Негізгі және негізгі емес қызметтердің табыстары мен шығыстарының есебі

Алматы Қалалық Білім Басқармасы

Алматы Мемлекеттік Бизнес колледжі

Курстық жұмыс

Пән : Қаржылық есеп

Тақырыбы: Негізгі және негізгі емес қызметтердің табыстары мен шығыстарының есебі

Орындаған :3 есеп В тобының

Студенті Еркінова А

Тексерген : Пән оқытушысы

Қасымғожина Э. С.

Алматы 2016

Мазмұны

Кіріспе

2002 жылғы №-II Заң күші бар «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» Қазақстан Республикасының Президентінің жарлығында және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі Ұлттық Комиссиясының Қаулысымен бекітілген қаржылық қорытынды есепті дайындау және тапсыру үшін тұжырымдық негізде, табыс - есепті кезеңде активтің өсуі (артуы) немесе міндеттеменің төленуі, ал міндеттеме - бұл есепті кезеңде активтің төмендеп немесе міндеттеменің өсуі (артуы) деп көрсетілген. Әдетте, шығын шығармай көздеген табысты алу мүмкін емес. Өз кезегінде табыс алмай, шаруашылықтың дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді табысты шешу мүмкін емес.

Қазіргі кезде нарықтық экономикалық қатынастардың дамуына байланысты қазақстандық бухгалтерлік есеп жүйесі халықарылық стандарттарға біртіндеп көшіріліп келеді, яғни шаруашылық басқарудың тиімді механизмін жасауға қолайлы жағдай туды деген сөз. Отандық нарықта бәсекелестіктің күшеюі табыс табу мен кәсіпорындарды сақтап қалудың басты факторы өнімнің өзіндік құнын төмендету және кәсіпорынның қаржы жағдайы мен нәтижесі болып табылады . Қазақстан өз азаматтары үшін өмір сүрудің жоғары стандарттарын жасай отырып, әлемнің тиімді дамып келе жатқан елдерінің қатарына қосылуға тиіс . Біз мұны ұлтымыз бен экономикамыз бәсекеге қабілеттілетті болған жағдайда ғана істей аламыз.

Біздің стратегиялық міндетіміз - бәсекеге қабілетті елдерінің қатарынан лайықты орын алу . Сондықтан да мемлекет пен жеке меншік сектор өзара сенім мен тиімділікке негіздеьәріптестік қатынастарын жолға қоюы керек.

Осы орайда еліміздің барлық экономика салаларындағы келесі кезекте маңызды ұйымдардың ортақ мүддесі шығады, ол бәрімізге белгілі кез келген ұйымдардың басты мақсаты - табыс табу. Табыс артқан сайын кәсіпорындарға да тиімді, сондай-ақ мемлекетке де тиімді. Сондықтан да өнім өндіруге, жұмыс атқаруға немесе қызмет көрсетуге жұмсалған шығындарды барынша азайтып, оған негізсіз енетін шығындарды бақылау қажет Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес әрбір заңды тұлғалар - мемлекетік кәсіпорындар, шаруашылық серіктестіктер, өндірістік кәсіпорындар, салық салынатын табысы бар коммерциялық емес ұйымдар есепті жыл ішінде табысқа салынатын салық төлеушілері болып табылады, соның ішінде :

• заңды тұлғалар - резиденттер, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінен басқа, және резидент емес заңды тұлғалар;
• кәсіпкерлік қызметтен түскен табысы бар коммерциялық емес және бюджеттік ұйымдар.

Жылдық жиынтық табыс деген ұғымды заңды тұлғаның күнтізбелік жылдың ішіндегі әр түрлі көздерден алған табыстары деп түсінеміз . Заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысына кәсіпкерлік қызметтен алынған табыстардың барлық түрлері жатады, олардың ішіне :

• өнімдерді (тауарларды, жұмыстарды) өткізуден (жанама салықтарды қоспағанда) түскен табыс;
• үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі құн өсімінентүсетін табыстар;
• сыйақылар түріндегі табыстар;
• акциялар бойынша дивидеттер бойынша және кәсіпорында қатысудан түскен табыстар;
• тегін алынған мүлік және ақшалар;
• тәуелсіз кәсіпорындар арасында тауарларды сатып алумен байланысты тарифтерге, қойылымдарға байланысты түскен табыстар.

Курстық жұмыстың негізгі мақсаты - «Фитопрепараттар ФК » жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жылдық жиынтық табысын дұрыс, әрі тиімді есептеудің жолдарын қарастыру және зерттеу шығады. Жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің жылдық жиынтық табысының есебін қарастыруда алға қойылатын негізгі міндеттер:

• кәсіпорынның есеп саясатын зерттеу ;
• кәсіпорынның жылдық жиынтық табыс есебін көрсету ;
• жылдық жиынтық табыс есебінің аудитін жүргізілу тәрті- бін көрсету мен аудиторлық тексерудің нәтижелерін қорытын- дылау;
• жылдық жиынтық табысты есептеудің кезінде жіберілген кемшіліктерді жою шараларын ұсыну.

Бұл кәсіпорын фармацевтикалық өнімдерді өндіріп дәріханаларға және емхана мекемелеріне өткізумен айналысады. Жерінің қазба байлығы мол, экономикалық потенциалы аса жоғары деңгейде танылған Қазақ елінің кең байтақ аймақтарында орналасқан ұйымдардың немесе шаруашылық қызметін жүргізуші субъектілердің көптеген құқықтық түрлері өз қызметін атқарып келеді.

Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, қосымша мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

I. Негізгі және негізгі емес қызметтердің табыстары мен шығыстарының есебі

1. 1. Негізгі қызметтен түскен табыс есебі

Негізгі қызметтерден түскен табыстың есебі 6-бөлімшесінің «Негізгі қызметтен түскен табыстар» шоттарында ұйымдастырылады. Бұл топқа мына төмендегі синтетикалық, әрі пассивтік шоттар жатады:

6010- «Дайын өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен табыс»шоты. Бұл шотта өнімді сатудан, орындалған жұмыстардан және сыртқа көрсетілген қызметтерден түсетін табыстар көрсетіледі. Аталған шотты жұмыстарды және қызметтерді жасайтын материалдық өндіріс саласындағы кәсіпорындар пайдаланады. Есепті кезең бойы 6010-шоттың кредитінде дайын өнімді, жұмыстарды және қызметтерді сатудан түскен табыс сомалары жинақталады.

6010-шоты бойынша жасалған шоттардың корреспонденциясы

Дайын өнімді, жұмыстарды және қызметтерді көрсетуден түскен табыс сомасы есепті кезеңнің аяғында «Жиынтық табыс» шотына көшіріліп жазылады. Бұл кезде 6010 шоты дебеттеледі, ал 5410 шоты кредиттеледі.

6020-«Алынған тауарларды сатудан түткен табыс» шоты. Бұл шотта алынған тауарларды сатудан түскен табыстар көрініс табады. Бұл шотта сауда да, жабдықтау, делдалдық саласында және сыртқы сауда жұмысын ұйымдастыруда қолданады. Саудамен, делдалдық қызметпен және экспорттық-импорттық операциялармен айналысатын кез келген өнеркәсіптік, ауылшаруашылық және тағы да басқа кәсіпорындар, олардың жалғысында алдын-ала ескерілген болса ғана, бұл аталған шотты қолдана алады.

6020- шоты бойынша жасалатын шоттардың корреспонденциясы жоғарыда келтірілген 6010 шоты бойынша жасалған корреспонденциясымен бірдей болып келеді.

6030-«Құрылыс-монтаждау, жобалау-зерттеу, геологиялық барлау, ғылыми зерттеу және басқа да жұмыстарынан түскен табыс» шоты. Шотты құрылыс-монтаждау, жобалау-зерттеу, геологиялық барлау, ғылыми зерттеу кәсіпорындары мен ұйымдары тапсырыс берушілердің жұмыстарын орындағаннан түскен табысты көрсету үшін пайдаланылады. Аталған шотты, кәсіпорындар келтірілген жұмыстардың түрлерін орындауы қарастырылған болса ғана пайдалана алады. Шоттарының корреспонденциясы 6010-шот бойынша жасалған шоттардың корреспонденциясымен бірдей болып келген .

6040-«Жүктерді және жолаушыларды тасымалдау бойынша келтірілген қызметтерден түскен табыс» шоты. Шотты теміржол, автокөлік, әуе жолы, теңіз жолын, су жолы және көліктің басқа да түрлері, жүктерді және жолаушыларды тасымалдау бойынша тиісті қызметтерінен түскен табыстарды есепке алу алу үшін қолданады. Шоттарының корреспонденциясы 6010-шот бойынша келтірілген шоттардың корреспонденциясымен бірдей болып келеді.

6050- « Жалдан алынатын табыс» шоты мүлікті жалға бергеннен түсетін табыстар туралы ақпараттары жинақтауға арналған.

Мүлікті жалға бергені үшін алынатын жал төлемін есептегенде 6050« Жалғадан алынактын табыс» шоты кредиттеледі де», мына төмендегі шоттар:

2120- « Тараптардың берешегі», 2140 «Тәуелді серіктестіктердің берешігі», 2130 « Бірге бақыланатын заңды тұлғалардыңберешігі» -бас және тәуелді серіктестердің есептелеген жал төлемінің сомаларына;

1630- «Басқадай дебиторлық берешек» -әр түрлі жалға алушылардың есептелген жал төлемнің сомаларына;

3510-«Болашақ кезеңдердің табыстары»-қазіргі есептік кезеңге жатқызмайтын, алдын ала төленген (шоттардың дебеті, 3510-шоттың кредиті) жал төлемнің сомаларына дебеттеледі.

6050- шотта есепке алынған табыстар жыл аяғында - « Жылдық жиынтық табыс» шотына көшіріліп жазылады, яғни 6050- шоттың дебеті, 6000- шоттың кредиті бойынша көрсетіледі.

6060- « Байланыс ұйымдарының көрсеткен қызметтерінен түскен табыс» шоты; 6070- « Сақтандыру компанияларының қызметінен түскенг табыс» шоты; 6080 -« Инвестициялық қызметтен түскен табыс « шоты. Бұл шоттар экономиканың тиісті салаларында алынған табыстардың есебіне арналған. Алынған табыстардың сомаларының көрініс беруі 6010- ші және басқа шоттарда есепке алынған өнімді ( жұмыстарды, қызметтерді) сатудан түскен табыстардың көрініс беруімен бірдей болып келеді. Сақтандыру төлемдері сақтандыру төлемі ақша қаражаттарын есептейтін шоттардың дебетіне, 2130 шотының кредитіне жатқызылады. Жылдың аяғында 6060-6080 шоттар жабылады (6060, 6070, 6080-шоттарының дебеті, 5410-шоттың кредиті) .

6090- « Негізгі қызметтен түскен басқа да табыстар» шоты. Бұл шотта негізгі қызметті жүзеге асырудан келген, жоғарыда келтірілген шоттарда есепке түспеген табыстар көрініс табады.

Мұндай табыстарға кәсіпорын қызметінің басқа түрлері бойынша жасалған өнімді, жұмыстарды және қызметтерді сатудан ( өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы, барлық шаруашылығы, құс шаруашылығы тағыда басқалар өнімін сатудан) түскен табыстар жатады. 6090-шоттағы табыстарлды көрсету жөніндегі жазбалар 6010- ші және 6020-ші шоттар бойынша келтірілген жазбалармен бірдей болып келеді.

6090- шотының кредиті бойынша негізгі қызметтен түскен бпасқа да табыстардың сомасы көрсетілуі мүмкін.

Жылдың аяғында 6090- шотта есепке алынған табыстардың сомалары негізгі табыс шотына көшіріліп жазылады.

6010-6090 шоттар бойынша талдау есебі ведомоста бір айда және жыл басынан бері алынған табыстардың басынан аяғына дейін жинақталған түрлері бойынша жүргізіледі.

Қазақстан республикасы Қаржы министрлігі Салық комитеті Төрағасының 12. 12. 2005 ж № 554 бұйрығымен бекітілген Корпарациялық табыс салығы негізінде декларацияны жасау ережелері толтырылды.

Бұл Салық кодексінің 81-бабына сәйкес тауарларды ( Жұмыстарды қызмет көрсетулерді) сатудан түскен табысты анықтауға болады.

Салық есептілігінің барлық нысандарының бірінші бөлімінде салық төлеуші туралы ақпарат жазылады. Егер салық төлеуші электронды түрдегі нысандарды толтыратын болса, іске қосылған барлық ақпарат қосымшалар бойынша автоматты түрде бөлінеді. Бірақ, дегенімен де, мынандай деректер міндетті түрде толтыруға тиіс:

• Салық төлеушінің СТН-і;
• Декларация табыс етілетін салық кезеңі;
• 3 тармақта егер салық төлеуші Қазақстан Республикасы Үкіметінің Сапа саласындағы жетістьігі үшін сыйлығының лауреаты болып табылса, белгіленеді;
• 4-тармақта егер тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі салық кодексінің 140-7-бабы 1-тармағының 1-тармақшасына сәйкес бекіткен өз өндірісінің тауарларын өткізуші заңды тұлға -Қазақстан Республикасы Үкіметінің сапа сласындағы жетістігі үшін сыйлығының лауреаты өндіріс процесі сапа менеджменті мен қоршаған ортаны басқару жүйесіні ң 9000 және 14000 сериядағы ИСО халықаралық стандарттарына сәйкес сертификаттаған болса, белгіленеді.

Бұдан әрі «Тауарларды (жұмыстарды, қызымет көрсетулерді) сату» бөлімі толтырылады.

Егер Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бақылау жасау мәселелері жөніндегі заңдарында өзгеше көзделмесе, қосылған құн салығы мен акцизді қоспағанда, өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің құны тауарларды ( жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өткізуден түскен табыс:

1) тауарлар толық немесе ішінара қайтарылған;

2) мәміле шарттары өзгерген;

3) өткізілген тауарлар (жұмыстар, қызмет көрсетулер) үшін бағалар, өтемдер өзгерген;

4) теңгемен төлеген кезде өткізілген тауарлардың ( жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) құнындағы айырма алынған жағдайларда түзетілуге тиіс.

Табысты түзету аталған өзгерістер болған салық кезеңінің қорытындысы бойынша жүргізіледі.

Басқада табыстар салық кодексінің 80-бабына сәйкес жылдық жиынтық табысқа қосылатын, бірақ декларацияның 100. 00. 001-100. 00. 019 жолдарында көрсетілмеген салық төлеушінің табыстарын анықтауға арналған.

В бағанда табыстың тиісті түрі көрсетіледі:

• активтер шығып қалған кездегі табыс, ол тауарларды өткізуден түскен құн салығы немесе үйлерді, ғимараттарды, сондай-ақ амортизацияға жатпайтын активтерді өткізуден түскен құн өсімінен түскен табыс салығы болып табылмайтын және бухгалтерлік есеп ережелеріне сәйкес табыс ретінде танылатын табыстар сомасын қамтиды;
• 02- меншікті акциялар құнының оларды орналастыру кезінде эмитент аталған олардың атаулы құнынан асуы;
• 03- мүлікті пайдалану құқығын беруден түскен табыс, ол мүлікті пайдалану құқығын беруден алынуға тиіс және бухгалтерлік есептің ежелеріне сәйкес табыс деп танылатын салық төлеуші табысының сомасын қамтиды;
• 04- сақтандыру жағдайы басталған кезде алынған сақтандыру төлемдері. Бұл код бойынша 100. 22. 0001 және 100. 222. 002 жолдарға қосымша нысандардың Н бағанында көрсетілген сақтандыру төлемдері ескерілмейді;
• 05- металдық шоттар бойынша алынуға тиісті табыстар;
• 99- басқада табыстар.

1. 2 Негізгі емес қызметтен түскен табыстың есебі

Негізгі емес қызметтен түскен табыстың есебін есептеу үшін шоттардың Бас жоспарының «Негізгі емес қызметтен түскен табыстың есебі» деп аталатын бөлімшесі арналған және оған келесі пассивтік күрделі шоттар жатады. 6210-шоты «Материалдық емес активтерді сатудан түскен табыс» материалдық емес активтерді сатудан келген табыстарды жинақтауға арналған.

Материалдық емес активтерді сатқан кезде мынадай шоттардың корреспонденциясы жасалады

6210-шоты « Негізгі құралдарды сатудан түскен табыс» негізгі құралдарды сатудан түскен табыстарын жинақтауға арналған.

Негізгі құралдарды сатқанда мынандай шоттардың корреспонденциясы жасалады.

6210-шоты « Бағалы қағаздарды сатудан түскен табыс» бағалы қағакздарды сатудан алынған табыстар туралы ақпаратты жинақтауға арналған.

6210-шот бойыжасалған шоттардың корреспонденциясы төменде келтірілген

6160 «Акция бойынша дивиденттер және пайыздар түріндегі табыстар» шоты ұзақ мерзімді жалға берілген қарыздарды, сатып алынған бағалы қағаздарды, пайыз түрінде алынған табыстарды, акция бойынша алынған дивиденттерді есептеуге арналған.

Пайыз түрінде алынатын табыстар 5 БЕС сәйкес активтерден алынатын шынайы табыстарды уақытша қатынастық негізінде есекеріледі. Мысалы, субъектінің туарды сатып алушыларда 24℅ жылдық мөлшердегі векселі бар делік. Қарыз сомасынан вексель юойынша ай сайынғы табысы 2 ℅( 24/12) құрған. Табыстан төленетін дивиденттер акционерлердің оны алуы туралы құқы белгіленсе ғана танылады.

Акциялар бойынша дивиденттерді, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша есептелген пайыздарды, берілген қарыздарды алған кезде шоттар корреспонденциясы жасалады.

Алынған табыстар 5410-« Жиынтық табыс» -шотына көшіріліп жазылғаннан кейін 6210-шоты жабылады.

6220-«Бағам айырмашылығынан түскен табыс» шоты айырбасталатын конверттелетін шетелдік валюталарына шаққандағы теңге бағамының өзгерісі кезінде пайда болатын бағамдық айырманы есепке алуға арналған.

Бағам айырмашылығынан алынған табысқа шоттардың мынандай корреспонденциясы құрайды.

Жыл аяғында 6250 шоты бойынша қалдық қалмау керек.

6230- « Атқарушы үкімет органдарының субсидиялары» шоты үкімет органдарынан алынған субсидиялардың сомалары туралы ақпараттың есебін есепке алады.

Субсидия дегеніміз -үкімет органдарының заңды тұлғаларға беретін, әдетте, ақшалай жәрдемақысы.

Жыл аяғында әдетте 6230 -шоты бойынша қалдық қалмауы керек және ол 6000 шотымен жабылуы тиіс. Алайда, кәсіпорын субсидиялары қандайда бір мақсатты шараларға жүзеге асыратын болса, ( мысалы, жергілікті бюджеттен жергілікті жолдарды күтіп ұстауға және жөндеуге алса) онда ол жылдан жылға ауысуы мүмкін, бірақ дегенмен 6230 шотының жабылуын қамтамасыз ету керек.

6230 шоты бойынша келесі шоттар корреспонденциясы жасалады .

6250-« Басқа да» шоты кәсіпорынның негізгі емес қызметіне түскен табыстарды есепке алуға арналған. Атап айтқанда, бұл шотта табыстардың мынандай түрлері көрініс береді:

-негізгі құралдарды түгендеу кезінде анықталған негізгі құралдардың есепке алынбағандары (2414 шоттарының дебеті, 6250-шотының кредиті) ;

- түгендеу кезінде анықталған материалдардың, дайын өнімдердің және алынған тауарлардың есепке алынбағандары (1310, 1311, 1312, 1313-шоттарының дебеті, 6250 шотының кредит) ;

-түгендеу кезінде анықталған ақша қаражатының есепке алынбағандары( шоттарының дебеті, 6250 шотының кредиті) ;

-қысқа мерзімді қаржылық инвестицияның ағымдағы құнының өзгеруінің нәтижесінде алынған табыстар (шоттарының дебеті, 6250 кредиті) ;

Келтірілген жазбалардан кейін 6250-шоты жабылуы керек.

6210-6250-шоттары бойынша талдау есебі кәсіпорынның өзджері әзірлеген номенклатуралық баптары бойынша жасалған тізімдемесіне және кәсіпорынның есеп саясатына сәйкес жүргізіледі.

Жылдық жиынтық табыс төтенше жағдайға басшының шешіміне байланыссыз және субъекті әдеттег қызметіне тән емес, өте сирек кездесетін операциялар мен оқиғалар жатады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс