Мобильді қосымшаларды жобалау мен құрастырудың негізгі қағидалары
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:
Кіріспе
Біздің заманымызда мобильді құрылғылар адамдардың күнделікті өмірінде орнықты орынды алды. Олар өзіннің жолын телефондар ретінде алып, салдарынан одан жоғары функцияларына ие болып, ақыр аяғында пайдалы көмекшілерге айналды. Бұдан әрі, ғаламтордың дамуымен мобильді құрылғысы дүниежүздің кез келген жерінен дүниежүзілік ақпараттық ресурстарына қолжетімділігінің амалы болып табылады. Егер ақпарат қазіргі қоғамда неғұрлым талап етілетін ресурстардың бірі болып табылатынын есептесек, сондай-ақ мобильді құрылғыларының бағасына, техникалық сипаттамаларына және сапасына әсер ететін технологиялардың дамуына назарымызды аударсақ, онда тіпті табиғи салдарымен қазіргі уақытта мобильді құрылғысына деген сұраныс өте жоғарғы деңгейде болып саналады.
Көптеген компаниялар өзінің жасау тізімінде мобильды техниканы таңдауда. Планшеттер, смартфондар, телефондар, навигаторлар - осы гаджеттердің атаулары күн сайын жаңартылады және қосылады. Қазіргі күнде смартфонсыз адамды көру коэффициенті өте азайды. Мобильды техниканы қолданудың озаттығы - оны әрбір жерде қолдануға болады және көп уақытты жоғалтпай қолдануға болады.Бүгінгі танда осындай техниканы тапсырушы екі үлкен компания: Apple және Samsung мобильды техниканы жасау аумағында өзінді белсенді көрсетіп, мобильды техниканы жасауда көшбасшы болып саналады. Әрбір компанияның өзінің амалдық жүйесі шығарылған.
Мобильді құрылғыларына арналған бағдарламалық қамтамасыздандыру нарығы мобильді құрылғыларға деген жоғары сұранысымен байланысты дамып келеді және әр түрлі мобильді қосымшалар түрлері дамытуда.
Мобильді телефондардың жетілдіруінің басты бағыты технологиялардың конвергенциясы түсінігімен анықтауға болады. Мобильді телефондар бір құрылғы корпусына функционалдық мүмкіндігіжағынан барлық қажетті функцияларды біріктіріп отыр.
Бұрынғы телефондарының негізгі мақсаттары - қоңырауларды жасау және қабылдау, SMS жазу. Бүгінгі таңда осы мақсаттар ғаламтор-ресурстарымен, әңнің тыңдауымен, фотоларды түсірумен, ойындар мен қосымшалардың қолдануымен толықтырылып отыр. Болашақта мобильді телефондар негізгі мақсаттардың тізіміне сондай-ақ телебағдарламаларды қарап шығу, әр түрлі техникаларды басқару, телефон иесінің денсаулық жағдайын бақылау функцияларын және т.б. қосуы мүмкін.
Барлық мобильді қосымшаларды шартты түрде жұмыс мақсаттар үшін және ойын-сауық бағдарламаларына бөлуге болады. Біріншісі бизнесмендер мен кеңселік қызметкерлерге бизнес-үрдістерін бақылауға, талдаулық есептемесін құрастыруға, фирмалық стиль дизайнын әзірлеу сияқты есептерді орындауға мүмкіндік береді. Екінші әр түрлі ойындарды, фильмдерді көруге және әңді тыңдауға арналған бағдарламалардан, қатынаста болу үшін арналған құралдардан және т.б. тұрады, сол себепті әрбір мобильді қосымшасы өзіннің қолданушысын табады.
Мобильді құрылғыларының өте маңызды бөлігі оның бағдарламалық қамтамасыздандырулары болып табылады. Ол әр түрлі бизнес-есептердің шешуіне себепші болады, оқыту үшін қызмет ете алады, маңызды ақпаратты сақтау үшін, ойын-сауық үшін, жұмыста көмек беру үшін, ақпаратты жинастыру үшін, сонымен қатар көптеген басқа функцияларды орындау үшін жетілдіріліп отырады. Сондықтан бұл диплом жұмыстың тақырыбы өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Сол себепті диплом жұмысының мақсаты Android операциондық жүйесінің басқаруымен смартфондар үшін Ақпараттық жүйелер кафедрасының міндеттерінің электронды күнтізбесін әзірлеу.
Зерттеу объектісі - Android платформасында арналған мобильді қосымшалар.
Диплом жұмысының белгіленген мақсатына жету үшін келесі мақсаттар қойылады және шешіледі:
пәндік аймақты зерттеу;
техникалық тапсырманы құрастыру;
Android амалдық жүйесінің басқаруымен смартфондар үшін қосымшаларды құрастыру бойынша жобалау жұмыстарының теориялық және тәжірибелік негіздерін, сонымен қатар жүйеге қойылатын талаптарды қарастыру;
ақпараттық, бағдарламалық және техникалық қамтамасыздандыру түрлеріне шолу жасау;
Ақпараттық жүйелер кафедрасының міндеттерінің электронды күнтізбесін әзірлеу;
жобаның экономикалық тиімділігін есептеу және негіздеу.
Дипломдық жұмыстың міндеттері - қолданушыларға сәйкес мәліметтерді беру, ыңғайлы және қолжетімді ортада қажетті ақпаратты ұсыну. Мобильді қосымша арқасында қолданушылар өзіне қажетті мағлұматтарға ие бола алады.
Мобильды қосымшасын жасау барысында оған арналған бағдарламалық пакетті тандау, сәйкес операциялық жүйені және мобильды қосымшасын контентпен толтыру жұмысы атқарылды. Интерфейсті жасау үшін графикалық пакеттер қолданылған.
1 Пәндік аймақты сипаттау
1 Қазіргі мобильдік амалдық жүйелеріне шолу
Бүгінгі танда мобильдік техникамен жұмыс істеудің көптеген амалдық жүйелері бар. Оларға шолуды жасайық.
2010 жылға дейін мобильдік амалдықжүйелер арасында көшбасшысы болған Nokia компаниясының Symbian амалдықжүйесі қазір өзінің әл ауқатын толығымен жоғалтты. Оған болған тартылыстар - Sony Ericsson компаниясы өз техникасында Symbian амалдық жүйесін қолданбау шешімін шығарды, содан кейін Samsung компаниясы Sony Ericsson сияқты сондай да шешімге келді. Ал 2011 жылдың көктемінде Nokia өзі де Windows Phone жүйесіне көшу туралы жаналық берді, ал Symbian амалдықжүйесін 2016 жылға дейін жұмыс істейді деп үміттенді, сондықтан Symbian амалдықжүйесін осы дипломдық жұмысқа арнап қолданбаймыз.
Apple iOS (2010 жылға дейін iPhone OS есімді иемдеді) мобильдік амалдық жүйесі, оны Apple американдық компаниясы Mac OS X компьютерлік амалдық жүйесі негізінде iPhone телефоны үшін, ал содан кейін көптеген Apple iPod, iPad және Apple TV сияқты мобильдік техника үшін құрастырылған және бүгінгі күнге дейін әрдайым жаңартылып отырады.
iOS амалдық жүйесіне арналған мобильдік бағдарламалар Xcode бағдарламалау ортасында жазылады және осы орта C, C++, Objective-C, Objective-C++, Java, AppleScript, Python және Ruby бағдарламалау тілдерімен жұмыс істейді.
Apple өзінің iOS амалдықжүйесін басқа мобильді техниканың ішінде қолдану үшін лицензия бермейді, ал iPhone техникасының бағасын қазақстандағы көптеген студенттертің қалтасы көтермейді. Бұл факт мультимедиалық бейнероликтерді онлайн көрсететін мобильді қосымшасын iOS амалдық жүйеде жазылса, оның қол жетімділігін азайтады, сондықтан iOS амалдық жүйесін де дипломдық жұмысқа тандамаймыз.
Мобильдік техникаға арналған амалдық жүйелердін нарығын қарастырсақ, Android амалдық жүйеге дәл келеміз.
Android - ықшамды (желілі) амалдық жүйе. Ол Linux ядросының негізінде жасалған және коммуникаторлар, планшетті компьютерлерге, санды ойнатқыштарға, қолсағаттарға, нетбуктар мен смартбуктарға арнап жасалынған. Алғашында Android амалдық жүйесін AndroidInc. компаниясы жасап жатқан, кейіннен бұл компанияны Google сатып алды.
Содан кейін Google қазіргі кезде Android платформаның дамуына ат салысып жүрген Open Handset Alliance (OHA) альянсын құруға ынта білдірді. Android амалдықжүйесі Google кітапхана арқылы жасалынған басқару құрылғысымен Java-қолданбалар жасауға мүмкіндік береді.
AndroidNative Development Kit Си және де басқа да бағдарламалау тілінде жазылған қолданбаларды жасай алады[1].
Android амалдық жүйесінің негізгі артықшылықтарын қарастырайық.
Біріншіден, оның толық қолжетімділігі. Мобильдік қосымшаларды құрастыру әрбір адамға рұқсат, сондықтан да Android амалдық жүйесінің ең танымал және күн сайын жаңартылатын жүйе болып саналады.
Екіншіден, Android амалдық жүйесі универсалды болып табылады. Android амалдық жүйесін смартфондарға, комуникаторларға, телефондарға, тіпті телевизорларға да орнату болады.
Android амалдық жүйесі тиімді және қолжетімді, бүгінгі күнге дейін мол қолданылуда және оны икемдену түрлері оңай болып саналады.
Android амалдық жүйесінің әйгіліктігі - көптеген озат компаниялардың, оның ішінде HTC, Motorola, Samsung Electronics және де басқалардың Android амалдық жүйесін өз мобильді техникасында қолдануды жүргенін көреміз және де Android амалдық жүйесінің тағы бір артықшылығы - оның әр үш ай сайын жаңартылуы. Осындай жаңартулар адамға әрдайым жаңа және жұмыс қабілеті жоғары техникамен қолдануға мүмкіндік береді.
1.2 Android амалдық жүйесінің ерекшеліктері мен архитектурасы
Android платформасы құрылғыны (аппаратураны), жадыны және процестерді басқару үшін арналған Linux негізіндегі амалдық жүйесінің бағдарламалық стегі болып табылады. Бұл стектің әртүрлі компоненттері иерархияның бірнеше деңгейлері түрінде болады және жалпы мобильді құрылғының қызмет етуін қамтамасыз етеді. Бұл компонеттердің кейбірі тікелей құрылғы жабдығымен жұмыс жасау үшін қажет, басқалары телефония, жайғастыру, мультимедиямен және т.б. байланысты функцияларды қамтамасыз етеді, ал үшіншілері мобильді құрылғысының көптеген мүмкіндіктерін іске асыру үшін қосымшыларға фреймворкты ұсынады. Басқаша айтқанда, Android платформасы өзіне амалдық жүйені, аралық деңгейлі бағдарламалық қамтамасыздандыруды (middleware) және қосымшалар жиынтығын (ішкі қосымшаларды, шеткі қосымшаларды) қосады.
Android амалдықжүйесіне арналған мобильдік қосымшаны бағдарламалау алдында оның негізгі ерекшеліктерімен және архитектурасымен танысу керек.
Біз анықтағандай-ақ, Android - бұл бағдарламалық стек, яғни әртүрлі бағдарламалық компоненттердің толық жиынтығы. Басқа жағынан Android платформасындағы құрылғы өзімен осындай экран, басқыштар, батерея, процессор, әртүрлі датчиктер және сенсорлар, сонымен тағы басқа аппаратық құралдарының жиынтығын ұсынады. Android амалдықжүйесі мобильді техниканың бағдарламалық стегі болып саналады және өзінде амалдықжүйені, бағдарламалық аралық қабатты (middleware) және негізгі қолданушыға арналған қосымшаларды біріктіреді.Осының барлығы Android платформасын бірыңғай аппараттық-бағдарламалық жиынтығы ретінде қарастыруға болады, ол келесідей құрамға ие[2]:
аппаратура - құрылғылардың қызмет етуін қамтамасыз ететін элементтер жиынтығы;
Linux Kernel (+Drivers) - Linux амалдық жүйесінің ядросы мен драйверлер жиынтығы, жабдықпен басқаруының негізгі механизмдерін және жад бөлуін, мақсаттарды басқаруымен, қауіпсіздіктің қамтамасыз етуімен және тағы басқалармен қамтамасыз етеді;
кітапханалар (CC++) амалдық жүйесінің әртүрлі компоненттерімен қолданылады;
Dalvik Virtual Machine (DVM) - виртуалдық Dalvik машинасы амалдық жүйесінің компоненттері мен қосымшаларының орындалатын ортасын қамтамасыз етеді;
Core Library - негізгі Android кітапханалары Java (Java API) тіл кітапханасының ядросында қолжетімді көптеген функцияларын, сонымен тағы Android амалдық жүйесінің арнайы функцияларынан тұрады;
Application Framework (қосымшалардың қаңқасы) - амалдық жүйесіне және кітапханаларының функцияларына интерфейс қосымшаларына ұсынылатын Java кластарының кешені (API).
қолданушы қосымшалары.
Төмендегі 1-суретте Android амалдық жүйесінің негізгі компоненттері көрсетілген.
1-сурет. Android амалдық жүйесінің негізгі компоненттері
Android - бұл Linux(R) V2.6 ядросында негізделген толық амалдық орта, бірақ Android амалдық жүйесі Linuх жүйесі деп саналмайды, өйткені оның ішінде көптеген айырмашылықтары және тек қана Android ядроны кеңейтетін қосымшалар, өзіндік жадыны орналастыру механизмдері, процессаралық әрекеттер және т.б. бар. Бастапқы кезеңде Android таратылған облыс болып смартфондар, сонымен қоса оның арзан бүктемелі құрылғылары, мобильді телефондардың сегменті болған. Бірақ есептейтін сервистердің толық спектрі мен Android функционалдың мол мүмкіндіктері мобильді телефондар нарығының шегінен шығуына мүмкіндік береді. Android басқа да платформалар мен қосымшалар үшін пайдалы болуы мүмкін.
Ядро жабдық және басқа бағдарламалау стегі арасында абстрактілік қабат болып саналады. Осы деңгейде процесс басқару сияқты негізгі қызметтер орналасқан. Оған да жадыны орналастыру, файлдық жүйесін басқару жатады. Осы деңгейде жадтың бөліп таратуын және үрдістерді басқаратын негізгі қызметтері орналасады. Сонымен қатар, файлды жүйесін, қауіпсіздігін басқаратын және желілік функцияларын бақсару үшін (желілік стек) негізгі қызметтері орналасады. Тек қана ядроның деңгейінде драйверлер жиынтығының көмегімен құрылғының жабдығымен тікелей өзара әрекеттестігі пайда болады.
Ядро деңгейінің негізгі компоненттері:
процессораралық әрекеттесу драйвері (IPC Driver);
қоректенуді басқару драйвері (Android PowerManagement);
мобильдік техникаға кіретін жабдықтарға арналған драйверлердің жиынтығы.
Алайда Android амалдық жүйесі Linux ядросына негізделген болсада (Android және Linux таза түрінде), олардың арасында кейбір ерекшеліктері бар. Осылайша Android, мысалы жадтың бөліп тарауында өз механизмдерінен, үрдістер арасындағы өзара әрекеттестігінен және т.б. тұрады.
IPC драйвері. Android қосымшалар мен қызметтер өзара әрекет жасайтын және жалпы жадқа қолжетімділігі бар бөлек (қорғалған) үрдістерінде жұмыс жасайды. Android платформасы жүйеде үрдістер арасындағы өзара әрекет жасайтын негізгі механизмі болып IPC (Inter-process Communication) механизмін қамтамасыз етеді. IPC драйвері үрдістерде, үрдістер өзара әрекеттестігінің, пул ағындарының жасау мен өңдеу функцияларын, үрдістерде объектілерге сілтмелердің бейнелеу мен есептеуінде, үрдістер арасындағы синхрондық сауалдарын қамтамасыз етеді.
Қоректенуді басқару драйвері. Қоректенуді басқару жүйесі (Android Power Management) мобильдік құрылғылар үшін (олардың ерекшеліктерінің есебімен), Linux қоректенумен басқаруының стандартты драйвермен оңтайлы болып ұсынады. Осы жүйесінің негізгі мақсаты азайтылған энергия пайдалануының тәртіптерін қолдауының арқасында мобильді құрылғысының батарея зарядтауының үнемдеуі болып келеді.
Мобильдік техникаға кіретін жабдықтарға арналған драйверлердің жиынтығы. Бағдарламалық Android стегі құрылғылардың аппараттық кескіндемесінің таңдауында қажетті аса ірі икемділігінің есептеумен жасалған. Басқа сөзбен айтқанда бағдарламалық Android стегі мобильді құрылғыларына қосымша функционалдығын ұсына алатын көптеген әртүрлі аппараттық компоненттермен және құралдармен қолдана алатын мүмкіндігін ескертеді.
Жоғарыда айтылғандай, құрылғының аппаратурамен тікелей өзара әрекеттестігі тек қана Linux амалдық жүйе ядросының деңгейінде пайда болады, яғни барлық қалған деңгейлер үшін Android бағдарламалық стегі аппаратурасының барлық ерекшеліктері үшін анықталған болуы тиіс. Әсіресе осы себептен ядроның деңгейі құрылғысындағы барлық қажетті жабдық драйверлерінен тұрады. Өндіруші мен құрылғының моделіне байланысты драйверлердің жиынтығы әртүрлі болуы мүмкін (яғни аппаратуралық кескіндемесіне байланысты).
Ядродан жоғары орналасқан, бағдарламалық аралық болып табылатын қабат - кітапханалық жиынтық (Libraries) және де ол негізгі қосымшаларға арналған базалық функционалдықамтамасыз етеді. Дәл осы деңгей файлдық форматтарды оқу, мәліметті кодтау және декодтау (мысалға мультимедиялық кодектарды алуға болады), графиканы суреттеу және де т.б. алгоритмдерді қамтамасыз етуін жауап береді.
Нативті кітапханалар. Linux ядросындағы келесі деңгей амалдық жүйенің әртүрлі компоненттермен қолданылатын кітапханалар жиынтығынан тұрады (CС++ жазылған). Осы деңгейдегі кітапханалары өзіннің қызметтік тағайындауы бойынша келесі топтарға бөлуге болады:
Bionic (libc) жүйелік кітапханасы, С тілінде жазылған (орындау уақытының кітапханасы);
беттер менеджері;
СС++ функционалды кітапханалары.
Bionic (libc) жүйелік кітапханасы.
Жүйелік кітапхана Berkeley Software Distribution (BSD) лицензиясында негізделеді және ол Linux негізінде мобильді құрылғылар үшін әзірленген. Google компаниясы келесі себептер бойынша осы кітапхананың (libc Bionic) өзіндік нұсқасын жасаған:
жадтың үнемдеуі. бұл кітапхана әрбір үрдісті жүктейтіндіктен, оның көлемі мүмкіндігінше аз болуы тиіс. bionic кітапханасы шамамен 200 кбайт көлемінде болады;
максималды тез әрекеттігі. bionic кітапханасы мобильді құрылғыда жұмыс үшін оңтайландырылған.
Bionic кітапханасы Android үшін жүйелі қызметтердің маңызды кірістірілген қолдауынан тұрады, әсіресе жүйелі оқиғаларының тіркеу қызметінің қолдануынан тұрады. Bionic кітапханасы GNU libc және POSIX стандартымен үйлесімделмеген.
Беттер менеджері.
Android жүйесі Compiz-ге ұқсас беттердің композиттік менеджерді қолданады (X Window System үшін терезелердің композиттік менеджері OpenGL 3D графикасының жылдамдату үшін қолданылдады). Беттер менеджері фрейм буферде беттердің барлық рендерингін (суреттеу) өңдейді. Менеджер 2D- және 3D- беттерін және бірнеше қосымшыларынан тұратын беттерді біріктіре алады. Тікелей буфер дисплейіне суреттеу графикасын жасаудың орнына жүйе келетін суреттеу командаларын артқы кадр буферіне жібереді, олар осында басқалармен бірге кейбір композициясын құрастырып жиналады, ал кейін экранға шығарылады. Осы процесті 2-суретте көруге болады.
2-сурет.Беттер менеджерімен графикалық ақпаратты өңдеу
CC++ функционалды кітапханаларынақты аппараттық қамтамалық жабдықтар үшін компиляцияға бағындырылған және оларды өңдіруші дәстүрлі түрде береді.Олардың кейбіреулерін айқындайық:
SurfaceManager - Android амалдық жүйесінде терезелердің композиттік менеджері қолданылады. Ол Compiz (Linux) менеджеріне ұқсас, бірақ жеңілдетілген. Графиканы дисплейдің буферіне тура суреттеу орынына жүйе келтірілген сурет командаларын кадр арасындағы буферға жетілдіреді, сол жерде олар топтастырылады, содан кейін композиция түрінде қолданушыға экран үстіне беріледі. Сондай графиканы көрсету типі жүйеге қызықты және әсем эффектілерді көрсетуге, мөлдір терезелерді, және бірқалыпты өтулерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
Media Framework - ол Packet Video Open CORE базасында жүзеге асырылған кітапханалар. Олардың көмегімен жүйеде аудио және видео контентті жазу, статикалық сүреттерді көрсету мүмкіндігі берілген. Осыған байланысты жүйе көптеген кен таралған MPEG4, H.264, MP3, AAC, AMR, JPG және PNG форматтарды оқи алады;
SQLite - жеңіл, әрі тез жұмыс істейтін реляциялық деректер қорын басқару жүйесі, оны Android амалдық жүйесі бағдарламалық қосымшалар мәліметті сақтауға арналған қорлармен жұмыс істегенде негізгі қозғалтқыш ретінде қолданады;
FreeType - биттік карталармен жұмыс істеуге арналған және шрифттерді растрлеу және шрифттерге қатысты амалдарды әзірлеуге арналған кітапхана. Ол шрифттермен және мәтінмен жұмыс істеуге арналған өте мықты және сапалы қозғалтқыш болып табылады;
LibWebCore - WebKit тез және ауқымды браузерлік қозғалтқыштың кітапханалары, оларды Google Chrome и Apple Safari браузерлерде де қолданады;
SSL - сондай атауы бар криптографиялық хаттаманы қолдауға арналған кітапхана.
Осы деңгейде Android Runtimeорындау ортасыорналасқан. Оның негізгі ерекшеліктері - ядроның кітапханалық жиынтығы және Dalvik виртуалдық машинасы болып саналады.Кітапханалар төменгі деңгейдегіJava тілінің ядросының кітапханаларға берілетін зор функционалдықты қамтамасыз етеді.
Android амалдық жүйесі әрбір қосымшаны өзінің Dalvik виртуалды машинасында қосады, сондықтан әрбір жұмыс істейтінпроцессамалдық жүйеден және басқа қосымшалардан бөлектелген. Android Runtime архитектурасы бойынша әрбір қосымша тек қана өз виртуалдық машина ішінде жұмыс істеуі керек, осыған орай амалдық жүйенің ядросы басқалардың әсерінен қорғалған. Сондықтан да әрбір қате код және вирустық зақымдалған қосымша Android амалдық жүйесін және оның мобильдік техникасын зақымдай алмайды. Сондай қорғану функциясы Android Runtime ортасында бағдарламалық кодтың орындаумен бір жоғары және маңызды болып табылады.
Осыдан жоғары деңгейде Application Framework орнастырылған, оны кейбір кезде қосымшалардың құрылымдық деңгейі деп атайды. Қосымшалардың құрылымдықдеңгейі арқылы құрастырушылар АРІ ішіне және төменгі деңгейде орналастырылған жүйе компоненттерін қолдануға мүмкіндік алады. Фреймворк архитектурасына байланысты әрбір қосымшаға басқа қосымшалардың атқарған және енгізілген мүмкіндіктері ашылады, егер де оларға рұқсат берілсе. Фреймворктың бөлігі болып саналатын қосымшаның әрбір сервистік және жүйелікбазалық жиынтыққа осылар жатады:
ауқымды және кеңейтілген (Views) көрсетілім жиынтығы, оны қосымшалардың визуалды компоненттерін жетілдіруге қолдануға болады, мысалы, тізім, кестелерді, батырмаларды, тіпті еңгізілген web-браузерді де құруға болады;
контент-провайдерлер (ContentProviders), олар мәліметтерді басқарады және бір қосымшаларды басқа қосымшалар өз жұмысы үшін ашады;
ресурстік менеджер (ResourceManager), функционалсыз коды жоқ ресурстарға рұқсат береді, мысалы, графика, файлдар;
хабарлау менеджері (NotificationManager), ол арқылы қосымшалар өзінің хабарламаларды қолданушы үшін күй жолағында көрсете алады;
әрекет менеджері (ActivityManager), қосымшалардың негізгі циклдерін басқарады, әрекеттермен жұмыс істеген тарихты сақтайды және оларға шолуды мүмкіндік береді;
орналасу менеджері (LocationManager), қосымшаларға әр кезде мобильдік техниканың қазіргі орналасу мәліметтерін алуға рұқсат береді.
Application Framework деңгейі арқылы Android амалдық жүйесінің қосымшаларыөзінің қолдануына зор функционалды алады, осыған байланысты компоненттерді амалдық жүйемен және қосымшалармен қорғау әлеуметіне сәйкес болса көп қолдану принципі жұмыс істейді.
Бағдарламалық стегінің ең жоғарғы деңгейде (Applications) қосымшалар деңгейі орналасқан. Оған базалық қосымшалар жиынтығы жатады. Android амалдық жүйесінде ол салтанатты түрде орнастырылған және браузер, SMS жіберу бағдарламасы, пошталық клиент, карталар, күнтізбе, контактілер менеджері және т.б. жатады.
Алдың ала орнастырылған бағдарламалардың жиынтығы Android амалдық жүйесінің түпнұсқасына және мобильды техниканың түріне сәйкес әр түрлі болуы мүмкін. Және де осы деңгейге барлық Android амалдық жүйесінде арналған қосымшалар және осы дипломдық жұмысқа сәйкес мультимедиалық бейнероликтерді онлайн көрсететін мобильді қосымшасы да жатады.
1.3 Android платформасын қолданудағы артықшылықтары
Android амалдық жүйесінің басқаруымен жұмыс істейтін HTC смартфоны HTC Dream (T-Mobile T-Mobile G1 ресми түрінде аталатын операторымен жарыққа шыққан ұялы телефон) әзірленген компаниясымен бірінші құрылғысы болды, таныстыру рәсімі 2008 жылдың 23 қыркүйекте болып өтті. Android негізінде құрылғыларды шығаруға ниетті басқа өндірушілерден өтініштер түсе бастады. Қазақстанда Android-смартфонмен сатуға түскен Highscreen PP5420 алғашқы болды (2009 жылдың шілде айында). Планшеттерге бағытталған Android үшінші нұсқасының (Honeycomb) жарыққа шығуымен көптеген өндірушілер осы платформадағы планшеттерді шығаруды бастады. Сонымен қатар Google компаниясы мобильді индустриясының әртүрлі гиганттармен серіктестік құрып, Google Nexus сериясында өзіндік құралдарын шығара бастады. Осы құрылғылар жаңа нұсқаларға дейін алғашқы болып жаңартылды. Смартфондар мен планшеттерден бөлек Android амалдық жүйесін басқа құрылғыларғада орнатады. Сөйтіп, 2009 жылдың соңында Android жұмыс істейтін алғашқы фоторамкасы сатылымға шықты. 2011 жылдың шілдесінде Blue Sky итальяндық компаниясы Android амалдық жүйесінің басқаруымен i'mWatch қолға тағатын зияткерлік сағаттарының шығаруын анонстаған. 2012 жылдың тамыз айында Nikon Android арқылы жұмыс істейтін алғашқы бейнекамерасын ұсынды. Google Nexus сериясында смартфондар мен планшеттерден басқа, Android жұмыс ететін Nexus Q медиаплееры бар.
Бұдан бөлек, энтузиасттар басқа да атақты құрылғыларға, мысалы Windows Mobile HTC Touch Dual және HTC TyTN II платформасындағы смартфондарға Android-ты порттауды бастады, оларда ndroid эмуляция тәртібі ретінде іске қосылған. Сонымен қатар, Maemo - Nokia N810 және Nokia N900 (Nitdroid атауымен порты) жұмыс жасайтын ғаламтор-планшеттері, MeeGo және HTC HD2 платформасында, Windows Mobile амалдық жүйесінде жұмыс жасайтын Nokia N9 смартфондары сияқты құрылғыларына толық портталу жүзеге асырылды, онда Android амалдық жүйесін microSD-карта тәрізді, сонымен қатар ішкі NAND-жадында қосуға болады.
Бұған қоса орнатылған жүйе ештеңемен шектелмеген толық функционалдыққа ие. Бұдан бөлек Android кейбір Apple - iPhone, iPod Touch және iPad құрылғыларына Openiboot деп аталатын арнайы бағдарламасының көмегімен сәтті орнатылды. Bada амалдық жүйесінде құрылғылардың шектелген функционалдылығымен алдыңғы тескішін пайда бола бастады. Koolu компаниясы Neo FreeRunner-ты Android-қа порттаудан басқа, Google мобильді платформасында қайта орнатылған осы смартфондардың сатылымымен өзіннің бизнесін құрды. Koolu алғашқы ресми және көпшілікке қолжетімді Android бета-релиз порты Neo FreeRunner-да 2008 жылдың сәуірде жарыққа шықты.
2012 жылдың қазанында Ларри Пейдж компаниясының атқарушы директоры Android амалдық жүйесінің негізінде 500 миллионға жуық активтенген смартфондар мен планшеттер туралы және күнделікті 1,3 миллион құрылғыларының активацияланатыны туралы хабарлады.
Қазіргі платформаның негізгі құндылықтарына келесілерді жатқызуға болады:
кейбір шолушылар android өзіннің бәсекелері apple ios арасында өзінді жақсы жағынан көрсеткенін белгілейді, осындай ерекшеліктер қатарында: веб-сёрфинг, google inc сервистермен және басқалармен интеграциялануы. android ios-пен салыстырғанда ашық платформа болып саналады, сондықтан көптеген функцияларды іске асыруға мұмкіндік береді;
ios және windows phone 7 салыстырғанда android bluetooth-стегі толық іске асырылған, ол файлдарлы қабылдауына және жіберуіне мүмкіндік береді. желіге (pan қызметінің) қатынау нүктелері режимі, бір ранг топтық bluetooth (gn қызметі) желісі арқылы ftp-сервердің іске асыруы мүмкіндігі бар;
android-аппараттарында microsd-кардридер бар, ол компьютерден телефонға файлдарды тез көшіруге мұмкіндік береді. ios және windows phone 7 синхрондау бағдарламалары (itunes және zune) болмаса, телефоннан телефонға қандай да бір файлдарлы тікелей жіберу мүмкін емес. android телефондары usb mass storage device (өндірушінің қарастыруымен 3.0 нұсқаларынан жоғары) көмегімен немесе media transfer protocol көмегімен жад картасының файл жүйесін экспорттайды;
тексерілмеген дереккөздер (мысалы, жад картасынан) бағдарламаның орнатылуына бастапқы тыйым салуына қарамастан, бұл ерекшелік аппарат баптауында штаттық құралдарымен өшіріледі, ол ғаламторға қосылмай-ақ (мысалы, wi-fi-рұқсат нүктесі жоқ және әдетте қымбат тұратын мобильді ғаламторға ақшасын үнемдейтін пайдаланушылар)телефонға және планшеттерге бағдарламаларды орнатуға мүмкіндік береді. сонымен қатар барлық қалаушыларға android үшін қосымшаларын тегін жазуға және өзіннің аппаратында тестілеу жүргізуіне мүмкіндік береді;
android arm, mips, x86 тәрізді әртүрлі аппараттық платформалары үшін қолжетімді;
google play сияқты баламалы қосымшалар дүкендері бар: en:amazon appstore (ағылшын), en:opera mobile store (ағылшын), yandex.store, getupps.
2 Бағдарламаның жобасын әзірлеу
2.1 Мобильді қосымшаларды жобалау мен құрастырудың негізгі қағидалары
Мобильді құрылғылар үшін көптеген қосымшалар бар екендігі құпия емес, сондықтан қосымшалардың саны өте көп болғандықтан, қосымшаның деректері мен оның құрылымын талдап шығуға тура келді.
Иерархиялық үлгі. Қолданушыларға жаңалықтар қосымшаларында қажетті мәлімет табу көбінесе қиынға соғады. Бұған қоса, жаңалықтар қосымшаларында және веб-сайттарда ақпараттық ағынның артуына байланысты санаттар саны тұрақты өсіп келеді. Мысалы, соңғы жаңалықтар немесе басты жаңалықтар бөлімі әдетте басты беттің ең көрнекті орнына орналастырады. Жаңалықтардың типтік санаттары ішіне сонымен қатар саясат, әлемдегі оқиғалар, ғылым, спорт, экономика және ойын-сауықтар кіреді, бұған қоса кейбір мақалалар осы бөлімдерден қосымшаның басты терезесіне шығарылады. Жоғары деңгейлі мақсатты беттің немесе түйіннің құрамында қосымша бойынша навигация үшін қызмет ететін және қолданушылардың назарын аударатын көптеген визуалды элементтер болуы мүмкін.
Қосымшаның орталық беті. Түйін бетінің жақсы көрінетін бөлігінде басты жаңалықтарды, соңғы жаңалықтарды, қолданушыға ұсынылатын мәліметтерді, сонымен қатар әртүрлі санаттардан іріктеп алынған мақалаларды орналастыруға болады. Санаттардың әр тобынан өзекті мәлімет түйінге орын ауыстыруы мүмкін. Ашылатын мәзір түрінде іске асырылған санаттар тобының тақырыбы пайдаланушыға белгілі бір тарауды толықтай көру үшін оған өтуге мүмкіндік береді.
Бетбелгілер және оларды ағымдағы кезеңде сақтау. Қолданушылар мақалаларды кейін оқу үшін оларды сақтай алады немесе бетбелгілер жасай алады. Егер қолданушылардың қосымшасында осы функциялар сауатты іске асырылған болса, қолданушылар оларды бетбелгілерге көшу үшін белсенді түрде қолдана бастайды. Орталық бетке қолданушылар бетбелгілерін сақтай алатын Бетбелгілер немесе Таңдамалы бөлімін қоса алады.
Ашылатын тақырып. Мұндай тақырып қолданушыларға тізімдегі санаттар бойынша жылдам өтуге мүмкіндік береді. Мысалы, қолданушы спорт туралы мақаланы оқып жатыр және қосымшаңыздың ойын-сауықтар бөліміне ауыстыделік. Бұны төменде көрсетілгендей ашылатын тақырыптың көмегімен жеңіл жасауға болады.
Контекстік масштабтау. Контекстікмасштабтау бір көрінісшегінде санаттар арасында тез ауысуға мүмкіндік береді. Мысалы, егер қолданушы орталық бетке тез басып төменге ауысса, орталық беттегі бірінші жаңалықтан соңғы жаңалыққа өтеді. Төменде жаңалықтардың әртүрлі санаттары арасында жылдам ауысу үшін контекстікмасштабтауды қолдану мысалы келтірілген.
Контекстік масштабтауды жүзеге асырған кезде қолданушылар орталық бетте санаттардың орналасуын, оларды таңдап және орындарын ауыстырып, өзгере алатындай етіп жасау қажет. Орталық бетті өзіннің талғамы бойынша баптау мүмкіндігі қосымшаның танымалдығын арттыра алады. Мысалы, Ғалым санатының мақалалары қызықты болатын қолданушылар оны Саясат санатына орналастырғысы келетіні ықтимал. Осы функция аудиторияның артықшылықтарын икемді ескеруге мүмкіндік береді.
Бұдан басқа, контекстік масштабтау бір санат шегінде әртүрлі мақалалар арасында ауысу үшін қолданылуы мүмкін. Контекстік масштабтау қолданушыға бір мақаладан басқасына тез ауысуға мүмкіндік береді.
Қосымшада мақаланың көрінісі. Қосымшада мақаланың көрінісі - бұл құрамы көрсетілетін интерфейс болып табылады. Қолайлы және әдемі көрініс қосымшаны бәсекелестер арасында елеулі түрде ерекшелейді, себебі көрініспен қолданушылар көп әрекет жасайды. Сондықтан бейнелеудің көрнекілігінен бөлек тартымды сыртқы түрі де маңызды. Көріністе сонымен қатар тиімді навигация болуы тиіс.
Жаңалық қосымшасының мақала көрінісінде қолданушылар мазмұны бойынша тез ауысуы үшін көлденең айналдырғысы болуы тиіс. Бұдан басқа, кейде мақалаларды бірнеше бетке бөлу маңызды. Беттерге бөлу материалдың жалпы көлемін бағалауға ғана емес, сонымен қоса мәтін бойынша тез ауысуға мүмкіндік береді.
Құрылғының әрбір түрінде мәлімет көрінісінің өзіндік оңтайлы нұсқалары бар. Мысалы, планшет арқылы жаңалық оқығанда, кітаптық және альбомдық бағдарлауы қолданылады, ал толық өлшемді ноутбукта немесе үстелге қоятын компьютерде қолданушылар жаңалықтарды альбомдық бағдарлауында оқитыны ықтимал. Демек, көріністі жобалау кезінде бағдарлаудың екеуін де ескерген жөн. Бұған қоса, планшет үшін жанасу арқылы навигацияны қарастыру қажет. Жоғарыда айтылғандай, мазмұнын бірнеше беттерге бөлу ұсынылады. Сенсорлық басқару кезінде беттердің қосылуы бақылау нүктелерін құру үшін мақала шегінде тіркеу нүктелері көмегімен орындалады. Олардың көмегімен қолданушы жылдам айналдыру кезінде оның қазір мақаланың қандай фрагментінде орналасып жатқандығын түсіне алады.
Мақаланың көрінісінде қолданушылар қызығып, қосымшамен ұзақ жұмыс жасауы үшін, комментарийлер мен тақырыбы бойынша ұқсас мақалаларды көрсетуге болады. Төменде мүмкін болатын іске асыруы ұсынылған.
Мақалалар бойынша навигация. Әдетте қолданушылар белгілібір тақырыппен немесе жаңалық санатымен қызығады және олармен байланысты көптеген мақалаларды қарап шыға алады. Егер қосымшадағы мазмұнның көлемі шағын болса, мақаланың соңында келесі мақалаға көшу үшін айналдырғысын оңға іске асырып және алдағы мақалаға ауысу үшін солға айналдырғынын қолдану керек. Сонымен қоса қолданушы осы көріністе мақалалар бойынша айтарлықтай жылдам навигацияны қамтамасыз ететін контекстік масштабтауды жүзеге асыра алады.
Егер басылымдар немесе мақалалар көлемі бойынша айтарлықтай үлкен болса, басқа мақалаларға ауысуды жеңілдету үшін қосымшаның үстіңгі панелінде алдыңғы мақала және келесі мақала батырмаларын қосу керек. Бұл батырмалар жоғары айтылған алдыңғы және келесі мақалалар арасында айналдырғыны толықтыруы мүмкін. Мысалы, алдыңғы және келесі беттердің эскиздерінің көрсетілуі қолданушыларға оған кірудің алдында мазмұнын көруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар қолданушы стандартты Артқа және Алға белгілерін қолдана алады, бірақ бұл кезде қолданушының көңілін алаң етпеу үшін қосымшаның үстіңгі панелін күңгірттеу немесе мөлдір жасау қажет.
Мәліметтердің өзектілігі. Жаңалық қосымшаларында мәліметтердің өзектілігін қадағалау және оны уақытымен жаңарту өте маңызды.
Соңғы жаңартылуы туралы ақпаратының көрсетілуі қолданушылардың жаңалықтарға сенімін жоғарылатады. Осындай ақпарат тікелей кенепте көрсетілуі тиіс, бірақ жалықтырмауы керек. Ол үшін шрифттер кестесінен үшінші деңгейлі ақпараттық стильді қолданған жөн.
Мақаланың басылу уақытының көрсетілуі - бұл қолданушыларды мәліметтердің өзектілігі туралы ақпараттандырудың тағы бір кең таралған тәсілі. Осындай уақыттың белгілері үшін шрифт кестесінен үшінші деңгейлі ақпараттық стиль, сонымен қоса сол стильмен бірге басқа мазмұнынан ажырату үшін сәйкес түсі мен салмағы қолданылады.
Мәліметтің жаңартылуы. Жаңалықтар қосымшалары әрқашан жаңа ақпаратты ұсынуы міндетті. Сондықтан деректердің жүктелуін мұқият ойластыру қажет. Мысалы, қолданушы мақаланы оқып жатқан кезде орталық бет үшін жаңа мәліметті жүктеп, қолданушы осы бетке қайта оралғаннан кейін жаңарған мәліметті көруі керек. Алайда, қолданушыда сымсыз мобильді байланыс болса, деректерді фондық тәртіпте жүктемеу қажет, себебі бұл жағдайда қосымшалар фондық трафикті азайтуы тиіс.
2.2 Жүйені құруға арналған техникалық тапсырма
Жүйенің аталуы.
Жұмыстың аталуы: Android операциондық жүйесінің басқаруымен смартфондар үшін мультимедиалық бейнероликтерді онлайн көрсету мобильді қосымшасы.
1 құрастыру негіздемелері.
Кафедра меңгерушісімен бекітілген дипломдық жұмыс тапсырмасының негізінде құрастырулар орындалады.
1.1 шешілуге тиіс мақсаттар:
бағдарламалық қамтамасыздандыруды таңдау;
мобильді қосымшасының құру үшін платформаны құру;
Электронды күнтізбе мобильді қосымшасының жұмыс қабілеттілігін, икемділігін және кеңейтілуін тестілеу.
2 бағдарламалық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар:
Android 4-7 мобильдік платформасы.
3 техникалық құралдар кешеніне қойылатын минималды талаптар:
Құрастырылған Электронды күнтізбе мобидьді қосымшасының тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету үшін 1-кестеде көрсетілгендей сәйкес сипаттамалары бар мобильді құрылғы болуы қажет.
1-кесте - Құрылғының минималды сипаттамасы
№
Параметр
Сипаттама
1
Амалдық жүйе
Android 5.0
2
Кеңейтілуі
5' (800 x 1250)
3
CPU
Intel Atom (x86_x64)
4
RAM
1024 Mb
5
Сақтау құрылғысы
4096 Mb
2.3 Құрастыруды қамтамасыз ететін ішкі жүйелер
Пәндік қатынас бойынша ерекшеленген Электронды күнтізбе мобильді қосымшасы ішкі жүйелерінің құрамында мобильді қосымшаның модульдері деп аталып жиынтықтардың дербес құрылымдық бірліктер кешені ретінде қарастыруы мүмкін.
Мобильді құрылғыда жұмыс істеуге бағытталған қосымша абстракциясының ең қарапайым деңгейінде келесідей архитектуралық қабаттардан құралады:
ядро қосымшасы, ол қолданушылармен өзара әрекеттестігі болмайтын жүйе компонеттерінен тұрады;
графикалық қолданушылық интерфейс;
Қайтадан қолдану компоненттері: кітапханалар, визуалды компоненттер және т.б.
Қоршау файлдары: AppDelegate, .plist және т.б.
Қосымша ресурстары: графикалық файлдар, дыбыстар, қажетті бинарлық файлдар.
Стресске қабілетті архитектураны құрастырудың аса маңызды шарты болып GUI жүйесінен ядросының бөлінуі болып саналады, олар бір-бірінсіз дұрыс жұмыс жасай алатындай болуы керек. Графикалық түрде типтіп мобильдік қосымшасының архитектурасын 3-суретте көрсетіліп тұрғандай түрде көрсетуге болады.
3-сурет.Мобильдік қосымшасының архитектурасы
Қосымша ядросы келесі қабаттардан тұрады:
бастапқы қабат, ол жұмыс процесін, бағдарлама бастамасының орындалуын анықтайды (start layer);
желілік қабат, ол транспорттық өзара әрекеттестігінің механизмін қамтамасыз етеді (network layer);
api қабаты, ол клиент және сервер арасындағы өзара әрекеттес командалардың бірыңғай жүйесін қамтамасыз етеді (api layer);
желілік кэштеу қабаты, ол клиент және сервердің желілік өзара әрекеттестігінің жылдамдығын қамтамасыз ететеді (network cache layer);
желіден алған деректер валидациясының қабаты (validation items layer);
жел бойынша жіберетін деректер мәнінің қабаты (network items layer);
деректер мәндерінің өзара әрекеттесуін қамтамасыз ететін деректер моделі (data model);
жергілікті кэштеу қабаты, ол алынған желілік ресурстарын жергілікті қолжетімділігін қамтамасыз етеді (local cache layer);
жұмыс процестерінің қабаты, ол ағымдағы қосымша үшін ерекше кластар мен алгоритмдерді қосады (workflow layer);
жергілікті сақтау орны (local storage).
Жүйе бағдарламалаушыларының алдында тұратын негізгі мақсаттарының бірі көрсетілген қабаттардың өзара тәуелсіз функционалдануын қматамасыз ету болып табылады. Әрбір қабат оған жүктелген функциялардың орындалуын қамтамасыз етуге қажет.Әдетте, иерархияның жоғарғы деңгейінде орналасқан қабат басқа қабаттардың іске асырылу спецификасы туралы білмеуі керек.
Маңызды қамтамасыздандыру құралдары арасынан келесілерді ерекшелейді: ұйымдастырушылық, ақпараттық, лингвистикалық, бағдарлама-лық, техникалық, технологиялық қамтамасыздандырулар. Сонымен қатар, дербес қамтамасыздандыратын құралдар ретінде келесілер ерекшелеуі мүмкін: құқықтық, математикалық, эргономикалық, әдістемелік, кадрлық қамтамасыздандырулар.
Ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру - қосымшаны құрастыру және пайдалану кезінде ұйымдастырушылық құрылымды, қолданушылар мен эксплуатациялық қызметкерлердіңқұқықтары менміндеттерін орнататын құжаттардың жиынтығы.
Ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
жоба алдыңдағы зерттеуді жүргізу әдістемесі;
техникалық тапсырма;
техникалық-экономикалық негіздеме;
автоматтандырылған өңдеу шарттарында шешілетін есептер тізімі;
эскизді, техникалық және жұмыс жобалары;
қосымшаларды эксплуатацияға кезеңмен тапсыруды рәсімдейтін құжаттар;
жүйелер және оның ішкі жүйелері туралы ережелер.
Ақпараттық қамтамасыздандыру - нормативтік-анықтамалық ақпараттың, құжаттаманың біркелкіленген жүйелерінің, ақпараттық ағындар сызбаларының, кіріс және шығыс құжаттар форматтарының, деректер базалары құрылымдарының және олардың өзара байланыс схемаларының жиынтығы.
Ақпараттық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
ақпараттық қамтамасыздындыру құрылымының сипаттамасы;
ақпараттық базасының құрамы мен ұйымдастыруының сипаттамасы;
кіріс және шығыс құжаттарының форматтары;
деректер базалары мен анықтамалықтардың логикалық модельдері;
деректер базалары өзара байланысының схемасы;
жүзеге асырылған және ұсынылатын ақпараттық ағындарының қозғалыссхемасы.
Лингвистикалық қамтамасыздандыру - ақпараттық-іздестіру тілдерінің және олардың құру, қолдану мен ендіру құралдарының жиынтығы.
Лингвистикалық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
лингвистикалық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
құжаттарды индекстеу мен кодтау әдістемелері.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру - қосымшаларды құру және пайдалану үшін арналған бағдарламалық құралдардың және құжаттаманың жиынтығы.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
бағдарламалық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
бағдарламалық өнімнің құруға жасалатын техникалық тапсырма;
бағдарламалық қамтамасыздандырудың талаптарына және функцияла-рына қойылатын ерекшеліктер;
бағдарламаның жалпы сипаттамасы;
бағдарлама мәтіні;
бағдарламалық қамтамасыздандыруды құрастыру мен тестілеу жоспары;
қолданушы нұсқаулылығы;
бағдарламалық қамтамасыздандыруды сүйемелдеу бойынша нұсқаулық.
Техникалық қамтамасыздандыру - қосымшаларды жасауға және пайдалануға арналған техникалық құралдар мен техникалық құжаттамалар жиынтығы.
Техникалық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
техникалық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
құрал-жабдықтың тізімдемесі;
техникалық құралдарды пайдалануы бойынша нұсқаулық.
Технологиялық қамтамасыздандыру - қосымшаларды құруға және пайдалануға арналған технологиялық шешімдер мен технологиялық құжаттамалардың жиынтығы.
Технологиялық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
технологиялық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
маршруттық карта;
технологиялық процестің картасы;
операциялық карта;
технологиялық нұсқаулық.
Мобильді қосымшасын құрастырупринциптері.
ақпаратты өңдеудің жалпы технологиясымен біріктірілген нақты есеп тобын шешуге бағдарлануы;
жүйелік қатынау принципі;
икемділік (бейімділік);
қолданушыға қатысты интерфейстің қарапайымдылығы, жұмыстың қолайлылығы мен икемділігі;
жоғары сенімділігі.
2.4 Ақпараттық қамтамасыздандыру
Ақпараттық қамтамасыздандыруды құрудың дереккөзі болып жоба алдыңдағы зерттеу материалдары пайдаланылады, олар техникалық-экономикалық ақпараттардан, классификациялар мен ақпараттық базалардан тұрады.
Ақпараттық қамтамасыздандырудың құрамына екі кешен кіреді:
машинадан тыс ақпараттық қамтамасыздандыру (техникалық-экономикалық ақпаратының жіктеуші, құжаттар, әдістемелік-нұсқаулық материалдар);
ішкі машиналық ақпараттық қамтамасыздандыру (макеттер, деректерді енгізу үшін және нәтижелі ақпараты шығару үшін экран формалары, ақпараттық базаның құрылымы: кіріс, шығыс файлдар, деректер базасы). Қосымшаның барлық амалдарының нақты сипаттамалары параметрлеу кезеңінде пайда болады. Параметрлеу құрылымдауының әртүрлі кезеңдерінде талаптарын және шектеулерін қанағаттандыратын техникалық, бағдарламалық, ақпараттық құралдар параметрлерін зерттеуінен және ерекшелеуінен тұрады. Қосымшаның тоқтаусыз жұмысы үшін арнайы әдістемелік, ақпараттық, математикалық, бағдарламалық, линвистикалық, технологиялық, ұйымдастыру-шылық, эргономикалық және құқықтық қамтамасыздындырулар қолданылады.
Ақпараттық қамтамасыздандыру ақпараттық базаларының ұйымдастыруынан тұрады. Құрастырушылар ақпараттық ағындар арасындағы байланысты анықтайды, электрондық түрінде кіріс құжаттамасының пакетін қалыптастырады, нормативтік-анықтамалық құжаттамасының қолдануын және түрлі категория қолданушылар ақпаратына қолжетімділік деңгейін анықтайды.
Ақпараттық моделі мен оның сипаттауы.
Жоба алдындағы зерттеуінің талдауы негізінде UML нотациясындағы жобаланатын жүйесінің моделі құрылған.
UML-де прецеденттер диаграммасы - жүйедегі актерлер мен прецеденттер арасындағы байланысы бейнеленген диаграмма. Сонымен қолдануының нұсқаулар диаграммасы деп те аударылады.
Прецедент диаграммасы көптеген актерлер, прецеденттерден (қолдану нұсқауларынан) шектелген жүйесінің шекарасымен (тіктөртбұрыш), актерлер мен прецеденттер арасындағы ассоциация, актерлер арасындағы қарым-қатынастар және прецеденттер арасындағы қарым-қатынастарынан тұратын графы болып саналады. Прецеденттер диаграммалары қолданатын нұсқаулар элементтердің модельдерін ұсынады.
Диаграммасының мәні келесіден тұрады: жобаланатын жүйе көптеген мән мен актерлер түрінде ұсынылады, олар жүйемен қолданатын нұсқаулардың көмегімен өзара әрекет етеді. Қолдану нұсқауы (use case) жүйесімен актерге ұсынылатын сервистерді сипаттауы үшін қызмет етеді. Басқа сөзбен айтқанда, әрбір қолданудың нұсқауы актерлермен диалогы кезінде жүйесімен жасайтын әрекеттердің кейбір жиынтығын анықтайды. Бұған қоса жүйесімен актерлардың өзара әрекеттестігі қалай болатындығы туралы ештене айтылмайды.
Жобаланатын мобильді қосымшаларды қолданатын нұсқаулар диаграммасы 4-суретте көрсетілген.
4-суретке сәйкес әзірленген Электронды күнтізбе мобильді қосымшасында бір актер (қолданушы) бар. Қолданушымобильді құрылғысында қосымшаны іске қосады, өзіне қажетті бейнероликтары бар контентті жүктейді және таңдаған бейнероликті онлайн режимінде көреді. Жұмысын аяқталғанан соң қосымшадан шығады.
Қолдану нұсқаулары диаграммалары негізінде құрылған қосымшасының тізбектікдиаграммасын құрамыз.
4-сурет.Мобильді қосымшаларды қолданатын нұсқаулар диаграммасы
UML-да тізбектілік диаграммасы - уақыт бойынша ретке келтірілген, объектілердің өзара әрекеттестігі көрсетілген диаграмма. Әсіресе осындай диаграммалар жіберілген хабарламаларының тізбектігін және объектілердің әрекетттерін көрсетеді.
Тізбектелген диаграммада бір уақытта әртүрлі процестер немесе объектілер тік жолдар түрінде көрсетілген. Жіберілген хабарламалар жіберу тәртібі бойынша көлденең жолдар түрінде көрсетіледі.
Құрастырылған мобильді қосымшаның тізбекті диаграммасы 5-суретте көрсетілген.
Құрастырылған мобильді қосымшаның ұсынылған тізбекті диаграммасында үш объекті қатысады (қолданушы, мобильді құрылғы, мобильді қосымша).
Әрекеттердің тізбектілігі: қолданушымобильді құрылғыны қосады, авторизацияланады, мобильді қосымшаны іске қосады. Қосымша толық жүктелгеннен кейін қолданушыөзіне қажетті категорияны таңдайды, категория бойынша бейнероликтардың тізімінен көргісі келген бейнероликті жүктейді және көреді. Бейнероликті көріп болған соң, қолданушыбағдарламамен және мобильді құрылғысымен жұмысын аяқтайды.
5-сурет. Мобильді қосымшаның ұсынылған тізбекті диаграммасы
Тізбекті диаграммасының негізінде 6-суретте көрсетілгендей серіктестік диаграммасын жасаймыз.
Серіктестік диаграммасы кластар және объектілер арасындағы байланыстарды бейнелеу үшін арналған. Онда класқа немесе объектіге баратын әрекеттер мен бағыттар көрсетіледі. Осы диаграмманы құрудың принципі ол тізбектілік диаграммасының негізінде құрылуы болып келеді.
Құрастырылған мобильді қосымша үшін жағдайлар диаграммасын жасаймыз.
Жағдайлар диаграммасы барлық мүмкін болатын жағдайларды анықтайды, онда нақты объект болуы мүмкін, сонымен қатар кейбір оқиғалардың нәтижесінде объект жағдайының өзгеру процесін анықтайды.
Диаграммада екі арнайы жағдай бар - бастапқы (start) және соңғы (stop). Шығыс жағдайы қара нүктесімен ерекшеленген, ол жаңа ғана құрылғанда объектісінің жағдайына сәйкес келеді. Соңғы жағдай ақ дөңгелектегі қара нүкте арқылы белгіленеді, ол жойылар алдындағы объектісінің жағдайын сәйкес болады. Жағдайлар диаграммасында тек қана бір және тек қана бір шығыс жағдайы болуы тиіс.
6-сурет.Серіктестік диаграммасы
7-суретте пайдаланушы объектісі үшін жағдайлар диаграммасы ұсынылған.
7-суреттегі диаграмма бойынша: қолданушымобильді құрылғысын іске қосады, авторизацияланады, мобильді қосымшаны іске қосады. Қосымшасының толық жүктеуінен кейін қолданушықажетті категорияны ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Біздің заманымызда мобильді құрылғылар адамдардың күнделікті өмірінде орнықты орынды алды. Олар өзіннің жолын телефондар ретінде алып, салдарынан одан жоғары функцияларына ие болып, ақыр аяғында пайдалы көмекшілерге айналды. Бұдан әрі, ғаламтордың дамуымен мобильді құрылғысы дүниежүздің кез келген жерінен дүниежүзілік ақпараттық ресурстарына қолжетімділігінің амалы болып табылады. Егер ақпарат қазіргі қоғамда неғұрлым талап етілетін ресурстардың бірі болып табылатынын есептесек, сондай-ақ мобильді құрылғыларының бағасына, техникалық сипаттамаларына және сапасына әсер ететін технологиялардың дамуына назарымызды аударсақ, онда тіпті табиғи салдарымен қазіргі уақытта мобильді құрылғысына деген сұраныс өте жоғарғы деңгейде болып саналады.
Көптеген компаниялар өзінің жасау тізімінде мобильды техниканы таңдауда. Планшеттер, смартфондар, телефондар, навигаторлар - осы гаджеттердің атаулары күн сайын жаңартылады және қосылады. Қазіргі күнде смартфонсыз адамды көру коэффициенті өте азайды. Мобильды техниканы қолданудың озаттығы - оны әрбір жерде қолдануға болады және көп уақытты жоғалтпай қолдануға болады.Бүгінгі танда осындай техниканы тапсырушы екі үлкен компания: Apple және Samsung мобильды техниканы жасау аумағында өзінді белсенді көрсетіп, мобильды техниканы жасауда көшбасшы болып саналады. Әрбір компанияның өзінің амалдық жүйесі шығарылған.
Мобильді құрылғыларына арналған бағдарламалық қамтамасыздандыру нарығы мобильді құрылғыларға деген жоғары сұранысымен байланысты дамып келеді және әр түрлі мобильді қосымшалар түрлері дамытуда.
Мобильді телефондардың жетілдіруінің басты бағыты технологиялардың конвергенциясы түсінігімен анықтауға болады. Мобильді телефондар бір құрылғы корпусына функционалдық мүмкіндігіжағынан барлық қажетті функцияларды біріктіріп отыр.
Бұрынғы телефондарының негізгі мақсаттары - қоңырауларды жасау және қабылдау, SMS жазу. Бүгінгі таңда осы мақсаттар ғаламтор-ресурстарымен, әңнің тыңдауымен, фотоларды түсірумен, ойындар мен қосымшалардың қолдануымен толықтырылып отыр. Болашақта мобильді телефондар негізгі мақсаттардың тізіміне сондай-ақ телебағдарламаларды қарап шығу, әр түрлі техникаларды басқару, телефон иесінің денсаулық жағдайын бақылау функцияларын және т.б. қосуы мүмкін.
Барлық мобильді қосымшаларды шартты түрде жұмыс мақсаттар үшін және ойын-сауық бағдарламаларына бөлуге болады. Біріншісі бизнесмендер мен кеңселік қызметкерлерге бизнес-үрдістерін бақылауға, талдаулық есептемесін құрастыруға, фирмалық стиль дизайнын әзірлеу сияқты есептерді орындауға мүмкіндік береді. Екінші әр түрлі ойындарды, фильмдерді көруге және әңді тыңдауға арналған бағдарламалардан, қатынаста болу үшін арналған құралдардан және т.б. тұрады, сол себепті әрбір мобильді қосымшасы өзіннің қолданушысын табады.
Мобильді құрылғыларының өте маңызды бөлігі оның бағдарламалық қамтамасыздандырулары болып табылады. Ол әр түрлі бизнес-есептердің шешуіне себепші болады, оқыту үшін қызмет ете алады, маңызды ақпаратты сақтау үшін, ойын-сауық үшін, жұмыста көмек беру үшін, ақпаратты жинастыру үшін, сонымен қатар көптеген басқа функцияларды орындау үшін жетілдіріліп отырады. Сондықтан бұл диплом жұмыстың тақырыбы өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Сол себепті диплом жұмысының мақсаты Android операциондық жүйесінің басқаруымен смартфондар үшін Ақпараттық жүйелер кафедрасының міндеттерінің электронды күнтізбесін әзірлеу.
Зерттеу объектісі - Android платформасында арналған мобильді қосымшалар.
Диплом жұмысының белгіленген мақсатына жету үшін келесі мақсаттар қойылады және шешіледі:
пәндік аймақты зерттеу;
техникалық тапсырманы құрастыру;
Android амалдық жүйесінің басқаруымен смартфондар үшін қосымшаларды құрастыру бойынша жобалау жұмыстарының теориялық және тәжірибелік негіздерін, сонымен қатар жүйеге қойылатын талаптарды қарастыру;
ақпараттық, бағдарламалық және техникалық қамтамасыздандыру түрлеріне шолу жасау;
Ақпараттық жүйелер кафедрасының міндеттерінің электронды күнтізбесін әзірлеу;
жобаның экономикалық тиімділігін есептеу және негіздеу.
Дипломдық жұмыстың міндеттері - қолданушыларға сәйкес мәліметтерді беру, ыңғайлы және қолжетімді ортада қажетті ақпаратты ұсыну. Мобильді қосымша арқасында қолданушылар өзіне қажетті мағлұматтарға ие бола алады.
Мобильды қосымшасын жасау барысында оған арналған бағдарламалық пакетті тандау, сәйкес операциялық жүйені және мобильды қосымшасын контентпен толтыру жұмысы атқарылды. Интерфейсті жасау үшін графикалық пакеттер қолданылған.
1 Пәндік аймақты сипаттау
1 Қазіргі мобильдік амалдық жүйелеріне шолу
Бүгінгі танда мобильдік техникамен жұмыс істеудің көптеген амалдық жүйелері бар. Оларға шолуды жасайық.
2010 жылға дейін мобильдік амалдықжүйелер арасында көшбасшысы болған Nokia компаниясының Symbian амалдықжүйесі қазір өзінің әл ауқатын толығымен жоғалтты. Оған болған тартылыстар - Sony Ericsson компаниясы өз техникасында Symbian амалдық жүйесін қолданбау шешімін шығарды, содан кейін Samsung компаниясы Sony Ericsson сияқты сондай да шешімге келді. Ал 2011 жылдың көктемінде Nokia өзі де Windows Phone жүйесіне көшу туралы жаналық берді, ал Symbian амалдықжүйесін 2016 жылға дейін жұмыс істейді деп үміттенді, сондықтан Symbian амалдықжүйесін осы дипломдық жұмысқа арнап қолданбаймыз.
Apple iOS (2010 жылға дейін iPhone OS есімді иемдеді) мобильдік амалдық жүйесі, оны Apple американдық компаниясы Mac OS X компьютерлік амалдық жүйесі негізінде iPhone телефоны үшін, ал содан кейін көптеген Apple iPod, iPad және Apple TV сияқты мобильдік техника үшін құрастырылған және бүгінгі күнге дейін әрдайым жаңартылып отырады.
iOS амалдық жүйесіне арналған мобильдік бағдарламалар Xcode бағдарламалау ортасында жазылады және осы орта C, C++, Objective-C, Objective-C++, Java, AppleScript, Python және Ruby бағдарламалау тілдерімен жұмыс істейді.
Apple өзінің iOS амалдықжүйесін басқа мобильді техниканың ішінде қолдану үшін лицензия бермейді, ал iPhone техникасының бағасын қазақстандағы көптеген студенттертің қалтасы көтермейді. Бұл факт мультимедиалық бейнероликтерді онлайн көрсететін мобильді қосымшасын iOS амалдық жүйеде жазылса, оның қол жетімділігін азайтады, сондықтан iOS амалдық жүйесін де дипломдық жұмысқа тандамаймыз.
Мобильдік техникаға арналған амалдық жүйелердін нарығын қарастырсақ, Android амалдық жүйеге дәл келеміз.
Android - ықшамды (желілі) амалдық жүйе. Ол Linux ядросының негізінде жасалған және коммуникаторлар, планшетті компьютерлерге, санды ойнатқыштарға, қолсағаттарға, нетбуктар мен смартбуктарға арнап жасалынған. Алғашында Android амалдық жүйесін AndroidInc. компаниясы жасап жатқан, кейіннен бұл компанияны Google сатып алды.
Содан кейін Google қазіргі кезде Android платформаның дамуына ат салысып жүрген Open Handset Alliance (OHA) альянсын құруға ынта білдірді. Android амалдықжүйесі Google кітапхана арқылы жасалынған басқару құрылғысымен Java-қолданбалар жасауға мүмкіндік береді.
AndroidNative Development Kit Си және де басқа да бағдарламалау тілінде жазылған қолданбаларды жасай алады[1].
Android амалдық жүйесінің негізгі артықшылықтарын қарастырайық.
Біріншіден, оның толық қолжетімділігі. Мобильдік қосымшаларды құрастыру әрбір адамға рұқсат, сондықтан да Android амалдық жүйесінің ең танымал және күн сайын жаңартылатын жүйе болып саналады.
Екіншіден, Android амалдық жүйесі универсалды болып табылады. Android амалдық жүйесін смартфондарға, комуникаторларға, телефондарға, тіпті телевизорларға да орнату болады.
Android амалдық жүйесі тиімді және қолжетімді, бүгінгі күнге дейін мол қолданылуда және оны икемдену түрлері оңай болып саналады.
Android амалдық жүйесінің әйгіліктігі - көптеген озат компаниялардың, оның ішінде HTC, Motorola, Samsung Electronics және де басқалардың Android амалдық жүйесін өз мобильді техникасында қолдануды жүргенін көреміз және де Android амалдық жүйесінің тағы бір артықшылығы - оның әр үш ай сайын жаңартылуы. Осындай жаңартулар адамға әрдайым жаңа және жұмыс қабілеті жоғары техникамен қолдануға мүмкіндік береді.
1.2 Android амалдық жүйесінің ерекшеліктері мен архитектурасы
Android платформасы құрылғыны (аппаратураны), жадыны және процестерді басқару үшін арналған Linux негізіндегі амалдық жүйесінің бағдарламалық стегі болып табылады. Бұл стектің әртүрлі компоненттері иерархияның бірнеше деңгейлері түрінде болады және жалпы мобильді құрылғының қызмет етуін қамтамасыз етеді. Бұл компонеттердің кейбірі тікелей құрылғы жабдығымен жұмыс жасау үшін қажет, басқалары телефония, жайғастыру, мультимедиямен және т.б. байланысты функцияларды қамтамасыз етеді, ал үшіншілері мобильді құрылғысының көптеген мүмкіндіктерін іске асыру үшін қосымшыларға фреймворкты ұсынады. Басқаша айтқанда, Android платформасы өзіне амалдық жүйені, аралық деңгейлі бағдарламалық қамтамасыздандыруды (middleware) және қосымшалар жиынтығын (ішкі қосымшаларды, шеткі қосымшаларды) қосады.
Android амалдықжүйесіне арналған мобильдік қосымшаны бағдарламалау алдында оның негізгі ерекшеліктерімен және архитектурасымен танысу керек.
Біз анықтағандай-ақ, Android - бұл бағдарламалық стек, яғни әртүрлі бағдарламалық компоненттердің толық жиынтығы. Басқа жағынан Android платформасындағы құрылғы өзімен осындай экран, басқыштар, батерея, процессор, әртүрлі датчиктер және сенсорлар, сонымен тағы басқа аппаратық құралдарының жиынтығын ұсынады. Android амалдықжүйесі мобильді техниканың бағдарламалық стегі болып саналады және өзінде амалдықжүйені, бағдарламалық аралық қабатты (middleware) және негізгі қолданушыға арналған қосымшаларды біріктіреді.Осының барлығы Android платформасын бірыңғай аппараттық-бағдарламалық жиынтығы ретінде қарастыруға болады, ол келесідей құрамға ие[2]:
аппаратура - құрылғылардың қызмет етуін қамтамасыз ететін элементтер жиынтығы;
Linux Kernel (+Drivers) - Linux амалдық жүйесінің ядросы мен драйверлер жиынтығы, жабдықпен басқаруының негізгі механизмдерін және жад бөлуін, мақсаттарды басқаруымен, қауіпсіздіктің қамтамасыз етуімен және тағы басқалармен қамтамасыз етеді;
кітапханалар (CC++) амалдық жүйесінің әртүрлі компоненттерімен қолданылады;
Dalvik Virtual Machine (DVM) - виртуалдық Dalvik машинасы амалдық жүйесінің компоненттері мен қосымшаларының орындалатын ортасын қамтамасыз етеді;
Core Library - негізгі Android кітапханалары Java (Java API) тіл кітапханасының ядросында қолжетімді көптеген функцияларын, сонымен тағы Android амалдық жүйесінің арнайы функцияларынан тұрады;
Application Framework (қосымшалардың қаңқасы) - амалдық жүйесіне және кітапханаларының функцияларына интерфейс қосымшаларына ұсынылатын Java кластарының кешені (API).
қолданушы қосымшалары.
Төмендегі 1-суретте Android амалдық жүйесінің негізгі компоненттері көрсетілген.
1-сурет. Android амалдық жүйесінің негізгі компоненттері
Android - бұл Linux(R) V2.6 ядросында негізделген толық амалдық орта, бірақ Android амалдық жүйесі Linuх жүйесі деп саналмайды, өйткені оның ішінде көптеген айырмашылықтары және тек қана Android ядроны кеңейтетін қосымшалар, өзіндік жадыны орналастыру механизмдері, процессаралық әрекеттер және т.б. бар. Бастапқы кезеңде Android таратылған облыс болып смартфондар, сонымен қоса оның арзан бүктемелі құрылғылары, мобильді телефондардың сегменті болған. Бірақ есептейтін сервистердің толық спектрі мен Android функционалдың мол мүмкіндіктері мобильді телефондар нарығының шегінен шығуына мүмкіндік береді. Android басқа да платформалар мен қосымшалар үшін пайдалы болуы мүмкін.
Ядро жабдық және басқа бағдарламалау стегі арасында абстрактілік қабат болып саналады. Осы деңгейде процесс басқару сияқты негізгі қызметтер орналасқан. Оған да жадыны орналастыру, файлдық жүйесін басқару жатады. Осы деңгейде жадтың бөліп таратуын және үрдістерді басқаратын негізгі қызметтері орналасады. Сонымен қатар, файлды жүйесін, қауіпсіздігін басқаратын және желілік функцияларын бақсару үшін (желілік стек) негізгі қызметтері орналасады. Тек қана ядроның деңгейінде драйверлер жиынтығының көмегімен құрылғының жабдығымен тікелей өзара әрекеттестігі пайда болады.
Ядро деңгейінің негізгі компоненттері:
процессораралық әрекеттесу драйвері (IPC Driver);
қоректенуді басқару драйвері (Android PowerManagement);
мобильдік техникаға кіретін жабдықтарға арналған драйверлердің жиынтығы.
Алайда Android амалдық жүйесі Linux ядросына негізделген болсада (Android және Linux таза түрінде), олардың арасында кейбір ерекшеліктері бар. Осылайша Android, мысалы жадтың бөліп тарауында өз механизмдерінен, үрдістер арасындағы өзара әрекеттестігінен және т.б. тұрады.
IPC драйвері. Android қосымшалар мен қызметтер өзара әрекет жасайтын және жалпы жадқа қолжетімділігі бар бөлек (қорғалған) үрдістерінде жұмыс жасайды. Android платформасы жүйеде үрдістер арасындағы өзара әрекет жасайтын негізгі механизмі болып IPC (Inter-process Communication) механизмін қамтамасыз етеді. IPC драйвері үрдістерде, үрдістер өзара әрекеттестігінің, пул ағындарының жасау мен өңдеу функцияларын, үрдістерде объектілерге сілтмелердің бейнелеу мен есептеуінде, үрдістер арасындағы синхрондық сауалдарын қамтамасыз етеді.
Қоректенуді басқару драйвері. Қоректенуді басқару жүйесі (Android Power Management) мобильдік құрылғылар үшін (олардың ерекшеліктерінің есебімен), Linux қоректенумен басқаруының стандартты драйвермен оңтайлы болып ұсынады. Осы жүйесінің негізгі мақсаты азайтылған энергия пайдалануының тәртіптерін қолдауының арқасында мобильді құрылғысының батарея зарядтауының үнемдеуі болып келеді.
Мобильдік техникаға кіретін жабдықтарға арналған драйверлердің жиынтығы. Бағдарламалық Android стегі құрылғылардың аппараттық кескіндемесінің таңдауында қажетті аса ірі икемділігінің есептеумен жасалған. Басқа сөзбен айтқанда бағдарламалық Android стегі мобильді құрылғыларына қосымша функционалдығын ұсына алатын көптеген әртүрлі аппараттық компоненттермен және құралдармен қолдана алатын мүмкіндігін ескертеді.
Жоғарыда айтылғандай, құрылғының аппаратурамен тікелей өзара әрекеттестігі тек қана Linux амалдық жүйе ядросының деңгейінде пайда болады, яғни барлық қалған деңгейлер үшін Android бағдарламалық стегі аппаратурасының барлық ерекшеліктері үшін анықталған болуы тиіс. Әсіресе осы себептен ядроның деңгейі құрылғысындағы барлық қажетті жабдық драйверлерінен тұрады. Өндіруші мен құрылғының моделіне байланысты драйверлердің жиынтығы әртүрлі болуы мүмкін (яғни аппаратуралық кескіндемесіне байланысты).
Ядродан жоғары орналасқан, бағдарламалық аралық болып табылатын қабат - кітапханалық жиынтық (Libraries) және де ол негізгі қосымшаларға арналған базалық функционалдықамтамасыз етеді. Дәл осы деңгей файлдық форматтарды оқу, мәліметті кодтау және декодтау (мысалға мультимедиялық кодектарды алуға болады), графиканы суреттеу және де т.б. алгоритмдерді қамтамасыз етуін жауап береді.
Нативті кітапханалар. Linux ядросындағы келесі деңгей амалдық жүйенің әртүрлі компоненттермен қолданылатын кітапханалар жиынтығынан тұрады (CС++ жазылған). Осы деңгейдегі кітапханалары өзіннің қызметтік тағайындауы бойынша келесі топтарға бөлуге болады:
Bionic (libc) жүйелік кітапханасы, С тілінде жазылған (орындау уақытының кітапханасы);
беттер менеджері;
СС++ функционалды кітапханалары.
Bionic (libc) жүйелік кітапханасы.
Жүйелік кітапхана Berkeley Software Distribution (BSD) лицензиясында негізделеді және ол Linux негізінде мобильді құрылғылар үшін әзірленген. Google компаниясы келесі себептер бойынша осы кітапхананың (libc Bionic) өзіндік нұсқасын жасаған:
жадтың үнемдеуі. бұл кітапхана әрбір үрдісті жүктейтіндіктен, оның көлемі мүмкіндігінше аз болуы тиіс. bionic кітапханасы шамамен 200 кбайт көлемінде болады;
максималды тез әрекеттігі. bionic кітапханасы мобильді құрылғыда жұмыс үшін оңтайландырылған.
Bionic кітапханасы Android үшін жүйелі қызметтердің маңызды кірістірілген қолдауынан тұрады, әсіресе жүйелі оқиғаларының тіркеу қызметінің қолдануынан тұрады. Bionic кітапханасы GNU libc және POSIX стандартымен үйлесімделмеген.
Беттер менеджері.
Android жүйесі Compiz-ге ұқсас беттердің композиттік менеджерді қолданады (X Window System үшін терезелердің композиттік менеджері OpenGL 3D графикасының жылдамдату үшін қолданылдады). Беттер менеджері фрейм буферде беттердің барлық рендерингін (суреттеу) өңдейді. Менеджер 2D- және 3D- беттерін және бірнеше қосымшыларынан тұратын беттерді біріктіре алады. Тікелей буфер дисплейіне суреттеу графикасын жасаудың орнына жүйе келетін суреттеу командаларын артқы кадр буферіне жібереді, олар осында басқалармен бірге кейбір композициясын құрастырып жиналады, ал кейін экранға шығарылады. Осы процесті 2-суретте көруге болады.
2-сурет.Беттер менеджерімен графикалық ақпаратты өңдеу
CC++ функционалды кітапханаларынақты аппараттық қамтамалық жабдықтар үшін компиляцияға бағындырылған және оларды өңдіруші дәстүрлі түрде береді.Олардың кейбіреулерін айқындайық:
SurfaceManager - Android амалдық жүйесінде терезелердің композиттік менеджері қолданылады. Ол Compiz (Linux) менеджеріне ұқсас, бірақ жеңілдетілген. Графиканы дисплейдің буферіне тура суреттеу орынына жүйе келтірілген сурет командаларын кадр арасындағы буферға жетілдіреді, сол жерде олар топтастырылады, содан кейін композиция түрінде қолданушыға экран үстіне беріледі. Сондай графиканы көрсету типі жүйеге қызықты және әсем эффектілерді көрсетуге, мөлдір терезелерді, және бірқалыпты өтулерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
Media Framework - ол Packet Video Open CORE базасында жүзеге асырылған кітапханалар. Олардың көмегімен жүйеде аудио және видео контентті жазу, статикалық сүреттерді көрсету мүмкіндігі берілген. Осыған байланысты жүйе көптеген кен таралған MPEG4, H.264, MP3, AAC, AMR, JPG және PNG форматтарды оқи алады;
SQLite - жеңіл, әрі тез жұмыс істейтін реляциялық деректер қорын басқару жүйесі, оны Android амалдық жүйесі бағдарламалық қосымшалар мәліметті сақтауға арналған қорлармен жұмыс істегенде негізгі қозғалтқыш ретінде қолданады;
FreeType - биттік карталармен жұмыс істеуге арналған және шрифттерді растрлеу және шрифттерге қатысты амалдарды әзірлеуге арналған кітапхана. Ол шрифттермен және мәтінмен жұмыс істеуге арналған өте мықты және сапалы қозғалтқыш болып табылады;
LibWebCore - WebKit тез және ауқымды браузерлік қозғалтқыштың кітапханалары, оларды Google Chrome и Apple Safari браузерлерде де қолданады;
SSL - сондай атауы бар криптографиялық хаттаманы қолдауға арналған кітапхана.
Осы деңгейде Android Runtimeорындау ортасыорналасқан. Оның негізгі ерекшеліктері - ядроның кітапханалық жиынтығы және Dalvik виртуалдық машинасы болып саналады.Кітапханалар төменгі деңгейдегіJava тілінің ядросының кітапханаларға берілетін зор функционалдықты қамтамасыз етеді.
Android амалдық жүйесі әрбір қосымшаны өзінің Dalvik виртуалды машинасында қосады, сондықтан әрбір жұмыс істейтінпроцессамалдық жүйеден және басқа қосымшалардан бөлектелген. Android Runtime архитектурасы бойынша әрбір қосымша тек қана өз виртуалдық машина ішінде жұмыс істеуі керек, осыған орай амалдық жүйенің ядросы басқалардың әсерінен қорғалған. Сондықтан да әрбір қате код және вирустық зақымдалған қосымша Android амалдық жүйесін және оның мобильдік техникасын зақымдай алмайды. Сондай қорғану функциясы Android Runtime ортасында бағдарламалық кодтың орындаумен бір жоғары және маңызды болып табылады.
Осыдан жоғары деңгейде Application Framework орнастырылған, оны кейбір кезде қосымшалардың құрылымдық деңгейі деп атайды. Қосымшалардың құрылымдықдеңгейі арқылы құрастырушылар АРІ ішіне және төменгі деңгейде орналастырылған жүйе компоненттерін қолдануға мүмкіндік алады. Фреймворк архитектурасына байланысты әрбір қосымшаға басқа қосымшалардың атқарған және енгізілген мүмкіндіктері ашылады, егер де оларға рұқсат берілсе. Фреймворктың бөлігі болып саналатын қосымшаның әрбір сервистік және жүйелікбазалық жиынтыққа осылар жатады:
ауқымды және кеңейтілген (Views) көрсетілім жиынтығы, оны қосымшалардың визуалды компоненттерін жетілдіруге қолдануға болады, мысалы, тізім, кестелерді, батырмаларды, тіпті еңгізілген web-браузерді де құруға болады;
контент-провайдерлер (ContentProviders), олар мәліметтерді басқарады және бір қосымшаларды басқа қосымшалар өз жұмысы үшін ашады;
ресурстік менеджер (ResourceManager), функционалсыз коды жоқ ресурстарға рұқсат береді, мысалы, графика, файлдар;
хабарлау менеджері (NotificationManager), ол арқылы қосымшалар өзінің хабарламаларды қолданушы үшін күй жолағында көрсете алады;
әрекет менеджері (ActivityManager), қосымшалардың негізгі циклдерін басқарады, әрекеттермен жұмыс істеген тарихты сақтайды және оларға шолуды мүмкіндік береді;
орналасу менеджері (LocationManager), қосымшаларға әр кезде мобильдік техниканың қазіргі орналасу мәліметтерін алуға рұқсат береді.
Application Framework деңгейі арқылы Android амалдық жүйесінің қосымшаларыөзінің қолдануына зор функционалды алады, осыған байланысты компоненттерді амалдық жүйемен және қосымшалармен қорғау әлеуметіне сәйкес болса көп қолдану принципі жұмыс істейді.
Бағдарламалық стегінің ең жоғарғы деңгейде (Applications) қосымшалар деңгейі орналасқан. Оған базалық қосымшалар жиынтығы жатады. Android амалдық жүйесінде ол салтанатты түрде орнастырылған және браузер, SMS жіберу бағдарламасы, пошталық клиент, карталар, күнтізбе, контактілер менеджері және т.б. жатады.
Алдың ала орнастырылған бағдарламалардың жиынтығы Android амалдық жүйесінің түпнұсқасына және мобильды техниканың түріне сәйкес әр түрлі болуы мүмкін. Және де осы деңгейге барлық Android амалдық жүйесінде арналған қосымшалар және осы дипломдық жұмысқа сәйкес мультимедиалық бейнероликтерді онлайн көрсететін мобильді қосымшасы да жатады.
1.3 Android платформасын қолданудағы артықшылықтары
Android амалдық жүйесінің басқаруымен жұмыс істейтін HTC смартфоны HTC Dream (T-Mobile T-Mobile G1 ресми түрінде аталатын операторымен жарыққа шыққан ұялы телефон) әзірленген компаниясымен бірінші құрылғысы болды, таныстыру рәсімі 2008 жылдың 23 қыркүйекте болып өтті. Android негізінде құрылғыларды шығаруға ниетті басқа өндірушілерден өтініштер түсе бастады. Қазақстанда Android-смартфонмен сатуға түскен Highscreen PP5420 алғашқы болды (2009 жылдың шілде айында). Планшеттерге бағытталған Android үшінші нұсқасының (Honeycomb) жарыққа шығуымен көптеген өндірушілер осы платформадағы планшеттерді шығаруды бастады. Сонымен қатар Google компаниясы мобильді индустриясының әртүрлі гиганттармен серіктестік құрып, Google Nexus сериясында өзіндік құралдарын шығара бастады. Осы құрылғылар жаңа нұсқаларға дейін алғашқы болып жаңартылды. Смартфондар мен планшеттерден бөлек Android амалдық жүйесін басқа құрылғыларғада орнатады. Сөйтіп, 2009 жылдың соңында Android жұмыс істейтін алғашқы фоторамкасы сатылымға шықты. 2011 жылдың шілдесінде Blue Sky итальяндық компаниясы Android амалдық жүйесінің басқаруымен i'mWatch қолға тағатын зияткерлік сағаттарының шығаруын анонстаған. 2012 жылдың тамыз айында Nikon Android арқылы жұмыс істейтін алғашқы бейнекамерасын ұсынды. Google Nexus сериясында смартфондар мен планшеттерден басқа, Android жұмыс ететін Nexus Q медиаплееры бар.
Бұдан бөлек, энтузиасттар басқа да атақты құрылғыларға, мысалы Windows Mobile HTC Touch Dual және HTC TyTN II платформасындағы смартфондарға Android-ты порттауды бастады, оларда ndroid эмуляция тәртібі ретінде іске қосылған. Сонымен қатар, Maemo - Nokia N810 және Nokia N900 (Nitdroid атауымен порты) жұмыс жасайтын ғаламтор-планшеттері, MeeGo және HTC HD2 платформасында, Windows Mobile амалдық жүйесінде жұмыс жасайтын Nokia N9 смартфондары сияқты құрылғыларына толық портталу жүзеге асырылды, онда Android амалдық жүйесін microSD-карта тәрізді, сонымен қатар ішкі NAND-жадында қосуға болады.
Бұған қоса орнатылған жүйе ештеңемен шектелмеген толық функционалдыққа ие. Бұдан бөлек Android кейбір Apple - iPhone, iPod Touch және iPad құрылғыларына Openiboot деп аталатын арнайы бағдарламасының көмегімен сәтті орнатылды. Bada амалдық жүйесінде құрылғылардың шектелген функционалдылығымен алдыңғы тескішін пайда бола бастады. Koolu компаниясы Neo FreeRunner-ты Android-қа порттаудан басқа, Google мобильді платформасында қайта орнатылған осы смартфондардың сатылымымен өзіннің бизнесін құрды. Koolu алғашқы ресми және көпшілікке қолжетімді Android бета-релиз порты Neo FreeRunner-да 2008 жылдың сәуірде жарыққа шықты.
2012 жылдың қазанында Ларри Пейдж компаниясының атқарушы директоры Android амалдық жүйесінің негізінде 500 миллионға жуық активтенген смартфондар мен планшеттер туралы және күнделікті 1,3 миллион құрылғыларының активацияланатыны туралы хабарлады.
Қазіргі платформаның негізгі құндылықтарына келесілерді жатқызуға болады:
кейбір шолушылар android өзіннің бәсекелері apple ios арасында өзінді жақсы жағынан көрсеткенін белгілейді, осындай ерекшеліктер қатарында: веб-сёрфинг, google inc сервистермен және басқалармен интеграциялануы. android ios-пен салыстырғанда ашық платформа болып саналады, сондықтан көптеген функцияларды іске асыруға мұмкіндік береді;
ios және windows phone 7 салыстырғанда android bluetooth-стегі толық іске асырылған, ол файлдарлы қабылдауына және жіберуіне мүмкіндік береді. желіге (pan қызметінің) қатынау нүктелері режимі, бір ранг топтық bluetooth (gn қызметі) желісі арқылы ftp-сервердің іске асыруы мүмкіндігі бар;
android-аппараттарында microsd-кардридер бар, ол компьютерден телефонға файлдарды тез көшіруге мұмкіндік береді. ios және windows phone 7 синхрондау бағдарламалары (itunes және zune) болмаса, телефоннан телефонға қандай да бір файлдарлы тікелей жіберу мүмкін емес. android телефондары usb mass storage device (өндірушінің қарастыруымен 3.0 нұсқаларынан жоғары) көмегімен немесе media transfer protocol көмегімен жад картасының файл жүйесін экспорттайды;
тексерілмеген дереккөздер (мысалы, жад картасынан) бағдарламаның орнатылуына бастапқы тыйым салуына қарамастан, бұл ерекшелік аппарат баптауында штаттық құралдарымен өшіріледі, ол ғаламторға қосылмай-ақ (мысалы, wi-fi-рұқсат нүктесі жоқ және әдетте қымбат тұратын мобильді ғаламторға ақшасын үнемдейтін пайдаланушылар)телефонға және планшеттерге бағдарламаларды орнатуға мүмкіндік береді. сонымен қатар барлық қалаушыларға android үшін қосымшаларын тегін жазуға және өзіннің аппаратында тестілеу жүргізуіне мүмкіндік береді;
android arm, mips, x86 тәрізді әртүрлі аппараттық платформалары үшін қолжетімді;
google play сияқты баламалы қосымшалар дүкендері бар: en:amazon appstore (ағылшын), en:opera mobile store (ағылшын), yandex.store, getupps.
2 Бағдарламаның жобасын әзірлеу
2.1 Мобильді қосымшаларды жобалау мен құрастырудың негізгі қағидалары
Мобильді құрылғылар үшін көптеген қосымшалар бар екендігі құпия емес, сондықтан қосымшалардың саны өте көп болғандықтан, қосымшаның деректері мен оның құрылымын талдап шығуға тура келді.
Иерархиялық үлгі. Қолданушыларға жаңалықтар қосымшаларында қажетті мәлімет табу көбінесе қиынға соғады. Бұған қоса, жаңалықтар қосымшаларында және веб-сайттарда ақпараттық ағынның артуына байланысты санаттар саны тұрақты өсіп келеді. Мысалы, соңғы жаңалықтар немесе басты жаңалықтар бөлімі әдетте басты беттің ең көрнекті орнына орналастырады. Жаңалықтардың типтік санаттары ішіне сонымен қатар саясат, әлемдегі оқиғалар, ғылым, спорт, экономика және ойын-сауықтар кіреді, бұған қоса кейбір мақалалар осы бөлімдерден қосымшаның басты терезесіне шығарылады. Жоғары деңгейлі мақсатты беттің немесе түйіннің құрамында қосымша бойынша навигация үшін қызмет ететін және қолданушылардың назарын аударатын көптеген визуалды элементтер болуы мүмкін.
Қосымшаның орталық беті. Түйін бетінің жақсы көрінетін бөлігінде басты жаңалықтарды, соңғы жаңалықтарды, қолданушыға ұсынылатын мәліметтерді, сонымен қатар әртүрлі санаттардан іріктеп алынған мақалаларды орналастыруға болады. Санаттардың әр тобынан өзекті мәлімет түйінге орын ауыстыруы мүмкін. Ашылатын мәзір түрінде іске асырылған санаттар тобының тақырыбы пайдаланушыға белгілі бір тарауды толықтай көру үшін оған өтуге мүмкіндік береді.
Бетбелгілер және оларды ағымдағы кезеңде сақтау. Қолданушылар мақалаларды кейін оқу үшін оларды сақтай алады немесе бетбелгілер жасай алады. Егер қолданушылардың қосымшасында осы функциялар сауатты іске асырылған болса, қолданушылар оларды бетбелгілерге көшу үшін белсенді түрде қолдана бастайды. Орталық бетке қолданушылар бетбелгілерін сақтай алатын Бетбелгілер немесе Таңдамалы бөлімін қоса алады.
Ашылатын тақырып. Мұндай тақырып қолданушыларға тізімдегі санаттар бойынша жылдам өтуге мүмкіндік береді. Мысалы, қолданушы спорт туралы мақаланы оқып жатыр және қосымшаңыздың ойын-сауықтар бөліміне ауыстыделік. Бұны төменде көрсетілгендей ашылатын тақырыптың көмегімен жеңіл жасауға болады.
Контекстік масштабтау. Контекстікмасштабтау бір көрінісшегінде санаттар арасында тез ауысуға мүмкіндік береді. Мысалы, егер қолданушы орталық бетке тез басып төменге ауысса, орталық беттегі бірінші жаңалықтан соңғы жаңалыққа өтеді. Төменде жаңалықтардың әртүрлі санаттары арасында жылдам ауысу үшін контекстікмасштабтауды қолдану мысалы келтірілген.
Контекстік масштабтауды жүзеге асырған кезде қолданушылар орталық бетте санаттардың орналасуын, оларды таңдап және орындарын ауыстырып, өзгере алатындай етіп жасау қажет. Орталық бетті өзіннің талғамы бойынша баптау мүмкіндігі қосымшаның танымалдығын арттыра алады. Мысалы, Ғалым санатының мақалалары қызықты болатын қолданушылар оны Саясат санатына орналастырғысы келетіні ықтимал. Осы функция аудиторияның артықшылықтарын икемді ескеруге мүмкіндік береді.
Бұдан басқа, контекстік масштабтау бір санат шегінде әртүрлі мақалалар арасында ауысу үшін қолданылуы мүмкін. Контекстік масштабтау қолданушыға бір мақаладан басқасына тез ауысуға мүмкіндік береді.
Қосымшада мақаланың көрінісі. Қосымшада мақаланың көрінісі - бұл құрамы көрсетілетін интерфейс болып табылады. Қолайлы және әдемі көрініс қосымшаны бәсекелестер арасында елеулі түрде ерекшелейді, себебі көрініспен қолданушылар көп әрекет жасайды. Сондықтан бейнелеудің көрнекілігінен бөлек тартымды сыртқы түрі де маңызды. Көріністе сонымен қатар тиімді навигация болуы тиіс.
Жаңалық қосымшасының мақала көрінісінде қолданушылар мазмұны бойынша тез ауысуы үшін көлденең айналдырғысы болуы тиіс. Бұдан басқа, кейде мақалаларды бірнеше бетке бөлу маңызды. Беттерге бөлу материалдың жалпы көлемін бағалауға ғана емес, сонымен қоса мәтін бойынша тез ауысуға мүмкіндік береді.
Құрылғының әрбір түрінде мәлімет көрінісінің өзіндік оңтайлы нұсқалары бар. Мысалы, планшет арқылы жаңалық оқығанда, кітаптық және альбомдық бағдарлауы қолданылады, ал толық өлшемді ноутбукта немесе үстелге қоятын компьютерде қолданушылар жаңалықтарды альбомдық бағдарлауында оқитыны ықтимал. Демек, көріністі жобалау кезінде бағдарлаудың екеуін де ескерген жөн. Бұған қоса, планшет үшін жанасу арқылы навигацияны қарастыру қажет. Жоғарыда айтылғандай, мазмұнын бірнеше беттерге бөлу ұсынылады. Сенсорлық басқару кезінде беттердің қосылуы бақылау нүктелерін құру үшін мақала шегінде тіркеу нүктелері көмегімен орындалады. Олардың көмегімен қолданушы жылдам айналдыру кезінде оның қазір мақаланың қандай фрагментінде орналасып жатқандығын түсіне алады.
Мақаланың көрінісінде қолданушылар қызығып, қосымшамен ұзақ жұмыс жасауы үшін, комментарийлер мен тақырыбы бойынша ұқсас мақалаларды көрсетуге болады. Төменде мүмкін болатын іске асыруы ұсынылған.
Мақалалар бойынша навигация. Әдетте қолданушылар белгілібір тақырыппен немесе жаңалық санатымен қызығады және олармен байланысты көптеген мақалаларды қарап шыға алады. Егер қосымшадағы мазмұнның көлемі шағын болса, мақаланың соңында келесі мақалаға көшу үшін айналдырғысын оңға іске асырып және алдағы мақалаға ауысу үшін солға айналдырғынын қолдану керек. Сонымен қоса қолданушы осы көріністе мақалалар бойынша айтарлықтай жылдам навигацияны қамтамасыз ететін контекстік масштабтауды жүзеге асыра алады.
Егер басылымдар немесе мақалалар көлемі бойынша айтарлықтай үлкен болса, басқа мақалаларға ауысуды жеңілдету үшін қосымшаның үстіңгі панелінде алдыңғы мақала және келесі мақала батырмаларын қосу керек. Бұл батырмалар жоғары айтылған алдыңғы және келесі мақалалар арасында айналдырғыны толықтыруы мүмкін. Мысалы, алдыңғы және келесі беттердің эскиздерінің көрсетілуі қолданушыларға оған кірудің алдында мазмұнын көруге мүмкіндік береді. Сонымен қатар қолданушы стандартты Артқа және Алға белгілерін қолдана алады, бірақ бұл кезде қолданушының көңілін алаң етпеу үшін қосымшаның үстіңгі панелін күңгірттеу немесе мөлдір жасау қажет.
Мәліметтердің өзектілігі. Жаңалық қосымшаларында мәліметтердің өзектілігін қадағалау және оны уақытымен жаңарту өте маңызды.
Соңғы жаңартылуы туралы ақпаратының көрсетілуі қолданушылардың жаңалықтарға сенімін жоғарылатады. Осындай ақпарат тікелей кенепте көрсетілуі тиіс, бірақ жалықтырмауы керек. Ол үшін шрифттер кестесінен үшінші деңгейлі ақпараттық стильді қолданған жөн.
Мақаланың басылу уақытының көрсетілуі - бұл қолданушыларды мәліметтердің өзектілігі туралы ақпараттандырудың тағы бір кең таралған тәсілі. Осындай уақыттың белгілері үшін шрифт кестесінен үшінші деңгейлі ақпараттық стиль, сонымен қоса сол стильмен бірге басқа мазмұнынан ажырату үшін сәйкес түсі мен салмағы қолданылады.
Мәліметтің жаңартылуы. Жаңалықтар қосымшалары әрқашан жаңа ақпаратты ұсынуы міндетті. Сондықтан деректердің жүктелуін мұқият ойластыру қажет. Мысалы, қолданушы мақаланы оқып жатқан кезде орталық бет үшін жаңа мәліметті жүктеп, қолданушы осы бетке қайта оралғаннан кейін жаңарған мәліметті көруі керек. Алайда, қолданушыда сымсыз мобильді байланыс болса, деректерді фондық тәртіпте жүктемеу қажет, себебі бұл жағдайда қосымшалар фондық трафикті азайтуы тиіс.
2.2 Жүйені құруға арналған техникалық тапсырма
Жүйенің аталуы.
Жұмыстың аталуы: Android операциондық жүйесінің басқаруымен смартфондар үшін мультимедиалық бейнероликтерді онлайн көрсету мобильді қосымшасы.
1 құрастыру негіздемелері.
Кафедра меңгерушісімен бекітілген дипломдық жұмыс тапсырмасының негізінде құрастырулар орындалады.
1.1 шешілуге тиіс мақсаттар:
бағдарламалық қамтамасыздандыруды таңдау;
мобильді қосымшасының құру үшін платформаны құру;
Электронды күнтізбе мобильді қосымшасының жұмыс қабілеттілігін, икемділігін және кеңейтілуін тестілеу.
2 бағдарламалық қамтамасыздандыруға қойылатын талаптар:
Android 4-7 мобильдік платформасы.
3 техникалық құралдар кешеніне қойылатын минималды талаптар:
Құрастырылған Электронды күнтізбе мобидьді қосымшасының тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету үшін 1-кестеде көрсетілгендей сәйкес сипаттамалары бар мобильді құрылғы болуы қажет.
1-кесте - Құрылғының минималды сипаттамасы
№
Параметр
Сипаттама
1
Амалдық жүйе
Android 5.0
2
Кеңейтілуі
5' (800 x 1250)
3
CPU
Intel Atom (x86_x64)
4
RAM
1024 Mb
5
Сақтау құрылғысы
4096 Mb
2.3 Құрастыруды қамтамасыз ететін ішкі жүйелер
Пәндік қатынас бойынша ерекшеленген Электронды күнтізбе мобильді қосымшасы ішкі жүйелерінің құрамында мобильді қосымшаның модульдері деп аталып жиынтықтардың дербес құрылымдық бірліктер кешені ретінде қарастыруы мүмкін.
Мобильді құрылғыда жұмыс істеуге бағытталған қосымша абстракциясының ең қарапайым деңгейінде келесідей архитектуралық қабаттардан құралады:
ядро қосымшасы, ол қолданушылармен өзара әрекеттестігі болмайтын жүйе компонеттерінен тұрады;
графикалық қолданушылық интерфейс;
Қайтадан қолдану компоненттері: кітапханалар, визуалды компоненттер және т.б.
Қоршау файлдары: AppDelegate, .plist және т.б.
Қосымша ресурстары: графикалық файлдар, дыбыстар, қажетті бинарлық файлдар.
Стресске қабілетті архитектураны құрастырудың аса маңызды шарты болып GUI жүйесінен ядросының бөлінуі болып саналады, олар бір-бірінсіз дұрыс жұмыс жасай алатындай болуы керек. Графикалық түрде типтіп мобильдік қосымшасының архитектурасын 3-суретте көрсетіліп тұрғандай түрде көрсетуге болады.
3-сурет.Мобильдік қосымшасының архитектурасы
Қосымша ядросы келесі қабаттардан тұрады:
бастапқы қабат, ол жұмыс процесін, бағдарлама бастамасының орындалуын анықтайды (start layer);
желілік қабат, ол транспорттық өзара әрекеттестігінің механизмін қамтамасыз етеді (network layer);
api қабаты, ол клиент және сервер арасындағы өзара әрекеттес командалардың бірыңғай жүйесін қамтамасыз етеді (api layer);
желілік кэштеу қабаты, ол клиент және сервердің желілік өзара әрекеттестігінің жылдамдығын қамтамасыз ететеді (network cache layer);
желіден алған деректер валидациясының қабаты (validation items layer);
жел бойынша жіберетін деректер мәнінің қабаты (network items layer);
деректер мәндерінің өзара әрекеттесуін қамтамасыз ететін деректер моделі (data model);
жергілікті кэштеу қабаты, ол алынған желілік ресурстарын жергілікті қолжетімділігін қамтамасыз етеді (local cache layer);
жұмыс процестерінің қабаты, ол ағымдағы қосымша үшін ерекше кластар мен алгоритмдерді қосады (workflow layer);
жергілікті сақтау орны (local storage).
Жүйе бағдарламалаушыларының алдында тұратын негізгі мақсаттарының бірі көрсетілген қабаттардың өзара тәуелсіз функционалдануын қматамасыз ету болып табылады. Әрбір қабат оған жүктелген функциялардың орындалуын қамтамасыз етуге қажет.Әдетте, иерархияның жоғарғы деңгейінде орналасқан қабат басқа қабаттардың іске асырылу спецификасы туралы білмеуі керек.
Маңызды қамтамасыздандыру құралдары арасынан келесілерді ерекшелейді: ұйымдастырушылық, ақпараттық, лингвистикалық, бағдарлама-лық, техникалық, технологиялық қамтамасыздандырулар. Сонымен қатар, дербес қамтамасыздандыратын құралдар ретінде келесілер ерекшелеуі мүмкін: құқықтық, математикалық, эргономикалық, әдістемелік, кадрлық қамтамасыздандырулар.
Ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру - қосымшаны құрастыру және пайдалану кезінде ұйымдастырушылық құрылымды, қолданушылар мен эксплуатациялық қызметкерлердіңқұқықтары менміндеттерін орнататын құжаттардың жиынтығы.
Ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
жоба алдыңдағы зерттеуді жүргізу әдістемесі;
техникалық тапсырма;
техникалық-экономикалық негіздеме;
автоматтандырылған өңдеу шарттарында шешілетін есептер тізімі;
эскизді, техникалық және жұмыс жобалары;
қосымшаларды эксплуатацияға кезеңмен тапсыруды рәсімдейтін құжаттар;
жүйелер және оның ішкі жүйелері туралы ережелер.
Ақпараттық қамтамасыздандыру - нормативтік-анықтамалық ақпараттың, құжаттаманың біркелкіленген жүйелерінің, ақпараттық ағындар сызбаларының, кіріс және шығыс құжаттар форматтарының, деректер базалары құрылымдарының және олардың өзара байланыс схемаларының жиынтығы.
Ақпараттық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
ақпараттық қамтамасыздындыру құрылымының сипаттамасы;
ақпараттық базасының құрамы мен ұйымдастыруының сипаттамасы;
кіріс және шығыс құжаттарының форматтары;
деректер базалары мен анықтамалықтардың логикалық модельдері;
деректер базалары өзара байланысының схемасы;
жүзеге асырылған және ұсынылатын ақпараттық ағындарының қозғалыссхемасы.
Лингвистикалық қамтамасыздандыру - ақпараттық-іздестіру тілдерінің және олардың құру, қолдану мен ендіру құралдарының жиынтығы.
Лингвистикалық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
лингвистикалық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
құжаттарды индекстеу мен кодтау әдістемелері.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру - қосымшаларды құру және пайдалану үшін арналған бағдарламалық құралдардың және құжаттаманың жиынтығы.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
бағдарламалық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
бағдарламалық өнімнің құруға жасалатын техникалық тапсырма;
бағдарламалық қамтамасыздандырудың талаптарына және функцияла-рына қойылатын ерекшеліктер;
бағдарламаның жалпы сипаттамасы;
бағдарлама мәтіні;
бағдарламалық қамтамасыздандыруды құрастыру мен тестілеу жоспары;
қолданушы нұсқаулылығы;
бағдарламалық қамтамасыздандыруды сүйемелдеу бойынша нұсқаулық.
Техникалық қамтамасыздандыру - қосымшаларды жасауға және пайдалануға арналған техникалық құралдар мен техникалық құжаттамалар жиынтығы.
Техникалық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
техникалық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
құрал-жабдықтың тізімдемесі;
техникалық құралдарды пайдалануы бойынша нұсқаулық.
Технологиялық қамтамасыздандыру - қосымшаларды құруға және пайдалануға арналған технологиялық шешімдер мен технологиялық құжаттамалардың жиынтығы.
Технологиялық қамтамасыздандыру келесі құжаттарда іске асырылады:
технологиялық қамтамасыздандыру құрамының сипаттамасы;
маршруттық карта;
технологиялық процестің картасы;
операциялық карта;
технологиялық нұсқаулық.
Мобильді қосымшасын құрастырупринциптері.
ақпаратты өңдеудің жалпы технологиясымен біріктірілген нақты есеп тобын шешуге бағдарлануы;
жүйелік қатынау принципі;
икемділік (бейімділік);
қолданушыға қатысты интерфейстің қарапайымдылығы, жұмыстың қолайлылығы мен икемділігі;
жоғары сенімділігі.
2.4 Ақпараттық қамтамасыздандыру
Ақпараттық қамтамасыздандыруды құрудың дереккөзі болып жоба алдыңдағы зерттеу материалдары пайдаланылады, олар техникалық-экономикалық ақпараттардан, классификациялар мен ақпараттық базалардан тұрады.
Ақпараттық қамтамасыздандырудың құрамына екі кешен кіреді:
машинадан тыс ақпараттық қамтамасыздандыру (техникалық-экономикалық ақпаратының жіктеуші, құжаттар, әдістемелік-нұсқаулық материалдар);
ішкі машиналық ақпараттық қамтамасыздандыру (макеттер, деректерді енгізу үшін және нәтижелі ақпараты шығару үшін экран формалары, ақпараттық базаның құрылымы: кіріс, шығыс файлдар, деректер базасы). Қосымшаның барлық амалдарының нақты сипаттамалары параметрлеу кезеңінде пайда болады. Параметрлеу құрылымдауының әртүрлі кезеңдерінде талаптарын және шектеулерін қанағаттандыратын техникалық, бағдарламалық, ақпараттық құралдар параметрлерін зерттеуінен және ерекшелеуінен тұрады. Қосымшаның тоқтаусыз жұмысы үшін арнайы әдістемелік, ақпараттық, математикалық, бағдарламалық, линвистикалық, технологиялық, ұйымдастыру-шылық, эргономикалық және құқықтық қамтамасыздындырулар қолданылады.
Ақпараттық қамтамасыздандыру ақпараттық базаларының ұйымдастыруынан тұрады. Құрастырушылар ақпараттық ағындар арасындағы байланысты анықтайды, электрондық түрінде кіріс құжаттамасының пакетін қалыптастырады, нормативтік-анықтамалық құжаттамасының қолдануын және түрлі категория қолданушылар ақпаратына қолжетімділік деңгейін анықтайды.
Ақпараттық моделі мен оның сипаттауы.
Жоба алдындағы зерттеуінің талдауы негізінде UML нотациясындағы жобаланатын жүйесінің моделі құрылған.
UML-де прецеденттер диаграммасы - жүйедегі актерлер мен прецеденттер арасындағы байланысы бейнеленген диаграмма. Сонымен қолдануының нұсқаулар диаграммасы деп те аударылады.
Прецедент диаграммасы көптеген актерлер, прецеденттерден (қолдану нұсқауларынан) шектелген жүйесінің шекарасымен (тіктөртбұрыш), актерлер мен прецеденттер арасындағы ассоциация, актерлер арасындағы қарым-қатынастар және прецеденттер арасындағы қарым-қатынастарынан тұратын графы болып саналады. Прецеденттер диаграммалары қолданатын нұсқаулар элементтердің модельдерін ұсынады.
Диаграммасының мәні келесіден тұрады: жобаланатын жүйе көптеген мән мен актерлер түрінде ұсынылады, олар жүйемен қолданатын нұсқаулардың көмегімен өзара әрекет етеді. Қолдану нұсқауы (use case) жүйесімен актерге ұсынылатын сервистерді сипаттауы үшін қызмет етеді. Басқа сөзбен айтқанда, әрбір қолданудың нұсқауы актерлермен диалогы кезінде жүйесімен жасайтын әрекеттердің кейбір жиынтығын анықтайды. Бұған қоса жүйесімен актерлардың өзара әрекеттестігі қалай болатындығы туралы ештене айтылмайды.
Жобаланатын мобильді қосымшаларды қолданатын нұсқаулар диаграммасы 4-суретте көрсетілген.
4-суретке сәйкес әзірленген Электронды күнтізбе мобильді қосымшасында бір актер (қолданушы) бар. Қолданушымобильді құрылғысында қосымшаны іске қосады, өзіне қажетті бейнероликтары бар контентті жүктейді және таңдаған бейнероликті онлайн режимінде көреді. Жұмысын аяқталғанан соң қосымшадан шығады.
Қолдану нұсқаулары диаграммалары негізінде құрылған қосымшасының тізбектікдиаграммасын құрамыз.
4-сурет.Мобильді қосымшаларды қолданатын нұсқаулар диаграммасы
UML-да тізбектілік диаграммасы - уақыт бойынша ретке келтірілген, объектілердің өзара әрекеттестігі көрсетілген диаграмма. Әсіресе осындай диаграммалар жіберілген хабарламаларының тізбектігін және объектілердің әрекетттерін көрсетеді.
Тізбектелген диаграммада бір уақытта әртүрлі процестер немесе объектілер тік жолдар түрінде көрсетілген. Жіберілген хабарламалар жіберу тәртібі бойынша көлденең жолдар түрінде көрсетіледі.
Құрастырылған мобильді қосымшаның тізбекті диаграммасы 5-суретте көрсетілген.
Құрастырылған мобильді қосымшаның ұсынылған тізбекті диаграммасында үш объекті қатысады (қолданушы, мобильді құрылғы, мобильді қосымша).
Әрекеттердің тізбектілігі: қолданушымобильді құрылғыны қосады, авторизацияланады, мобильді қосымшаны іске қосады. Қосымша толық жүктелгеннен кейін қолданушыөзіне қажетті категорияны таңдайды, категория бойынша бейнероликтардың тізімінен көргісі келген бейнероликті жүктейді және көреді. Бейнероликті көріп болған соң, қолданушыбағдарламамен және мобильді құрылғысымен жұмысын аяқтайды.
5-сурет. Мобильді қосымшаның ұсынылған тізбекті диаграммасы
Тізбекті диаграммасының негізінде 6-суретте көрсетілгендей серіктестік диаграммасын жасаймыз.
Серіктестік диаграммасы кластар және объектілер арасындағы байланыстарды бейнелеу үшін арналған. Онда класқа немесе объектіге баратын әрекеттер мен бағыттар көрсетіледі. Осы диаграмманы құрудың принципі ол тізбектілік диаграммасының негізінде құрылуы болып келеді.
Құрастырылған мобильді қосымша үшін жағдайлар диаграммасын жасаймыз.
Жағдайлар диаграммасы барлық мүмкін болатын жағдайларды анықтайды, онда нақты объект болуы мүмкін, сонымен қатар кейбір оқиғалардың нәтижесінде объект жағдайының өзгеру процесін анықтайды.
Диаграммада екі арнайы жағдай бар - бастапқы (start) және соңғы (stop). Шығыс жағдайы қара нүктесімен ерекшеленген, ол жаңа ғана құрылғанда объектісінің жағдайына сәйкес келеді. Соңғы жағдай ақ дөңгелектегі қара нүкте арқылы белгіленеді, ол жойылар алдындағы объектісінің жағдайын сәйкес болады. Жағдайлар диаграммасында тек қана бір және тек қана бір шығыс жағдайы болуы тиіс.
6-сурет.Серіктестік диаграммасы
7-суретте пайдаланушы объектісі үшін жағдайлар диаграммасы ұсынылған.
7-суреттегі диаграмма бойынша: қолданушымобильді құрылғысын іске қосады, авторизацияланады, мобильді қосымшаны іске қосады. Қосымшасының толық жүктеуінен кейін қолданушықажетті категорияны ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz