Қазақ тілінің лексикасы мен синтаксистік қатынастары: сөз түрлері, мағыналары және қолдану аясы

Көнерген сөздер

Диалект (әдеби баламасы)

Сым (шалбар)

Азанда (таңертең)

Бәдірен (қияр)

1. Лингвистикалық терминдер: фразеология, фонетика т. б.

2. Физикалық терминдер: оптика, энергия т. б.

1. Келіннің күйеуінің туыстарына лайықтап ат қоюы: шырайлым, айдарлым т. б.

2. Табиғаттың дүлей күшіне жай түсті-жасыл түсті т. б.

1. Эвфемизм-мағынасына тұрпайы сөздің орнына ұғымды жұмсартып қолданылатын сыпайы сөздер.

2. Дисфемизм-эвфемизмге қарама-қарсы мағынадағы сөздер.

1. Өлді-бақиға аттанды; мылжың-сөзуарлау; өтірік айтпаңыз-қоспай айтыңыз т. б.

2. сөзуарлау-мылжың; аузы жеңіл-өсекші т. б.

1. Матаса, қабыса байланысқан есімді тіркестерге тән.

2. Басыңқы сөзден бағыныңқы сөзге Кімнің? Ненің? Қандай? Қай? Қанша? Неше? Қайдағы? Қашанғы? деген сұрақтар қою арқылы анықталады.

Мысалы:

Асанның (кімнің?) добы

Үйдің (ненің?) есігі

Алыс (қандай?) жер

Бес (қанша?) қағаз

1. Меңгеру байланысын-дағы есімді және етістікті тіркестерге тән.

2. Басыңқы сөздің бағыныңқы сөзге Кімге? Неге? Кімді? Нені? Кімде? Неде? Кімнен? Неден? Кіммен? Немен? деген сұрақтар қою арқылы анықталады.

Мысалы:

Сөзге (неге?) шебер

Гүлді (нені?) суару

Терезеде (неде?) тұр

1. Меңгеру, қабысу, жанасу байланысындағы етістікті тіркестерге тән.

2. Басыңқы сөзден бағынңқы сөзге Қайда? Қашан? Қайтіп? Қалай? т. б. деген сұрақтар қою арқылы анықталады.

Мысалы:

Ауылда (қайда?) ашылды

Биыл (қашан?) ашылды

Зорға (қалай?) ашылды

Әдейі (не үшін?) ашылды