартылатын энергия көзіне ірі сутоғының гидроэнергиясы, ағаш және құрғақ қалдықтар жатады. "Жаңа" дәстүрлі емес жаңаратын энергия көздерін кеңінен дамыту нәтижесінде ХХI ғасырдың бірінші он жылдығында әлемдегі энергетикалық шаруашылықты дамыту мақсатындағы әр түрлі нұсқалар пайда болуы мүмкін және осы энергия көздерін 4÷4, 5 млрд. т. у. т-қа дейін шығаруды мемлекет есебінен қолдауға немесе әлемдегі барлық біріншілік энергоресурстары сұраныстың 18-27%-на тәуелді.

Энергоресурстарды тұтыну мен өндіру бойынша, ХХI ғасырдың соңғы жылдары әлемдік энергетикалық баланста көптегенөгерістер болып жатыр, мысалы жалпы энергетика тұтынысында газ бен біріншілік энергияның бір уақытта өсуіне байланысты, қатты отын мен сұйық отынның біраз бөлігі төмендеді.

Соңғы жылдары электрстанциялық түрі бойынша электрэнергия өндірісінің құрылымында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ. Сондықтан әлемнің барлық елдерінде жылу электрстанциясы электр энергия өндірісінде негізгі рөлді атқаратынын айта кеткен жөн. Бұл әсіресе, ЖЭС-ң біраз бөлігі жалпы электр энергия өндірісінің мөлшермен 75%-ын құрайтын ТМД елдеріне қатысты.

Электр энергияның әлемнің бір тұрғынына шаққандағы салыстырмалы шығыны - 2190 кВт·сағ.

Алдағы болжамдар бойынша адам саны 1991-2010 жылдар аралығында 1, 4% болады.

Біздің бір орнымызда тұрмай ары қарай дамуымыз үшін энерготұтыныс міндетті түрде төмендеуі керек, сонда ғана тиімділігін арттыру мақсаты біздің болжағанымыздай болмақ.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.