Геосаясат түсінігі

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Геосаясат түсінігі.
Геосаясат адамдардың белгілі бір мақсатқа жету үшін билікті
қалайша тудырып оны сақтауын бейнелеу үшін қолданылатын әдіс болып
табылады. Мемлекет деңгейінде бұл әдіс мемлекеттің мүдделеріне жету және
қызметін атқаруда саясат, экономика және әскери күшті қалайша қолданатынын
көрсетеді. Бұл пікірлер алғашында аймақтың жалпы географиялық және тарихи
жағдайын қарастырады, және сонымен қатар бес мемлекеттің саяси,
экономикалық және әлеуметтік дамуын жеке-жеке қарастырады.Евразия
континентінің төрінде орналасқан Орталық Азия көне Жібек жолындағы ең
маңызды жерге ие болып, бірнеше ғасырлар бойы стратегиялық маңыздылыққа ие
болды. Орталық Азия аймағының үш тарапында мықты мемлекеттер орналасқан –
солтүстікте – Ресей, шығыста – Қытай және батыста – Еуропа. Орталық Азия
бұл мемлекеттер арасындағы қатынас жолы және сонымен қатар бұларды бір-
бірінен қорғайтын аймақ ретінде пайдаланылды. Атақты Британ ғалымы сэр
Хэлфорд Маккиндер (1861-1947), геосаясаттың маманы келесідей пікір ұсынған
болатын. Кімде кім Орталық Азияға билік орнатса, Евразия континентіне билік
етеді, ал кім Евразия континетіне билік орнатса, онда ол әлемді билеуге
мүмкіндік алады. Бұл Орталық азияның ғаламдық геосаяси қатынастардағы
маңыздылығын көрсетеді. 1991 жылы Кеңес үкіметінің ыдырауы нәтижесінде
Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркменстан және Өзбекстан мемлекеттері
тәуелсіздікке қауышты. Дегенмен, бұлардың халықаралық саяси және
экономикалық қатынастардағы орны қырғи-қабақ соғысының аяқталғанына
қарамастан әлсіз болатын. Олардың бай мәдениеті мен түрлі-түсті дәстүрлері
басқа мықты мәдениеттер тарапынан қабылданбады. Алайда, жағдай Америкадағы
11-і қыркүйек лаңкестік шабуылдарынан соң өзгерді. Бұл шабуылдан соң АҚШ
Ауғанстанға әскер енгізді, нәтижеде Орталық Азия аймағы анти-террористік
шаралардың базасына айналып, халықаралық қауымдастықтың назарын өздеріне
аударды.
Мистикалық-нәсiлшiл идеология ретiнде дүниеге келген нацизм
айтылмыш кезеңде сыртқы саяси мәселелерде әлемдiк тарихта тұңғыш рет
геосаясат ұғымын қолданды Геосаясаттың түп атасы — немiс географы
Ратцель. Оның ұлт тарихы лебенераумға — өмiр сүру кеңiстiгiне қарай
қалыптасады дейтiн идеясын кейiн доктор Карл Хаусхофер дамытып, осы негiзде
Мюнхен университетi жанынан Геосаясат институтын құрған (институт Туле
ложасының жариядағы ресми бүркемесi, ал Хаусхофер ложаның көрнектi мүшесi
едi). Доктор герман жастарын бағзыда арий нәсiлi мекендеген Азияға баруға
үндедi. Хаусхофер тевтондық Дранг нах Остен (Шығысты, славян жерiн басып
алу) ұранын көтердi деген сөз, тегiнде, кейiнгi антифашистiк насихаттың
жанынан шығарып жүргенi. Байқағанға, Туле мүшелерi алғашқыда немiстер
Шығысқа, Азия жерiне ағылшындармен күш бiрiктiрiп баруы керек деп
есептеген. Сол себептi нацистер басында Англияны әлемдiк держава ретiндегi
қуатынан айырмауды құнттады. Егер Англия немiстiң Орталық Еуропадағы
ықпалының күшеюiне кедергi келтiрмесе, немiстер ағылшындардың Үндiстан
беттегi қимылына бөгет жасамауға мақұл едi. Кейiнiрек Хаусхофердiң бел
шәкiртi Рудольф Гесс жасаған жоспар бойынша Германия Польша мен Обь
аралығына, ағылшындар Обь — Лена аралығына, американдар Лена мен Охот
теңiзi аралығына иелiк етуi тиiс едi. Бұл жоспарда Орта Азия аймағы жоқ. Ол
заман ағылшындар Үндiстан пен Ауғанстанды тұтымында ұстағаны мәлiм, демек
кейiн сөз жүзiнде өзiн өзi дербес басқарады делiнген Тұтас Тұранды
(Гросстүркiстан) геосаясат тiлiнде Орталық Азия деп аталған зор аумаққа
ағылшын ықпалымен кiргiзу жоспарланғанын көремiз. Ұлыбритания Германияға
соғыс жарияламай тұрып, 1939 жылы Герман ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.