Өзен - су қоймасыныңтораптарын жобалау

Пән: География
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚОРҚЫТ АТА АТЫНДАҒЫ ҚЫЗЫЛОРДА МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

"Инженерлі технологиялық" факультет
"Су шаруашылығы және жерге орналастыру" кафедрасы

Бекітемін

Кафедра меңгерушісі
___________Б.Р.Шаянбекова
___________2017 ж.

Гидротехникалық құрылымдар пәні бойынша курстық жобадан

Тақырыбы:Өзен - су қоймасыныңтораптарын жобалау
Орындаған: МРОЗ-14-3 оқу тобының студенті Әбжами К.Б
Қабылдаған: а.ш.ғ. докторы, профессор А.Ә.Шомантаев
а.ш.ғ. магистрі, аға оқытушы Р.С.Жиембай

Қызылорда, 2017ж
Курстық жоба мәліметтері:
1. Вариант - 6
2.Планшет - 8
3.Құрылыстың күрделікласы - 4
4. Су бөгетініңтүрі - экранмен
5. Су қашыртқытипі - тезағар
6. Су бөгетініңжолжүрушарты - 5 класс жолдары
7. Су бөгетденесініңтопырағыКт - 0,86мтәул-қиыршық тас түйіршіктерінің өлшемі 2мм
8.Экран топырағының сүзілу коэффициенті Кэ - 0,001мтәул-құмды-сазды топырақтар
9. Су толқынының ұзындығы Д - 15,1м
10. 2 м биіктіктегі желдің жылдамдығы W - 12,2м
11. Тасқын судың деңгейі ZТСД- 222,8м
12. Әдетте іркілген деңгей ZӘІД - 218м
13. Өлі су деңгей ZӨСД- 214м
14. Төменгі бьефтегі қалтқы судың деңгейі ТБҚСД - 0 м
15. Төменгі бьефтегі тасқын судың деңгейі ТБТСД - 0 м
16. Өзен табанының деңгейі Zт - 208м
17. Су қашыртқының өтімділігі Qсб -48,4м3с
18. Су жібергіштің өтімділігі Qв-1,0м3с
19. Өзен табанының топырақ коэффициенті Ко -1,95 мтәул- қиыршық тас түйіршіктерінің өлшемі 2мм
20. Өзен табанының топырақ қуаты Т - 1,3м
21. Жоғарғыбеткейдіңқаптауы - ДМК

Мазмұны

Кіріспе

І.
Топырақ материалдарынан жасалған бөгет

1.1.
Топырақ бөгетінің жақтаулары мен типін таңдау

1.2.
Топырақ бөгетінің көлденең қимасын құрастыру

1.3.
Бөгет жалын құрастыру, оның өлшемдері және топырақ бөгетінің белгісі

1.4.
Бөгет биіктігін анықтау

1.5.
Топырақ бөгетінің беткейлерін бекіту

1.6.
1.6.1

1.6.2
Сүзгілік есептеулер
Сүзілуге қарсы элементтер, бөгеттің негізімен, жағалауларымен қабысуы, кәріздік қондырғы
Депрессия қисығын тұрғызу

1.7.
Топырақты бөгет беткейлерінің орнықтылығы мен шөгуін есептеу

1.7.1
Бөгет беткейлерінің орнықтылығы

1.7.2
Топырақты бөгет негіздеріндегі топырақтардың шөгуін есептеу

II.
Су жіберуші құрылымдарды жобалау

2.1.
Су жіберуші құрылымдардың типі мен құрастыруын таңдау

2.2.
Мұнаралы су жібергіштің гидравликалық есебі

III.
Су қашыртқы ғимараттарды жобалау

3.1.
Су қашыртқы ғимараттардың типін таңдау

3.2.
Суқашыртқы ғимараттардың типтері мен конструкциялары

3.3.
Су қашыртқы ғимараттардың гидравликалық есебі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Су қоймасы- дегеніміз суды сақтау және ағынды реттеу үшін жасалған жасанды су айдыны. Табиғи ағындарды аңғарларда су іріккіш ғимараттар (бөгет, шлюздер және сол сияқтылар) салу арқылы жасалған су қоймалары кеңінен таралған. Су іріккіш ғимараттардан (бөгеттер) жоғары учаскелерде судың деңгейі көтеріледі және үлкен көлемде су жиналады. Кейін ол шаруашылық мақсаттарына жұмсалады. Су қоймасының ұзындығы бөгетке тірелген судың таралу қашықтығына тең.
Су қоймасын бірқатар белгілерімен жіктейді және бес негізгі типтерге бөледі: жазықтықтағы, тау алдындағы, таудағы, көлдік және құймалы.
Жазықтықтағысуқоймасы мынадай белгілерімен сипатталады: су бетінің ауданы өте үлкен, максималды тереңдігі 15-25 м, орташа 5-9 м және суды тастауы аз (2-7 м). Бұл су қоймасы кешендік мақсатқа пайдаланылады.
Тау алдындағы және жалпақ таулы облыстардағы су қоймалары үлкен тереңдіктерімен 70-100 м және одан да көп, 10-20 м-ге дейін су тастауларымен сипатталады. Жағалауларының бұзылу қарқыны аз. Аумақты су басуы елеусіз.
Таулық су қоймаларына үлкен тереңдіктер 100 м-ден астам, 100 м-ге дейін және онан да көп су таулары көп.Ауданды судың басуы,жағалаулардың мүжілуі және су қоймасынан сүзілуі өте аз.Тау өзендерінің аңғарларының көлденең қимасы арнамен сәйкес келеді.Олардың түрі тар болмас иректі,жайылмалары жоқ.Су қоймасынан суды тастаған кезде су бетінің ауданы жәймен өзгереді.
Көлдік су қоймасын көлден шыгатын өзенге бөгет салу арқылы жасайды.Бөгетке тіркелген су көлге қарай жайылады.Мұндай су қоймаларының жетістігі су шамалы тіркелгенде және суға бастырылған жердің ауданы кішкене болғанда оларда көп су көлемін жинақтауға болады.
Құймалы су қоймаларын көбіне табиғи шұңқырлар мен өзенге жақын аумақтағы ой жерлерді пайдалану арқылы жасайды.Оларды негізінен егістікті суландыру және су жинақтағыш электростанциялар салу үшін пайдаланады.
Су бетінің ауданы 1,0 км2-ден аз кішкентай мөлшердегі жасанды су айдынын тоған деп атайды.
Су қоймасының тереңдік пішіні, термикалық режимдері және сол сияқты басқа да жіктеулері бар.
Көлемнің негізгі құраушылары және су қоймасының нормативтік деңгейлері.
Су қоймасының мөлшерін анықтайтын параметрлерді су шаруашылық есептеулерінің негізінде белгілейді. Бұл жағдайда су қоймасындағы судың көлемін өлі және пайдалы деп ажырату қабылданған.
Өлі көлем - бұл су қоймасынң толық көлемінің пайдалануының қалыпты жағдайында су тастамайтын және ағынды реттеуге қатыспайтын тұрақты бөлігі ZӨКД = 214 осы көлемді жоғарғы жағынан шектейтін су бетінің деңгейін ӨКД деп аталады.
Пайдалы көлем - су қоймасының ағынды реттеуге пайдаланаты негізгі көлем. ол ӨКД- нен жоғарғы орналасқан және жоғарғысынан әдеттегі іркілген деңгеймен шектелген. ӘІД гидротехникалық ғимарат қалыпты жағдайда пайдаланғанда тұрақыт сақталады.
Су қоймасы толық көлемі ӘІД белгісне сәйкес келеді және пайдалы,өлі көлем қосындысына тең:

Vтолық= Vәід=Vөкд+Vпайд
Гиротехникалық ғимараттарды пайдаланудың төтенше жағдайында жоғарғы бьефтен рұқмсат етілген,әдеттіегіден жоғары тасқынды іркілген деңгей деп айтады. ол су қоймасындағы ӘІД -ден жоғары орналасқан су көлемін шектейді. бұны тасқындық немесе тасқынға қарсы көлем деп атайды.
Су қоймасының су шаруашылық есептеулерінің басты мақсаты- пайдалы көлемді анықтау және ӘІД белгілерін таңдау.Пайдалы көлем дегеніміз- су тұтынушыларды кепілдікпен қамтамасыз ету мақсатында ағынды реттеуге арналған су қоймасы жұмыс көлемі.
Ол су қоймасының мақсатына,реттеу ұзақтығына байланысты және есептік ағын мен қосынды су тұтынуларды салыстыру жолымен табылады.Пайдалы көлем ӘІД белгісін есептегенде анықтаушы мән болып табылады.

Су қоймасының өлшемдері бойынша жіктелуі

Су қоймасының категориясы
Толық көлем, км3
Су бетінің ауданы, км2
Ең ірі
50-ден астам
5000-нан астам
Өте ірі
50-10
5000-500
Ірі
10-1,0
500-100
Орташа
1,0-0,1
100-20
Азғантай(кішкене)
0,1-0,01
20-2,0
Кіші
0,01-ден аз
2,0-ден аз

І. Топырақ материалдарынан жасалған бөгет

Топырақ материалдарынан жасалған бөгеттер (үйілген,тасты-топырақты тасты-шашпалы)-су іріккіш ғимараттардың ішіндегі ең кең тараған типі және мелиоративтік мақсаттағы көптеген су тораптарының құрамына кіреді.Топырақ материалдарын салу үшін жергілікті топырақтарды пайдаланады.
Көлденең қиманың конструктивтік шешімі бөгет пен оның негізінің құрылыс пен пайдаланудың барлық мүмкін болар жағдайында орнықтылығын,сондай-ак сүзілуге қарсы және кәріздік қондырғылардың бүтіндей барлық ғимараттардың қалыпты жұмысын қамтамсыз етуі тиіс.
ҚНжЕ 2.06.05-84 сәйкес III-IV класстағы бөгеттерді топырақ материалдарынан жобалағанда мынадай негізге есептеулер жүргізіледі: гидравликалық, фильтрациялық сүзілу беріктілігі,кері сүзгілер кәріздер және өтпелі аймақтар және статистикалық беткейлердің, экран және қорғауыш қабаттың орнықтылығы, бөгет денесі мен негізінің шөгуі беткейлердің беріктілігін толқын, мұз және басқалардың әсеріне қарсы нығайту.

1.1. Топырақ бөгеттерінің жақтаулары мен типін таңдау

Бөгеттің жақтауы мен типін және оны салу әдістерін таңдау жобалаудағы ең жауапты сұрақтар қатарына жатады.Олардың дұрыс шешілуі құрылыстың мерзімі мен құнына,сондай-ақ су торабынының ғимараттарын пайдалану сенімділігіне әсерін тигізеді.
Бөгеттіңжақтауын топографиялық, геологиялық, гидрогеологиялық, құрылыс ауданының климаттық жағдайы туралы мәліметтер негізінде техника-экономикалық салыстырулар арқылы таңдайды.
Бөгет типін таңдау карьерге жақын жерлерде қажетті материалдардың болуы және пайдалы қазбалардан оларды барынша мол пайдалануға байланысты.Бір тектес топырақ бөгеттерін салу үшін саздарды пайдаланған жөн.Егер саздар болмаған жағдайда бөгетті су өткізгіш топырақтардан (құмдар,құмшауыттар,құмды-қиыршықты топырақтар және басқалар)салуға болады.Бұл жағдайда ядро,экран немесе диафрагма сияқты сүзілуге қарсы элементтерді қарастыру керек.Су өткізгіш негіздер өте қалың болғанда,бөгеттерге экран және понур қойылады.
Климаттық жағдайы қолайсыз болғанда (атмосфералық жауын мөлшерінің көптігі,ұзақ аязды кезең) топырақ бөгеттерін байланыссыз топырақтардан салған дұрыс.
Сонымен,негізі тастан болмаған жағдайда біртектес топырақтан бөгетке ядролы немесе топырақ экранды бөгеттерге мән беру керек.
Негізі тас, шың болғанда тасты-топырақты және тасты-шашпалы бөгеттер салуға меңзейді.Бұл жағдайда сазды топырақтан жасалған сүзілуге қарсы элементтердің көлемі аз болуы керек.
Жақтаудың орналасу орнын анықтағанда,алдымен жуық шамамен бөгет жалының белгісін табады:
Zжал=ТСД+1=222,8+1=223,8 м. (1.1)
Жалдың белгісі бойынша өзен жағалауының екі жағының өздеріне сәйкес горизонтальдарын табамыз. Осы горизонтальдардың арасынан ең тар учаскені тауып, сол жерге бөгеттің жақтауын орнатамыз.
Алдын ала бөгеттің биіктігін формула арқылы анықтаймыз:
Hбөгет=Zжалпы-Zт=222,8-208=15,8 м (1.2)
Бөгеттегі биіктігі бойынша жіктеуге болады:
Егер Hбөгет 15м-аласа, Hбөгет = 15-20м - орташа, Hбөгет50м - биік.
Біздің жағдайымызда Hбөгет 15м, яғни бөгетіміздің типі аласа.

1.2. Топырақ бөгетінің көлденең қимасын құрастыру

Бөгеттің көлденең қимасы трапециялы болуы керек және өлшемдер ғимараттың кез келген жұмыс жағдайында бөгет денесі мен оның негізінің орнықтылығын қамтамасыз етуі тиіс.
Қиманы негізгі элементтеріне жататындар: бөгет денесі, жағалаулары мен бекітулері, жоғарғы мен төменгі беткейлері, қабыстырғыш элементтері мен табаны, кәріздік және сүзілуге қарсы қондырғылар.
Топырақ бөгеті беткейлерінің кескіні.Биік бөгеттер үшін олардың көлемін азайту мақсатында беткейлердің кескінін сынықты қондырғы берма салу ұсынылады. Ол биіктік бойынша 10-15 м сайын ені 2-3 м беткейлердегі жазықтық алаң. Орташа бөгеттер үшін Hбогет=15-20 м беткейлер кескіні тік сызықты қабылдайды. Жоғарғы беткейдің сумен тұрақты түрде қанығып тұруын байланысты төменгіге қарағанда жайпақ етіп салады.
Бөгеттің беткейлері топырақ түріне және бөгет биіктігіне байланысты қабылданады.
Топырақ бөгетінің беткейлерді салу коэффициенттері
1.1-кесте
Беткей аттары
Бөгеттің есептік биіктігі, м

5-ке дейін
5-10
10-15

Бөгет денесінің топырағы

сазды
құмды
сазды
құмды
сазды
құмды
Жоғары
2
2.5
2.5
3
3
3
Төменгі
1.5
2
1.75
2.5
1.75
2
Төменгі
кәрізсіз
1.75
2
2
2.75
2.25
2.25

Мысалы: бөгет денесіндегі топырақтың сүзілу коэффициентін Кт=1,07 мтәулік. 1.2-кестеге сәйкес қиыршық тас, түйіршіктері өлшемі...2мм, 1.1-кестеге сәйкес, табылатыны: жоғарғы беткей - m1=3.0, m2=2.0.
Бөгет салудағы әр түрлі топырақтардың сүзілу коэффициенттерінің шамалас мәндері
1.2-Кесте
Топырақтар
Кф
Қиыршық тастар, түйіршіктерінің өлшемі4-7 мм
3.5
Сондай,... 2 мм
3.0
Таза құм
1.0-0.01
Саз араласқан құмды топырақ
0.01-0.05
Құмды-сазды топырақтар
5*103-...10-4
Тығыз саз (нығыздалған)
10-4...10-7
Бөгет беткейлерін әртүрлі факторлардың әсерінен қорғау үшін бекітулер мен жабындар жасалады.
Судың әсері (Н) мен жүзбе денелердің әсерінде болатын жоғарғы беткейлерде ең көп бекітулер қарастырылады. Бекітулердің типі мен конструкциялары құрылыс материалдарына, механикалық құралдарға сәйкес белгіленеді. Бекіту материалдары тасты, темірбетонды (монолитті, құрастырмалы), бетонды, асфальтбетонды, биологиялық және тағы сол сияқты болуы мүмкін. Курстық тапсырмаларда бекіту типтері берілген.Тапсырма бойынша бекіту типі - темірбетон.
Жоғарғы беткейдің бекіту қалыңдығын биіктікке айналмалы қылып жасайды. Бекітудің максимальді қалыңдығын толқын әсер ететін аймақта және белгілірден төмен жасайды. Онан әрі жалына дейін жеңіл бекітулер қойылады. Негізгі бекітудің төменгі шекарасы ӨКД-ден төмен осы деңгей жағдайына сәйкес. Толқынның екі есе биіктігіне тең тереңдікке белгіленеді.

1.3.Бөгет жалын құрастыру, оның өлшемдері және топырақ бөгетінің белгісі

Топырақ материалдарынан бөгет жобалаудағы негізгі сұрақтардың бірі - орнықты, әрі экономикалық тиімді қимасын анықтау. Көлденең қиманың өлшемі бөгеттің типіне, оның биіктігіне негіз денесінің топырағының сипатына, сондай-ақ құрылыс және пайдалану жағдайына байланысты.
Бөгеттің жалын салу жұмыстарын жүргізуді оны пайдалану жағдайына байланысты құрастырады. Жалдың енін жолдың категориясына байланысты, бірақ 4.5 м-ден аз қылмай қабылдайды(СНиП 2.06.05-84, 15,106, 107 бет).

Автомобиль жолдарының көлденең қималарының негізгі параметрлері 1.3-Кесте
Жолдар категориясы
Ені, м

Жүретін бөлігі (А)
Жол жағалауы (Б)
Төселген топырақ
II
7.5
3.75
15
III
7.0
2.5
12.0
IV
6.0
2.0
10.0
V
4.5
1.75
8.0

1.4.Бөгет биіктігін анықтау

Бөгет биіктігін су қоймасының есептік су деңгейінен жоғары - жалдан асып, судың тастауы болмайтындай болып белгілейді:

d0=Δh+hн+a=0,00002+1,86+0,5=2,36 м (1.3)

мұнда:Δh - желдің суды қуу биіктігі;
hн - бөгет биіктігіне жел толқындарының серпілу биіктігі;
а - конструктивтік артық алу (0,5 м).
Есептеу екі жағдай үшін жүргізіледі; су деңгейі ӘІД-де және ТІД-де болғанда, судың желмен көтерілген биіктігін анықтаймыз:

∆h=KBW102∙D(H1+∆h)∙cosαB=KBW102∙D3g ∙H1=2.1∙10-615,252∙15,13∙9.81∙10=0, 00002 м (1.4)
мұнда:KB - жел жылдамдығына байланысты коэффициент(2.1∙10-6);
W10 - су деңгейінің 10 м жоғары биіктіктегі желдің жылдамдығы, мс.W2=12,2 м
W10=W∙1.25=12,2*1,25=15,25 мс
1.4-Кесте

W, мс
20
30
40
50
Кв
2.1∙10-6
3∙10-6
3.9∙10-6
4.8∙10-6

D - жел толқынының серпілу ұзындығы, м;
g - еркін құлау үдемелілігі, мс2;
H1 - су қоймасындағы шартты есептік су тереңдігі:
H1=Zәід-Zд.т.=218-208=10 м. (1.5)
∆h - Н шамасымен салыстырғанда өте аз болғандықтан 0-ге тең деп аламыз.
Беткейге соғатын жел толқынының серпілу биіктігі:
h=2Kшm1∙hвλhв=2∙0,553∙1,8614,41,86= 1,86 м. (1.6)
мұнда, Kш - жоғарғы беткейдің жамылғы типіне байланысты коэффициент (жылтыр бет үшін Kш=1, кедір-бүдірлі үшін Kш=0.55);
m1 - жоғарғы беткейдің салыну коэффициенті;
hв - толқын биіктігі: hв=0,0208∙W54∙D23=0,0208∙12,254*15, 113==1,86 м;(1.7)
λ - толқын ұзындығы: λ=0,304∙W∙D12=0,304∙12,2∙1612=20,9 1 м.(1.8)
Есептік деңгейден жалдың биіктік жоғарылығын және бөгет биіктігін анықтаймыз:
Zжал=ZӘІД+d0=218+2,36=220,36м (1.9)
Zбөг=Zжал-Zд.т.=223,8-208=10м- есептік биіктік. (1.4)

1.5.Топырақ бөгетінің беткейлерін бекіту

Беткейлерді әртүрлі факторлардың ықпалынан қорғау үшін (жел толқындары, су ағысы, атмосфералық жауындар және басқа) бекітулер мен жамылғылар ұсынылады.
Ең көлемді бекітулер толқын, мұз және жүзбе денелердің ықпалында болатын жоғарғы беткейде қарастырылады.
Бекітулер негізгі және жеңілдетілген болып бөлінеді.
Негізгі бекітудің жоғарғы шекарасы ретінде бөгеттің жалы, төменгісін - Zөкд-ден h=2*h1% тереңдікте қабылдайды.
h1%=hв*Кі; Кі - график бойынша g*DW2 - қатынасына байланысты қабылданатын коэффициент.
Төменгі беткейді (m2), өсімдік қабаты бойынша 0.2 - 0.3 м шөп егу немесе 0.2 м қалыңдықта қиыршық (жалпақ) тастар төгіп, желдің жаңбыр және еріген сулардан қорғану үшін бекітулер жасайды.
Тасты бекітулерді таспен толықтыру немесе қалыңдату арқылы жасайды.
Тапсырма бойынша топырақ бөегітінің беткейлерін бекіту-темірбетон.
1.6.Сүзгілік есептеулер

Сүзгілік есептеулерді бөгет денесінің, оның негіздері мен жағалауларының беріктігіне, бөгет пен жағалаулардың беткейлеріне есептеулер жүргізу үшін; бөгет конструкциялары мен өлшемдерінің олардың сүзгіге қарсы және кәріздік қондырғыларының тиімді және үнемділігін барынша негіздеу үшін жүргізеді.
Сүзгілік есептеулер арқылы депрессиялық қисықтың орналасуын белгілейді; бөгет денесі мен негіздері арқылы өтетін сүзілген су өтімділігін, төменгі бьефтегі кәріздегі сүзілу ағынының арын градиенті мен жылдамдығын анықтайды.
Есеп су торабының қалыпты жағдайы үшін жүргізіледі. Яғни жоғарғы және төменгі бьефтерде әдеттегі іркілген деңгей сақталған жағдайда . Инженерлік тәжірибеде есептеулер үшін Н.А.Павловскийдің жуықтау әдісін немесе эквиваленттік кескін әдісін қолданады.
Жуықтау әдісінде есептеулер екі тәуелсіз пайымдаулар бойынша жүргізіледі. Алдымен бөгеттің су өткізгіштігін, ал негізінің су өткізбейтіндігін есептейді. Бұл нобай үшін бөгет денесінің сүзілу өтімділігін (qT) анықтап, депрессия қисығын тұрғызады. Сосын бөгетті су өткізбейтін қылып есептеп, негізінен өтетін сүзілу өткізгіштігін (q0) формула бойынша анықтайды:
q0=K0*T=1,95*135*101.15∙70=0,3 м. (1.6.1)
мұнда Ко - негіз топырағының сүзілу коэффициенті;
Т - негіздің су өткізгіш қабатының қалыңдығы;
Н1 және H2 жоғарғы және төменгі бьефтердегі судың деңгейі;
n - ВплТ байланысы арқылы анықталатын түзету коэффициенті;
Впл - негіз бойынша бөгеттің ені.

Түзету коэффициенттерінің мәндері
1.5-Кесте
ВплТ
20
5
4
3
2
1
n
1.15
1.18
1.23
1.30
1.44
1.87

1.6.1. Сүзілуге қарсы элементтер, бөгеттің негізімен, жағалауларымен қабысуы, кәріздік қондырғы

Сүзілуге қарсы элементтердің типі және конструкциясы бөгеттің қабылданған типіне, бөгет денесі мен негізінің топырақ сипаттамасына, СНиП 2.06.05.84 сәйкес нұсқалардың техника-экономикалық салыстыруларына байланысты белгіленеді.
Курстық жобалаудың тапсырмаларына бөгеттің типі беріледі. Сондықтан студенттерге сүзілуге қарсы элементтердің конструкциясы мен өлшемдерін ғана анықтау қажет.
Экранды топырақты бөгет. Экран жоғарғы беткейдің ұзына бойы қойылады. Ол қату тереңдігінен кем емес қалыңдықта құмды-қиыршық тасты материалдармен жабылады.
Экранның қалыңдығын жоғарысы және төмені бойынша қабылдаймыз:

1.6.2.Депрессия қисығын тұрғызу

Депрессия қисығын құру үшін алдымен оның су деңгейі мен жоғарғы беткейдің қиылысу нүктесін жасанды түрде өз орындарына қояды.

Кәрізсіз немесе су өткізбейтін негіздегі еңкіш кәрізді біркелкі бөгет.
Төменгі бьефтің негізінің деңгейінен төменгі беткейге депрессиялық қисығының шығу биіктігі мынаға тең:
һ1=Lеm2-Lm2-(H1-H2)+H2;м (1.6.2)
мұндағы, Н1, Н2 - жоғарғы және төменгі бьефтердегі судың тереңдігі, м; Zp - бөгеттің негізі бойынша тектес қимасының ені:
Lp=∆L+L=101,8+4=105,8м (1.6.3)
∆L==0.4*10=4м (1.6.4)
L=m1*d+B+m2(H1+d)=3*2,36+70+2(10+2. 36)= 101,8м (1.6.5)

мұндағы:β - Г. К. Михаилов формуласымен анықталған жоғарғы беткейдің тіктігін ескертетін коэффициент:
β=m12∙m1+1=32∙3+1=0.4 (1.6.6)

Бөгет денесі арқылы өткен сүзілу ағынының өтімділігін (qт) мына байланыс арқылы анықтайық:
qт=Kт=1.95102(105,8-2*0)=0,94м3с (1.6.7)
мұнда: Kт - бөгет денесінің сүзілу коэффициенті.
Депрессия қисығын теңдеу бойынша құрады:

у==152,7-0,96*4=12,2 (1.6.8)

Х=- тен X=-ге дейінгі аралықта 6 ретке дейін мәндермен береміз.L=4: X=105.75-2*0.75=132.25
Су өткізетін негіздегі экранды бөгет Сүзілу коэффициенті Кэ топырақтан жасалған экранның берілген өлшемдерін виртуалдық (келтірілген) әдіспен есептегенде, сүзілу коэффициенті Кт, сүзілу жөнінде призмалы эквивалентпен алмастырады.
Есептеу тәртібі ядролық бөгеттерге ұқсас:
1. δорт=(δ1+δ2)2=2+0,82=1,4 м.(1.6.9)
мұндағы:δ1және δ2- экранның жоғарысының және төменінің қалыңдығы, м. δ1=1,0 м, δ2=0.1∙Н1,м
2.Тектес экранның келтірілген қалыңдығын анықтайды:

=1.4*0,860,0023*sin200= 54,7м (1.6.10)

мұнда - экранның орташа сызығының бөгет негізіне еңкею бұрышы.
3. Бөгет жалының келтірілген енін есептейді.

вкелт.ені=вжал+Zкел.э- =8+54,7-1.4=61,3 (1.6.11)
Бөгеттің берілген конструкциясына байланысты кәрізді немесе кәрізсіз біртекті бөгеттерге арналған есептік схемаларын қолданады. Бұл жағдайда тиісті формулаларға вжал - шамасының орнына вкелт.жал , ал m1 - орнына мәндерін қояды.
Депрессия қисығын экран салынған қабаттағы сүзілу арынының жоғалуын ескере отыра экраннан кейін орналасқан учаскелерге тұрғызады.

1.7.Топырақ беткейлерінің орнықтылығы мен шөгуін есептеу

Топырақ бөгеттердің беткейлерінің орнықтылығын есептеу, ең аз есептік (К3) және қалыпты орнықтылық коэффициентін (Крұқ) құруға әкеліп саяды.
Орнықтылықтың ең аз есептік коэффициенті (К3) ҚНжЕ 2.06.05-84 бойынша мына байланыспен анықталады:
; (1.7)
мұнда, Кн - сенімділік коэффициенті (2.7 кестені қараңыз);
Kc - жүктеменің үйлесімділігіне байланысты коэффициент: негізгі үйлесім үшін Kc=1.0, ерекше үшін Kc=0.9; құрылыстық үшін Kc=0.95; KM - 0.9 - ға тең коэффициент.
Орнықтылықты тексерген кезде үш есептік жағдайды қарастыру қажет (ҚНжЕ 2.06.05-84:). Бірақ курстық жобада бір жағдай үшін есептеулер жүргіземіз: жүктеме мен әсер ету негізгі үйлесімде, жоғары бьефте әдеттегі іркілген (ӘІД) және төменгі бьефте су жоқ бөгеттің көлденең қимасы үшін ең жоғары биіктікпен (яғни, түбінің белгісі тальвег түбінің белгісінде жататын қима үшін).
Есептеуді дөңгелек - цилиндрлі беттен сырғып, бұзылудың есептік моделін пайдалануға негізделген графиктік - аналитикалық (талдау) әдісімен орындау ұсынылады.

1.7.1.Топырық бөгетінің орнықтылығы

Беткейдің орнықтылық коэффициентін 3-4 сырғу беттері үшін анықтау керек және есептік ретінде оның аз мәнін қабылдайды.
Егер беткей орнықтылығының коэффициентінің есептік мәні қалыптыдан аз болса, яғни К3Крұқ , онда беткей орнықтылығын арттыру шараларын қарастыру қажет: оны жайпақтау жасау керек немесе салмақты арттыруды қарастыру қажет.
Орнықтылық коэффициентін анықтауды есептеу әдісі төменде келтірілген .
Жазықтық және тік масштабтары бірдей қылып бөгеттің көлденең қимасы сызылады. Төменгі беткейдің (A' және В) орташаланған сызығын жүргізу керек.
Қимаға бөгет денесіндегі сүзілу ағынының депрессиялық беттік қисығын салады.
Әсер ететін күштерді сондай реттілікпен анықтайды. Профессор В.В.Фандеев сырғу қисығының ортасынан сектрорында орналастыруды ұсынады. Бұл тік төртбұрышты құру үшін төменгі беткейдің ортасынан (С-нүктесі) тік сызық және беткейге қарай бұрышы 850 сызық сызады. Сосын 6 кестені пайдаланып, радиустарды есептейді (R1=K1*Hб және R2=K2*Hб), және -қа доға жүргізеді.
Сырғу қиысығын тұрғызу үшін
1.6-Кесте

Беткей коэффициенті
1
2
3
4
5
6
СБНпл=R1
0.75
0.75
1.0
1.5
2.2
3.0
СЖНпл=R2
1.5
1.75
2.3
3.75
4.8
5.5

ББ′ ЖЖ′ секторында сырғу орталығын 0 таңдайды, онан радиусы R, бөгеттің осі мен төмеңгі беткейдің қабағымен өтетіндей етіп АД сырғу қисығын жүргіземіз.
Бөгеттің беткейіне барлық әсер етушілерді анықтау үшін ЕВДА массивін ені В=0.1*R тіке жолақтарға бөледі. Жолақтарды тіке сызықтың екі жағында орналасқан, 0 нүктесінен төмен түсірілген АД сырғу қисығымен қиылысқан жерді 0-деп алып бөледі.
Әсер ететін күштерді кесте түрінде жүргіземіз.

Топырақты бөгеттің беткейіне әсер ететін күшті есептеу
1.7-Кесте

Жолақ №
sinα
cosα
һтабиғи, м

һқанығу, м
һкелт, м
һкелт∙sinα
Һкелт∙cosα
φ0
tgφ0

hкелт∙cosα∙tgφ0
C,тм[2]

L,м
С∙L,кН
10
0,93
0,34
0,6
0
0,6
0,56
0,20
38
0,78
0,16
5
12,99
64,95
9
0,9
0,43
3,2
0
3,2
2,88
1,38
38
0,78
1,07
5

64,95
8
0,8
0,60
2
0
1,9
1,52
1,14
35
0,70
0,8
0,5
5,5
2,75
7
0,7
0,71
3
0
2,35
1,6
1,6
35
0,70
1,12
0,5
5,5
2,75
6
0,6
0,80
3,3
0,2
3,6
2,1
2,8
35
0,70
1,96
0,5
4,1
2
5
0,5
0,86
2,9
0,7
4,6
2,3
4,3
35
0,70
1,6
0,5
4,1
2
4
0,4
0,92
2,5
1,1
5,2
2
47
35
0,70
3,3
0,5
4,1
2
3
0,3
0,95
2,1
1,4
5,5
1,6
0,5
35
0,70
0,35
0,5
7,6
3,8
2
0,2
0,90
1,7
1,5
5,3
1,06
0,2
35
0,70
0,14
0,5
7,6
3,8
1
0,1
0,1
1,4
1,4
4,8
0,48
0,05
35
0,70
0,035
0,5
7,6
3,8
0
0
1
1,3
0,9
3,5
0
3,5
35
0,70
2,05
0,5
7,6
3,8
-1
-0,1
0,1
1
0,5
1,7
-0,17
0,17
27
0,5
0,08
0,5
7,6
3,8
-2
-0,2
0,90
0,4
0,3
1,1
-0,22
0,99
25
0,5
0,45
0,5
7,6
3,8
-3
-0,3
0,95
0
2,6
1,01
-0,30
0,96
20
0,36
0,34
2

52,9
-4
-0,4
0,92
0
1,4
0,55
-0,22
0,51
20
0,36
0,18
2

52,9
-5
-0,3
0,95
0
0,4
0,16
-0,05
0,15
20
0,36
0,05
2

52,9

Σ47,4
Σ75,49
Σ30,92

Σ32,62

Σ790,63

Кестені толтыру тәртібі төмендегідей: қарастырылып отырған жолақ үшін sin 10-ға бөлінген оның реттік санына тең. 0 - дік жолақтың сол жағына орналасқан жолақтар үшін sin-оң, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.