КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1. ИНВЕСТИЦИЯЛАР КАПИТАЛДЫ САЛЫМ РЕТІНДЕ 5
1.1 Инвестиция түсінігі және олардың жіктелуі 5
1.2 Инвестицияларды бухгалтерлік есептің құрамдас бөлігі ретінде
бағалау 7
1.3 Еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың инвестицияларының есебі 10
1.4 Инвестициялық қорлардың түрлері: ашық және жабық инвестициялық қорлар және олардың ерекшеліктері 12
2. КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІ 16
2.1 Қысқа мерзімді қаржы инвестицияларын есепке алу 16
2.2 Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялардың қызметтері 17
2.3 Инвестицияны сатып алудағы бухгалтерлік есептің маңызы 19
ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫ ТАЛДАУ 22
3.1 Қазақстандағы инвестициялар жағдайының көрсеткіштері 22
ҚОРЫТЫНДЫ 25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 27
КІРІСПЕ
Кез-келген кәсіпорынның қаржыны басқару жүйесіндегі маңызды салалардың бірі инвестициялық қызмет болып табылады. Кәсіпорынның қаржылық ресурстары ағымды шығындарды қаржыландыруға және инвестицияларға жұмсалады. Инвестициялық қызметтің негізгі мақсаты, түптеп келгенде, кәсіпкерлік табысқа немесе капитал өсіміне қол жеткізу болып табылады. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес инвестиция дегеніміз - бұл табыс табу мақсатында кәсіпкерлік қызмет объектілеріне салынатын ақша қаражаттары, құнды қағаздар, мүліктер, мүліктік құқықтар, басқа да құқықтар болып табылады.
Инвестициялар кәсіпорындардың тұрақты дамуын қамтамасыз етеді және келесідей мәселелерді шешуге мүмкіндік береді:
- қаржылық және материалдық ресурстарды жинақтау арқылы
өздерінің кәсіпкерлік қызметін кеңейту;
- жаңа кәсіпорындарды сатып алу;
- бизнестің жаңа түрлерін меңгеру нәтижесінде өз қызметін
әртараптандыру.
Кәсіпорындар инвестициялық салымдарды әр түрлі нысандарды жүзеге асыра алады, өйткені инвестициялау объектілері де алуан түрлі болып келеді.
Негізгі жіктеу белгісі ретінде инвестициялау объектілері қарастырылады. Бұл белгісі бойынша инвестициялар нақты (тікелей) және қаржылық (қоржындық) болып бөлінеді.
Нақты (тікелей) инвестициялар дегеніміз - бұл табыс алу мақсатында тауарлар өндірумен және қызметтер көрсетумен тікелей байланысты нақты активтерге салынған ақша қаражаттары. Бұл кәсіпорындардың негізгі қорларын ұлғайтуға бағытталған капитал салымдары болып табылады. Нақты инвестициялар негізгі құралдарды қайта құру, кәсіпорындағы өндірісті кеңейту, техникалық қайта жарақтандандыру немесе жаңаландыру арқылы жүзеге асады.
Қаржылық (қоржындық) инвестициялар - бұл табыс алу мақсатында құнды қағаздар нысанындағы қаржылық активтерді сатып алу. Бұл құнды қағаздар қоржынын қалыптастыруға бағытталған ақша салымдары болып табылады.
Инвестицияларды жіктеудің келесі белгісі - инвестициялау мерзімі. Аталған белгі бойынша инвестициялар қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып жіктеледі.
Инвестициялар деп - өнеркәсіпке, құрылысқа, ауыл шаруышылығына және өндірістің басқа да салаларындағы шаруашылық субъектісіне мүліктей, заттай, сондай-ақ ақша қаражаты түрінде, яғни капитал түрінде салынып ол шаруашылықты әрі қарай өркендетіп дамыту үшін жұмсалынатын шығындардың жиынтығын айтады.
1. ИНВЕСТИЦИЯЛАР КАПИТАЛДЫ САЛЫМ РЕТІНДЕ
1.1 Инвестицияның мәні және оның түрлері
Инвестиция (лат. invest -- салу, яғни салым) ұғымы халық шаруашылығының барлық салаларының негізгі қорларын кеңейте отырып ұдайы өндіруге бағытталған материалдық және еңбек шығындарының, сондай-ақ ақша қорларының жиынтығын білдіреді. Инвестицияларды экономиканың әртүрлі салаларында елдің ішінде де, шетелде де жүзеге асыруға болады.
Инвестицияның көзі болып жаңадан жасалған қосымша құнның, яғни таза табыстың пайдаланылмай сақталған бір бөлігі саналады. Басқаша айтатын болсақ, инвестиция көзі - жаңадан жасалынған құн немесе таза табыстың сақталатын бөлігі болып табылады. Шаруашылық субъектілері немесе кәсіпкерлер инвестицияны өзінің таза табысының есебінен, өзін-өзі қаржыландыру немесе ол үшін сырттан несие алу арқылы жасайды. Тағайындалу түрлері бойынша инвестициялар нақтылық және қаржылық инвестиция болып екі түрге бөлінеді.
Нақтылық инвестиция дегеніміз - шаруашылық субъектісіндегі белгілі бір материалдық, өндірістік қорлардың, яғни активтердің өсуіне, дамуына жұмсалыну үшін салынатын салымдар болып табылады.
Қазіргі өндіріс үшін ұзақ мерзімді факторлардың маңызын өсуі ерекше. Егер де кәсіпорын ойдағыдай жұмыс істейтін, өндіріс қуаттарын кеңейтетін, өзінің шығарған өнімдерінің бәсекеге жарамдылығын арттыратын және рынокта өзінің жайғасынын нығайтатын болса, онда капитал салу қажет және оны салу пайдалы. Сондықтан да оған инвестициялық стратегияны мұқият әзірлеп жоғарыдағы айтылған мақсаттарға жету үшін оны үнемі жетілдіріп отыруы қажет. Кәсіпорынның инвестициялық екі біріктіруден анықталады: көлемі және ресурстар сипаты, сол сияқты нарыққа және бәсекеге жарамдылығы. Бұл екеуінің біріктілігін талдау кәсіпорының стратегиясын қисынға келтіруге мүмкіндік береді.
Қандай да бір кәсіпкер құрылысты салу үшін қаржы керек етеді. Мұндай жағдайда құрылыс нақты инвестицияның объектісі болып табылады. Кәсіпкер бұл құрылысты қаржыландыру үшін өзінің акцияларын шығарып, басқа біреулерге сатуы мүмкін. Сөйтіп бұл мысалда кәсіпкердің құрылысқа салған салымы нақты инвестиция, ал қатысушының акцияны сатып алуға жұмсаған шығыны қаржылық инвестиция болып саналады.
Жоғарыда аталған инвестицияның қай түрінің болмасын алдына қойған мақсаты салым салған саланы, өндірісті дамыту, ондағы өндірілетін өнімдердің, дайындалатын бұйымдардың сапасын барынша жақсарту, яғни олардың халықаралық стандартқа сай етіп сыртқы рынокта сата алатын дәрежеге жеткізу, өндіріске жаңа техникалар мен технологияны қолдану арқылы табыс табу болып табылады.
Қаржылық инвестициялар иелену мерзіміне қарай мынадай категорияларға жіктеледі:
а) қысқа мерзімдік - иелену мерзімі бір жылға дейін;
ә) ұзақ мерзімдік - иелену мерзімі бір жылдан артық.
Жылжымайтын мүліктерге салынған ивестицияларды иеленуші субъектілер ұзақ мерзімдік ретінде есептейді.
Шетелдік және отандық тәжірибе басым жағдайларда нақ осы пайдалылықтың инвестициялардың артықшылығын айқындайтын құрылым құрушы белгі болатынын дәлелдейді. Инвестициялардың мемлекеттік емес көздері, бәрінен бұрын, капиталдың айналымдылығы жылдам, әрі жоғары рентабельді салаларға бағытталады. Бұл жағдайларда экономиканың салынған қаражаттың өтелімділігі баяу салалары жете инвестицияланбаған күйінде қалып қояды, бұл, ақыр соңында, дефлщияга (инфляцияны азайту үшін ақша санын азайтуға) экеліп соқтырады. Керісінше, әлдебір саланы шамадан тыс (артығымен) инвестициялау инфляцияға келтіреді.
Экономикалық саясаттың бұл кереғар екі жағын үкімет тарапынан жүзеге асырылатын салықтар, мемлекеттік шығыстар, кредит-ақша және қаржы-бюджет іс-шаралары саласындағы тиімді стратегия реттеуге тиіс.
1.2 Инвестицияларды бухгалтерлік есептің құрамдас бөлігі ретінде
бағалау
Инвестицияларды есепке алудың маңызды бағыты оларды бағалау болып табылады. Қаржылық инвестицияларды бағалаудың жалпы ережелері Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы Қазақстан Республикасының Заңымен, сондай-ақ Ұлттық қаржылық есептілік стандартын (NFID) және Халықаралық қаржылық есептілік стандартын (ҚЕХС) белгілейді.
Бағалы қағаздарды бағалау кезінде мынадай көрсеткіштер ескеріледі.
Номинал құны - бұл бланкте көрсетілген сома. Барлық акциялардың номиналды құны бойынша жалпы құны ұйымның жарғылық капиталының құнын көрсетеді.
Эмиссиялық құн - номиналды құнымен сәйкес келмейтін бастапқы орналастыру кезінде бағалы қағаздарды сату бағасы. Бағалы қағаздарды бағалаудың осы түрлерінің олардың санына көбейтілген айырмашылығы ұйымның эмиссиясы болып табылады.
Биржалық (нарықт.) баға - қайталама нарықта бағалы қағаздардың
баға белгілеуінің нәтижесі ретінде анықталған баға. Бұл белгілі бір уақыт аралығындағы жиынтық сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдікті көрсетеді.
Акциялар мен облигацияларды тарату құны таратылған ұйымның акцияларға немесе облигацияларға төленетін нақты бағамен сатылатын мүліктің құны болып табылады.
Өтеу құны - акционерлік қоғамның өз акцияларын сатып алуға немесе облигацияларды мерзімінен бұрын өтеуіне (қайтарылатын акциялар мен облигациялардың құны) төленетін сома.
Баланстық деректермен анықталған акциялардың баланстық құны - шығарылған акциялардың саны бойынша меншік көздерін бөлу жолымен айқындалады.
Есептік құн - бұл бағалы қағаздар ұйымның балансында көрсетілген баға.
Жоғарыда келтірілген көрсеткіштерге сүйене отырып, қаржылық инвестицияларды бағалау жүргізіледі, ол үш кезеңнен тұрады.
Бірінші кезең қаржы инвестицияларын бастапқы бағалау. Қаржылық инвестициялар сатып алу кезінде сатып алу құны бойынша бағаланады, оларды сатып алудың барлық нақты шығындары қамтылады.
Бағалы қағаздарды сатып алуға нақты шығындар сатушыға шартқа сәйкес төленген сома болуы мүмкін; бағалы қағаздарды сатып алуға байланысты ақпараттық және консультациялық қызметтер үшін мамандандырылған ұйымдарға және басқа тұлғаларға төленген сомалар; бағалы қағаздар сатып алынған делдалдарға төленетін сыйақы; бухгалтерлік есепке қабылданғанға дейін бағалы қағаздарды сатып алу үшін пайдаланылатын қарыз қаражаты бойынша сыйақы төлеуге арналған шығыстар; бағалы қағаздарды сатып алуға тікелей байланысты басқа да шығыстар.
Егер сатып алынған бағалы қағаздар үшін шығындардың негізгі бөлігі сатушыға шарт бойынша төленген сомалар болса, онда сатып алу бағалы қағаздарының қалған шығындарын ұйым операциялық шығыстар ретінде тануы мүмкін.
Төменде көрсетілген қаржылық инвестициялардың бастапқы құны мыналар деп танылады:
* ұйымның жарғылық капиталына қатысты инвестициялар туралы - құрылтайшылармен (ұйымның қатысушылары) келісілген ақша бағасы;
* ақысыз - есепке алу күніне олардың нарықтық құны;
* ұйымның жарнасы - қарапайым серіктестік туралы келісім бойынша серіктес - шарттың күшіне ену күніндегі бухгалтерлік теңгерімде көрсету құны бойынша;
* ақшалай емес активтер бойынша міндеттемелерді орындауды көздейтін шарттар бойынша сатып алынған, ұйым берген немесе өткізетін активтердің құны.
Шетел валютасымен қаржы салымдарын төлеген кезде, олардың бастапқы құны теңгемен, Қазақстан Республикасының Орталық Банкінің бағамы бойынша есепке алу күнінде күшіне енген кезде, қайта есептеледі.
Ұйымға тиесілі емес, бірақ келісімшарт талаптарына сәйкес пайдалануға мүмкін бағалы қағаздар келісімшартта көзделген бағалау кезінде есепке алынады.
Екінші кезең - қаржы инвестицияларын қайта бағалау. Қаржылық инвестициялардың бастапқы құны есепке алынуы кезеңінде өзгеруі мүмкін. Қаржылық инвестицияларды кейінгі бағалау мақсатында олар екі топқа бөлінеді:
* ағымдағы нарықтық құны анықталуы мүмкін инвестициялар (акцияларды сатып алу және басқалары);
* нарықтық құны анықталмайтын инвестициялар (басқа ұйымдардың жарғылық капиталына жарналар, берілген қарыздар, дебиторлық
берешек, облигациялар және басқалары).
Үшінші кезең - олар өтелгенде (өтеуге, сатуға, сыйға тартуға, басқа ұйымның жарғылық капиталына аударымдар шотына аудару) қаржы инвестицияларын бағалау. Ағымдағы нарықтық құнын айқындайтын қаржы активтері соңғы бағалау негізінде шығарылған құнмен бағаланады.
Шығарылған кезде ағымдағы нарықтық құны анықталмайтын қаржы инвестициялары келесі тәсілдердің бірімен бағаланады:
:: есептің әр бірлігінің бастапқы құны бойынша;
:: бастапқы орташа құны бойынша;
:: қаржылық салымдарды алғашқы сатып алудың бастапқы құны
бойынша (FIFO әдісі).
FIFO әдісі - сатылатын бағалы қағаздардың баланстық құны есептік кезеңнің басында бағалы қағаздардың құнын ескере отырып, балансқа түсу реті бойынша олардың құнын ескере отырып анықталатын әдіс болып табылады.
1.3 Еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың инвестицияларының есебі
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне сай шаруашылық тараптарды серіктестігі, егер басқа (негізгі немесе бас) шаруашылық серіктестігінің, оның жарғылық капиталындағы үлесінің басымдылығына байланысты немесе олардың өзара келісіміне орай немесе өзгеше жолдармен, шешімдерді айқындауға мүмкіндігі болса, онда ол еншілес деп есептелінеді; тәуелді акционерлік қоғам, яғни бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалар деп жасалған келісімдер нәтижесінде инвестицияланған объектіге қатысты қаржылық және өзге аспект деңгейін анықтау құқығына ие болған басқа заңды тұлғалардың ықпалына түсіп қалған серіктестерді айтамыз.
Инвестициялардың есебі 2000 Инвестициялар бөлімшесінің шоттарында жүргізіледі, оның құрамына мынадай синтетикалық шоттар кіреді:
* 2120 Еншілес серіктестерге салынған инвестициялар,
* 2140 Тәуелді серіктестіктерге салынған инвестициялар,
* 2130 Бірлесіп - бақыланатын заңды тұлғаларға салынған инвестициялар,
* 2180 Басқа инвестициялар.
2120-2180 шоттар активті және күрделі болып келеді. Талдамалы (аналитикалық) есеп инвестицияланған кәсіпорындар мен инвестициялар түрлері бойынша жүргізіледі.
Инвестицияларға есеп жүргізілгенде төмендегідей әдістер қолданылады:
Үлестік қатысу әдісі - инвестицияларды иеленген мезетте сатып алу құнымен көрсетіп, кейінірек тәуелді шаруашылық серіктестерінің таза активтеріндегі өзгерістерде инвестордың үлесі мойындалуына байланысты олардың құнының өсуін (кемуі) есепке алу әдісі. Тәуелді шаруашылық серіктестестігінің таза кірісінде (шығынында) инвестор үлесінің өзгеруі қаржылық - шаруашылық қызмет туралы есепке табысқа жатқызылады.
Үлестік қатысу әдісін қолданған кезде инвестициялардың баланстық құны тәуелді шаруашылық серіктестіктерінің таза табысындағы инвестордың үлесін сараптағандағы өсуі (кемуі) табысқа жатқызады.
Еншілес ұйымдардың жинақталған таза табысының сомасынан тиісті дивидендтер инвестициялардың баланстық құнын кемітеді.
Еншілес ұйымдардың шаруашылық серіктестігінің активтерінің қайта бағалануына байланысты инвестордың үлесінің өзгеруі, инвестициялардың баланстық құнын көтереді (кемітеді) және меншікті капиталдың бөлімшесінде көрсетеді.
Инвестор өзінің еншілес ұйымдардың таза табысында үлестік қатысын қайта жаңғыртуға, тек таза табыс үлесі, таза шығындар үлесіне тең болғанда ғана мүмкіндік алады.
Құн әдісі - инвестицияларды иелену мезетінде сатып алу құнымен көрсетілетін есеп әдісі. Инвестордың қаржылық - шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есепте, инвестиция табысы деп, тәуелді шаруашылық серіктестігінің, жинақталған жалпы таза табысының сомасынан тиісті дивидендтердің мөлшері алынғаннан кейін барып мойындалады. Инвестицияланған кәсіпорын өте қатаң, ұзақ мерзімді, шектеулі жағдайларда жұмыс істеп, инвесторға табыс бере алу қабілеті төмен болса, инвестицияға иеліктің құны сатып алу құнымен есептеледі. Мұндай шектеулерді тудыратын төмендегідей себептер: реттеуші органның бақылауында болса, кәсіпорын дивидендтері бөлу аспектісіне араласуы мүмкін; кәсіпорын өз қызметін, дивидендтерді (табыстарды) шетелге аударуға шек қойылған немесе валюта бағасы жедел кеміп кететін елде жүргізілуі мүмкін.
Еншілес ұйымдардың шаруашылық серіктестігіне инвестициялар оларды болашақта сату мақсатында алғаннан басқа жағдайда үлестік қатысу әдісі бойынша біріктірілген қаржылық есепте есептеледі; тәуелді шаруашылық серіктестігі инвесторға қаражат беру қабілетін төмендететін қатаң ұзақ мерзімді жағдайда жұмыс істейді. Бұл жағдайда олар құн әдісімен есептелуі тиіс.
Бөлек қаржылық есеп-беруді жүргізуші инвестор, еншілес ұйымдарға біріктірілген қаржылық есеп - беруді жасаған кезде, тек өзінің инвестициясы туралы мәліметті ғана беруі керек. Біріктірілген қаржылық есеп-беруді жасамайтын инвестордың есебі, жеке қаржылық есеп беруден тұрғанымен, ол мынадай жайларды ескереді: үлестік қатысу әдісімен немесе құн әдісімен (тәуелді шаруашылық серіктестігі қатал ұзақ мерзімді шектеулер жағдайында қызмет істесе немесе инвестициялар жақын болашақта сату мақсатында алынса); сатып алу құнымен немесе қайта бағалау құнымен немесе ұзақ мерзімді инвестицияларды есепке алудың қабылданған есеп саясатына сай сатып алу мен ағымдағы құнының ең төменгі бағасы бойынша есептеледі.
1.4 Инвестициялық қорлардың түрлері: ашық және жабық инвестициялық қорлар және олардың ерекшеліктері
Қорды басқару және қызмет етуге келесі ұйымдар қатысады:
:: компанияны басқарушылар қор мүліктерін басқарады, инвестициялық шешімдер қабылдайды, инвестицияларға әкімшілік қызмет етеді; бас-қарушылар сату процесін ұйымдастыру үшін (кері сатып алу) орналастыру бойынша агенттерді қатыстырады;
:: қор активтерін сақтаушы (қор типтеріне және елге (мемлекетке) байланысты -- қамқоршы депозитаршы, кастодиан) мүлкіне қатысты қор бойынша компанияларды басқарушылардың іс-әрекеттерінің заңдылық функцияларын бақылауды жүзеге асыра отырып, қор мүліктерінің есебін жүргізеді және сақтайды; қор активтерінің номиналды ұстаушысы болып табылады, қор мүлкімен басқарушының нұсқау ережесі бойынша мәмілелер жасалады;
:: тіркеуші -- қордың бағалы қағаздар иелерінің реестрін жүргізеді, кейде тіркеу функцияларын компанияның басқарушысы жүзеге асырады;
:: аудитор -- есептің дұрыс жүргізілуін және өздеріне сәйкес елдегі (мемлекеттегі) сектордың есеп беруін тексереді, бірақ олардың мақсаты барлық жерде бірдей.
Қорларды негізгі екі параметр бойынша ажыратады - заңды және операционды құрылым. Қорлар құрылымы бойынша корпаративті, трасталық және келісім-шартты болып бөлінеді.
Корпоративті қорлар. Ең кең тараған Қорлардың типі -- корпоративті, ол акционерлік қоғам тәріздес құралады, басқа компаниялардың облигацияларын өздерінің акционерлерінің атынан инвестициялауды жузеге асырады; бұл инвестициялардан түскен табыс, қор акционерлерінің арасында дивидендтер түрінде бөлінеді ал олардың акция пакеттерінің құны қор инвестициясының құнындағы өзгерістерге сәйкес өседі (немесе төмендейді). Корпоративті қордың иесі акционерлер болып табылады, оны компанияның директоры олардың атынан басқарады. Қордың инвестициялық портфельдік басқаруын компанияның тәуелсіз басқарушысы жүзеге асырады.
Трасталық қорлар. Трасталық қордың қызметінің негізінде қор активтерінің және қордың жариялаған қызметінің мақсаттарының аман сақталуына жауап беретін, қамқоршысы мен қордың басқарушы компаниясы арасындағы нақты бөлініс жатыр. Қамқоршымен келісім-шарт бойынша басқарушы компания қордың инвестициялық портфелін басқарады, тәртіп бойынша, әкімшілік процедураларды жүзеге асырады. Мұндай функциялардың бөлінісі қор мен оның инвесторлары үшін қорға жетекшілік етудің қосымша қорғау құралы болып табылады. Трасталық типті қорлар Ұлыбританияда және Ұлыбританияның бұрынғы колониялары мен Австралия сияқты, британдық жалпы құқығы бар елдерге кеңінен тараған; бұл нысан сирек болса да Америка Құрама Штаттарында пайдаланылады.
Келісім-шарттық қорлар. Кейбір елдердің заңдары бойынша ұжымдық активтерді басқару үшін трасталарды жасауға рұқсат етілмейді, бұл мемлекеттерде (негізінен романо-германдық құқық немесе азаматтық кодекс жүйесімен) ол үшін қордың келісім-шарттық нысаны жасалынған. Мұндай нысан кезінде қор активтерінің заңды иеленушісі болып не басқарушы, не ұйымдасқан инвесторлар болып табылады. Активтердің сақталуына жауап беретін көбінесе банк немесе басқа кредиттік институт, еншілес құрылымы немесе оның бөлімшесі басқарушы болып табылады. Активтерді сақтау функциясымен қордың басқару функцияларын бөлу кредиттік институттардың жоғары репутациясымен және реттеушілер жағынан олардың үстінен қатаң бақылау арқылы жүзеге асырылады.
Инвесторлардың өздері - акционерлер емес, дивидендтермен және капиталдың өсуін алуға құқықтары бар қатысушылар, бірақ дауыс беру құқықтары жоқ. Олар пайдалана алатын жалғыз құқық -- ол өздерінің активтерін сату құқығы, егер оларға ол қорды басқару ұнамаса, одан шығып кете алады. Қорлардың бұл типі Германия және Францияда қолданылады. Операциондық көзқарас бойынша жабық және ашық типтегі қорлар болып бөлінеді.
Жабық типтегі қорлар. Мұнда акциялардың нақты белгіленген саны болады, акционерлік қоғамдағы сияқты акциялардың саны, заңдасқан нысанда құрылады. Сондықтан, қордың акцияларын қаңдай да бір тұлға алатын болса, олардың осыған сәйкес саны басқа тұлға арқылы сатылуы керек және бұл операция қор биржасында акцияларды жай қолдан-қолға беру ретінде жүргізіледі. Қосымша акцияларды жасау және шығару немесе акцияларды жою үшін сатып алу, әдетте акционерлердің келісімін талап етеді.
Ашық типтегі қорлар нақтылы белгіленген капиталы бар жабық типтегі қорға қарағанда олардың капиталы өзгермелі болады. Акциялар сатушылар және сатып алушыларға байланысты әрдайым шығарылып және жойылып отырады. Осындай тәсілмен қор капиталының өсуі немесе төмендеуіне акционерлер жиналысын ұйымдастырмай-ақ уақытымен азая немесе кеңейе алады. Ашық типтегі қордың акцияларын қорлардан сатып алуға болады немесе тұрақты түрде көбінесе күн сайын сатуға ұсына алады.
Инвестициялық қорлар қызметісіне қатысы бар ең негізгі көрсеткіштердің бірі болып қордың барлық таза активтері - қордың нарықтық бағамен бағаланған барлық активтерінің белгіленген процедуралары мең қордың барлық ... жалғасы
КІРІСПЕ 3
1. ИНВЕСТИЦИЯЛАР КАПИТАЛДЫ САЛЫМ РЕТІНДЕ 5
1.1 Инвестиция түсінігі және олардың жіктелуі 5
1.2 Инвестицияларды бухгалтерлік есептің құрамдас бөлігі ретінде
бағалау 7
1.3 Еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың инвестицияларының есебі 10
1.4 Инвестициялық қорлардың түрлері: ашық және жабық инвестициялық қорлар және олардың ерекшеліктері 12
2. КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕБІ 16
2.1 Қысқа мерзімді қаржы инвестицияларын есепке алу 16
2.2 Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялардың қызметтері 17
2.3 Инвестицияны сатып алудағы бухгалтерлік есептің маңызы 19
ІІІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫ ТАЛДАУ 22
3.1 Қазақстандағы инвестициялар жағдайының көрсеткіштері 22
ҚОРЫТЫНДЫ 25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 27
КІРІСПЕ
Кез-келген кәсіпорынның қаржыны басқару жүйесіндегі маңызды салалардың бірі инвестициялық қызмет болып табылады. Кәсіпорынның қаржылық ресурстары ағымды шығындарды қаржыландыруға және инвестицияларға жұмсалады. Инвестициялық қызметтің негізгі мақсаты, түптеп келгенде, кәсіпкерлік табысқа немесе капитал өсіміне қол жеткізу болып табылады. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес инвестиция дегеніміз - бұл табыс табу мақсатында кәсіпкерлік қызмет объектілеріне салынатын ақша қаражаттары, құнды қағаздар, мүліктер, мүліктік құқықтар, басқа да құқықтар болып табылады.
Инвестициялар кәсіпорындардың тұрақты дамуын қамтамасыз етеді және келесідей мәселелерді шешуге мүмкіндік береді:
- қаржылық және материалдық ресурстарды жинақтау арқылы
өздерінің кәсіпкерлік қызметін кеңейту;
- жаңа кәсіпорындарды сатып алу;
- бизнестің жаңа түрлерін меңгеру нәтижесінде өз қызметін
әртараптандыру.
Кәсіпорындар инвестициялық салымдарды әр түрлі нысандарды жүзеге асыра алады, өйткені инвестициялау объектілері де алуан түрлі болып келеді.
Негізгі жіктеу белгісі ретінде инвестициялау объектілері қарастырылады. Бұл белгісі бойынша инвестициялар нақты (тікелей) және қаржылық (қоржындық) болып бөлінеді.
Нақты (тікелей) инвестициялар дегеніміз - бұл табыс алу мақсатында тауарлар өндірумен және қызметтер көрсетумен тікелей байланысты нақты активтерге салынған ақша қаражаттары. Бұл кәсіпорындардың негізгі қорларын ұлғайтуға бағытталған капитал салымдары болып табылады. Нақты инвестициялар негізгі құралдарды қайта құру, кәсіпорындағы өндірісті кеңейту, техникалық қайта жарақтандандыру немесе жаңаландыру арқылы жүзеге асады.
Қаржылық (қоржындық) инвестициялар - бұл табыс алу мақсатында құнды қағаздар нысанындағы қаржылық активтерді сатып алу. Бұл құнды қағаздар қоржынын қалыптастыруға бағытталған ақша салымдары болып табылады.
Инвестицияларды жіктеудің келесі белгісі - инвестициялау мерзімі. Аталған белгі бойынша инвестициялар қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып жіктеледі.
Инвестициялар деп - өнеркәсіпке, құрылысқа, ауыл шаруышылығына және өндірістің басқа да салаларындағы шаруашылық субъектісіне мүліктей, заттай, сондай-ақ ақша қаражаты түрінде, яғни капитал түрінде салынып ол шаруашылықты әрі қарай өркендетіп дамыту үшін жұмсалынатын шығындардың жиынтығын айтады.
1. ИНВЕСТИЦИЯЛАР КАПИТАЛДЫ САЛЫМ РЕТІНДЕ
1.1 Инвестицияның мәні және оның түрлері
Инвестиция (лат. invest -- салу, яғни салым) ұғымы халық шаруашылығының барлық салаларының негізгі қорларын кеңейте отырып ұдайы өндіруге бағытталған материалдық және еңбек шығындарының, сондай-ақ ақша қорларының жиынтығын білдіреді. Инвестицияларды экономиканың әртүрлі салаларында елдің ішінде де, шетелде де жүзеге асыруға болады.
Инвестицияның көзі болып жаңадан жасалған қосымша құнның, яғни таза табыстың пайдаланылмай сақталған бір бөлігі саналады. Басқаша айтатын болсақ, инвестиция көзі - жаңадан жасалынған құн немесе таза табыстың сақталатын бөлігі болып табылады. Шаруашылық субъектілері немесе кәсіпкерлер инвестицияны өзінің таза табысының есебінен, өзін-өзі қаржыландыру немесе ол үшін сырттан несие алу арқылы жасайды. Тағайындалу түрлері бойынша инвестициялар нақтылық және қаржылық инвестиция болып екі түрге бөлінеді.
Нақтылық инвестиция дегеніміз - шаруашылық субъектісіндегі белгілі бір материалдық, өндірістік қорлардың, яғни активтердің өсуіне, дамуына жұмсалыну үшін салынатын салымдар болып табылады.
Қазіргі өндіріс үшін ұзақ мерзімді факторлардың маңызын өсуі ерекше. Егер де кәсіпорын ойдағыдай жұмыс істейтін, өндіріс қуаттарын кеңейтетін, өзінің шығарған өнімдерінің бәсекеге жарамдылығын арттыратын және рынокта өзінің жайғасынын нығайтатын болса, онда капитал салу қажет және оны салу пайдалы. Сондықтан да оған инвестициялық стратегияны мұқият әзірлеп жоғарыдағы айтылған мақсаттарға жету үшін оны үнемі жетілдіріп отыруы қажет. Кәсіпорынның инвестициялық екі біріктіруден анықталады: көлемі және ресурстар сипаты, сол сияқты нарыққа және бәсекеге жарамдылығы. Бұл екеуінің біріктілігін талдау кәсіпорының стратегиясын қисынға келтіруге мүмкіндік береді.
Қандай да бір кәсіпкер құрылысты салу үшін қаржы керек етеді. Мұндай жағдайда құрылыс нақты инвестицияның объектісі болып табылады. Кәсіпкер бұл құрылысты қаржыландыру үшін өзінің акцияларын шығарып, басқа біреулерге сатуы мүмкін. Сөйтіп бұл мысалда кәсіпкердің құрылысқа салған салымы нақты инвестиция, ал қатысушының акцияны сатып алуға жұмсаған шығыны қаржылық инвестиция болып саналады.
Жоғарыда аталған инвестицияның қай түрінің болмасын алдына қойған мақсаты салым салған саланы, өндірісті дамыту, ондағы өндірілетін өнімдердің, дайындалатын бұйымдардың сапасын барынша жақсарту, яғни олардың халықаралық стандартқа сай етіп сыртқы рынокта сата алатын дәрежеге жеткізу, өндіріске жаңа техникалар мен технологияны қолдану арқылы табыс табу болып табылады.
Қаржылық инвестициялар иелену мерзіміне қарай мынадай категорияларға жіктеледі:
а) қысқа мерзімдік - иелену мерзімі бір жылға дейін;
ә) ұзақ мерзімдік - иелену мерзімі бір жылдан артық.
Жылжымайтын мүліктерге салынған ивестицияларды иеленуші субъектілер ұзақ мерзімдік ретінде есептейді.
Шетелдік және отандық тәжірибе басым жағдайларда нақ осы пайдалылықтың инвестициялардың артықшылығын айқындайтын құрылым құрушы белгі болатынын дәлелдейді. Инвестициялардың мемлекеттік емес көздері, бәрінен бұрын, капиталдың айналымдылығы жылдам, әрі жоғары рентабельді салаларға бағытталады. Бұл жағдайларда экономиканың салынған қаражаттың өтелімділігі баяу салалары жете инвестицияланбаған күйінде қалып қояды, бұл, ақыр соңында, дефлщияга (инфляцияны азайту үшін ақша санын азайтуға) экеліп соқтырады. Керісінше, әлдебір саланы шамадан тыс (артығымен) инвестициялау инфляцияға келтіреді.
Экономикалық саясаттың бұл кереғар екі жағын үкімет тарапынан жүзеге асырылатын салықтар, мемлекеттік шығыстар, кредит-ақша және қаржы-бюджет іс-шаралары саласындағы тиімді стратегия реттеуге тиіс.
1.2 Инвестицияларды бухгалтерлік есептің құрамдас бөлігі ретінде
бағалау
Инвестицияларды есепке алудың маңызды бағыты оларды бағалау болып табылады. Қаржылық инвестицияларды бағалаудың жалпы ережелері Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы Қазақстан Республикасының Заңымен, сондай-ақ Ұлттық қаржылық есептілік стандартын (NFID) және Халықаралық қаржылық есептілік стандартын (ҚЕХС) белгілейді.
Бағалы қағаздарды бағалау кезінде мынадай көрсеткіштер ескеріледі.
Номинал құны - бұл бланкте көрсетілген сома. Барлық акциялардың номиналды құны бойынша жалпы құны ұйымның жарғылық капиталының құнын көрсетеді.
Эмиссиялық құн - номиналды құнымен сәйкес келмейтін бастапқы орналастыру кезінде бағалы қағаздарды сату бағасы. Бағалы қағаздарды бағалаудың осы түрлерінің олардың санына көбейтілген айырмашылығы ұйымның эмиссиясы болып табылады.
Биржалық (нарықт.) баға - қайталама нарықта бағалы қағаздардың
баға белгілеуінің нәтижесі ретінде анықталған баға. Бұл белгілі бір уақыт аралығындағы жиынтық сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдікті көрсетеді.
Акциялар мен облигацияларды тарату құны таратылған ұйымның акцияларға немесе облигацияларға төленетін нақты бағамен сатылатын мүліктің құны болып табылады.
Өтеу құны - акционерлік қоғамның өз акцияларын сатып алуға немесе облигацияларды мерзімінен бұрын өтеуіне (қайтарылатын акциялар мен облигациялардың құны) төленетін сома.
Баланстық деректермен анықталған акциялардың баланстық құны - шығарылған акциялардың саны бойынша меншік көздерін бөлу жолымен айқындалады.
Есептік құн - бұл бағалы қағаздар ұйымның балансында көрсетілген баға.
Жоғарыда келтірілген көрсеткіштерге сүйене отырып, қаржылық инвестицияларды бағалау жүргізіледі, ол үш кезеңнен тұрады.
Бірінші кезең қаржы инвестицияларын бастапқы бағалау. Қаржылық инвестициялар сатып алу кезінде сатып алу құны бойынша бағаланады, оларды сатып алудың барлық нақты шығындары қамтылады.
Бағалы қағаздарды сатып алуға нақты шығындар сатушыға шартқа сәйкес төленген сома болуы мүмкін; бағалы қағаздарды сатып алуға байланысты ақпараттық және консультациялық қызметтер үшін мамандандырылған ұйымдарға және басқа тұлғаларға төленген сомалар; бағалы қағаздар сатып алынған делдалдарға төленетін сыйақы; бухгалтерлік есепке қабылданғанға дейін бағалы қағаздарды сатып алу үшін пайдаланылатын қарыз қаражаты бойынша сыйақы төлеуге арналған шығыстар; бағалы қағаздарды сатып алуға тікелей байланысты басқа да шығыстар.
Егер сатып алынған бағалы қағаздар үшін шығындардың негізгі бөлігі сатушыға шарт бойынша төленген сомалар болса, онда сатып алу бағалы қағаздарының қалған шығындарын ұйым операциялық шығыстар ретінде тануы мүмкін.
Төменде көрсетілген қаржылық инвестициялардың бастапқы құны мыналар деп танылады:
* ұйымның жарғылық капиталына қатысты инвестициялар туралы - құрылтайшылармен (ұйымның қатысушылары) келісілген ақша бағасы;
* ақысыз - есепке алу күніне олардың нарықтық құны;
* ұйымның жарнасы - қарапайым серіктестік туралы келісім бойынша серіктес - шарттың күшіне ену күніндегі бухгалтерлік теңгерімде көрсету құны бойынша;
* ақшалай емес активтер бойынша міндеттемелерді орындауды көздейтін шарттар бойынша сатып алынған, ұйым берген немесе өткізетін активтердің құны.
Шетел валютасымен қаржы салымдарын төлеген кезде, олардың бастапқы құны теңгемен, Қазақстан Республикасының Орталық Банкінің бағамы бойынша есепке алу күнінде күшіне енген кезде, қайта есептеледі.
Ұйымға тиесілі емес, бірақ келісімшарт талаптарына сәйкес пайдалануға мүмкін бағалы қағаздар келісімшартта көзделген бағалау кезінде есепке алынады.
Екінші кезең - қаржы инвестицияларын қайта бағалау. Қаржылық инвестициялардың бастапқы құны есепке алынуы кезеңінде өзгеруі мүмкін. Қаржылық инвестицияларды кейінгі бағалау мақсатында олар екі топқа бөлінеді:
* ағымдағы нарықтық құны анықталуы мүмкін инвестициялар (акцияларды сатып алу және басқалары);
* нарықтық құны анықталмайтын инвестициялар (басқа ұйымдардың жарғылық капиталына жарналар, берілген қарыздар, дебиторлық
берешек, облигациялар және басқалары).
Үшінші кезең - олар өтелгенде (өтеуге, сатуға, сыйға тартуға, басқа ұйымның жарғылық капиталына аударымдар шотына аудару) қаржы инвестицияларын бағалау. Ағымдағы нарықтық құнын айқындайтын қаржы активтері соңғы бағалау негізінде шығарылған құнмен бағаланады.
Шығарылған кезде ағымдағы нарықтық құны анықталмайтын қаржы инвестициялары келесі тәсілдердің бірімен бағаланады:
:: есептің әр бірлігінің бастапқы құны бойынша;
:: бастапқы орташа құны бойынша;
:: қаржылық салымдарды алғашқы сатып алудың бастапқы құны
бойынша (FIFO әдісі).
FIFO әдісі - сатылатын бағалы қағаздардың баланстық құны есептік кезеңнің басында бағалы қағаздардың құнын ескере отырып, балансқа түсу реті бойынша олардың құнын ескере отырып анықталатын әдіс болып табылады.
1.3 Еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың инвестицияларының есебі
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексіне сай шаруашылық тараптарды серіктестігі, егер басқа (негізгі немесе бас) шаруашылық серіктестігінің, оның жарғылық капиталындағы үлесінің басымдылығына байланысты немесе олардың өзара келісіміне орай немесе өзгеше жолдармен, шешімдерді айқындауға мүмкіндігі болса, онда ол еншілес деп есептелінеді; тәуелді акционерлік қоғам, яғни бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалар деп жасалған келісімдер нәтижесінде инвестицияланған объектіге қатысты қаржылық және өзге аспект деңгейін анықтау құқығына ие болған басқа заңды тұлғалардың ықпалына түсіп қалған серіктестерді айтамыз.
Инвестициялардың есебі 2000 Инвестициялар бөлімшесінің шоттарында жүргізіледі, оның құрамына мынадай синтетикалық шоттар кіреді:
* 2120 Еншілес серіктестерге салынған инвестициялар,
* 2140 Тәуелді серіктестіктерге салынған инвестициялар,
* 2130 Бірлесіп - бақыланатын заңды тұлғаларға салынған инвестициялар,
* 2180 Басқа инвестициялар.
2120-2180 шоттар активті және күрделі болып келеді. Талдамалы (аналитикалық) есеп инвестицияланған кәсіпорындар мен инвестициялар түрлері бойынша жүргізіледі.
Инвестицияларға есеп жүргізілгенде төмендегідей әдістер қолданылады:
Үлестік қатысу әдісі - инвестицияларды иеленген мезетте сатып алу құнымен көрсетіп, кейінірек тәуелді шаруашылық серіктестерінің таза активтеріндегі өзгерістерде инвестордың үлесі мойындалуына байланысты олардың құнының өсуін (кемуі) есепке алу әдісі. Тәуелді шаруашылық серіктестестігінің таза кірісінде (шығынында) инвестор үлесінің өзгеруі қаржылық - шаруашылық қызмет туралы есепке табысқа жатқызылады.
Үлестік қатысу әдісін қолданған кезде инвестициялардың баланстық құны тәуелді шаруашылық серіктестіктерінің таза табысындағы инвестордың үлесін сараптағандағы өсуі (кемуі) табысқа жатқызады.
Еншілес ұйымдардың жинақталған таза табысының сомасынан тиісті дивидендтер инвестициялардың баланстық құнын кемітеді.
Еншілес ұйымдардың шаруашылық серіктестігінің активтерінің қайта бағалануына байланысты инвестордың үлесінің өзгеруі, инвестициялардың баланстық құнын көтереді (кемітеді) және меншікті капиталдың бөлімшесінде көрсетеді.
Инвестор өзінің еншілес ұйымдардың таза табысында үлестік қатысын қайта жаңғыртуға, тек таза табыс үлесі, таза шығындар үлесіне тең болғанда ғана мүмкіндік алады.
Құн әдісі - инвестицияларды иелену мезетінде сатып алу құнымен көрсетілетін есеп әдісі. Инвестордың қаржылық - шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есепте, инвестиция табысы деп, тәуелді шаруашылық серіктестігінің, жинақталған жалпы таза табысының сомасынан тиісті дивидендтердің мөлшері алынғаннан кейін барып мойындалады. Инвестицияланған кәсіпорын өте қатаң, ұзақ мерзімді, шектеулі жағдайларда жұмыс істеп, инвесторға табыс бере алу қабілеті төмен болса, инвестицияға иеліктің құны сатып алу құнымен есептеледі. Мұндай шектеулерді тудыратын төмендегідей себептер: реттеуші органның бақылауында болса, кәсіпорын дивидендтері бөлу аспектісіне араласуы мүмкін; кәсіпорын өз қызметін, дивидендтерді (табыстарды) шетелге аударуға шек қойылған немесе валюта бағасы жедел кеміп кететін елде жүргізілуі мүмкін.
Еншілес ұйымдардың шаруашылық серіктестігіне инвестициялар оларды болашақта сату мақсатында алғаннан басқа жағдайда үлестік қатысу әдісі бойынша біріктірілген қаржылық есепте есептеледі; тәуелді шаруашылық серіктестігі инвесторға қаражат беру қабілетін төмендететін қатаң ұзақ мерзімді жағдайда жұмыс істейді. Бұл жағдайда олар құн әдісімен есептелуі тиіс.
Бөлек қаржылық есеп-беруді жүргізуші инвестор, еншілес ұйымдарға біріктірілген қаржылық есеп - беруді жасаған кезде, тек өзінің инвестициясы туралы мәліметті ғана беруі керек. Біріктірілген қаржылық есеп-беруді жасамайтын инвестордың есебі, жеке қаржылық есеп беруден тұрғанымен, ол мынадай жайларды ескереді: үлестік қатысу әдісімен немесе құн әдісімен (тәуелді шаруашылық серіктестігі қатал ұзақ мерзімді шектеулер жағдайында қызмет істесе немесе инвестициялар жақын болашақта сату мақсатында алынса); сатып алу құнымен немесе қайта бағалау құнымен немесе ұзақ мерзімді инвестицияларды есепке алудың қабылданған есеп саясатына сай сатып алу мен ағымдағы құнының ең төменгі бағасы бойынша есептеледі.
1.4 Инвестициялық қорлардың түрлері: ашық және жабық инвестициялық қорлар және олардың ерекшеліктері
Қорды басқару және қызмет етуге келесі ұйымдар қатысады:
:: компанияны басқарушылар қор мүліктерін басқарады, инвестициялық шешімдер қабылдайды, инвестицияларға әкімшілік қызмет етеді; бас-қарушылар сату процесін ұйымдастыру үшін (кері сатып алу) орналастыру бойынша агенттерді қатыстырады;
:: қор активтерін сақтаушы (қор типтеріне және елге (мемлекетке) байланысты -- қамқоршы депозитаршы, кастодиан) мүлкіне қатысты қор бойынша компанияларды басқарушылардың іс-әрекеттерінің заңдылық функцияларын бақылауды жүзеге асыра отырып, қор мүліктерінің есебін жүргізеді және сақтайды; қор активтерінің номиналды ұстаушысы болып табылады, қор мүлкімен басқарушының нұсқау ережесі бойынша мәмілелер жасалады;
:: тіркеуші -- қордың бағалы қағаздар иелерінің реестрін жүргізеді, кейде тіркеу функцияларын компанияның басқарушысы жүзеге асырады;
:: аудитор -- есептің дұрыс жүргізілуін және өздеріне сәйкес елдегі (мемлекеттегі) сектордың есеп беруін тексереді, бірақ олардың мақсаты барлық жерде бірдей.
Қорларды негізгі екі параметр бойынша ажыратады - заңды және операционды құрылым. Қорлар құрылымы бойынша корпаративті, трасталық және келісім-шартты болып бөлінеді.
Корпоративті қорлар. Ең кең тараған Қорлардың типі -- корпоративті, ол акционерлік қоғам тәріздес құралады, басқа компаниялардың облигацияларын өздерінің акционерлерінің атынан инвестициялауды жузеге асырады; бұл инвестициялардан түскен табыс, қор акционерлерінің арасында дивидендтер түрінде бөлінеді ал олардың акция пакеттерінің құны қор инвестициясының құнындағы өзгерістерге сәйкес өседі (немесе төмендейді). Корпоративті қордың иесі акционерлер болып табылады, оны компанияның директоры олардың атынан басқарады. Қордың инвестициялық портфельдік басқаруын компанияның тәуелсіз басқарушысы жүзеге асырады.
Трасталық қорлар. Трасталық қордың қызметінің негізінде қор активтерінің және қордың жариялаған қызметінің мақсаттарының аман сақталуына жауап беретін, қамқоршысы мен қордың басқарушы компаниясы арасындағы нақты бөлініс жатыр. Қамқоршымен келісім-шарт бойынша басқарушы компания қордың инвестициялық портфелін басқарады, тәртіп бойынша, әкімшілік процедураларды жүзеге асырады. Мұндай функциялардың бөлінісі қор мен оның инвесторлары үшін қорға жетекшілік етудің қосымша қорғау құралы болып табылады. Трасталық типті қорлар Ұлыбританияда және Ұлыбританияның бұрынғы колониялары мен Австралия сияқты, британдық жалпы құқығы бар елдерге кеңінен тараған; бұл нысан сирек болса да Америка Құрама Штаттарында пайдаланылады.
Келісім-шарттық қорлар. Кейбір елдердің заңдары бойынша ұжымдық активтерді басқару үшін трасталарды жасауға рұқсат етілмейді, бұл мемлекеттерде (негізінен романо-германдық құқық немесе азаматтық кодекс жүйесімен) ол үшін қордың келісім-шарттық нысаны жасалынған. Мұндай нысан кезінде қор активтерінің заңды иеленушісі болып не басқарушы, не ұйымдасқан инвесторлар болып табылады. Активтердің сақталуына жауап беретін көбінесе банк немесе басқа кредиттік институт, еншілес құрылымы немесе оның бөлімшесі басқарушы болып табылады. Активтерді сақтау функциясымен қордың басқару функцияларын бөлу кредиттік институттардың жоғары репутациясымен және реттеушілер жағынан олардың үстінен қатаң бақылау арқылы жүзеге асырылады.
Инвесторлардың өздері - акционерлер емес, дивидендтермен және капиталдың өсуін алуға құқықтары бар қатысушылар, бірақ дауыс беру құқықтары жоқ. Олар пайдалана алатын жалғыз құқық -- ол өздерінің активтерін сату құқығы, егер оларға ол қорды басқару ұнамаса, одан шығып кете алады. Қорлардың бұл типі Германия және Францияда қолданылады. Операциондық көзқарас бойынша жабық және ашық типтегі қорлар болып бөлінеді.
Жабық типтегі қорлар. Мұнда акциялардың нақты белгіленген саны болады, акционерлік қоғамдағы сияқты акциялардың саны, заңдасқан нысанда құрылады. Сондықтан, қордың акцияларын қаңдай да бір тұлға алатын болса, олардың осыған сәйкес саны басқа тұлға арқылы сатылуы керек және бұл операция қор биржасында акцияларды жай қолдан-қолға беру ретінде жүргізіледі. Қосымша акцияларды жасау және шығару немесе акцияларды жою үшін сатып алу, әдетте акционерлердің келісімін талап етеді.
Ашық типтегі қорлар нақтылы белгіленген капиталы бар жабық типтегі қорға қарағанда олардың капиталы өзгермелі болады. Акциялар сатушылар және сатып алушыларға байланысты әрдайым шығарылып және жойылып отырады. Осындай тәсілмен қор капиталының өсуі немесе төмендеуіне акционерлер жиналысын ұйымдастырмай-ақ уақытымен азая немесе кеңейе алады. Ашық типтегі қордың акцияларын қорлардан сатып алуға болады немесе тұрақты түрде көбінесе күн сайын сатуға ұсына алады.
Инвестициялық қорлар қызметісіне қатысы бар ең негізгі көрсеткіштердің бірі болып қордың барлық таза активтері - қордың нарықтық бағамен бағаланған барлық активтерінің белгіленген процедуралары мең қордың барлық ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz