Қос сөздердің көмескі сыңарлары туралы

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

Қос сөздердің көмескі сыңарлары туралы
Ағайын-анжы, айып анжы немесе жақсы-жайсаң сыртқы түрі ұқсас
болғанмен, шындығында бұл екеуі екі бөлек сөз. Ағайын сөзімен қосарланып
тұрған анжының о бастағы тұлғасы (әнжі (енжі). Бұл сөз көне түркі
жазбаларында, әсіресе, монгол тілінде жазылған нұсқаларында жиі
қолданылады. Негізгі мағынасы – ұзатылған қызға (ұлға емес) беретін жасау,
енші. Ондай еншілер, дүние-мүлік, қызметші, малшы , жалшы, көрші-қолаң
түрінде болған. Академик Б.Я. Владимирцов өзінің Монғолдардың қоғамдық
құрылысы атты кітабында мынандай бір мәлімет келтіреді. Керей Уан ханның
інісі қызын ұзатқанда таңдаулы аспазы Әмір-Темірмен қоса екі жүз адамды
әнжіге берген. Кейін ло адамдардың біразы жаңа иелерімен жақындасып,
тіпті қыз алысып татуласып кеткенге ұқсайды. Атақты Шыңғыс ханның
нөкелерінің көбі-ақ бір кезде әжесіне енжі болып келгендердің ұрпағы екен.
Міне, енді келіп олар ағайындасып кетеді, яғни әнжі сөзі көрші-қолаң,
жалшы деген мағыналардан жақын,туыс деген мағынаға ауыса бастайды, сөйтіп
барып ағайын сөзімен синоним құрайды. Ағайын деген сөздің әсерінен
әнжінің жііңішке дауыстылары жуандап кеткен, сөйтіп ол анжы тұлғасына
ие болған. Қазақ тілінде бұл сөз ағайынмен қосарланып қана жұмсалатын
болған.
Ал айып сөзімен қосарланып қолданылатын анжының мағынасы мүлде
бөлек. Көне түркі жазбаларында анжы сөзі (етістік) айыптау, жазалау
мағынасында, ал ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.