Қазан революциясы қарсаңындағы қазақтардың ұлттық психологиясы
Қазан революциясы қарсаңындағы қазақтардың ұлттық психологиясы
Ұлттық психологияны топтық категориядан бөлек алып қарастыруға болмайды. Біркелкі немесе топтарға бөлінбейтін ұлттардың жоқтығына байланысты ұлттық элеметтер топтық мәселелермен жиі тоғысады. Соған сәйкес ұлттық психологияның топтық және ұлттық ара қатынасы ұлт теориясы мен ұлттық қатынастардың маңызды әдістемелік мәселелерімен бірлесіп саналады.
Ф.Энгельс ағылшын жұмысшы тобының психологиясы бойынша былай деген - ағылшындар ұлттық мінез-құлықтың жақсы жағын иеленуші.
Жалпы революция кезінде қазақ халқының психологиясында жаңа ой-пікірлердің қалыптасуына Ресейдегі революциялық демократиялық қозғалыстар, толқулар зор әсер етті. ХІХғ. Ортасында қазақ елінде ағарту жұмыстарының дами бастауы кейбір жерлерде қазақ мектептерінің ашылуы халқымыздың көрнекті перзенттері Ыбырай Алтынсанин, Шоқан Уәлиханов, Абай Құнанбаевтардың жасаған еңбектерінің жемісі болатын. Қазақ ағартушылары өз ұлтының арасында қазақ даласы А.С.Пушкиннің, Н.В.Гогольдің, В.М.Достоевскийдің, В.Г.Белинскийдің т.б. алдыңғы қатарлы орыс мәдениеттерінің прогресивті ойшыл-демократтрының идеялық қазыналарымен танысты.
Ресейдегі жұмысшы қозғалысының ықпалымен Қазақстанның жұмысшы тобы да қанаудан барлық түріне наразылық көрсетіп бас көтерді. Осындай наразылықтар соқтығысу, ереулі түрлерінде де жүргізілген бұқараның саяси сауат ашу жұмыстары, саяси әлеуметтік ортаның мәнін жете түсіну, оған қарсы күрестің сипатын, түрлерін де күшейтті.
Жалпылай келгенде, жоғарыда қазақ халқының саяси әлеуметтік өмірінен келтірген деректер Қазан революциясына дейінгі дәуірде, онда ұлттық экономикалық өмір бірлігінің әлі қалыптасып жетпегендігі, ұлттық психологияның өзгешеліктері рулық тайпалық сана-сазіммен, ұлттық сана-сезім қабаттас жүруі, теориялық және саяси бөлшектеу т.б. сияқты ерекшеліктер қазақ халқының әлеуметтік экономикалық қайшылығын күшейту бұржуазиялық ұлтқа қарай қалыптасу процесінде түрлі кедергілерге кездесіп отырғанын көрсетеді. Егер ұлттық психологияның Қазан революциясы қарсаңындағы келбетін алсақ, оның біртіндеп - жаңа прогрестік, сипаты, екіншіден үстем тап өкілдері ықпалымен, кері жаңалық атаулыға кедергі жасаушы сипаты болды. Қысқасын айтқанда, қазақ халқының психологиясы біркелкі емес психологиялық ерекшеліктердің жиынтығынан құралады. Қазақстандағы ұлттық психологияның қалыптасуына мына төмендегі деректер себепкер болады; қазақ халқының әлеуметтік құрылысында патриархарлық феодалдық қатынастың терең бойлап орнығуы; бұқара арасында сауатсыздықтың өріс алғандығы, ұлттың жұмысшы тобының аздығы және оның әділетсіздігі; ... жалғасы
Ұлттық психологияны топтық категориядан бөлек алып қарастыруға болмайды. Біркелкі немесе топтарға бөлінбейтін ұлттардың жоқтығына байланысты ұлттық элеметтер топтық мәселелермен жиі тоғысады. Соған сәйкес ұлттық психологияның топтық және ұлттық ара қатынасы ұлт теориясы мен ұлттық қатынастардың маңызды әдістемелік мәселелерімен бірлесіп саналады.
Ф.Энгельс ағылшын жұмысшы тобының психологиясы бойынша былай деген - ағылшындар ұлттық мінез-құлықтың жақсы жағын иеленуші.
Жалпы революция кезінде қазақ халқының психологиясында жаңа ой-пікірлердің қалыптасуына Ресейдегі революциялық демократиялық қозғалыстар, толқулар зор әсер етті. ХІХғ. Ортасында қазақ елінде ағарту жұмыстарының дами бастауы кейбір жерлерде қазақ мектептерінің ашылуы халқымыздың көрнекті перзенттері Ыбырай Алтынсанин, Шоқан Уәлиханов, Абай Құнанбаевтардың жасаған еңбектерінің жемісі болатын. Қазақ ағартушылары өз ұлтының арасында қазақ даласы А.С.Пушкиннің, Н.В.Гогольдің, В.М.Достоевскийдің, В.Г.Белинскийдің т.б. алдыңғы қатарлы орыс мәдениеттерінің прогресивті ойшыл-демократтрының идеялық қазыналарымен танысты.
Ресейдегі жұмысшы қозғалысының ықпалымен Қазақстанның жұмысшы тобы да қанаудан барлық түріне наразылық көрсетіп бас көтерді. Осындай наразылықтар соқтығысу, ереулі түрлерінде де жүргізілген бұқараның саяси сауат ашу жұмыстары, саяси әлеуметтік ортаның мәнін жете түсіну, оған қарсы күрестің сипатын, түрлерін де күшейтті.
Жалпылай келгенде, жоғарыда қазақ халқының саяси әлеуметтік өмірінен келтірген деректер Қазан революциясына дейінгі дәуірде, онда ұлттық экономикалық өмір бірлігінің әлі қалыптасып жетпегендігі, ұлттық психологияның өзгешеліктері рулық тайпалық сана-сазіммен, ұлттық сана-сезім қабаттас жүруі, теориялық және саяси бөлшектеу т.б. сияқты ерекшеліктер қазақ халқының әлеуметтік экономикалық қайшылығын күшейту бұржуазиялық ұлтқа қарай қалыптасу процесінде түрлі кедергілерге кездесіп отырғанын көрсетеді. Егер ұлттық психологияның Қазан революциясы қарсаңындағы келбетін алсақ, оның біртіндеп - жаңа прогрестік, сипаты, екіншіден үстем тап өкілдері ықпалымен, кері жаңалық атаулыға кедергі жасаушы сипаты болды. Қысқасын айтқанда, қазақ халқының психологиясы біркелкі емес психологиялық ерекшеліктердің жиынтығынан құралады. Қазақстандағы ұлттық психологияның қалыптасуына мына төмендегі деректер себепкер болады; қазақ халқының әлеуметтік құрылысында патриархарлық феодалдық қатынастың терең бойлап орнығуы; бұқара арасында сауатсыздықтың өріс алғандығы, ұлттың жұмысшы тобының аздығы және оның әділетсіздігі; ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz