Лиганд-рецепторлық қатынастардың механизмі. Сенсорлық мембраналық-ядролық рецепция

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Оңтүстік Қазақстан
Денсаулық Сақтау Министрлігі Мемлекеттік
Фармацевтика Академиясы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Лиганд-рецепторлық қатынастардың механизмі. Сенсорлық
мембраналық-ядролық рецепция.

Орындаған: Жолдас Д.С
Тобы: 202 А ЖМ
Қабылдаған: Оразбаева Ж.Т.

Шымкент 2017ж

Жоспары:

Кіріспе
Негізгі бөлім
1) Рецепция. Рецепциялардың түрлері.
2) Жасушалар рецепциясы.
3) Лиганд –рецепторлық ара қатынасының механизмі
4) 4.Сенсорлық рецепция
5) Экологиялық рецепция
6) Рецепторлардың жіктелуі
7) Рецепторлардың қасиеттері
8) Рецептивтік өріс, қасиеттері
Қорытынды
Пайдалаылған әдебиеттер

Лиганд - рецепторлық арақатынасының механизмі.
Эффекторлық жасушаның рецептор-ларының лигандылармен байланысу кезеңі
бастаушы кезең болып саналады. Рецепторлар мембранада, цитоплазмада
немесе ядрода орналасады.
Мембраналық рецепция
Мембрананың липидті қабатындағы ерімейтін заттар жасушаға тек қана
тасымалдаушылардың қатысуымен енеді, оны ферменттік жүйе жүзеге асырады.
Лиганда + Рецептор→ аденилатциклаза ферментінің белсенуі → мембрана АҮФ →
циклдік аденозинмонофосфаттың пайда болуы (цАМФ) → Жасушаішілік
ферменттік жүйенің белсенуі→ арнайы жасуша белоктарының синтезі.
Ядролық рецепция
Липидте еритін заттар мембрана арқылы өтіп, цитоплазмада рецептор-лық
белоктармен байланысып, “лиганда+ рецептор” - кешенін түзеді. Ол ядроға
еніп, генетикалық деңгейде гормондардың әсерін жүзеге асырады.
Экологиялық рецепция
Әртүрлі экологиялық ерекшеліктер әсеріне байланысты жануарлар
организмінде сол сыртқы ортаға бейім-делуді қамтамасыз ететін
рецепторлар өте жақсы дамыған (жылан, кальмар -инфрақызыл сәуле,
иттер-иіс, жарқанат, кит-ультрадыбыс, құстар-электромаг-нитті
өріс).
Тітіркендіргіш түріне байланысты (есту, көру, хемо, баро,вольюмо);
Орналасуына байланысты (экстеро-интеро-проприо);
Стимулға жауап қайтару механизмі бойынша (біріншілік және екіншілік
сезу);
Тітіркендіргіш әсеріне байланысты жанасу (тері), дистантты (көру,
есту).

Рецепторлар қасиеттері
1. Адекватты тітіркендіргіштерге арнайы және жоғары сезімталдығы
(төменгі жіне жоғары табалдырығы);
2. Адекватты емес тітіркендіргіштерді қабылдау қабілеті "арнайы
энергия " заңы;
3. Модальдық (мономодальды, дәм сезу, полимодальды, тері
ноцирецепторлары
4. бейімделу;
5. Жоғары функциональдық мобильділік;
Рецепторлар әрекеті.
Рецепторлық алаңның қасиеттері:
Қызметтің сенімділігі;
Рецепторлық алаңдағы барлық рецептор-ларды максимальды тіттіркендіргенде,
афференттік талшықтан, тек қана бір рецепторлдан, өте қысқа латенттік
кезеңмен шығады;
Рецепторлық алаңда басқада тітіркендір-гішті жан-жақты бағалау;
Рецепторлардың перифериялық әрекеті. латеральдық тежелу.
Ми мен жұлынның жүйке талшықтарын
3 топқа бөледі:
1) Ассоциативтік - бір жақта орналасқан ми мен жұлынның жүйке
орталықтарын байланыстырады.
2) Комиссуральдық - оң және сол жарты шарлардың орталықтарын
байланыстырады.
3) Жоғары кететін (сезгіш) және төмен кететін (қозғалтқыш) жолдар
Төмен кететін (қозғалтқыш) жолдар:
1) Қыртыс-жұлындық (пирамидалық) тракт: бас миының қыртысты → бас миы
жүйкелерінің қозғалтқыш ядролары → жұлын бағанасының бүйір ашалары →
бұлшық еттер;
2) Экстрапирамидалық тракт: бас миының қыртысты → бас миы, жұлын
жүйкелерінің қозғалтқыш ядролары → бағана, жұлын→ бұлшық ет.
Сыртқы және ішкі тітіркенуді қабылдап талдайтын сезімтал жүйкелер жиынтығын
физиолог ғалым И.П.Павлов анализатор деп атады. Сезім мүшелерін кейде
сенсорлық жүйе деп те атайды (латынша - сезу, түйсіну).
Сезім мүшелері (органы чувств, сенсорные органы); (органұм сенсұұм, лат.
органон — мүше, ағза; сенсұұм — қабылдау, сезу) — ішкі және сыртқы ортаның
түрлі әсерлерін қабылдайтын сезім жүйесі талдағыштардың (анализаторлардың)
шеткі бөлігі, яғни рецепторлар
Рецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін
ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты:
экстерорецепторлар және интерорецепторлар болып екіге бөлінеді.
1.Экстерорецепторлар - организмге қоршаған сыртқы ортадан келетін
тітіркендіргіш әсерлерін қабылдайды. Оған дәм сезімі, иіс сезімі, сипап
сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау рецепторлары жатады.
2. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпаларда, қан және лимфа
тамырлары қабырғаларында орналасып, осы мүшелерден келетін тітіркеністерді
қабылдайтын сезімтал құрылымдар. Олар организмдегі зат алмасуды қамтамасыз
ететін мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын реттейді. Интерорецепторлардың
жеке арнайы түрі — проприорецепторлар. Олар тірек-қимыл аппараты мүелеріне
(қаңқа сүйектері, бұлшықеттер, буындар) әсер ететін тітіркендіргіштерді
қабылдайды
Сезім мүшелері (органы чувств, сенсорные органы); (органұм сенсұұм, лат.
органон — мүше, ағза; сенсұұм — қабылдау, сезу) — ішкі және сыртқы ортаның
түрлі әсерлерін қабылдайтын сезім жүйесі талдағыштардың (анализаторлардың)
шеткі бөлігі, яғни рецепторлар.
Рецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін
ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты:
экстерорецепторлар және интерорецепторлар болып екіге бөлінеді.
Экстерорецепторлар - организмге қоршаған сыртқы ортадан келетін
тітіркендіргіш әсерлерін қабылдайды.
Оған дәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау
рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпаларда, қан
және лимфа тамырлары қабырғаларында орналасып, осы мүшелерден келетін
тітіркеністерді қабылдайтын сезімтал құрылымдар. Олар организмдегі зат
алмасуды қамтамасыз ететін мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын реттейді.
Интерорецепторлардың жеке арнайы түрі — проприорецепторлар. Олар тірек-
қимыл аппараты мүелеріне (қаңқа сүйектері, бұлшықеттер, буындар) әсер
ететін тітіркендіргіштерді қабылдайды.
Көздің құрылысы
Алыстан және жақыннан көргіштікАдамның тіршілігі сыртқы ортамен тығыз
байланысты. Қоршаған ортада болып жатқан ақпараттар ағынын жүйкелер
сезімтал ұштары (рецепторлар) арқылы қабылдайды.
Тітіркендіргіш (түршіктіргіш, қоздырғыш) әр түрлі заттардың (ине, ыстық,
суық, қатты дыбыс және т. б.) денеге (ағзаға) әсері. Рецептор сезім
мүшелерінің (анализаторлардың) шеткі бөлімдері, ол сыртқы және ішкі деп 2-
ге бөлінеді. Сыртқы рецептор (жүйке ұштары) терінің үстіңгі (беткі)
қабатында болады, тітіркендіргіштерді сыртқы ортадан қабылдайды. Мысалы,
қолдағы теріге инемен әсер етсе, адам дереу қолын тартып алады. Ішкі
рецепторлар ағзаның ішінде, ішкі мүшелерде (жүрек, ішек-қарын, қантамырлары
және т.б.) болатын құбылыстарды хабарлайды.
Адамда 5 түрлі сезім мүшелері бар, олар: көру мүшесі - көз; есту мүшесі -
құлақ; иіс сезу мүшесі - мұрын; сипап сезу (түйсіну) мүшесі - тері; ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.