Өзен - су қоймасыныңтораптарын жобалау

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚОРҚЫТ АТА АТЫНДАҒЫ ҚЫЗЫЛОРДА МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

“Инженерлі технологиялық” факультет

“Су шаруашылығы және жерге орналастыру” кафедрасы

Бекітемін

Кафедра меңгерушісі

Б. Р. Шаянбекова

«___»2017 ж.

«Гидротехникалық құрылымдар» пәні бойынша курстық жобадан

Тақырыбы:«Өзен - су қоймасыныңтораптарын жобалау»

Орындаған: МРОЗ-14-3 оқу тобының студенті Әбжами К. Б

Қабылдаған: а. ш. ғ. докторы, профессор А. Ә. Шомантаев

а. ш. ғ. магистрі, аға оқытушы Р. С. Жиембай

Қызылорда, 2017ж

Курстық жоба мәліметтері:

1. Вариант - 6

2. Планшет - 8

3. Құрылыстың күрделікласы - 4

4. Су бөгетініңтүрі - экранмен

5. Су қашыртқытипі - тезағар

6. Су бөгетініңжолжүрушарты - 5 класс жолдары

7. Су _т - 0, 86м/тәул-қиыршық тас түйіршіктерінің өлшемі 2мм

8. Экран топырағының сүзілу коэффициенті Кэ - 0, 001м/тәул-құмды-сазды топырақтар

9. Су толқынының ұзындығы Д -15, 1м

10. 2 м биіктіктегі желдің жылдамдығы W - 12, 2м

11. Тасқын судың деңгейі ZТСД- 222, 8м

12. Әдетте іркілген деңгей ZӘІД - 218м

13. Өлі су деңгей ZӨСД- 214м

14. Төменгі бьефтегі қалтқы судың деңгейі ТБҚСД -0 м

15. Төменгі бьефтегі тасқын судың деңгейі ТБТСД - 0 м

16. Өзен табанының деңгейі Z _т - 208м

17. Су қашыртқының өтімділігі Q _сб -48, 4м ³ /с

18. Су жібергіштің өтімділігі Q _в -1, 0м ³ /с

19. Өзен табанының топырақ коэффициенті К _о -1, 95 м/тәул- қиыршық тас түйіршіктерінің өлшемі 2мм

20. Өзен табанының топырақ қуаты Т - 1, 3м

21. - ДМК

Мазмұны

Кіріспе

Су қоймасы- дегеніміз суды сақтау және ағынды реттеу үшін жасалған жасанды су айдыны. Табиғи ағындарды аңғарларда су іріккіш ғимараттар (бөгет, шлюздер және сол сияқтылар) салу арқылы жасалған су қоймалары кеңінен таралған. Су іріккіш ғимараттардан (бөгеттер) жоғары учаскелерде судың деңгейі көтеріледі және үлкен көлемде су жиналады. Кейін ол шаруашылық мақсаттарына жұмсалады. Су қоймасының ұзындығы бөгетке тірелген судың таралу қашықтығына тең.

Су қоймасын бірқатар белгілерімен жіктейді және бес негізгі типтерге бөледі: жазықтықтағы, тау алдындағы, таудағы, көлдік және құймалы.

Жазықтықтағысуқоймасы мынадай белгілерімен сипатталады: су бетінің ауданы өте үлкен, максималды тереңдігі 15-25 м, орташа 5-9 м және суды тастауы аз (2-7 м) . Бұл су қоймасы кешендік мақсатқа пайдаланылады.

Тау алдындағы және жалпақ таулы облыстардағы су қоймалары үлкен тереңдіктерімен 70-100 м және одан да көп, 10-20 м-ге дейін су тастауларымен сипатталады. Жағалауларының бұзылу қарқыны аз. Аумақты су басуы елеусіз.

Таулық су қоймаларына үлкен тереңдіктер 100 м-ден астам, 100 м-ге дейін және онан да көп су таулары көп. Ауданды судың басуы, жағалаулардың мүжілуі және су қоймасынан сүзілуі өте аз. Тау өзендерінің аңғарларының көлденең қимасы арнамен сәйкес келеді. Олардың түрі тар болмас иректі, жайылмалары жоқ. Су қоймасынан суды тастаған кезде су бетінің ауданы жәймен өзгереді.

Көлдік су қоймасын көлден шыгатын өзенге бөгет салу арқылы жасайды. Бөгетке тіркелген су көлге қарай жайылады. Мұндай су қоймаларының жетістігі су шамалы тіркелгенде және суға бастырылған жердің ауданы кішкене болғанда оларда көп су көлемін жинақтауға болады.

Құймалы су қоймаларын көбіне табиғи шұңқырлар мен өзенге жақын аумақтағы ой жерлерді пайдалану арқылы жасайды. Оларды негізінен егістікті суландыру және су жинақтағыш электростанциялар салу үшін пайдаланады.

Су бетінің ауданы 1, 0 км ² -ден аз кішкентай мөлшердегі жасанды су айдынын тоған деп атайды.

Су қоймасының тереңдік пішіні, термикалық режимдері және сол сияқты басқа да жіктеулері бар.

Көлемнің негізгі құраушылары және су қоймасының нормативтік деңгейлері.

Су қоймасының мөлшерін анықтайтын параметрлерді су шаруашылық есептеулерінің негізінде белгілейді. Бұл жағдайда су қоймасындағы судың көлемін өлі және пайдалы деп ажырату қабылданған.

Өлі көлем - бұл су қоймасынң толық көлемінің пайдалануының қалыпты жағдайында су тастамайтын және ағынды реттеуге қатыспайтын тұрақты бөлігі ZӨКД = 214 осы көлемді жоғарғы жағынан шектейтін су бетінің деңгейін ӨКД деп аталады.

Пайдалы көлем - су қоймасының ағынды реттеуге пайдаланаты негізгі көлем. ол ӨКД- нен жоғарғы орналасқан және жоғарғысынан әдеттегі іркілген деңгеймен шектелген. ӘІД гидротехникалық ғимарат қалыпты жағдайда пайдаланғанда тұрақыт сақталады.

Су қоймасы толық көлемі ӘІД белгісне сәйкес келеді және пайдалы, өлі көлем қосындысына тең:

V _толық = V _әід =V _өкд +V _пайд

Гиротехникалық ғимараттарды пайдаланудың төтенше жағдайында жоғарғы бьефтен рұқмсат етілген, әдеттіегіден жоғары тасқынды іркілген деңгей деп айтады. ол су қоймасындағы ӘІД -ден жоғары орналасқан су көлемін шектейді. бұны тасқындық немесе тасқынға қарсы көлем деп атайды.

Су қоймасының су шаруашылық есептеулерінің басты мақсаты- пайдалы көлемді анықтау және ӘІД белгілерін таңдау. Пайдалы көлем дегеніміз- су тұтынушыларды кепілдікпен қамтамасыз ету мақсатында ағынды реттеуге арналған су қоймасы жұмыс көлемі.

Ол су қоймасының мақсатына, реттеу ұзақтығына байланысты және есептік ағын мен қосынды су тұтынуларды салыстыру жолымен табылады. Пайдалы көлем ӘІД белгісін есептегенде анықтаушы мән болып табылады.

Су қоймасының өлшемдері бойынша жіктелуі

І. Топырақ материалдарынан жасалған бөгет

Топырақ материалдарынан жасалған бөгеттер (үйілген, тасты-топырақты тасты-шашпалы) -су іріккіш ғимараттардың ішіндегі ең кең тараған типі және мелиоративтік мақсаттағы көптеген су тораптарының құрамына кіреді. Топырақ материалдарын салу үшін жергілікті топырақтарды пайдаланады.

Көлденең қиманың конструктивтік шешімі бөгет пен оның негізінің құрылыс пен пайдаланудың барлық мүмкін болар жағдайында орнықтылығын, сондай-ак сүзілуге қарсы және кәріздік қондырғылардың бүтіндей барлық ғимараттардың қалыпты жұмысын қамтамсыз етуі тиіс.

ҚНжЕ 2. 06. 05-84 сәйкес III-IV класстағы бөгеттерді топырақ материалдарынан жобалағанда мынадай негізге есептеулер жүргізіледі: гидравликалық, фильтрациялық сүзілу беріктілігі, кері сүзгілер кәріздер және өтпелі аймақтар және статистикалық беткейлердің, экран және қорғауыш қабаттың орнықтылығы, бөгет денесі мен негізінің шөгуі беткейлердің беріктілігін толқын, мұз және басқалардың әсеріне қарсы нығайту.

1. 1. Топырақ бөгеттерінің жақтаулары мен типін таңдау

Бөгеттің жақтауы мен типін және оны салу әдістерін таңдау жобалаудағы ең жауапты сұрақтар қатарына жатады. Олардың дұрыс шешілуі құрылыстың мерзімі мен құнына, сондай-ақ су торабынының ғимараттарын пайдалану сенімділігіне әсерін тигізеді.

Бөгеттіңжақтауын топографиялық, геологиялық, гидрогеологиялық, құрылыс ауданының климаттық жағдайы туралы мәліметтер негізінде техника-экономикалық салыстырулар арқылы таңдайды.

Бөгет типін таңдау карьерге жақын жерлерде қажетті материалдардың болуы және пайдалы қазбалардан оларды барынша мол пайдалануға байланысты. Бір тектес топырақ бөгеттерін салу үшін саздарды пайдаланған жөн. Егер саздар болмаған жағдайда бөгетті су өткізгіш топырақтардан (құмдар, құмшауыттар, құмды-қиыршықты топырақтар және басқалар) салуға болады. Бұл жағдайда ядро, экран немесе диафрагма сияқты сүзілуге қарсы элементтерді қарастыру керек. Су өткізгіш негіздер өте қалың болғанда, бөгеттерге экран және понур қойылады.

Климаттық жағдайы қолайсыз болғанда (атмосфералық жауын мөлшерінің көптігі, ұзақ аязды кезең) топырақ бөгеттерін байланыссыз топырақтардан салған дұрыс.

Сонымен, негізі тастан болмаған жағдайда біртектес топырақтан бөгетке ядролы немесе топырақ экранды бөгеттерге мән беру керек.

Негізі тас, шың болғанда тасты-топырақты және тасты-шашпалы бөгеттер салуға меңзейді. Бұл жағдайда сазды топырақтан жасалған сүзілуге қарсы элементтердің көлемі аз болуы керек.

Жақтаудың орналасу орнын анықтағанда, алдымен жуық шамамен бөгет жалының белгісін табады:

Z _жал =ТСД+1=222, 8+1=223, 8 м. (1. 1)

Жалдың белгісі бойынша өзен жағалауының екі жағының өздеріне сәйкес горизонтальдарын табамыз. Осы горизонтальдардың арасынан ең тар учаскені тауып, сол жерге бөгеттің жақтауын орнатамыз.

Алдын ала бөгеттің биіктігін формула арқылы анықтаймыз:

H _бөгет =Z _жалпы -Z _т =222, 8-208=15, 8 м (1. 2)

Бөгеттегі биіктігі бойынша жіктеуге болады:

Егер H _бөгет < 15м-аласа, H _бөгет = 15-20м -орташа, H _бөгет >50м -биік.

Біздің жағдайымызда H _бөгет < 15м, яғни бөгетіміздің типі аласа.

1. 2. Топырақ бөгетінің көлденең қимасын құрастыру

Бөгеттің көлденең қимасы трапециялы болуы керек және өлшемдер ғимараттың кез келген жұмыс жағдайында бөгет денесі мен оның негізінің орнықтылығын қамтамасыз етуі тиіс.

Қиманы негізгі элементтеріне жататындар: бөгет денесі, жағалаулары мен бекітулері, жоғарғы мен төменгі беткейлері, қабыстырғыш элементтері мен табаны, кәріздік және сүзілуге қарсы қондырғылар.

Топырақ бөгеті беткейлерінің кескіні. Биік бөгеттер үшін олардың көлемін азайту мақсатында беткейлердің кескінін сынықты қондырғы берма салу ұсынылады. Ол биіктік бойынша 10-15 м сайын ені 2-3 м беткейлердегі жазықтық алаң. Орташа бөгеттер үшін H _богет =15-20 м беткейлер кескіні тік сызықты қабылдайды. Жоғарғы беткейдің сумен тұрақты түрде қанығып тұруын байланысты төменгіге қарағанда жайпақ етіп салады.

Бөгеттің беткейлері топырақ түріне және бөгет биіктігіне байланысты қабылданады.

Топырақ бөгетінің беткейлерді салу коэффициенттері

1. 1-кесте

Мысалы: бөгет денесіндегі топырақтың сүзілу коэффициентін Кт=1, 07 м/тәулік. 1. 2-кестеге сәйкес қиыршық тас, түйіршіктері өлшемі . . . 2мм, 1. 1-кестеге сәйкес, табылатыны: жоғарғы беткей - m ₁ =3. 0, m ₂ =2. 0.

Бөгет салудағы әр түрлі топырақтардың сүзілу коэффициенттерінің шамалас мәндері

1. 2-Кесте

Бөгет беткейлерін әртүрлі факторлардың әсерінен қорғау үшін бекітулер мен жабындар жасалады.

Судың әсері (Н) мен жүзбе денелердің әсерінде болатын жоғарғы беткейлерде ең көп бекітулер қарастырылады. Бекітулердің типі мен конструкциялары құрылыс материалдарына, механикалық құралдарға сәйкес белгіленеді. Бекіту материалдары тасты, темірбетонды (монолитті, құрастырмалы), бетонды, асфальтбетонды, биологиялық және тағы сол сияқты болуы мүмкін. Курстық тапсырмаларда бекіту типтері берілген. Тапсырма бойынша бекіту типі - темірбетон.

Жоғарғы беткейдің бекіту қалыңдығын биіктікке айналмалы қылып жасайды. Бекітудің максимальді қалыңдығын толқын әсер ететін аймақта және белгілірден төмен жасайды. Онан әрі жалына дейін жеңіл бекітулер қойылады. Негізгі бекітудің төменгі шекарасы ӨКД-ден төмен осы деңгей жағдайына сәйкес. Толқынның екі есе биіктігіне тең тереңдікке белгіленеді.

1. 3. Бөгет жалын құрастыру, оның өлшемдері және топырақ бөгетінің белгісі

Топырақ материалдарынан бөгет жобалаудағы негізгі сұрақтардың бірі - орнықты, әрі экономикалық тиімді қимасын анықтау. Көлденең қиманың өлшемі бөгеттің типіне, оның биіктігіне негіз денесінің топырағының сипатына, сондай-ақ құрылыс және пайдалану жағдайына байланысты.

Бөгеттің жалын салу жұмыстарын жүргізуді оны пайдалану жағдайына байланысты құрастырады. Жалдың енін жолдың категориясына байланысты, бірақ 4. 5 м-ден аз қылмай қабылдайды(СНиП 2. 06. 05-84, 15, 106, 107 бет) .

Автомобиль жолдарының көлденең қималарының негізгі параметрлері 1. 3-Кесте

1. 4. Бөгет биіктігін анықтау

Бөгет биіктігін су қоймасының есептік су деңгейінен жоғары - жалдан асып, судың тастауы болмайтындай болып белгілейді:

d ₀ =Δh+h _н +a=0, 2+1, 86+0, 5=2, 36 м (1. 3)

мұнда:Δh - желдің суды қуу биіктігі;

h _н - бөгет биіктігіне жел толқындарының серпілу биіктігі;

а - конструктивтік артық алу (0, 5 м) .

Есептеу екі жағдай үшін жүргізіледі; су деңгейі ӘІД-де және ТІД-де болғанда, судың желмен көтерілген биіктігін анықтаймыз:

$\mathrm{\Delta}h = K_{B}\frac{W_{10}^{2} \bullet D}{(H_{1} + \mathrm{\Delta}h) } \bullet cos\alpha_{B} = K_{B}\frac{W_{10}^{2} \bullet D}{3g \bullet H_{1}} = 2. 1 \bullet 10^{- 6}\frac{{15, 25}^{2} \bullet 15, 1}{3 \bullet 9. 81 \bullet 10} = 0, 2$ м (1. 4)

мұнда: $K_{B}$ - жел жылдамдығына байланысты коэффициент(2. 1∙10 ^-6 ) ;

W ₁₀ - су деңгейінің 10 м жоғары биіктіктегі желдің жылдамдығы, м/с. W ₂ =12, 2 м

W ₁₀ =W∙1. 25=12, 2*1, 25=15, 25 м/с

1. 4-Кесте

$D$ - жел толқынының серпілу ұзындығы, м;

$g$ - еркін құлау үдемелілігі, м/с ² ;

$H_{1}$ - су қоймасындағы шартты есептік су тереңдігі:

${\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ H}_{1}$ =Z _әід -Z _{д. т.} =218-208=10 м. (1. 5)

$\mathrm{\Delta}h$ - Н шамасымен салыстырғанда өте аз болғандықтан 0-ге тең деп аламыз.

Беткейге соғатын жел толқынының серпілу биіктігі:

$h = \frac{2K_{ш}}{m_{1}} \bullet h_{в}\sqrt{\frac{\lambda}{h_{в}}} = \frac{2 \bullet 0, 55}{3} \bullet 1, 86\sqrt{\frac{14, 4}{1, 86}} = 1, 86\$ м. (1. 6)

мұнда, $K_{ш}$ - жоғарғы беткейдің жамылғы типіне байланысты коэффициент (жылтыр бет үшін $K_{ш}$ =1, кедір-бүдірлі үшін $K_{ш}$ =0. 55) ;

$m_{1}$ - жоғарғы беткейдің салыну коэффициенті;

$h_{в}$ - толқын биіктігі: $h_{в} = 0, 0208 \bullet W^{\frac{5}{4}} \bullet D^{\frac{2}{3}} = 0, 0208 \bullet 12, 25^{4}*15, 11/3 = = 1, 86$ м; (1. 7)

$\lambda$ - толқын ұзындығы: $\lambda = 0, 304 \bullet W \bullet D^{\frac{1}{2}} = 0, 304 \bullet 12, 2 \bullet 161/2 = 20, 91$ м. (1. 8)

Есептік деңгейден жалдың биіктік жоғарылығын және бөгет биіктігін анықтаймыз:

Z _жал =Z _ӘІД +d ₀ =218+2, 36=220, 36м (1. 9)

Z _бөг =Z _жал -Z _{д. т.} =223, 8-208=10м- есептік биіктік. (1. 4)

1. 5. Топырақ бөгетінің беткейлерін бекіту

Беткейлерді әртүрлі факторлардың ықпалынан қорғау үшін (жел толқындары, су ағысы, атмосфералық жауындар және басқа) бекітулер мен жамылғылар ұсынылады.

Ең көлемді бекітулер толқын, мұз және жүзбе денелердің ықпалында болатын жоғарғы беткейде қарастырылады.

Бекітулер негізгі және жеңілдетілген болып бөлінеді.

Негізгі бекітудің жоғарғы шекарасы ретінде бөгеттің жалы, төменгісін - Zөкд-ден h=2*h _1% тереңдікте қабылдайды.

h _1%= h _в *К _і ; Кі - график бойынша g*D/W ² - қатынасына байланысты қабылданатын коэффициент.

Төменгі беткейді (m ₂ ), өсімдік қабаты бойынша 0. 2 - 0. 3 м шөп егу немесе 0. 2 м қалыңдықта қиыршық (жалпақ) тастар төгіп, желдің жаңбыр және еріген сулардан қорғану үшін бекітулер жасайды.

Тасты бекітулерді таспен толықтыру немесе қалыңдату арқылы жасайды.

Тапсырма бойынша топырақ бөегітінің беткейлерін бекіту-темірбетон.

1. 6. Сүзгілік есептеулер

Сүзгілік есептеулерді бөгет денесінің, оның негіздері мен жағалауларының беріктігіне, бөгет пен жағалаулардың беткейлеріне есептеулер жүргізу үшін; бөгет конструкциялары мен өлшемдерінің олардың сүзгіге қарсы және кәріздік қондырғыларының тиімді және үнемділігін барынша негіздеу үшін жүргізеді.

Сүзгілік есептеулер арқылы депрессиялық қисықтың орналасуын белгілейді; бөгет денесі мен негіздері арқылы өтетін сүзілген су өтімділігін, төменгі бьефтегі кәріздегі сүзілу ағынының арын градиенті мен жылдамдығын анықтайды.

Есеп су торабының қалыпты жағдайы үшін жүргізіледі. Яғни жоғарғы және төменгі бьефтерде әдеттегі іркілген деңгей сақталған жағдайда . Инженерлік тәжірибеде есептеулер үшін Н. А. Павловскийдің жуықтау әдісін немесе эквиваленттік кескін әдісін қолданады.

Жуықтау әдісінде есептеулер екі тәуелсіз пайымдаулар бойынша жүргізіледі. Алдымен бөгеттің су өткізгіштігін, ал негізінің су өткізбейтіндігін есептейді. Бұл нобай үшін бөгет денесінің сүзілу өтімділігін (q _T ) анықтап, депрессия қисығын тұрғызады. Сосын бөгетті су өткізбейтін қылып есептеп, негізінен өтетін сүзілу өткізгіштігін (q ₀ ) формула бойынша анықтайды:

q ₀ =K ₀ *T =1, 95*135* $\frac{10}{1. 15 \bullet 70}$ =0, 3 м. (1. 6. 1)

мұнда К _о - негіз топырағының сүзілу коэффициенті;

Т - негіздің су өткізгіш қабатының қалыңдығы;

Н ₁ және H ₂ жоғарғы және төменгі бьефтердегі судың деңгейі;

n - В _пл /Т байланысы арқылы анықталатын түзету коэффициенті;

В _пл - негіз бойынша бөгеттің ені.

Түзету коэффициенттерінің мәндері

1. 5-Кесте

1. 6. 1. Сүзілуге қарсы элементтер, бөгеттің негізімен, жағалауларымен қабысуы, кәріздік қондырғы

Сүзілуге қарсы элементтердің типі және конструкциясы бөгеттің қабылданған типіне, бөгет денесі мен негізінің топырақ сипаттамасына, СНиП 2. 06. 05. 84 сәйкес нұсқалардың техника-экономикалық салыстыруларына байланысты белгіленеді.

Курстық жобалаудың тапсырмаларына бөгеттің типі беріледі. Сондықтан студенттерге сүзілуге қарсы элементтердің конструкциясы мен өлшемдерін ғана анықтау қажет.

Экранды топырақты бөгет . Экран жоғарғы беткейдің ұзына бойы қойылады. Ол қату тереңдігінен кем емес қалыңдықта құмды-қиыршық тасты материалдармен жабылады.

Экранның қалыңдығын жоғарысы және төмені бойынша қабылдаймыз:

1. 6. 2. Депрессия қисығын тұрғызу

Депрессия қисығын құру үшін алдымен оның су деңгейі мен жоғарғы беткейдің қиылысу нүктесін жасанды түрде өз орындарына қояды.

Кәрізсіз немесе су өткізбейтін негіздегі еңкіш кәрізді біркелкі бөгет.

Төменгі бьефтің негізінің деңгейінен төменгі беткейге депрессиялық қисығының шығу биіктігі мынаға тең:

һ ₁ =L _е /m ₂ $- \sqrt{\left( \frac{L}{m_{2}} \right) - {(H}_{1} - H_{2}}) + H_{2};$ м (1. 6. 2)

мұндағы, Н ₁ , Н ₂ - жоғарғы және төменгі бьефтердегі судың тереңдігі, м; Z _p - бөгеттің негізі бойынша тектес қимасының ені:

L _p =∆L+L=101, 8+4=105, 8м (1. 6. 3)

∆L= =0. 4*10=4м (1. 6. 4)

L=m ₁ *d+B+m ₂ (H ₁ +d) =3*2, 36+70+2(10+2. 36) = 101, 8м (1. 6. 5)

мұндағы: $\beta$ - Г. К. Михаилов формуласымен анықталған жоғарғы беткейдің тіктігін ескертетін коэффициент:

$\beta = \frac{m_{1}}{2 \bullet m_{1} + 1} = \frac{3}{2 \bullet 3 + 1} = 0. 4$ (1. 6. 6)

Бөгет денесі арқылы өткен сүзілу ағынының өтімділігін (q _т ) мына байланыс арқылы анықтайық:

q _т =K _{т =} 1. 95 $\frac{10}{2(105, 8 - 2*0) }$ =0, 94м ³ /с (1. 6. 7)

... жалғасы

Сумен жабдықтау көзі

Франция Республикасының қабырғалық физикалық картасын құрастыру және жобалау

Жерге орналастыру және жерге орналастыруды жобалау

Өзен кен орнында 1400м тереңдікке бұрғыланатын пайдалану ұңғымасын жобалау

Көлік түрлері. Теміржол көлігі.

Құбырды жобалау

Гидротехникалық құрылымдардың топталуы - классификациялары. Су тораптары мен су жүйелері

Нұра алабы өзендерінің ағындысының қалыптасуындағы табиғи және антропогендік фаторларының рөлі

Қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізу ережелері

Өзен кен орнын жобалау және игеру тарихы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс