Зиян келтiргенi үшiн жауаптылықтың жалпы негiздерi
Зиян келтiргенi үшiн жауаптылықтың
жалпы негiздерi
1. Азаматтар мен заңды тұлғалардың мүлiктiк немесе мүлiктiк емес
игiлiктерi мен құқықтарына заңсыз iс-әрекеттермен (әрекетсiздiкпен)
келтiрiлген (мүлiктiк және (немесе) мүлiктiк емес) зиянды, оны келтiрген
тұлға толық көлемiнде өтеуге тиiс.
Заң актiлерiнде зиянды өтеу мiндетi зиян келтiрушi болып табылмайтын
тұлғаға жүктелуi, сондай-ақ өтеудiң неғұрлым жоғары мөлшерi белгiленуi
мүмкiн.
2. Зиян келтiрушi, осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, егер
зиян өзiнiң кiнәсiнен келтiрiлмегендiгiн дәлелдесе, оны өтеуден босатылады.
3. Заңды iс-әрекеттермен келтiрiлген зиян осы Кодексте және өзге де заң
актiлерiнде көзделген жағдайларда өтелуге тиiс.
918-бап. Зиян келтiрудің алдын алу
1. Болашақта зиян келтiру қаупi мұндай қауiптi тудыратын iс-әрекеттерге
тыйым салу туралы талап қоюға негiз бола алады.
2. Егер келтiрiлген зиян оны келтiрудi жалғастыратын немесе жаңадан зиян
келтiру қаупiн туғызатын кәсiпорынды, ғимаратты пайдаланудың не өзге де
өндiрiстiк қызметтiң салдарынан болса, сот зиянды өтеуден басқа, жауапкерге
тиiстi қызметiн тоқтатуды мiндеттеуге құқылы.
Егер тиiстi қызметтiң тоқтатылуы қоғамдық мүдделерге қайшы келсе, сот оны
тоқтату туралы талаптан бас тарта алады. Мұндай қызметтi тоқтатудан бас
тарту жәбiрленушiлердi осы қызметтен келтiрiлген зиянды өтеттiру құқығынан
айырмайды.
919-бап. Қажеттi қорғану жағдайында зиян келтiру
Қажеттi қорғану жағдайында келтiрiлген зиян, егер бұл ретте оның шегiнен
асып кетпесе, өтеуге жатпайды.
920-бап. Аса қажеттi жағдайда зиян келтiру
Аса қажеттi жағдайда, яғни зиян келтiрушiнiң өзiне немесе басқа тұлғаларға
қатер туғызатын қауiптi жою үшiн келтiрiлген зиян, егер бұл қауiптi осы
жағдайларда өзге құралдармен жою мүмкiн болмаса, оны зиян келтiрген тұлға
өтеуге тиiс.
Мұндай зиян келтiрiлген мән-жайларды ескере отырып, сот оны өтеу мiндетiн
зиян келтiрушi мүддесiне iс-әрекет жасаған үшiншi бiр тұлғаға немесе
үлестiк тәртiппен осы үшiншi тұлға мен зиян келтiрушiге жүктеуi, сондай-ақ
осы үшiншi тұлғаны да, зиян келтiрушiнi де зиянды өтеуден толық немесе
iшiнара босатуы мүмкiн.
921-бап. Заңды тұлғаның немесе азаматтың өз қызметкерi
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiгi
1. Заңды тұлға немесе азамат өзiнiң қызметкерi еңбек (қызметтiк,
лауазымдық) мiндеттерiн атқару кезiнде келтiрген зиянды өтейдi.
2. Зиян келтiруi салдарынан туындайтын мiндеттемелер туралы осы Кодекстiң
ережелерiне қатысты қызметкерлер деп жұмысты еңбек шартының негiзiнде,
сондай-ақ азаматтық-құқықтық шарттың негiзiнде орындаған, егер бұл ретте
жұмыстардың кауіпсіз жүргізілуіне жауапты тиiстi заңды тұлғаның немесе
азаматтың тапсырмасымен және бақылауымен iс-әрекет жасаған немесе iс-
әрекет жасауға тиiстi болған азаматтар танылады.
Шаруашылық серiктестiктер, акционерлiк қоғамдар мен өндiрiстiк
кооперативтер өздерiнiң қатысушылары (мүшелерi) серiктестiктiң, акционерлiк
қоғамның немесе кооперативтiң кәсiпкерлiк, өндiрiстiк немесе өзге де
қызметiн жүзеге асыруы кезiнде соңғылары келтiрген зиянды өтейдi.
Ескерту. 921-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының
2007.05.15. N 253 Заңымен.
922-бап. Мемлекеттiк органдар, жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органдары, сондай-ақ олардың
лауазымды адамдары келтiрген зиян үшiн
жауапкершiлiк
1. Мемлекеттiк органдардың заң актiлерiне сәйкес келмейтiн актілерді
шығаруының салдарынан келтiрiлген зиян актiнi шығарған органдар мен
лауазымды адамдардың кiнәсiне қарамастан, сот шешiмi негiзiнде өтелуге
тиiс. Зиян мемлекеттiк қазына есебiнен өтеледi. Қаржы органдары не арнайы
тапсырма бойынша басқа органдар мен азаматтар қазына өкiлдерi болады.
2. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары өз органдары мен лауазымды
адамдары келтiрген зиян үшiн сот тәртiбiмен жауап бередi.
3. Мемлекеттiк органдар лауазымды адамдарының әкiмшiлiк басқару
саласындағы заңсыз iс-әрекетiнен (әрекетсiздiгiнен) келтiрiлген зиян осы
органдардың иелiгiндегi ақшаның есебiнен (осы Кодекстiң 917-бабы) жалпы
негiздерде өтеледi. Олар жеткiлiксiз болған кезде зиян мемлекеттiк
қазынаның есебiнен субсидиарлық жолмен өтеледi.
923-бап. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және
сот органдарының заңсыз iс-әрекеттерiмен
келтiрiлген зиян үшін жауапкершiлiк
1. Заңсыз соттау, заңсыз қылмыстық жауапқа тарту, бұлтартпау шарасы ретiнде
заңсыз қамауға алу, үйде қамауда ұстау, ешқайда кетпеуi туралы қолхат алуды
заңсыз қолдану, қамау немесе еңбекпен түзеу түрiндегi әкiмшiлiк жазаны
заңсыз қолдану, психиатриялық емдеу мекемесiне немесе басқа емдеу
мекемесiне заңсыз орналастыру салдарынан азаматқа келтiрiлген зиянды
анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдары лауазымды
адамдарының кiнәсiне қарамастан, заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен
толық көлемде мемлекет өтейдi.
2. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура органдарының өзге де заңсыз iс-
әрекетiнiң салдарынан азаматқа немесе заңды тұлғаға келтiрiлген зиян осы
Кодекстiң 922-бабында көзделген негiздер мен тәртiп бойынша өтеледi.
3. Судьялардың және басқа сот қызметкерлерiнiң заңсыз iс-әрекетiмен
(әрекетсiздiгiмен) сот төрелiгiн жүзеге асыру кезiнде келтiрiлген зиян, осы
баптың 1-тармағында көзделгеннен басқа ретте, осы Кодекстiң 922-бабының 3-
тармағында белгiленген негiздер мен тәртiп бойынша өтеледi.
924-бап. Өзiнiң жауаптылығын сақтандырған
тұлғаның зиянды өтеуi
Ерiктi немесе мiндеттi түрде сақтандыру тәртібімен өзінің жауаптылығын
сақтандырған заңды тұлға немесе азамат , келтiрiлген зиянды толық өтеу
үшiн сақтандыру сомасы жеткіліксіз болған жағдайда сақтандыру сомасы мен
залалдың нақты мөлшерiнiң арасындағы айырманы өтейдi.
925-бап. Он төрт жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Жасы он төртке жетпеген кәмелетке толмағандар (жас балалар) келтiрген
зиян үшiн, егер зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, оның заңды
өкілдері жауап бередi.
2. Егер қорғаншылыққа мұқтаж жас бала тиiстi тәрбиелеу, емдеу мекемесiнде,
халықты әлеуметтiк қорғау мекемесiнде немесе заңға орай өзiнiң қорғаншысы
болып табылатын осы сияқты басқа мекемеде болса, егер зиян өзiнiң кiнәсiнен
болмағанын дәлелдемесе, жас бала келтiрген зиянды сол мекеме өтеуге
мiндеттi.
3. Егер жас бала оқу орнының, тәрбиелеу, емдеу немесе оны қадағалауды
жүзеге асыруға мiндеттi өзге мекеменiң, сондай-ақ шарттың негiзiнде
қадағалауды жүзеге асыруға міндеттi адамның бақылауында болған уақытта зиян
келтiрсе, зиян олардың қадағалауды жүзеге асырудағы кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, келтiрiлген зиян үшiн осы мекемелер мен адамдар, жауап бередi.
4. Заңды өкілдердің, оқу орындарының, тәрбиелеу, емдеу және өзге де
мекемелердiң зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi жас баланың кәмелетке толуымен
немесе оның зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi мүлiк алуымен тоқтатылмайды.
Егер заңды өкілдері қайтыс болса немесе олардың, сондай-ақ осы баптың 3-
тармағында аталған басқа да азаматтардың жәбiрленушiнiң өмiрi мен
денсаулығына келтiрiлген зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi қаражаты болмаса, ал
толық әрекет қабiлеттiлiгi болған зиян келтiрушiнiң өзiнде мұндай қаражат
болса, сот жәбiрленушi мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ
басқа да мән-жайларды ескере отырып, зиянды зиян келтiрушiнiң өзiнiң мүлкi
есебiнен толық немесе iшiнара өтеу туралы шешiм қабылдауға құқылы.
Ескерту. 925-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңымен.
926-бап. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi
кәмелетке толмағандар келтiрген зиян
үшiн жауапкершiлiк
1. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар өздерi
келтiрген зиян үшiн жалпы негiздер бойынша дербес жауап бередi.
2. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың зиянды
өтеу үшiн жеткiлiкті мүлкі немесе өзге кiрiс көздерi болмаған жағдайда,
егер олар зиянның өз кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, зиянды толық немесе
оның жетпей тұрған бөлiгiн заңды өкілдері өтеуге тиiс.
Егер он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi қамқоршылыққа мұқтаж кәмелетке
толмаған адам тиiстi тәрбиелеу, емдеу мекемесiнде, халықты әлеуметтiк
қорғау мекемесiнде немесе заңға орай оның қамқоршысы болып табылатын сол
сияқты басқа да мекемеде болса, зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, зиянды толық немесе оның жетiспей тұрған бөлiгiн сол мекемелер
өтеуге мiндеттi.
3. Заңды өкілдердің және тиiстi мекеменiң зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi
зиян келтiрушiнiң кәмелетке толуы бойынша немесе онда кәмелетке толғанға
дейiн зиянды өтеуге жеткiлiктi мүлiк немесе кiрiс көздерi пайда болса не ол
кәмелетке толғанға дейiн әрекет қабiлеттiлiгiне ие болса тоқтатылады (осы
Кодекстiң 17-бабының 2-тармағы, 22-1-бабы).
Ескерту. 926-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.01.12 N 225 , 2011.03.25 N
421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң
қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
927-бап. Ата-ана құқықтарынан айырылған ата-аналардың
кәмелетке толмағандар келтiрген зиян үшiн
жауапкершiлiгi
Ата-ана құқықтарынан айырылған ата-анаға, егер баланың зиян келтiруге әкеп
соқтырған мiнез-құлқы ата-ананың баланы тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттерiн
дұрыс жүзеге асырмауының салдары болып табылады деп анықталса, сот ата-
анаға ата-ана құқықтарынан айырылғаннан кейiн үш жыл бойы оның кәмелетке
толмаған балалары келтiрген зиян үшiн жауаптылық жүктеуi мүмкiн.
928-бап. Әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат келтiрген зиянды (осы
Кодекстiң 26-бабы), егер олар зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, оның қорғаншысы немесе оны қадағалауды жүзеге асыруға мiндеттi
ұйым өтейдi.
2. Қорғаншының немесе ұйымның әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат
келтiрген зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi оның әрекетке қабiлеттiлiгi қалпына
келген жағдайда да тоқтатылмайды.
3. Егер қорғаншы қайтыс болса не оның зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi қаражаты
болмаса, ал зиян келтiрушiнiң өзiнде мұндай қаражат болса, сот жәбiрленушi
мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ басқа да мән-жайларды,
атап айтқанда, зиян келтiрушiнiң әрекетке қабiлеттiлiгiнiң қалпына келуiн
ескере отырып, жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянды сол
зиян келтiрушiнiң мүлкi есебiнен толық немесе iшiнара өтеу туралы шешiм
қабылдауға құқылы.
929-бап. Әрекетке қабiлеттiлiгi шектеулi деп танылған
азамат келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
Әрекетке қабiлеттiлiгi шектеулi деп танылған азаматтың спирттi
iшiмдiктердi немесе есiрткi заттарды жөнсiз пайдалануы салдарынан келтiрген
зиянды (осы Кодекстiң 27-бабы) зиян келтiрушiнiң өзi жалпы негiздерде
өтейдi.
930-бап. Өз iс-әрекетiнiң мәнiн түсiнуге қабiлетсiз
азамат келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Өз iс-әрекетiнiң мәнiн түсiне алмаған немесе өзiне-өзi ие бола алмайтын
жағдайда зиян келтiрген әрекетке қабiлеттi азамат , сондай-ақ он төрт
жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар өздерi келтiрген зиян
үшiн жауап бермейдi.
Егер жәбiрленушiнiң өмiрiне немесе денсаулығына зиян келтiрiлсе, сот
жәбiрленушi мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ басқа да мән-
жайларды ескере отырып, зиянды өтеу жөнiндегi мiндеттi зиян келтiрушiге
толық немесе iшiнара жүктей алады.
2. Егер спирттi iшiмдiктердi, есiрткi заттарды пайдаланып немесе өзге
әдiспен өзiн осындай жағдайға келтiрсе, зиян келтiрушi жауаптылықтан
босатылмайды.
3. Егер зиянды жүйке ауруы және ақыл-ойының кемiстiгi салдарынан өз iс-
әрекетiнiң мәнiн түсiне алмайтын немесе өзiне-өзi ие бола алмайтын адам
келтiрсе, сот зиянды өтеу мiндетiн осы адаммен бiрге тұратын еңбекке
қабiлеттiлерге: зиян келтiрушiнiң осындай жағдайын бiлген, бiрақ оны
әрекетке қабiлетсiз деп тану және оған қорғаншылық жасау туралы мәселе
қоймаған жұбайына, ата-анасына, кәмелетке толған балаларына жүктеуi мүмкiн.
931-бап. Айналасындағыларға жоғары қауiп туғызатын
қызмет (жоғары қауiптiлiк көздерi) арқылы
келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Қызметi айналасындағылар үшiн жоғары қауiптiлiкпен байланысты заңды
тұлғалар мен азаматтар (көлiк ұйымдары, өнеркәсiп орындары, құрылыстар,
көлiк құралдарының иелерi және т.б.), егер зиян дүлей күштердiң немесе
жәбiрленушiнiң терiс пиғылының салдарынан пайда болғанын дәлелдемесе,
жоғары қауiптiлiк көздерi келтiрген зиянды өтеуге мiндеттi.
Зиянды өтеу мiндетi меншiк құқығымен, шаруашылық жүргiзу құқығымен немесе
жедел басқару құқығымен немесе кез келген басқа да заңды негiзбен (мүлiктiк
жалдау шарты, көлiк құралын басқару құқығына берiлген сенiмхат, көздердi
беру туралы құзіреттi органның өкiмi арқылы және т.б.) жоғары қауiптiлiк
көзiн иеленушi заңды тұлғаға немесе азаматқа жүктеледi.
2. Жоғары қауiптiлiк көздерiнiң иелерi қауiптiлiк көздерiнiң өзара iс-
қимылының (көлiк құралдарының соқтығысуы және т.б.) салдарынан үшiншi
тұлғаларға келтiрiлген зиян үшiн осы баптың 1-тармағында көзделген негiздер
бойынша ортақ жауапты болады.
Жоғары қауiптiлiк көздерiнiң өзара iс-қимылы салдарынан олардың иелерiне
келтiрiлген зиян жалпы негiздерде өтеледi. Бұл орайда:
1) бiр тараптың кiнәсiнен келтiрiлген зиянды осы тарап толық көлемiнде
өтейдi;
2) екi немесе бiрнеше тараптың кiнәсiнен келтiрiлген зиян олардың
әрқайсысының кiнәсiнiң дәрежесiне сай өтеледi.
Тараптардың әрқайсысының кiнәсiнiң дәрежесiн белгiлеу мүмкiн болмаған
кезде жауаптылық олардың арасында тең бөлiнедi.
Зиян келтiруде тараптардың кiнәсi болмаған кезде олардың бiрде-бiреуiнiң
зиянды өтеудi талап етуге құқығы жоқ. Тараптардың әрқайсысы мұндай жағдайда
өзi шеккен шығындар тәуекелiн көтередi.
3. Жоғары қауiптiлiк көзiнiң иесi, егер қауiптiлiк көзi басқа тұлғалардың
заңға қарсы iс-әрекеттерi салдарынан иеленушiнiң иелiгiнен шыққанын
дәлелдесе, осы көз келтiрген зиян үшiн жауап бермейдi. Мұндай жағдайларда
жоғары қауiптiлiк көзi келтiрген зиян үшiн ондай көздi заңға қайшы
иеленушiлер жауап бередi. Жоғары қауiптiлiк көзiн оның иелiгiнен заңға
қайшы алуда иеленушiнiң кiнәсi болған жағдайда жауаптылық иеленушiге де,
жоғары қауiптiлiк көзiн иеленген тұлғаларға да жүктелуi мүмкiн.
932-бап. Бiрлесiп келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
Бiрлесiп зиян келтiрген тұлғалар жәбiрленушiнiң алдында ортақтасып жауап
бередi.
Сот жәбiрленушiнiң арызы бойынша және оның мүдделерi үшiн бiрлесiп зиян
келтiрген тұлғаларға үлестiк жауаптылық жүктеуге құқылы. P00016S
933-бап. Зиян келтiрген тұлғаға керi талап қою құқығы
1. Басқа адамның (еңбек (қызмет, лауазымдық) мiндеттерiн атқару кезiнде
қызметкердiң, көлiк құралын жүргізушi адамның және т.б.) келтiрген зиянды
өтеушiнiң, егер заң актiлерiнде өзгеше мөлшер белгiленбесе, төленген төлем
мөлшерiнде осы адамға керi талап қоюға (регресс) құқығы бар.
2. Бiрлесiп келтiрiлген зиянды өтеген зиян келтiрушi, осы зиян келтiрушi
кiнәсiнiң дәрежесiне сәйкес мөлшерде жәбiрленушiге төленген үлестi зиян
келтiрушiлердiң әрқайсысынан талап етуге құқылы. Кiнәнiң дәрежесiн айқындау
мүмкiн болмаған жағдайда үлестер тең деп танылады.
3. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдарының лауазымды
адамдары келтiрген зиянды өтеген мемлекеттiң (осы Кодекстiң 923-бабының 1-
тармағы) мұндай адамдардың кiнәсi соттың заңды күшiне енген үкiмiмен
белгiленсе, осы адамдарға керi талап қоюға құқығы бар.
4. Осы Кодекстiң 925-928-баптарында аталған негiздер бойынша зиянды
өтеген адамдардың зиян келтiрген адамға керi талап қоюға (регресске) құқығы
жоқ.
934-бап. Мүлiктiк зиянды өтеу әдiстерi
Зиянды өтеу туралы талапты қанағаттандыра отырып, сот iстiң мән-жайына
сәйкес зиян үшiн жауапты адамды келтiрген зиянды толық өтеуге немесе оны
заттай өтеуге (тегi мен сапасы нақ сондай зат беруге, бүлiнген затты
жөндеуге және т.б.) мiндеттейдi.
935-бап. Жәбiрленушiнiң кiнәсi мен зиян келтiрген
адамның мүлiктiк жағдайын есепке алу
1. Жәбiрленушiнiң терiс пиғылы салдарынан пайда болған зиян өтеуге
жатпайды.
2. Егер жәбiрленушiнiң өзiнiң өрескел абайсыздығы зиянның пайда болуына
немесе ұлғаюына себеп болса, жәбiрленушi мен зиян келтiрушi кiнәсiнiң
дәрежесiне қарай өтеу мөлшерi азайтылуға тиiс.
3. Жәбiрленушi өрескел абайсыздық жасап, зиян келтiрушiнiң кiнәсi болмаған
жағдайда, оның жауапкершiлiгi кiнәсiне қарамастан туындаған кезде, егер заң
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, өтеу мөлшерi азайтылуға тиiс немесе зиянды
өтеуден бас тартылуы мүмкiн. Азаматтың өмiрi мен денсаулығына зиян
келтiрiлген жағдайда зиянды өтеуден толық бас тартуға жол берiлмейдi.
4. Жәбiрленушiнiң кiнәсi қосымша шығындарды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң
937-бабы), азаматтың қайтыс болуы салдарынан залал шеккен адамдарға
зиянды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң 940-бабы), сондай-ақ жерлеуге
жұмсалған шығындарды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң 946-бабы) ескерiлмейдi.
5. Қасақана жасалған әрекеттермен зиян келтiрiлген реттердi қоспағанда,
сот азаматтың мүліктік жағдайын ескере отырып, ол келтірілген зиянды өтеу
мөлшерін азайта алады.
Параграф 2. Азаматтың өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген
зиянды өтеу
936-бап. Азаматтың шарттық және өзге де мiндеттемелердi
орындау кезiнде өмiрi мен денсаулығына
келтiрiлген зиянды өтеу
Азаматтың шарттық мiндеттемелердi, еңбек (қызмет) мiндеттерiн, әскери
қызмет мiндеттерiн орындауы кезiнде өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген
зиян, егер заң актiлерiнде немесе шартта көтерiңкi жауаптылық көзделмесе,
осы тараудың ережелерi бойынша өтеледi.
937-бап. Денсаулықты зақымдау арқылы келтiрiлген
зиянды өтеудiң көлемi мен сипаты
1. Азаматқа жарақат немесе денсаулығына өзгедей зақым келтiрiлген кезде
жәбiрленушi жоғалтқан, онда болған немесе анық иелене алатын табыс (кiрiс),
сондай-ақ денсаулыққа зақым келтiруден туындаған шығындар (емделуге,
қосымша тамақтануға, дәрi-дәрмектер сатып алуға, протез салғызуға, бөгде
адамның бағып-күтуiне, санаторий-курорттық емделуге, арнайы көлiк
құралдарын сатып алуға, басқа мамандыққа даярлауға және т.б.), егер
жәбiрленушi көмек пен күтiмнiң осындай түрлерiне мұқтаж және оларды тегiн
алмайды деп танылса, өтеуге жатады. P99009S
2. Жоғалтқан табысты (кiрiстi) анықтау кезiнде жарақаттануына немесе
денсаулығына өзгедей зақым келтiрiлуiне байланысты жәбiрленушiге
тағайындалған мүгедектiк бойынша жәрдемақы, денсаулығына зиян келтiргенге
дейiн де, одан кейiн де тағайындалған басқа да жәрдемақы түрлерi, ... жалғасы
жалпы негiздерi
1. Азаматтар мен заңды тұлғалардың мүлiктiк немесе мүлiктiк емес
игiлiктерi мен құқықтарына заңсыз iс-әрекеттермен (әрекетсiздiкпен)
келтiрiлген (мүлiктiк және (немесе) мүлiктiк емес) зиянды, оны келтiрген
тұлға толық көлемiнде өтеуге тиiс.
Заң актiлерiнде зиянды өтеу мiндетi зиян келтiрушi болып табылмайтын
тұлғаға жүктелуi, сондай-ақ өтеудiң неғұрлым жоғары мөлшерi белгiленуi
мүмкiн.
2. Зиян келтiрушi, осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, егер
зиян өзiнiң кiнәсiнен келтiрiлмегендiгiн дәлелдесе, оны өтеуден босатылады.
3. Заңды iс-әрекеттермен келтiрiлген зиян осы Кодексте және өзге де заң
актiлерiнде көзделген жағдайларда өтелуге тиiс.
918-бап. Зиян келтiрудің алдын алу
1. Болашақта зиян келтiру қаупi мұндай қауiптi тудыратын iс-әрекеттерге
тыйым салу туралы талап қоюға негiз бола алады.
2. Егер келтiрiлген зиян оны келтiрудi жалғастыратын немесе жаңадан зиян
келтiру қаупiн туғызатын кәсiпорынды, ғимаратты пайдаланудың не өзге де
өндiрiстiк қызметтiң салдарынан болса, сот зиянды өтеуден басқа, жауапкерге
тиiстi қызметiн тоқтатуды мiндеттеуге құқылы.
Егер тиiстi қызметтiң тоқтатылуы қоғамдық мүдделерге қайшы келсе, сот оны
тоқтату туралы талаптан бас тарта алады. Мұндай қызметтi тоқтатудан бас
тарту жәбiрленушiлердi осы қызметтен келтiрiлген зиянды өтеттiру құқығынан
айырмайды.
919-бап. Қажеттi қорғану жағдайында зиян келтiру
Қажеттi қорғану жағдайында келтiрiлген зиян, егер бұл ретте оның шегiнен
асып кетпесе, өтеуге жатпайды.
920-бап. Аса қажеттi жағдайда зиян келтiру
Аса қажеттi жағдайда, яғни зиян келтiрушiнiң өзiне немесе басқа тұлғаларға
қатер туғызатын қауiптi жою үшiн келтiрiлген зиян, егер бұл қауiптi осы
жағдайларда өзге құралдармен жою мүмкiн болмаса, оны зиян келтiрген тұлға
өтеуге тиiс.
Мұндай зиян келтiрiлген мән-жайларды ескере отырып, сот оны өтеу мiндетiн
зиян келтiрушi мүддесiне iс-әрекет жасаған үшiншi бiр тұлғаға немесе
үлестiк тәртiппен осы үшiншi тұлға мен зиян келтiрушiге жүктеуi, сондай-ақ
осы үшiншi тұлғаны да, зиян келтiрушiнi де зиянды өтеуден толық немесе
iшiнара босатуы мүмкiн.
921-бап. Заңды тұлғаның немесе азаматтың өз қызметкерi
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiгi
1. Заңды тұлға немесе азамат өзiнiң қызметкерi еңбек (қызметтiк,
лауазымдық) мiндеттерiн атқару кезiнде келтiрген зиянды өтейдi.
2. Зиян келтiруi салдарынан туындайтын мiндеттемелер туралы осы Кодекстiң
ережелерiне қатысты қызметкерлер деп жұмысты еңбек шартының негiзiнде,
сондай-ақ азаматтық-құқықтық шарттың негiзiнде орындаған, егер бұл ретте
жұмыстардың кауіпсіз жүргізілуіне жауапты тиiстi заңды тұлғаның немесе
азаматтың тапсырмасымен және бақылауымен iс-әрекет жасаған немесе iс-
әрекет жасауға тиiстi болған азаматтар танылады.
Шаруашылық серiктестiктер, акционерлiк қоғамдар мен өндiрiстiк
кооперативтер өздерiнiң қатысушылары (мүшелерi) серiктестiктiң, акционерлiк
қоғамның немесе кооперативтiң кәсiпкерлiк, өндiрiстiк немесе өзге де
қызметiн жүзеге асыруы кезiнде соңғылары келтiрген зиянды өтейдi.
Ескерту. 921-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының
2007.05.15. N 253 Заңымен.
922-бап. Мемлекеттiк органдар, жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органдары, сондай-ақ олардың
лауазымды адамдары келтiрген зиян үшiн
жауапкершiлiк
1. Мемлекеттiк органдардың заң актiлерiне сәйкес келмейтiн актілерді
шығаруының салдарынан келтiрiлген зиян актiнi шығарған органдар мен
лауазымды адамдардың кiнәсiне қарамастан, сот шешiмi негiзiнде өтелуге
тиiс. Зиян мемлекеттiк қазына есебiнен өтеледi. Қаржы органдары не арнайы
тапсырма бойынша басқа органдар мен азаматтар қазына өкiлдерi болады.
2. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары өз органдары мен лауазымды
адамдары келтiрген зиян үшiн сот тәртiбiмен жауап бередi.
3. Мемлекеттiк органдар лауазымды адамдарының әкiмшiлiк басқару
саласындағы заңсыз iс-әрекетiнен (әрекетсiздiгiнен) келтiрiлген зиян осы
органдардың иелiгiндегi ақшаның есебiнен (осы Кодекстiң 917-бабы) жалпы
негiздерде өтеледi. Олар жеткiлiксiз болған кезде зиян мемлекеттiк
қазынаның есебiнен субсидиарлық жолмен өтеледi.
923-бап. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және
сот органдарының заңсыз iс-әрекеттерiмен
келтiрiлген зиян үшін жауапкершiлiк
1. Заңсыз соттау, заңсыз қылмыстық жауапқа тарту, бұлтартпау шарасы ретiнде
заңсыз қамауға алу, үйде қамауда ұстау, ешқайда кетпеуi туралы қолхат алуды
заңсыз қолдану, қамау немесе еңбекпен түзеу түрiндегi әкiмшiлiк жазаны
заңсыз қолдану, психиатриялық емдеу мекемесiне немесе басқа емдеу
мекемесiне заңсыз орналастыру салдарынан азаматқа келтiрiлген зиянды
анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдары лауазымды
адамдарының кiнәсiне қарамастан, заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен
толық көлемде мемлекет өтейдi.
2. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура органдарының өзге де заңсыз iс-
әрекетiнiң салдарынан азаматқа немесе заңды тұлғаға келтiрiлген зиян осы
Кодекстiң 922-бабында көзделген негiздер мен тәртiп бойынша өтеледi.
3. Судьялардың және басқа сот қызметкерлерiнiң заңсыз iс-әрекетiмен
(әрекетсiздiгiмен) сот төрелiгiн жүзеге асыру кезiнде келтiрiлген зиян, осы
баптың 1-тармағында көзделгеннен басқа ретте, осы Кодекстiң 922-бабының 3-
тармағында белгiленген негiздер мен тәртiп бойынша өтеледi.
924-бап. Өзiнiң жауаптылығын сақтандырған
тұлғаның зиянды өтеуi
Ерiктi немесе мiндеттi түрде сақтандыру тәртібімен өзінің жауаптылығын
сақтандырған заңды тұлға немесе азамат , келтiрiлген зиянды толық өтеу
үшiн сақтандыру сомасы жеткіліксіз болған жағдайда сақтандыру сомасы мен
залалдың нақты мөлшерiнiң арасындағы айырманы өтейдi.
925-бап. Он төрт жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Жасы он төртке жетпеген кәмелетке толмағандар (жас балалар) келтiрген
зиян үшiн, егер зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, оның заңды
өкілдері жауап бередi.
2. Егер қорғаншылыққа мұқтаж жас бала тиiстi тәрбиелеу, емдеу мекемесiнде,
халықты әлеуметтiк қорғау мекемесiнде немесе заңға орай өзiнiң қорғаншысы
болып табылатын осы сияқты басқа мекемеде болса, егер зиян өзiнiң кiнәсiнен
болмағанын дәлелдемесе, жас бала келтiрген зиянды сол мекеме өтеуге
мiндеттi.
3. Егер жас бала оқу орнының, тәрбиелеу, емдеу немесе оны қадағалауды
жүзеге асыруға мiндеттi өзге мекеменiң, сондай-ақ шарттың негiзiнде
қадағалауды жүзеге асыруға міндеттi адамның бақылауында болған уақытта зиян
келтiрсе, зиян олардың қадағалауды жүзеге асырудағы кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, келтiрiлген зиян үшiн осы мекемелер мен адамдар, жауап бередi.
4. Заңды өкілдердің, оқу орындарының, тәрбиелеу, емдеу және өзге де
мекемелердiң зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi жас баланың кәмелетке толуымен
немесе оның зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi мүлiк алуымен тоқтатылмайды.
Егер заңды өкілдері қайтыс болса немесе олардың, сондай-ақ осы баптың 3-
тармағында аталған басқа да азаматтардың жәбiрленушiнiң өмiрi мен
денсаулығына келтiрiлген зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi қаражаты болмаса, ал
толық әрекет қабiлеттiлiгi болған зиян келтiрушiнiң өзiнде мұндай қаражат
болса, сот жәбiрленушi мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ
басқа да мән-жайларды ескере отырып, зиянды зиян келтiрушiнiң өзiнiң мүлкi
есебiнен толық немесе iшiнара өтеу туралы шешiм қабылдауға құқылы.
Ескерту. 925-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2011.03.25 N 421-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа
енгізіледі) Заңымен.
926-бап. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi
кәмелетке толмағандар келтiрген зиян
үшiн жауапкершiлiк
1. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар өздерi
келтiрген зиян үшiн жалпы негiздер бойынша дербес жауап бередi.
2. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың зиянды
өтеу үшiн жеткiлiкті мүлкі немесе өзге кiрiс көздерi болмаған жағдайда,
егер олар зиянның өз кiнәсiнен болмағанын дәлелдемесе, зиянды толық немесе
оның жетпей тұрған бөлiгiн заңды өкілдері өтеуге тиiс.
Егер он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi қамқоршылыққа мұқтаж кәмелетке
толмаған адам тиiстi тәрбиелеу, емдеу мекемесiнде, халықты әлеуметтiк
қорғау мекемесiнде немесе заңға орай оның қамқоршысы болып табылатын сол
сияқты басқа да мекемеде болса, зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, зиянды толық немесе оның жетiспей тұрған бөлiгiн сол мекемелер
өтеуге мiндеттi.
3. Заңды өкілдердің және тиiстi мекеменiң зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi
зиян келтiрушiнiң кәмелетке толуы бойынша немесе онда кәмелетке толғанға
дейiн зиянды өтеуге жеткiлiктi мүлiк немесе кiрiс көздерi пайда болса не ол
кәмелетке толғанға дейiн әрекет қабiлеттiлiгiне ие болса тоқтатылады (осы
Кодекстiң 17-бабының 2-тармағы, 22-1-бабы).
Ескерту. 926-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 2007.01.12 N 225 , 2011.03.25 N
421-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң
қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
927-бап. Ата-ана құқықтарынан айырылған ата-аналардың
кәмелетке толмағандар келтiрген зиян үшiн
жауапкершiлiгi
Ата-ана құқықтарынан айырылған ата-анаға, егер баланың зиян келтiруге әкеп
соқтырған мiнез-құлқы ата-ананың баланы тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттерiн
дұрыс жүзеге асырмауының салдары болып табылады деп анықталса, сот ата-
анаға ата-ана құқықтарынан айырылғаннан кейiн үш жыл бойы оның кәмелетке
толмаған балалары келтiрген зиян үшiн жауаптылық жүктеуi мүмкiн.
928-бап. Әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат
келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат келтiрген зиянды (осы
Кодекстiң 26-бабы), егер олар зиян өздерiнiң кiнәсiнен болмағанын
дәлелдемесе, оның қорғаншысы немесе оны қадағалауды жүзеге асыруға мiндеттi
ұйым өтейдi.
2. Қорғаншының немесе ұйымның әрекетке қабiлетсiз деп танылған азамат
келтiрген зиянды өтеу жөнiндегi мiндетi оның әрекетке қабiлеттiлiгi қалпына
келген жағдайда да тоқтатылмайды.
3. Егер қорғаншы қайтыс болса не оның зиянды өтеу үшiн жеткiлiктi қаражаты
болмаса, ал зиян келтiрушiнiң өзiнде мұндай қаражат болса, сот жәбiрленушi
мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ басқа да мән-жайларды,
атап айтқанда, зиян келтiрушiнiң әрекетке қабiлеттiлiгiнiң қалпына келуiн
ескере отырып, жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянды сол
зиян келтiрушiнiң мүлкi есебiнен толық немесе iшiнара өтеу туралы шешiм
қабылдауға құқылы.
929-бап. Әрекетке қабiлеттiлiгi шектеулi деп танылған
азамат келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
Әрекетке қабiлеттiлiгi шектеулi деп танылған азаматтың спирттi
iшiмдiктердi немесе есiрткi заттарды жөнсiз пайдалануы салдарынан келтiрген
зиянды (осы Кодекстiң 27-бабы) зиян келтiрушiнiң өзi жалпы негiздерде
өтейдi.
930-бап. Өз iс-әрекетiнiң мәнiн түсiнуге қабiлетсiз
азамат келтiрген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Өз iс-әрекетiнiң мәнiн түсiне алмаған немесе өзiне-өзi ие бола алмайтын
жағдайда зиян келтiрген әрекетке қабiлеттi азамат , сондай-ақ он төрт
жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандар өздерi келтiрген зиян
үшiн жауап бермейдi.
Егер жәбiрленушiнiң өмiрiне немесе денсаулығына зиян келтiрiлсе, сот
жәбiрленушi мен зиян келтiрушiнiң мүлiктiк жағдайын, сондай-ақ басқа да мән-
жайларды ескере отырып, зиянды өтеу жөнiндегi мiндеттi зиян келтiрушiге
толық немесе iшiнара жүктей алады.
2. Егер спирттi iшiмдiктердi, есiрткi заттарды пайдаланып немесе өзге
әдiспен өзiн осындай жағдайға келтiрсе, зиян келтiрушi жауаптылықтан
босатылмайды.
3. Егер зиянды жүйке ауруы және ақыл-ойының кемiстiгi салдарынан өз iс-
әрекетiнiң мәнiн түсiне алмайтын немесе өзiне-өзi ие бола алмайтын адам
келтiрсе, сот зиянды өтеу мiндетiн осы адаммен бiрге тұратын еңбекке
қабiлеттiлерге: зиян келтiрушiнiң осындай жағдайын бiлген, бiрақ оны
әрекетке қабiлетсiз деп тану және оған қорғаншылық жасау туралы мәселе
қоймаған жұбайына, ата-анасына, кәмелетке толған балаларына жүктеуi мүмкiн.
931-бап. Айналасындағыларға жоғары қауiп туғызатын
қызмет (жоғары қауiптiлiк көздерi) арқылы
келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
1. Қызметi айналасындағылар үшiн жоғары қауiптiлiкпен байланысты заңды
тұлғалар мен азаматтар (көлiк ұйымдары, өнеркәсiп орындары, құрылыстар,
көлiк құралдарының иелерi және т.б.), егер зиян дүлей күштердiң немесе
жәбiрленушiнiң терiс пиғылының салдарынан пайда болғанын дәлелдемесе,
жоғары қауiптiлiк көздерi келтiрген зиянды өтеуге мiндеттi.
Зиянды өтеу мiндетi меншiк құқығымен, шаруашылық жүргiзу құқығымен немесе
жедел басқару құқығымен немесе кез келген басқа да заңды негiзбен (мүлiктiк
жалдау шарты, көлiк құралын басқару құқығына берiлген сенiмхат, көздердi
беру туралы құзіреттi органның өкiмi арқылы және т.б.) жоғары қауiптiлiк
көзiн иеленушi заңды тұлғаға немесе азаматқа жүктеледi.
2. Жоғары қауiптiлiк көздерiнiң иелерi қауiптiлiк көздерiнiң өзара iс-
қимылының (көлiк құралдарының соқтығысуы және т.б.) салдарынан үшiншi
тұлғаларға келтiрiлген зиян үшiн осы баптың 1-тармағында көзделген негiздер
бойынша ортақ жауапты болады.
Жоғары қауiптiлiк көздерiнiң өзара iс-қимылы салдарынан олардың иелерiне
келтiрiлген зиян жалпы негiздерде өтеледi. Бұл орайда:
1) бiр тараптың кiнәсiнен келтiрiлген зиянды осы тарап толық көлемiнде
өтейдi;
2) екi немесе бiрнеше тараптың кiнәсiнен келтiрiлген зиян олардың
әрқайсысының кiнәсiнiң дәрежесiне сай өтеледi.
Тараптардың әрқайсысының кiнәсiнiң дәрежесiн белгiлеу мүмкiн болмаған
кезде жауаптылық олардың арасында тең бөлiнедi.
Зиян келтiруде тараптардың кiнәсi болмаған кезде олардың бiрде-бiреуiнiң
зиянды өтеудi талап етуге құқығы жоқ. Тараптардың әрқайсысы мұндай жағдайда
өзi шеккен шығындар тәуекелiн көтередi.
3. Жоғары қауiптiлiк көзiнiң иесi, егер қауiптiлiк көзi басқа тұлғалардың
заңға қарсы iс-әрекеттерi салдарынан иеленушiнiң иелiгiнен шыққанын
дәлелдесе, осы көз келтiрген зиян үшiн жауап бермейдi. Мұндай жағдайларда
жоғары қауiптiлiк көзi келтiрген зиян үшiн ондай көздi заңға қайшы
иеленушiлер жауап бередi. Жоғары қауiптiлiк көзiн оның иелiгiнен заңға
қайшы алуда иеленушiнiң кiнәсi болған жағдайда жауаптылық иеленушiге де,
жоғары қауiптiлiк көзiн иеленген тұлғаларға да жүктелуi мүмкiн.
932-бап. Бiрлесiп келтiрiлген зиян үшiн жауапкершiлiк
Бiрлесiп зиян келтiрген тұлғалар жәбiрленушiнiң алдында ортақтасып жауап
бередi.
Сот жәбiрленушiнiң арызы бойынша және оның мүдделерi үшiн бiрлесiп зиян
келтiрген тұлғаларға үлестiк жауаптылық жүктеуге құқылы. P00016S
933-бап. Зиян келтiрген тұлғаға керi талап қою құқығы
1. Басқа адамның (еңбек (қызмет, лауазымдық) мiндеттерiн атқару кезiнде
қызметкердiң, көлiк құралын жүргізушi адамның және т.б.) келтiрген зиянды
өтеушiнiң, егер заң актiлерiнде өзгеше мөлшер белгiленбесе, төленген төлем
мөлшерiнде осы адамға керi талап қоюға (регресс) құқығы бар.
2. Бiрлесiп келтiрiлген зиянды өтеген зиян келтiрушi, осы зиян келтiрушi
кiнәсiнiң дәрежесiне сәйкес мөлшерде жәбiрленушiге төленген үлестi зиян
келтiрушiлердiң әрқайсысынан талап етуге құқылы. Кiнәнiң дәрежесiн айқындау
мүмкiн болмаған жағдайда үлестер тең деп танылады.
3. Анықтау, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдарының лауазымды
адамдары келтiрген зиянды өтеген мемлекеттiң (осы Кодекстiң 923-бабының 1-
тармағы) мұндай адамдардың кiнәсi соттың заңды күшiне енген үкiмiмен
белгiленсе, осы адамдарға керi талап қоюға құқығы бар.
4. Осы Кодекстiң 925-928-баптарында аталған негiздер бойынша зиянды
өтеген адамдардың зиян келтiрген адамға керi талап қоюға (регресске) құқығы
жоқ.
934-бап. Мүлiктiк зиянды өтеу әдiстерi
Зиянды өтеу туралы талапты қанағаттандыра отырып, сот iстiң мән-жайына
сәйкес зиян үшiн жауапты адамды келтiрген зиянды толық өтеуге немесе оны
заттай өтеуге (тегi мен сапасы нақ сондай зат беруге, бүлiнген затты
жөндеуге және т.б.) мiндеттейдi.
935-бап. Жәбiрленушiнiң кiнәсi мен зиян келтiрген
адамның мүлiктiк жағдайын есепке алу
1. Жәбiрленушiнiң терiс пиғылы салдарынан пайда болған зиян өтеуге
жатпайды.
2. Егер жәбiрленушiнiң өзiнiң өрескел абайсыздығы зиянның пайда болуына
немесе ұлғаюына себеп болса, жәбiрленушi мен зиян келтiрушi кiнәсiнiң
дәрежесiне қарай өтеу мөлшерi азайтылуға тиiс.
3. Жәбiрленушi өрескел абайсыздық жасап, зиян келтiрушiнiң кiнәсi болмаған
жағдайда, оның жауапкершiлiгi кiнәсiне қарамастан туындаған кезде, егер заң
актiлерiнде өзгеше көзделмесе, өтеу мөлшерi азайтылуға тиiс немесе зиянды
өтеуден бас тартылуы мүмкiн. Азаматтың өмiрi мен денсаулығына зиян
келтiрiлген жағдайда зиянды өтеуден толық бас тартуға жол берiлмейдi.
4. Жәбiрленушiнiң кiнәсi қосымша шығындарды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң
937-бабы), азаматтың қайтыс болуы салдарынан залал шеккен адамдарға
зиянды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң 940-бабы), сондай-ақ жерлеуге
жұмсалған шығындарды өтеу кезiнде (осы Кодекстiң 946-бабы) ескерiлмейдi.
5. Қасақана жасалған әрекеттермен зиян келтiрiлген реттердi қоспағанда,
сот азаматтың мүліктік жағдайын ескере отырып, ол келтірілген зиянды өтеу
мөлшерін азайта алады.
Параграф 2. Азаматтың өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген
зиянды өтеу
936-бап. Азаматтың шарттық және өзге де мiндеттемелердi
орындау кезiнде өмiрi мен денсаулығына
келтiрiлген зиянды өтеу
Азаматтың шарттық мiндеттемелердi, еңбек (қызмет) мiндеттерiн, әскери
қызмет мiндеттерiн орындауы кезiнде өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген
зиян, егер заң актiлерiнде немесе шартта көтерiңкi жауаптылық көзделмесе,
осы тараудың ережелерi бойынша өтеледi.
937-бап. Денсаулықты зақымдау арқылы келтiрiлген
зиянды өтеудiң көлемi мен сипаты
1. Азаматқа жарақат немесе денсаулығына өзгедей зақым келтiрiлген кезде
жәбiрленушi жоғалтқан, онда болған немесе анық иелене алатын табыс (кiрiс),
сондай-ақ денсаулыққа зақым келтiруден туындаған шығындар (емделуге,
қосымша тамақтануға, дәрi-дәрмектер сатып алуға, протез салғызуға, бөгде
адамның бағып-күтуiне, санаторий-курорттық емделуге, арнайы көлiк
құралдарын сатып алуға, басқа мамандыққа даярлауға және т.б.), егер
жәбiрленушi көмек пен күтiмнiң осындай түрлерiне мұқтаж және оларды тегiн
алмайды деп танылса, өтеуге жатады. P99009S
2. Жоғалтқан табысты (кiрiстi) анықтау кезiнде жарақаттануына немесе
денсаулығына өзгедей зақым келтiрiлуiне байланысты жәбiрленушiге
тағайындалған мүгедектiк бойынша жәрдемақы, денсаулығына зиян келтiргенге
дейiн де, одан кейiн де тағайындалған басқа да жәрдемақы түрлерi, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz