ЕЖЕЛГІ ДҮНИЕ ОЙШЫЛДАРЫ АДАМ ЖӘНЕ ҚОҒАМ ТУРАЛЫ

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

ЕЖЕЛГІ ДҮНИЕ ОЙШЫЛДАРЫ АДАМ ЖӘНЕ ҚОҒАМ ТУРАЛЫ

Адам және қоғам ежелгі аңыздар. Адамзат дамуының алғашқы кезеңінде қоғам, адам, табиғат туралы түсініктер аңыз арқылы таралады. Аңыздар барлық халықтарда бар. Олар сол халықтың тегі, арғы атасы мен анасының одан кейінгі өсіп-өрбуі хақындағы аңыз әңгімелер түрі мен көлемі, мазмұндық жағынан да алуан түрлі болып келеді. Аңыздар әлеуметтік ортаның өткенің қазіргімен жалғастырады. Әр ұрпақ келесі ұрпаққа өздерінің білімдерін, діни нанымдарын, көзқарастарын, өнер шеберліктерін беріп отырады. Осылай аңыздарда адамдардың өзін-өзі тануға, тегіне үңілуіне, қоршаған ортаның сырын білуге тырысу қажеттігі жүзеге асырылады. Ежелгі аңыздардың барлығында кездесетін негізгі идея-жаратушы идеясы болып табылады.

Қазақ тілінде таралған, баяғы замандардан бері қарай айтылып келе жатқан аңыздарда аспан әлемі, жер, су, елді мекен аттарына, ру-тайпаларының тегіне, әлеуметтік, тарихи қахармандық мәселелерге, жеке адамдардың өмірі мен қызметіне құралған аңыздар көп кездеседі. Бүкіл түрік әлемінің көк бөріден туралы аңыз қазірге дейін белгілі бір деңгеймен рәмізге айналып өмір сүріп келеді. Көк бөрі, жеті қақ көк, көк теңіз, көк аспан сияқты түс пен реңнің санаға ықпал етуінің мысалдарын қазіргі өмірден де жиі кездестіруге болады.

Өзге халықтардағы сияқты қазақтың да шығу тегін баяндайтын этногенездік аңыздар адамның құиялын сансаққа жетелейді. Үш жүздің, кейбір рулардың шығуын баяндайтын аңыз әңгімелерден көптеп шыңдықтың бүрекеніп жатқаның аңғаруға болады. Ислам діні мен оның қазақ арасында таралуына қатысты аңыздардың өзі бір төбе.

Шығыс философтары ежзелгі дүние және адам туралы. Ежелгі қытай ойшылдарының Түсінулері бйынша адам әлемнің патшасы емес, табиғатты баңындвырушы да емес. Адам заттар мен құбылыстардың табиғи дамуы заңдылықтарын бұзбау керек. Өйткені, ол мыңдаған арналармен табиғатпен байланысып жатыр. Табиғаттың бір бөлшегі ретінде ол түбіне оған сіңіп кетеді. Адам орталық жолда тұрады. Аспан Құдайдардың бар игілігін Жерге таратады.

Б. з. д VI-V ғасырларжа өзі үшін емес, қоғам үшін өмір сүретін тұлғаны сиппаттайтын ілім пайда болады. Ол б. з. б. 551-479жылдары өмір сүрген Қытай философы Конфудций және оның ізбасарларының ойларымен байланысты дүниеге келді. Конфудцилік ілім бойынша адамдар арасында гуманизм, мейірімділік үстемдік құру керек. Күнделікті өмірде өзгелерге көмек көрсет, алға мақсатыңа өз күшінмен жет, өзіңе тілемегенді өзгеге тілемеқағидалары салтанат құрсын.

Қоғамды мемлекетпен тең қарастыра отырып, Конфудций мемлекеттік құрылысты дұрыс ұйымдастыру мәселелеріне көңіл бөледі. Мемлекеттің өзі бір үлкен отбасы, оны басқарнушы -Аспан ұлы халықтың ата-анасы сияқты. Мемлекетті басқарушы адамның бойында философтың, әдебиетшінің басқарушыь адамның бойында ғылымның және әкімнің қасиеттерінің бәрі болуға тиіс.

Ежелгі грек ойшылдары адам және қоғам туралы. ҚОҒАМ, АДАМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК БОЛМЫСЫ ТУРАЛЫ АНАЛИТИКАЛЫҚ ДӘУІРДІҢ өзінде-ақ ой қозғалып, салиқалы пікірлер айтылған. Ол кездің ойшылдары Сократ, Демокрит, Платон, Аристотель, Эпикурт, т. б. тұжырымдары түрлі әдістермен халық жадында сақталып, біздің дәуірімізге дейін жетті.

Антикалық дәуір ұлыларының бірі Платон өз заманының қарсы белсенді күрес жүргізеді. Адамдар арасындағы теңсіздіктің қоғамдық өмірдің ұйымдастырудағы әділетсіздіктің шығу тегіне үңіледі. Адамдардың бірлесіп өмір сүруі - мемлекет жабылған деген ұғымына сай. Ол сыртқы жаулардан тұрғындарын, өзінің аумағын қорғауы керек. Қоғам туралы ілімде Платон ақсүйектер мемлекетін бейнелейді, құл еңбегі оның алғы шарты. Мемлекетті парасатты, білімді, адамгершілігі мол, дана дана адамдар басқаруы керек. Бұларды Платон адамдардың жоғары тобына жатқызады. Оларджың ең басты нысанасы әділдік болуы керек.

Әділдікке сүйенген мемлекетті екінші топқа жататын сақшылар мен жауынгерлер қорғайды. Мемлекет адамдарды материалдық мгіліктермен қамтамассыз етеді, олардың рухани дамуына, шығармашылдық қызметіне жағдай жасайды. Адамдардың үшінші тобын құрайтын -шаруалар мен қөл өнершілер дінеңбегімен айналасып, қажетті материалдық өнім өндіреді. Платонның пайымдауынша жеке адамның мүддесі мемлекетке боағынуы керек. Мемлекет адам үшін емес, адам мемлекет үшін өмір сүреді.

Кезінде Платон адамдардың саясаттан тыс қажеттеріне зер сала отырып, екеуінің арасындағы айырманың шетін шығарды. Дегенмен ол қоғамды қорғаушы болып таза саяси қажеттіліктер тұрғындары, аумақты қорғау, ел ішінде тәртіп орнады, т. б. қалдырды. Бірігіп өмір сүруге тырысушы адамдардың өзара қамтамаксыз ететін күш саяси сипатта ғана бола алады. Мемлекеттік құрылыс пен адам жанының аралығындағы ұқсастық әдіснамалық тұрғыдан шешуші рөл атқарады. Мемлекет пен отбасының да айырмашылығы жоқ, екінші біріншінің құрамыны неіп кеткен.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.