Аккумулятор батареясындағы электролит тығыздығы
Мазмұны
І.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1. Дизельді қозғалтқыштардың электр
жабдықтары ... ... ... ... ... ... . ...8
2. Аккумулятор
батареялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... .9
II. Негізгі бөлім
2.1. Аккумулятор батареясындағы электролит
тығыздығы ... ... ... ... ... ...11
2.2.
Генератор ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.3. Айнымалы ток
генераторы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...16
2.4.
Стартер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.5. Құрылысы, жұмыс істеу технологиясы және
ақаулары ... ... ... ... ... ..22
2.6. Аккумулятор батареясын
тексеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
III. Техникалық күтім және
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
IV. Техник қауіпсіздігі және еңбекті
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...26
4.1. Автомобиль кәсіпорындарындағы электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ..27
V.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 9
VI. Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... 31
Дипломдық жұмыстың жұмыс жоспары
І. Кіріспе
1. Дизельді қозғалтқыштардың электр жабдықтары
2. Аккумулятор батареялары
II. Негізгі бөлім
2.1. Аккумулятор батареясындағы электролит тығыздығы.
2.2. Генератор
2.3. Айнымалы ток генераторы
2.4. Стартер
2.5. Құрылысы, жұмыс істеу технологиясы және ақаулары
2.6. Аккумулятор батареясын тексеру
III. Техникалық күтім және жөндеу
IV.Техник қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
4.1. Автомобиль кәсіпорындарындағы электр қауіпсіздігі
V. Қорытынды
VI. Қолданылған әдебиеттер
І. КІРІСПЕ
1.1. Тракторлар өндірісінің даму кезеңдер
Тасымал көлігінің негізгі міндеттері - ауыл шаруашылығын, халық
шаруашылығын және тұрғындарды тасымалдау қажеттілігімен толығымен сапалы
қанағаттандыру, жұмыстық барынша экономикалық тиімділігін арттыру. Трактор
тасымалында трактортасымал құралдарының пайдалану тиімділігін арттыру -
бірінші кезекте тіркемелерді және жартылай тіркемелерді пайдалану арқылы
жүзеге асыру, өнімсіз бос түруларды болдырмау, інтокөліктердің бос
жүрістерін қыскарту, тиімсіз тасымалдарды болдырмау, жалпы тасымалдауға
автокөліктерді басымырак, өрістету, автокөлік паркі құрамын жақсарту.
Осыларға байланысты инженер және техник мамандардан автокөліктердің
қүрылысын түсініп қана қоймай, өз бетінше жаңа механизмдерді немесе жүйені,
сондай-ақ бүтіндей жаңа автокөлікті бағалай білуі талап етіледі.
Бүгінгі күні әлемдік өндіріс жылына 50 млн. тасымал қүралын шығарып келеді.
Олардың айырмашылығы мен ерекшеліктері қозғалтқышты, тежеуіш жүйесін,
трансмиссия жұмыстарын реттеу, басқаруды электрлендіру мен автоматтандыру
болып табылады.
Автозауыт конструкторлары рульдік басқаруды және тежеуішті күшейту, көру
аймағын жақсарту, жылыту және кабинаны желдету жүйелерін жақсарту,
жүргізушінің орындығын жетік қондырғылармен ыңғайластыру, басқару
автоматикасын қолдану және басқа қосымша жақсартулар арқылы жүргізуші
еңбегін жеңілдетіп келеді. Дегенмен, автомобильді құрылымдың жақтарту оны
күрделендіре түсіп, жаңа аспаптар мен автоматиканы қолдануды және қосымша
әр түрлі қондырғыларды пайдалануды қажет етеді. Осыған байланысты
тракторлардың толыққанды жаңа үлгісін тиімді кол шестерняларды алмастырып
қосу, қол рычагімен орындалады.
Берілістер қорабын басқару механизміне мынадай талаптар қойылады. Басқаруы
ыңғайлы болу үшін, барлық берілістердің қосылуы бір рычаг арқылы орындалуы
керек. Бір уақытта, бірнеше берілістер қосылып кетудің ықтималдығынан
сақтап, кораптың сынудан аулақ болуы үшін оның арнаулы жабдығы болуы керек.
Бұл шарт ең алдымен бұрын қосылған шестерняны бейтарап күйіне келтіріп,
содан кейін жаңа шестерняның қосылу әрекетін орындайды. Шестернялардың
өздігінен қосылуының мүмкіндігінен сақтайтын жабдықтардың болуы керек.
Тістерінің бірі - ерте, бірін кеш тозудан сақтау үшін шестернялар
тістерінің тольщ қосылуы керек. Берілісті алмастырып қосатын механизмі
кулисті және шайңалмалы рычагтары бар негізгі екі топқа бөлінеді. Беріліс
қорабының күтімі Беріліс қорабының күтімі әсіресе, беріліс картеріне
майлайтын майды тиісті деңгейіне жеткізіп, мезгілімен құюға, ондағы іске
аспайтын май калдығын жаңалап тұруға байланысты. Құйылатын майдың деңгейі
мен оны жаңалау мерзімдері жасап шығарған зауыттың дөл сол тракторға не
автомобильге деген нүскауы бойынша орындалады. Трактордың беріліс
қорабындағы шестерняларды ауыстырып косу ісі мына ережелерді орындаумен
ғана жүргізіледі: алдын ала тіркестіруді ағытып жіберіп, трактор әбден
тоқтамайынша, шестерняларды ағытпау керек; берілістердің ауыстырып қосқыш
рычагін күш жүмсап, жүлқа тартпай, жай ғана ауыстыру керек; егер де беріліс
салған жерден ңабыспаса, онда косылатын шестернялардың тістері бір-біріне
қарсы келіп, шайнасып қалғандығы. Мүндай жағдайларда берілістер рычагін
жайлап қана керекті бағытына карай басып, бір шестерняның тістері екінші
шестерня тісінің аралығына әбден келген моментіне дейін, тіркестіруді
мұқият қосу керек. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың
айтыпқаныдей, Бізде озық техникалық кадрлар, әлемдік деңгейдегі
инфрақұрылымдар болуы тиіс, қоғамдық тәртіп пен адамдардың жеке
қауіпсіздігі қамтамасыз етілуі керек.
Бізге техникалық кадрлар дайындау жүйесін барынша дамыту қажет. Техникалық
және кәсіби білім беру инвестициялық саясаттың негізгі бағыттарының бірі
болуы тиіс. Бұл үшін Германиямен, Канадамен, Австралиямен және Сингапурмен
кадрлар дайындау орталығын бірлесіп құру керек. Олар бүкіл еліміз үшін
техникалық және кәсіби білім беру жүйесінің моделі болады.
Мен 2017 жылдан бастап жаңа жоба – Баршаға арналған тегін кәсіби-
техникалық білім бағдарламасы басталатынын жариялаймын. Үкіметке оны
жасауға кірісуді тапсырамын.
Қазақстанның жас азаматтары!
Білімді, еңбекқор, бастамашыл, белсенді болуға қазірден бастап
дағдыланыңдар. Жұмыс пен сұраныс бар өңірге батыл барыңдар. Шеберліктің
шыңына жете білсеңдер мамандықтың бәрі жақсы. Қазір техникалық
мамандықтардың, ғылым мен инновацияның күні туған заман. Ерінбей еңбек
еткен, талмай ғылым іздеген, жалықпай техника меңгерген адам озады.
Тұрмысы жақсы, абыройы асқақ болады. Біз жүзеге асырып жатқан түбегейлі
реформалар мен атқарып жатқан қыруар істердің бәрі сендер үшін, болашақ
үшін жасалуда.
МТЗ-82 тракторы
МТЗ Беларус 892 тракторы
Электр – қазіргі автомобильдермен комбайндарда кеңінен қолданылатын
энергияның бір түрі. Қазіргі автомобильдер мен комбайндарда электр
энергиясы двигательдерді іске қосуға жанғыш қоспаны карбюратор
двигательдерде тұтынуға дыбыс және жарық сигналдарына, қозғалыс жолдары мен
кабина жарықтандыруға бақылап өлшеу приборларымен қосымша жабдықтарды
қоректендіруге қолданылады. Электр энергиясын өндіретін приборлар электр
тогының көздері, ал оны тұтынатындар тұтынушы деп аталады.Ток көздері
–генератор мен аккумулятор батареясы. Тұтынушылар – стартер, сигнал мен
жарықтандыру приборлары, бақылап өлшеу приборлары. Электр тогының көздері
механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына
айналдырады.Тұтынушылар электр тогы энергиясын – энергияның басқа түріне
(механикалық,жылулық, дыбыс, жылу) айналдыруға қызмет етеді.
Электр жабдығының
приборлары бір өткізгішті жүйеге қосылған, бұл тұста машиналардың металл
бөліктері – олардың массасы екінші өткізгіш қызметін атқарады. Машинаның
массасымен қоректендіру көзінің теріс полюсі, ал жүйе өткізгіші- оң
полюске жалғастырылған. Электр жабдығының жүйесіндегі кернеу
12В.Автомобильдер мен комбайндардағы электр жабдықтарының приборлары
тұрақты тоқпен қоректенеді. Тұрақты тоқтың әрбір көзінен екі полюстер: оң
(+) және теріс (-) ажыратылады. Тұрақты ток сыртқы тізбекте оң полюстен
теріс полюске қарай қозғалады деп шартты түрде есептейді. Автомобильдердегі
электр жабдықтарының бірі. Мтз 80-82 Тракторының аккумулятор батареясына
тоқталайық. Аккумулятор батареясы двигатель жұмыс істемей, болмаса иінді
біліктің кіші жиіліктегі айналысында жұмыс істеп тұғанда тоқты тұтынатын
орындарды қоректендіру үшін қызмет етеді. Аккумулятор батареясы өзара
тізбекті байланысқан, құрылысы жөнінен бірнеше аккумулятордан тұрады.
Аккумулятордың қызметі электр энергиясын химиялық энергияға (зарядтау) және
керісінше, химиялық энергияны электр энергиясына( разрядтау ) жүйелі түрде
айналдыруға негізделген. Автомобильдерде стартерлі қорғасын қышқылды
батареялар қолданылады. Батарея оталдыру, жіберу жүйесіндегі барлық
тұтынушыларды электр энергиясымен қоректендіру үшін қолданылады.
мтз-80-82 тракторының Д-240 двигательының көрінісі
1.1. Дизельді қозғалтқыштардың электр жабдықтары
Автомобильдерде электр энергиясы іштен жанатын моторды іске қосуға,
жанғыш қоспаны тұтануға, дыбыс және жарық дабылдарына, қозғалыс жолдары
мен кабинаны жарықтандыруға, электронды басқару жүйесіне, бақылау – өлшеу
приборлары мен қосымша жабдықтарды қоректендіруге қолданылады.
Будандас мотор агрегатында іштен жанатын мотор мен электр моторларын
қатар қолданғанда, электр жүйесі автомобильдің басты жүйесі
болып табылады.Мұнда электр моторлары жетекші дөңгелектерге орнатылады.
Электр энергиясын өндіретін приборлар электр тогының көздері, ал
оны тұтынатындар тұтынушы деп аталады. Генератор мен аккумулятор
батареясы ток көздері, ал тұтынушылар – ЭББ, электромоторлар, стартер,
дабылдар мен жарықтандыру және бақылап-өлшеу приборлары.Электр тогының
көздері механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына
айналдырады. Тұтынушылар электр тогы энергиясын энергияның басқа түріне
айналдыруға қызмет етеді. Автомобильдің қаңқасы электр жүйеде
масса қызметін атқарады, ал жүйе өткізгіштің оң полюске жалғастырады.
Электр жүйесінің кернеуі 12В және 24В.
1.2 Аккумулятор батареялары
Автомобильде қолданылатын аккумулятор батареяларының түрлері:
а) Қышқылды
ә) Сілтілі
Аккумулятор құрылысы бойынша
а) ашық
ә) жабық
Ашық батареяларды электролиттің құрамын тексеріп , реттеп отыру үшін
арнайы қызмет көрсетіліп отырады.
Жабық аккумулятор батареяларында мынандай қызмет көрсетілмейді , сондықтан
олар жабық болады.
Аккумулятордың қызметі электр энергиясын химиялық энергияға және
керісінше , химиялық энергияны электр энергиясына жүйелі түрде
айналдыруға негізделеді.
Қарапайым қорғасын аккумулятор электролит құйылған пластммассадан жасалған
банкадан және екі қорғасын пластинадан тұрады
Электролиттегі пластиналардың беті күкірт қышқылды қорғасынмен ,
басқаша айтқанда , қорғасын сульфатымен жалатылған.
Аккумулятор батареясы ішкі жағынан бөгеттермен бөлінген бактан тұрады .
Әрбір бөлікке бір аккумулятор орналастыралады . Бакты қышқылға төзімді
пластамассадан немесе эбониттен жасайды . Оның
түбінде пластиналар тірелетін қырлары болады. Әр банкаға оң және
теріс пластиналар жиыны орналасқан.
Банканы электролитпен толтыруға қажетті тесігі бар қақпақпен жабады.
Құятын тесік тығынмен жабылады. Тығында аккумулятор қуысын атмосферамен
жалғастыратын желдеткіш тесік бар, ол химиялық
реакция кезінде бөлінетін газдың шығуы үшін қажет. Электролитті химиялық
таза күкірт қышқылы мен тазартылған судан дайындайды. Қышқыл мен суды
қышқылға төзімді ыдысқа құйып араластырады, мұндайда қышқылды суға аз-
аздан сыздықтатып құяды. Егер суды қышқылға құятын болса, тасқынды реакция
болады,қышқыл шашырап, ыдыстың ерінеуінен асады, ал денеге тисе күйдіріп
жіберуі мүмкін. Электролитті қышқыл мен судың арақатысын оның
тығыздығы арқылы анықтайды. Оның тығыздығын бақылау, реттеп тұру қажет.
Қысқы температура 30 град. –қа дейінгі орталық аудандар үшін
толық зарядталған аккумуляторды электролиттің тығызды ғы жыл бойына 1,27
болуы тиіс. Температура төмен жағдайда электролиттің тығыздығы жоғары, ал
температура көтерілген кезде төмен болуы тиіс МТЗ 80-82 тракторының
қорғасын – қышқылды аккумулятор батареялары орнатылады.
2.1 Аккумулятор батареясындағы электролит тығыздығы.
Электролиттің тығыздығын ареометрмен тексереді. Электролиттің деңгейі
мен тығыздығын батареяның әр элементі сайын тексереді. Масса ажыратқышы
мотор жұмыс істемей тұрған кезде және тоқтағанда электр өткізгіші мен
өрттен сақтандырудың тұйықталуы мүмкіндігінде, батареяның
өздігінен разрядталуының азайту мақсатында аккумуляторлы батареяны
ажырату үшін қолданылады. Қышқылды аккумулятор батареяларының негізгі
аккумулятор ақаулары мыналар: өздігінен жоғары разраядталуы,
мерзімнен бұрын разрядталуы, аккумулятор ішінде қысқа тұйықталуы,
пластиналардың сульфатталынуы. Қышқыл денеге түскен кезде
зақымданған жерді алдымен сумен, содан соң 10 пайызы мүсәпір спиртінің
ерітіндісімен жуу керек.
.
2.2. Генератор
Жүк автомобильдерінде электр магниттерден қоздарылатын ауыспалы тоқтың үш
фазалы генераторлары орнатылады. Моторды іске қосқанда тұрақты токты
аккумулятор батареясын қолданылады, ол жұмыс істеп тұрған
кезде генератордан шығатын айнымалы ток түзеткіштердің
көмегімен тұрақты токка айналады.
Электр жабдықтарының үш фазалы генераторлары қозғалмайтын және
айналмалы қоздыру орамды болып екі топқа бөлінеді. Қозғалмайтын
қоздырғыш орамы бар генератор. Бұл топтағы генераторлар беріктігімен,
қарапайым құрылысы және күрделі қызмет істеуімен ерекшеленеді. Қоздырғыш
орамы бар генераторларды автомобильдерге орнатады. Ол статордан, мотордан
және түзеткіш блоктан тұрады.
Жұмыс істеп тұрған кезде мотордың, иінді біліктің, сондай-ақ
генератор роторының айналу жиілігі тұрақты емес. Осының нәтижесінде
генератор өндіретін токтың кернеуі де тұрақты емес. Жиілік артқан сайын
кернеу жоғары болады және керісінше, жиілік кеміген сайын кернеу
төмендейді. Мұндай ауытқулар ток тұтынатын орындардың жұмыс істеуі үшін
қалыпты жағдай жасамайды.
Иінді біліктің айналу жиілігіне және генератордың шамадан артық күштен
қорғауына қарамастан генератор өндіретін желідегі тұрақты кернеуді
ұстау үшін реле-реттеуішті қолданылады.
Айнымалы токтың генераторларында төмендегідей ақаулары болады:
иінді білік айналысының зарядтандыру тогы болмай қалады, мотордың жұмыс
істеп тұрғанда амперметрде разрядтау тогының бар болуы, генератор немесе
түзеткіш істен шығып қалады.
Жетекші қайыс жеткілікті түрде тартылмағанда немесе қоздырғыш орам
тізбегінде болмаса, күш тізбегінде контакт нашар болғанда, сондай-ақ статор
орамында үзік болғанда, амперметр разрядтау тогын көрсетеді.
Генератор (Generator) — 1) кіріс тілі проблемалы-бағытталған тіл болып
табылатын аударғыштың бір түрі; 2) машиналық командаларды генерациялауды
орындайтын аударғыштың құрамдас бөлігі. Жазбалар генераторы (Генератор
записей; rekord generator) — тестілеуге қажетті жазбаларды құрастыруға
арналған машиналык программа.
Кездейсоқ сандар генераторы (Генератор случайных чисел; generator random
numbers) — кездейсоқ сандар беретін қүрылым немесе программа. Әдетте,
Кездейсоқ сандар генераторы - программалау тілдерінде стандартты функциялар
мен процедуралар қүрамына кіретін программа. Мысалы, Паскаль тілінде
RANDOM(N) функциясы 0 ден N-1 аралыгындағы бүтін сан қайтарады. Егер
программа қайта орындалса, функция сол санды қайталайды. Кездейсоктық
дәрежесін арттыру үшін тілде генерация базасын өзгертетін RANDOMIZE
процедурасы бар, бұл процедура RANDOM функциясының алдында орындалуы қажет.
Код генераторы (Генератор кода; code generator) — талдау және оңтайландыру
нәтижелері бойынша машиналық программаны (объектілік модульді) құрастыратын
аударғыштың машинаға тәуелді бөлігі.
Командалар генераторы (Генератор команд; code generator) — аударылатын
программа операторларына сәйкес машиналық командалар тізбегін щығаратын
аударгыш бөлігі. Қолданбалы программалар дестесі генераторы . Генератор
пакетов прикладных программ; package generator) Қолданбалы программалар
дестесін нақтылы мәселелер классына бағыттау программасы. Қүжат дайындау
генераторы (Генератор отчетов; report generator) — 1) берілген пішін
бойынша мөліметтерді қалыптастыру жөңе шығаруға арналған объектілік
программаларды генерациялауға колданылатын өндеу программасы; 2) берілген
пішін бойынша мөліметтерді калыптастыру мен шығаруды орындайтын кейбір
программалау тілдерінін (мыс., Кобол, Access, FoxPro, Delphi, жөне т.б.)
қүралы. Мәліметтер генераторы (Генератор данных; data generator) — тізбекті
қатынас құру әдісі негізінде бір тапсырма көлемінде мәліметтер жиынын
кұруға арналған сервистік программа. Программалар генераторы (Генератор
программ; program generator) кейбір операцияларды сипаттау негізінде осы
операцияларды жүзеге асыратын программаны автоматты түрде жасайтын
программа. Сүрыптау программаның осы программалардың алғашқы мысалы болып
табылады. Ол файл пішімін жэне талап етілген сүрыптау түрін сипаттау
негізінде сәйкес сұрыптау программасын құрады. Кейінгі уақытта қолданбалы
программаларды шаблон, мәліметтер базасы сипаттамасының таблицасы, экрандық
форма, меню сипаттамасы және т.б.. Объектілер негіздерінде құратын
программалар кеңінен таралуда. Тактілік жиілік генераторы (Генератор
тактовой частоты; generator clock speed) — белгілі бір уақыт аралықтары
сайын импульстер тізбегін шығаратын құрылғы. Қатар екі импульстың
арасындағы уақыт Ырғақ деп аталады. Кейбір процессор командалары бірнеше
ырғақта орын-далады. Импульстар барлық компьютер элементтері арқылы өтіп,
оларды бір ырғақта (синхронды) жұмыс жасатады. Ырғақ импульстарының жиілігі
компьютердің жьлдамдығын анықтайды. Ауыспалы токтың генераторы -
көлік құралының қозғауышынан алынған механикалық энергияны электр
энергиясына айналдыратын ауыспалы токтың көзі.
Тұрақты токтың генераторы
Тұрақты токтың генераторы–көлік құралының қозғауыш ынан алынған
механиқалық энергияны электр энергиясына айналдыратын тұрақты токтың көзі.
2.3. Айнымалы ток генераторы
Ток генераторы деп энергияның қандай да бір түрін электр энергиясына
айналдыратын қондырғыны айтады. Электростатикалық машиналар,
термобатареялар, күн батареялары, т.б. генераторға жатады.
Қазіргі кезде айнымалы токтың электромеханикалық индукциялық генераторлары
өте кең таралған. Бұл генераторлардың артықшылығы — олардың құрылысының
қарапайымдылығында және жеткілікті түрде жоғары кернеу мен үлкен токтарды
алу мүмкіншілігінде. Электромеханикалық индукциялық генераторларда
механикалық энергия электр энергиясына айналады. Мұндай генератор
құрылысының принциптік жобасын біз §2.1-ында қарастырып, магнит өрісінде
айналып тұрған сым орамада айнымалы индукциялық ЭҚК-інің пайда болатынын
айтып өткенбіз. Токты сыртқы тізбекке шығару үшін сақиналарға жабыстырып
қойған щеткалар қолданылады. Кез келген индукциялық генератордың негізгі
бөліктері мыналар:
1)индуктор магнит өрісін тудыратын қондырғы.
Бұл тұрақты магнит не электромагнит болуы мүмкін;
2)якорь—ЭҚК индукцияланатын (пайда болатын) орама;
3)щеткалар мен сақиналар-айналып тұ рған бөліктерден индукциялық токты
шығарып алатын немесе электромагниттерге қоректене тін ток беретін
қондырғылар.
Тізбектей жалғанған орамаларда индукцияланған ЭҚК-тері қосылады,
сондықтан якорь көп орамнан тұрады.
ЭҚК-інің амплитудасы , яғни орамнан өтетін магнит ағынына пропорционал
екеніне көз жеткізгенбіз. Магнит ағынын көбейту үшін индукциялық
генераторларда арнаулы магниттік жүйе қолданылады. Ол электротехникалық
болаттан жасалған екі өзекшеден тұрады. Екі өзекшенің бірінің қуыстарында
магнит өрісін тудыратын орамалар (электромагнит), ал екінші өзекшенің
қуыстарында ЭҚК-і туатын орама (якорь) орналасады. Бір өзекше (әдетте
ішкісі) өзінің орамдарымен бірге горизонтал не вертикаль осьтен айналады,
ол мотор деп аталады.Екінші, қозғалмайтын өзекше — статор деп аталады. 2.21
-суретте сым рама (якорь) айналып,ал электромагнитті қозғалмай тұратын
генератор көрсетілген.Қуатты өндірістік генераторларда электромагнит
айналады,яғни ол мотордың қызметін атқарады,ал ЭҚК-і индукцияланатын якорь
қозғалмайды,бұл статор Электромагнитті қоректендіретін ток күші якорьде
туатын индукциялық ток күшінен анағұрлым аз болғандықтан, осындай құрылым
ыңғайлы. Себебі қуаты жоғары токты қозғалмай тұрған орамадан шығарып алу
жеңілірек. Индукторға әлсіз ток сақиналар арқылы беріледі, ол ток тұрақты
токтың жеке бір генераторында өндіріледі. Генератор өндіретін ток статордың
орамасынан қозғалмайтын шиналар арқылы электр энергиясының желісіне
беріледі. Техникалық қажеттіліктерге жиілігі 50 Гц синусоидалық айнымалы
ток пайдаланылады. Ондай ток алу үшін мотор 50 айнс жиілікпен айналу
керек. Айналу жиілігін азайту үшін индуктордың полюстер жұптарының санын
көбейтеді. Онда генератор өндіретін айнымалы ток жиілігі мұндағы — полюстер
жұбының саны, — мотордың айналу жиілігі. Қарастырып өткен генератор
айнымалы токтың бірфазалық генераторы деп аталады.
МТЗ80-82 тракторының электра жабдықтары
МТЗ80-82 тракторының Электра жабдықтарының схемасы түзілісі
№ Саны Католог нөмірлері Атауы
1 Болт М8-6gx25.88.35.019 ГОСТ 7796-70
2 3 Шайба 8Т 65Г 06 ГОСТ 4602-70
3 1 ФГ305.12 Фара передняя правая
2 50-3711038 Опора фары
4 4 70-3723042-01 Втулка
5 2 80-3724025В Жгут
6 2 14.3723 Панель соединительная
7 2 70-3723036 Крышка панели
8 464.3701 Генератор
9 2 70-3723042-02 Втулка
10 2 70-3723041 Кронштейн
11 1 WN9078(5) Провод
12 1 ПФ204 Фонарь передний правый
13 1 80-3724130А Жгут
14 1 WN9078(4) Бачок
15 1 WN9067(5) Провод
16 1 70-3701020 Щиток с приборами
17 2 ФП310-Е Световозвращатель
18 1 70-3724101Б Жгут
19 2 70-3716019 Прокладка
20 1 ФП209-Б Фонарь тракторный задний правый
21 2 30.3711 Фара задняя
22 1 70-3724120А Жгут правый
23 1 Т241 Стеклоочиститель
24 1 46.3710 Выключатель
25 5 Гайка М6.6Н.6.019 ГОСТ 5927-70
26 1 70-3723034 Крышка панели
27 1 70-3724024-А Провод
28 2 Шайба 4 65Г 06 ОСТ 37.001.115-74
29 2 Винт М4-6gx18.58.019 ГОСТ 17473-72
30 1 70-3724022-Б Провод
31 1 ПК201 Плафон
32 1 Винт М6-6х20.58.019 ГОСТ 17473-72
33 1 Болт М12-6gx25.88.35.019 ГОСТ 7796-70
34 1 Шайба 12Т 65Г 06 ГОСТ 6402-70 25
35 1 80-3724112 Перемычка массы
36 3 Винт М6-6gх16.59.019 ГОСТ 17796-70
37 1 ВК318-Б Выключатель массы2
38 3 Гайка М6.6Н.6.019 ГОСТ 5915-70
39 1 70-3724023 Провод
40 1 70-3724019 Провод
41 1 ФП-209 Фонарь тракторный задний левый
42 5 Винт М6-6х16.58.019 ГОСТ 17473-72
43 1 70-3724120А Жгут
44 ... жалғасы
І.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1. Дизельді қозғалтқыштардың электр
жабдықтары ... ... ... ... ... ... . ...8
2. Аккумулятор
батареялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... .9
II. Негізгі бөлім
2.1. Аккумулятор батареясындағы электролит
тығыздығы ... ... ... ... ... ...11
2.2.
Генератор ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.3. Айнымалы ток
генераторы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...16
2.4.
Стартер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
2.5. Құрылысы, жұмыс істеу технологиясы және
ақаулары ... ... ... ... ... ..22
2.6. Аккумулятор батареясын
тексеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
III. Техникалық күтім және
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26
IV. Техник қауіпсіздігі және еңбекті
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...26
4.1. Автомобиль кәсіпорындарындағы электр қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ..27
V.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 9
VI. Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... 31
Дипломдық жұмыстың жұмыс жоспары
І. Кіріспе
1. Дизельді қозғалтқыштардың электр жабдықтары
2. Аккумулятор батареялары
II. Негізгі бөлім
2.1. Аккумулятор батареясындағы электролит тығыздығы.
2.2. Генератор
2.3. Айнымалы ток генераторы
2.4. Стартер
2.5. Құрылысы, жұмыс істеу технологиясы және ақаулары
2.6. Аккумулятор батареясын тексеру
III. Техникалық күтім және жөндеу
IV.Техник қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
4.1. Автомобиль кәсіпорындарындағы электр қауіпсіздігі
V. Қорытынды
VI. Қолданылған әдебиеттер
І. КІРІСПЕ
1.1. Тракторлар өндірісінің даму кезеңдер
Тасымал көлігінің негізгі міндеттері - ауыл шаруашылығын, халық
шаруашылығын және тұрғындарды тасымалдау қажеттілігімен толығымен сапалы
қанағаттандыру, жұмыстық барынша экономикалық тиімділігін арттыру. Трактор
тасымалында трактортасымал құралдарының пайдалану тиімділігін арттыру -
бірінші кезекте тіркемелерді және жартылай тіркемелерді пайдалану арқылы
жүзеге асыру, өнімсіз бос түруларды болдырмау, інтокөліктердің бос
жүрістерін қыскарту, тиімсіз тасымалдарды болдырмау, жалпы тасымалдауға
автокөліктерді басымырак, өрістету, автокөлік паркі құрамын жақсарту.
Осыларға байланысты инженер және техник мамандардан автокөліктердің
қүрылысын түсініп қана қоймай, өз бетінше жаңа механизмдерді немесе жүйені,
сондай-ақ бүтіндей жаңа автокөлікті бағалай білуі талап етіледі.
Бүгінгі күні әлемдік өндіріс жылына 50 млн. тасымал қүралын шығарып келеді.
Олардың айырмашылығы мен ерекшеліктері қозғалтқышты, тежеуіш жүйесін,
трансмиссия жұмыстарын реттеу, басқаруды электрлендіру мен автоматтандыру
болып табылады.
Автозауыт конструкторлары рульдік басқаруды және тежеуішті күшейту, көру
аймағын жақсарту, жылыту және кабинаны желдету жүйелерін жақсарту,
жүргізушінің орындығын жетік қондырғылармен ыңғайластыру, басқару
автоматикасын қолдану және басқа қосымша жақсартулар арқылы жүргізуші
еңбегін жеңілдетіп келеді. Дегенмен, автомобильді құрылымдың жақтарту оны
күрделендіре түсіп, жаңа аспаптар мен автоматиканы қолдануды және қосымша
әр түрлі қондырғыларды пайдалануды қажет етеді. Осыған байланысты
тракторлардың толыққанды жаңа үлгісін тиімді кол шестерняларды алмастырып
қосу, қол рычагімен орындалады.
Берілістер қорабын басқару механизміне мынадай талаптар қойылады. Басқаруы
ыңғайлы болу үшін, барлық берілістердің қосылуы бір рычаг арқылы орындалуы
керек. Бір уақытта, бірнеше берілістер қосылып кетудің ықтималдығынан
сақтап, кораптың сынудан аулақ болуы үшін оның арнаулы жабдығы болуы керек.
Бұл шарт ең алдымен бұрын қосылған шестерняны бейтарап күйіне келтіріп,
содан кейін жаңа шестерняның қосылу әрекетін орындайды. Шестернялардың
өздігінен қосылуының мүмкіндігінен сақтайтын жабдықтардың болуы керек.
Тістерінің бірі - ерте, бірін кеш тозудан сақтау үшін шестернялар
тістерінің тольщ қосылуы керек. Берілісті алмастырып қосатын механизмі
кулисті және шайңалмалы рычагтары бар негізгі екі топқа бөлінеді. Беріліс
қорабының күтімі Беріліс қорабының күтімі әсіресе, беріліс картеріне
майлайтын майды тиісті деңгейіне жеткізіп, мезгілімен құюға, ондағы іске
аспайтын май калдығын жаңалап тұруға байланысты. Құйылатын майдың деңгейі
мен оны жаңалау мерзімдері жасап шығарған зауыттың дөл сол тракторға не
автомобильге деген нүскауы бойынша орындалады. Трактордың беріліс
қорабындағы шестерняларды ауыстырып косу ісі мына ережелерді орындаумен
ғана жүргізіледі: алдын ала тіркестіруді ағытып жіберіп, трактор әбден
тоқтамайынша, шестерняларды ағытпау керек; берілістердің ауыстырып қосқыш
рычагін күш жүмсап, жүлқа тартпай, жай ғана ауыстыру керек; егер де беріліс
салған жерден ңабыспаса, онда косылатын шестернялардың тістері бір-біріне
қарсы келіп, шайнасып қалғандығы. Мүндай жағдайларда берілістер рычагін
жайлап қана керекті бағытына карай басып, бір шестерняның тістері екінші
шестерня тісінің аралығына әбден келген моментіне дейін, тіркестіруді
мұқият қосу керек. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың
айтыпқаныдей, Бізде озық техникалық кадрлар, әлемдік деңгейдегі
инфрақұрылымдар болуы тиіс, қоғамдық тәртіп пен адамдардың жеке
қауіпсіздігі қамтамасыз етілуі керек.
Бізге техникалық кадрлар дайындау жүйесін барынша дамыту қажет. Техникалық
және кәсіби білім беру инвестициялық саясаттың негізгі бағыттарының бірі
болуы тиіс. Бұл үшін Германиямен, Канадамен, Австралиямен және Сингапурмен
кадрлар дайындау орталығын бірлесіп құру керек. Олар бүкіл еліміз үшін
техникалық және кәсіби білім беру жүйесінің моделі болады.
Мен 2017 жылдан бастап жаңа жоба – Баршаға арналған тегін кәсіби-
техникалық білім бағдарламасы басталатынын жариялаймын. Үкіметке оны
жасауға кірісуді тапсырамын.
Қазақстанның жас азаматтары!
Білімді, еңбекқор, бастамашыл, белсенді болуға қазірден бастап
дағдыланыңдар. Жұмыс пен сұраныс бар өңірге батыл барыңдар. Шеберліктің
шыңына жете білсеңдер мамандықтың бәрі жақсы. Қазір техникалық
мамандықтардың, ғылым мен инновацияның күні туған заман. Ерінбей еңбек
еткен, талмай ғылым іздеген, жалықпай техника меңгерген адам озады.
Тұрмысы жақсы, абыройы асқақ болады. Біз жүзеге асырып жатқан түбегейлі
реформалар мен атқарып жатқан қыруар істердің бәрі сендер үшін, болашақ
үшін жасалуда.
МТЗ-82 тракторы
МТЗ Беларус 892 тракторы
Электр – қазіргі автомобильдермен комбайндарда кеңінен қолданылатын
энергияның бір түрі. Қазіргі автомобильдер мен комбайндарда электр
энергиясы двигательдерді іске қосуға жанғыш қоспаны карбюратор
двигательдерде тұтынуға дыбыс және жарық сигналдарына, қозғалыс жолдары мен
кабина жарықтандыруға бақылап өлшеу приборларымен қосымша жабдықтарды
қоректендіруге қолданылады. Электр энергиясын өндіретін приборлар электр
тогының көздері, ал оны тұтынатындар тұтынушы деп аталады.Ток көздері
–генератор мен аккумулятор батареясы. Тұтынушылар – стартер, сигнал мен
жарықтандыру приборлары, бақылап өлшеу приборлары. Электр тогының көздері
механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына
айналдырады.Тұтынушылар электр тогы энергиясын – энергияның басқа түріне
(механикалық,жылулық, дыбыс, жылу) айналдыруға қызмет етеді.
Электр жабдығының
приборлары бір өткізгішті жүйеге қосылған, бұл тұста машиналардың металл
бөліктері – олардың массасы екінші өткізгіш қызметін атқарады. Машинаның
массасымен қоректендіру көзінің теріс полюсі, ал жүйе өткізгіші- оң
полюске жалғастырылған. Электр жабдығының жүйесіндегі кернеу
12В.Автомобильдер мен комбайндардағы электр жабдықтарының приборлары
тұрақты тоқпен қоректенеді. Тұрақты тоқтың әрбір көзінен екі полюстер: оң
(+) және теріс (-) ажыратылады. Тұрақты ток сыртқы тізбекте оң полюстен
теріс полюске қарай қозғалады деп шартты түрде есептейді. Автомобильдердегі
электр жабдықтарының бірі. Мтз 80-82 Тракторының аккумулятор батареясына
тоқталайық. Аккумулятор батареясы двигатель жұмыс істемей, болмаса иінді
біліктің кіші жиіліктегі айналысында жұмыс істеп тұғанда тоқты тұтынатын
орындарды қоректендіру үшін қызмет етеді. Аккумулятор батареясы өзара
тізбекті байланысқан, құрылысы жөнінен бірнеше аккумулятордан тұрады.
Аккумулятордың қызметі электр энергиясын химиялық энергияға (зарядтау) және
керісінше, химиялық энергияны электр энергиясына( разрядтау ) жүйелі түрде
айналдыруға негізделген. Автомобильдерде стартерлі қорғасын қышқылды
батареялар қолданылады. Батарея оталдыру, жіберу жүйесіндегі барлық
тұтынушыларды электр энергиясымен қоректендіру үшін қолданылады.
мтз-80-82 тракторының Д-240 двигательының көрінісі
1.1. Дизельді қозғалтқыштардың электр жабдықтары
Автомобильдерде электр энергиясы іштен жанатын моторды іске қосуға,
жанғыш қоспаны тұтануға, дыбыс және жарық дабылдарына, қозғалыс жолдары
мен кабинаны жарықтандыруға, электронды басқару жүйесіне, бақылау – өлшеу
приборлары мен қосымша жабдықтарды қоректендіруге қолданылады.
Будандас мотор агрегатында іштен жанатын мотор мен электр моторларын
қатар қолданғанда, электр жүйесі автомобильдің басты жүйесі
болып табылады.Мұнда электр моторлары жетекші дөңгелектерге орнатылады.
Электр энергиясын өндіретін приборлар электр тогының көздері, ал
оны тұтынатындар тұтынушы деп аталады. Генератор мен аккумулятор
батареясы ток көздері, ал тұтынушылар – ЭББ, электромоторлар, стартер,
дабылдар мен жарықтандыру және бақылап-өлшеу приборлары.Электр тогының
көздері механикалық және химиялық энергияны электр энергиясына
айналдырады. Тұтынушылар электр тогы энергиясын энергияның басқа түріне
айналдыруға қызмет етеді. Автомобильдің қаңқасы электр жүйеде
масса қызметін атқарады, ал жүйе өткізгіштің оң полюске жалғастырады.
Электр жүйесінің кернеуі 12В және 24В.
1.2 Аккумулятор батареялары
Автомобильде қолданылатын аккумулятор батареяларының түрлері:
а) Қышқылды
ә) Сілтілі
Аккумулятор құрылысы бойынша
а) ашық
ә) жабық
Ашық батареяларды электролиттің құрамын тексеріп , реттеп отыру үшін
арнайы қызмет көрсетіліп отырады.
Жабық аккумулятор батареяларында мынандай қызмет көрсетілмейді , сондықтан
олар жабық болады.
Аккумулятордың қызметі электр энергиясын химиялық энергияға және
керісінше , химиялық энергияны электр энергиясына жүйелі түрде
айналдыруға негізделеді.
Қарапайым қорғасын аккумулятор электролит құйылған пластммассадан жасалған
банкадан және екі қорғасын пластинадан тұрады
Электролиттегі пластиналардың беті күкірт қышқылды қорғасынмен ,
басқаша айтқанда , қорғасын сульфатымен жалатылған.
Аккумулятор батареясы ішкі жағынан бөгеттермен бөлінген бактан тұрады .
Әрбір бөлікке бір аккумулятор орналастыралады . Бакты қышқылға төзімді
пластамассадан немесе эбониттен жасайды . Оның
түбінде пластиналар тірелетін қырлары болады. Әр банкаға оң және
теріс пластиналар жиыны орналасқан.
Банканы электролитпен толтыруға қажетті тесігі бар қақпақпен жабады.
Құятын тесік тығынмен жабылады. Тығында аккумулятор қуысын атмосферамен
жалғастыратын желдеткіш тесік бар, ол химиялық
реакция кезінде бөлінетін газдың шығуы үшін қажет. Электролитті химиялық
таза күкірт қышқылы мен тазартылған судан дайындайды. Қышқыл мен суды
қышқылға төзімді ыдысқа құйып араластырады, мұндайда қышқылды суға аз-
аздан сыздықтатып құяды. Егер суды қышқылға құятын болса, тасқынды реакция
болады,қышқыл шашырап, ыдыстың ерінеуінен асады, ал денеге тисе күйдіріп
жіберуі мүмкін. Электролитті қышқыл мен судың арақатысын оның
тығыздығы арқылы анықтайды. Оның тығыздығын бақылау, реттеп тұру қажет.
Қысқы температура 30 град. –қа дейінгі орталық аудандар үшін
толық зарядталған аккумуляторды электролиттің тығызды ғы жыл бойына 1,27
болуы тиіс. Температура төмен жағдайда электролиттің тығыздығы жоғары, ал
температура көтерілген кезде төмен болуы тиіс МТЗ 80-82 тракторының
қорғасын – қышқылды аккумулятор батареялары орнатылады.
2.1 Аккумулятор батареясындағы электролит тығыздығы.
Электролиттің тығыздығын ареометрмен тексереді. Электролиттің деңгейі
мен тығыздығын батареяның әр элементі сайын тексереді. Масса ажыратқышы
мотор жұмыс істемей тұрған кезде және тоқтағанда электр өткізгіші мен
өрттен сақтандырудың тұйықталуы мүмкіндігінде, батареяның
өздігінен разрядталуының азайту мақсатында аккумуляторлы батареяны
ажырату үшін қолданылады. Қышқылды аккумулятор батареяларының негізгі
аккумулятор ақаулары мыналар: өздігінен жоғары разраядталуы,
мерзімнен бұрын разрядталуы, аккумулятор ішінде қысқа тұйықталуы,
пластиналардың сульфатталынуы. Қышқыл денеге түскен кезде
зақымданған жерді алдымен сумен, содан соң 10 пайызы мүсәпір спиртінің
ерітіндісімен жуу керек.
.
2.2. Генератор
Жүк автомобильдерінде электр магниттерден қоздарылатын ауыспалы тоқтың үш
фазалы генераторлары орнатылады. Моторды іске қосқанда тұрақты токты
аккумулятор батареясын қолданылады, ол жұмыс істеп тұрған
кезде генератордан шығатын айнымалы ток түзеткіштердің
көмегімен тұрақты токка айналады.
Электр жабдықтарының үш фазалы генераторлары қозғалмайтын және
айналмалы қоздыру орамды болып екі топқа бөлінеді. Қозғалмайтын
қоздырғыш орамы бар генератор. Бұл топтағы генераторлар беріктігімен,
қарапайым құрылысы және күрделі қызмет істеуімен ерекшеленеді. Қоздырғыш
орамы бар генераторларды автомобильдерге орнатады. Ол статордан, мотордан
және түзеткіш блоктан тұрады.
Жұмыс істеп тұрған кезде мотордың, иінді біліктің, сондай-ақ
генератор роторының айналу жиілігі тұрақты емес. Осының нәтижесінде
генератор өндіретін токтың кернеуі де тұрақты емес. Жиілік артқан сайын
кернеу жоғары болады және керісінше, жиілік кеміген сайын кернеу
төмендейді. Мұндай ауытқулар ток тұтынатын орындардың жұмыс істеуі үшін
қалыпты жағдай жасамайды.
Иінді біліктің айналу жиілігіне және генератордың шамадан артық күштен
қорғауына қарамастан генератор өндіретін желідегі тұрақты кернеуді
ұстау үшін реле-реттеуішті қолданылады.
Айнымалы токтың генераторларында төмендегідей ақаулары болады:
иінді білік айналысының зарядтандыру тогы болмай қалады, мотордың жұмыс
істеп тұрғанда амперметрде разрядтау тогының бар болуы, генератор немесе
түзеткіш істен шығып қалады.
Жетекші қайыс жеткілікті түрде тартылмағанда немесе қоздырғыш орам
тізбегінде болмаса, күш тізбегінде контакт нашар болғанда, сондай-ақ статор
орамында үзік болғанда, амперметр разрядтау тогын көрсетеді.
Генератор (Generator) — 1) кіріс тілі проблемалы-бағытталған тіл болып
табылатын аударғыштың бір түрі; 2) машиналық командаларды генерациялауды
орындайтын аударғыштың құрамдас бөлігі. Жазбалар генераторы (Генератор
записей; rekord generator) — тестілеуге қажетті жазбаларды құрастыруға
арналған машиналык программа.
Кездейсоқ сандар генераторы (Генератор случайных чисел; generator random
numbers) — кездейсоқ сандар беретін қүрылым немесе программа. Әдетте,
Кездейсоқ сандар генераторы - программалау тілдерінде стандартты функциялар
мен процедуралар қүрамына кіретін программа. Мысалы, Паскаль тілінде
RANDOM(N) функциясы 0 ден N-1 аралыгындағы бүтін сан қайтарады. Егер
программа қайта орындалса, функция сол санды қайталайды. Кездейсоктық
дәрежесін арттыру үшін тілде генерация базасын өзгертетін RANDOMIZE
процедурасы бар, бұл процедура RANDOM функциясының алдында орындалуы қажет.
Код генераторы (Генератор кода; code generator) — талдау және оңтайландыру
нәтижелері бойынша машиналық программаны (объектілік модульді) құрастыратын
аударғыштың машинаға тәуелді бөлігі.
Командалар генераторы (Генератор команд; code generator) — аударылатын
программа операторларына сәйкес машиналық командалар тізбегін щығаратын
аударгыш бөлігі. Қолданбалы программалар дестесі генераторы . Генератор
пакетов прикладных программ; package generator) Қолданбалы программалар
дестесін нақтылы мәселелер классына бағыттау программасы. Қүжат дайындау
генераторы (Генератор отчетов; report generator) — 1) берілген пішін
бойынша мөліметтерді қалыптастыру жөңе шығаруға арналған объектілік
программаларды генерациялауға колданылатын өндеу программасы; 2) берілген
пішін бойынша мөліметтерді калыптастыру мен шығаруды орындайтын кейбір
программалау тілдерінін (мыс., Кобол, Access, FoxPro, Delphi, жөне т.б.)
қүралы. Мәліметтер генераторы (Генератор данных; data generator) — тізбекті
қатынас құру әдісі негізінде бір тапсырма көлемінде мәліметтер жиынын
кұруға арналған сервистік программа. Программалар генераторы (Генератор
программ; program generator) кейбір операцияларды сипаттау негізінде осы
операцияларды жүзеге асыратын программаны автоматты түрде жасайтын
программа. Сүрыптау программаның осы программалардың алғашқы мысалы болып
табылады. Ол файл пішімін жэне талап етілген сүрыптау түрін сипаттау
негізінде сәйкес сұрыптау программасын құрады. Кейінгі уақытта қолданбалы
программаларды шаблон, мәліметтер базасы сипаттамасының таблицасы, экрандық
форма, меню сипаттамасы және т.б.. Объектілер негіздерінде құратын
программалар кеңінен таралуда. Тактілік жиілік генераторы (Генератор
тактовой частоты; generator clock speed) — белгілі бір уақыт аралықтары
сайын импульстер тізбегін шығаратын құрылғы. Қатар екі импульстың
арасындағы уақыт Ырғақ деп аталады. Кейбір процессор командалары бірнеше
ырғақта орын-далады. Импульстар барлық компьютер элементтері арқылы өтіп,
оларды бір ырғақта (синхронды) жұмыс жасатады. Ырғақ импульстарының жиілігі
компьютердің жьлдамдығын анықтайды. Ауыспалы токтың генераторы -
көлік құралының қозғауышынан алынған механикалық энергияны электр
энергиясына айналдыратын ауыспалы токтың көзі.
Тұрақты токтың генераторы
Тұрақты токтың генераторы–көлік құралының қозғауыш ынан алынған
механиқалық энергияны электр энергиясына айналдыратын тұрақты токтың көзі.
2.3. Айнымалы ток генераторы
Ток генераторы деп энергияның қандай да бір түрін электр энергиясына
айналдыратын қондырғыны айтады. Электростатикалық машиналар,
термобатареялар, күн батареялары, т.б. генераторға жатады.
Қазіргі кезде айнымалы токтың электромеханикалық индукциялық генераторлары
өте кең таралған. Бұл генераторлардың артықшылығы — олардың құрылысының
қарапайымдылығында және жеткілікті түрде жоғары кернеу мен үлкен токтарды
алу мүмкіншілігінде. Электромеханикалық индукциялық генераторларда
механикалық энергия электр энергиясына айналады. Мұндай генератор
құрылысының принциптік жобасын біз §2.1-ында қарастырып, магнит өрісінде
айналып тұрған сым орамада айнымалы индукциялық ЭҚК-інің пайда болатынын
айтып өткенбіз. Токты сыртқы тізбекке шығару үшін сақиналарға жабыстырып
қойған щеткалар қолданылады. Кез келген индукциялық генератордың негізгі
бөліктері мыналар:
1)индуктор магнит өрісін тудыратын қондырғы.
Бұл тұрақты магнит не электромагнит болуы мүмкін;
2)якорь—ЭҚК индукцияланатын (пайда болатын) орама;
3)щеткалар мен сақиналар-айналып тұ рған бөліктерден индукциялық токты
шығарып алатын немесе электромагниттерге қоректене тін ток беретін
қондырғылар.
Тізбектей жалғанған орамаларда индукцияланған ЭҚК-тері қосылады,
сондықтан якорь көп орамнан тұрады.
ЭҚК-інің амплитудасы , яғни орамнан өтетін магнит ағынына пропорционал
екеніне көз жеткізгенбіз. Магнит ағынын көбейту үшін индукциялық
генераторларда арнаулы магниттік жүйе қолданылады. Ол электротехникалық
болаттан жасалған екі өзекшеден тұрады. Екі өзекшенің бірінің қуыстарында
магнит өрісін тудыратын орамалар (электромагнит), ал екінші өзекшенің
қуыстарында ЭҚК-і туатын орама (якорь) орналасады. Бір өзекше (әдетте
ішкісі) өзінің орамдарымен бірге горизонтал не вертикаль осьтен айналады,
ол мотор деп аталады.Екінші, қозғалмайтын өзекше — статор деп аталады. 2.21
-суретте сым рама (якорь) айналып,ал электромагнитті қозғалмай тұратын
генератор көрсетілген.Қуатты өндірістік генераторларда электромагнит
айналады,яғни ол мотордың қызметін атқарады,ал ЭҚК-і индукцияланатын якорь
қозғалмайды,бұл статор Электромагнитті қоректендіретін ток күші якорьде
туатын индукциялық ток күшінен анағұрлым аз болғандықтан, осындай құрылым
ыңғайлы. Себебі қуаты жоғары токты қозғалмай тұрған орамадан шығарып алу
жеңілірек. Индукторға әлсіз ток сақиналар арқылы беріледі, ол ток тұрақты
токтың жеке бір генераторында өндіріледі. Генератор өндіретін ток статордың
орамасынан қозғалмайтын шиналар арқылы электр энергиясының желісіне
беріледі. Техникалық қажеттіліктерге жиілігі 50 Гц синусоидалық айнымалы
ток пайдаланылады. Ондай ток алу үшін мотор 50 айнс жиілікпен айналу
керек. Айналу жиілігін азайту үшін индуктордың полюстер жұптарының санын
көбейтеді. Онда генератор өндіретін айнымалы ток жиілігі мұндағы — полюстер
жұбының саны, — мотордың айналу жиілігі. Қарастырып өткен генератор
айнымалы токтың бірфазалық генераторы деп аталады.
МТЗ80-82 тракторының электра жабдықтары
МТЗ80-82 тракторының Электра жабдықтарының схемасы түзілісі
№ Саны Католог нөмірлері Атауы
1 Болт М8-6gx25.88.35.019 ГОСТ 7796-70
2 3 Шайба 8Т 65Г 06 ГОСТ 4602-70
3 1 ФГ305.12 Фара передняя правая
2 50-3711038 Опора фары
4 4 70-3723042-01 Втулка
5 2 80-3724025В Жгут
6 2 14.3723 Панель соединительная
7 2 70-3723036 Крышка панели
8 464.3701 Генератор
9 2 70-3723042-02 Втулка
10 2 70-3723041 Кронштейн
11 1 WN9078(5) Провод
12 1 ПФ204 Фонарь передний правый
13 1 80-3724130А Жгут
14 1 WN9078(4) Бачок
15 1 WN9067(5) Провод
16 1 70-3701020 Щиток с приборами
17 2 ФП310-Е Световозвращатель
18 1 70-3724101Б Жгут
19 2 70-3716019 Прокладка
20 1 ФП209-Б Фонарь тракторный задний правый
21 2 30.3711 Фара задняя
22 1 70-3724120А Жгут правый
23 1 Т241 Стеклоочиститель
24 1 46.3710 Выключатель
25 5 Гайка М6.6Н.6.019 ГОСТ 5927-70
26 1 70-3723034 Крышка панели
27 1 70-3724024-А Провод
28 2 Шайба 4 65Г 06 ОСТ 37.001.115-74
29 2 Винт М4-6gx18.58.019 ГОСТ 17473-72
30 1 70-3724022-Б Провод
31 1 ПК201 Плафон
32 1 Винт М6-6х20.58.019 ГОСТ 17473-72
33 1 Болт М12-6gx25.88.35.019 ГОСТ 7796-70
34 1 Шайба 12Т 65Г 06 ГОСТ 6402-70 25
35 1 80-3724112 Перемычка массы
36 3 Винт М6-6gх16.59.019 ГОСТ 17796-70
37 1 ВК318-Б Выключатель массы2
38 3 Гайка М6.6Н.6.019 ГОСТ 5915-70
39 1 70-3724023 Провод
40 1 70-3724019 Провод
41 1 ФП-209 Фонарь тракторный задний левый
42 5 Винт М6-6х16.58.019 ГОСТ 17473-72
43 1 70-3724120А Жгут
44 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz