ҚР-ҒЫ МЕМЕЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕ

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .5
1.1 Мемлекеттік қызмет мемлекеттік басқаруды жүзеге асыру құралы
ретінде
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Мемлекеттік қызметтің ұғымы, маңызы және
қағидалары ... ... ... ... ... .9
1.3 Мемлекеттік қызметтің заңнамалық негіздері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

2 ҚР-ҒЫ МЕМЕЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .17
2.1 Мемлекеттің қызметтің Франциядағы ұйымдастырушылық
тәжірибесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2 Мемлекеттің қызметтің шетелдік тәжірибесін Қазақстан жағдайында
қолдану
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...24

3 ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕ НЕГІЗІНДЕ ҚР МЕМЕЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТ ЖОЛДАРЫН
ЖЕТІЛДІРУ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..30

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..31

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасындағы әкімшілік реформалардың басымдылықты
бағыттары мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру болып табылады.
Осыған байланысты Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстанның 2030
жылға дейінгі Даму стратегиясында еліміздің даму басымдықтарының бірі
ретінде кәсіби үкімет пен мемлекеттік басқару және мемлекеттік қызметтің
тиімді жүйесін құруды анықтады .
Қазақстан Республикасы егемендік алған кездің алғашқы жылдарында–ақ
мемлекеттік қызметті дамыту мәселесі қолға алынған болатын. Бірақ оның
заңнамалық негізі әлі де болса жетілдірілмеген еді. 2002 жылы қабылданып,
2003 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енген Мемлекеттік қызмет туралы
Қазақстан Республикасының Заңы қызметтің осы түрінің кеңінен дамуына жол
ашып берді. Содан бері қарай мемлекеттік қызмет саласында көптеген
нормативтік-құқықтық құжаттар қабылданып, іске асырылды да.
Қазақстан кең көлемді территорияны иеленеді, осыған байланысты
еліміздің аймақтары табиғи байлықтарының қалыптасуына, климаттық
жағдайларына және т.б. негізделген әртүрлі экономикалық әлеуетке ие.
Сонымен қатар аймақтар демографиялық, этникалық және тарихи ерекшеліктері
бойынша бөлінеді. Осыларға байланысты мемлекеттік қызметті дамытуда да
басқа елдермен салыстырғанда өзіндік ерекшеліктері болады. Осыған орай
мемлекеттік қызметтің даму барысын зерделей отырып, оны болашақта дамыту
мәселелерін қарастыруға деген қажеттілік туындайды.
Мемлекеттік басқарудың тиімді жүйесін құруға қойылып отырған жаңа
талаптар мемлекеттік қызметтің жағдайын зерттеу, сонымен қатар мемлекеттік
қызметшілердің мәртебесіне қатысты мәселелерді зерделеу қажеттігін
негіздейді. Осылардың барлығы да Курстық жүмысдық тақырыптың өзектілігін
негіздейді.
Елбасымыз Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік
саясаттың ең басты мақсаты деп аталатын Қазақстан халқына Жолдауында атап
көрсеткенiндей: Үкімет әкімшілік реформада көзделген Қазақстанның
мемлекеттік басқару жүйесін үздік халықаралық тәжірибені ескере отырып,
нәтижелілік, ашықтық және қоғам алдындағы есептілік негізінде дамыту
жөніндегі шараларды жедел қарқынмен іске асыруға тиіс.
Курстық жұмысының мақсаты – Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік
қызметті ұйымдастырудағы шетелдік тәжірибе теориялық негіздерін қарастыру
негізінде қазіргі жағдайдағы мемлекеттік қызметтің даму барысын талдау
және оның тиімділігін арттыру жөнінде ұсыныстар жасау болып табылады.
Осы мақсатқа жету үшін келесідей міндеттерді шешу көзделеді:
- мемлекеттік басқаруды жүзеге асыру субъектісі ретіндегі мемлекеттік
қызметтің сипатын айқындау;
- мемлекеттік қызметтің мәнін, ерекшеліктерін және қағидаларын
қарастыру;
- мемлекеттік қызметтің заңнамалық негіздерін талдау;
- экономика мен әлеуметтік саланы дамытудағы мемлекеттік қызметтің
орнын айқындау;
- мемлекеттік қызметшілердің кәсіби біліктілігін көтеру жағдайын
талдау;
- мемлекеттік басқару жүйесіндегі әкімшілік реформалардың
тиімділігін қарастыру;
- мемлекеттік қызметтің шет елдік тәжірибесін саралай отырып, оны
Қазақстан жағдайында қолдану мүмкіндіктерін айқындау;
- мемлекеттік қызметтің тиімділігін арттыру шаралары жөнінде ұсыныстар
жасау.
Курстық жұмысының объектісі – Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік
қызмет. Зерттеу пәні - мемлекеттік қызметті жүзеге асыру барысында
қалыптасатын қатынастар. Курстық жүмыс жұмысы кіріспеден, негізгі үш
бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Жұмыстың бірінші бөлімінде мемлекеттік қызметтің рөлі мен мәні,
ерекшеліктері қарастырылған. Сонымен қатар жұмыстың бұл бөлімінде қазіргі
кезеңде өзекті проблемалардың біріне айналып отырған мемлекеттік қызметтің
заңнамалық негіздерімен байланыстырыла отырып қарастырылады.

1 МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1 Мемлекеттік қызмет мемлекеттік басқаруды жүзеге асыру құралы
ретінде
Тәуелсіз мемлекет ретінде Қазақстанның алғашғы жылдарында басымдылықты
көңіл мемлекеттілікті бекіту, күшейтуге, халықаралық аренада орын алуға,
әлеуметтік экономикалық сферда реформалар жүргізуге аударылды. Дамудың
қазіргі кезеңінде, яғни тәуелсіздіктің жалпы ұлттық негізі құрастырылған
кезде басымдылықты тапсырмалардың бірі мемлекетік қызметті дамыту болып
табылады.
Мемлекеттік қызметтің даму барысын зерттемес бұрын, мемлекеттік
басқару, оның қағидалары мен қызметтері, әдістері және т.б түсініктерін
анықтауға тоқталған жөн.
Нарықтың азаттық, бәсеке және демократиялық тәртіп барын сипаттайтын
қазіргі экономикада маңызды орын мемлекеттік ықпалға берілген.
Осыған байланысты мемлкеттік басқару нарықтық механизмнің тиімді қызмет
етуін; таза нарықтық механизмдерді қолдану мақсатсыз және тиімді емес
әлеуметтік, экологиялық және басқа сфераларды ретеуді; әлемдік масштабында
мемлекеттілікті және мемлекет позициясын бекітуді күшейтуге қызмет етуі
керек.
Мемлекеттік басқару – мемлекеттің өзінің органдар және лауазымды
тұлғалары арқылы қоғамдық процесстерге, адамдардың танымына, іс-
әрекеттеріне және қызмет етулеріне бағытталған, ұйымдастырушылығына әсер
етуі керек. Ол қоғамда субьективті фактор шегінде жүзеге асырылады және
билікті құрылым негізінде ұйымдасқан адамдардың материялдық әлеуметтік және
басқа өнімдерінің (тұтыну құндылықтарының) ұдайы өндіріс салаларында қызмет
ететін адамдарды басқару әсерін білдіреді.
Мемлекеттік басқару тероиясындағы атақты маман Г.В Атаманчук осы мәселе
бойынша келесі мәселені береді: мемлекеттік басқару бұл – мемлеукеттің
адамдардың қоғамдық өмірін реттеу, сақтау немесе қайта құру мақсатында
тәжрибелік, ұйымдастырушылық және реттеушілік әсері.
Бұл анықтама мемлекеттік басқарудың үш қасиетін қамтиды: а) іс-
әрекеттін жүзеге асыру кезінде ол билікке басымдылық беретін
ұйымдастырушылық күшіне сенеді; б) басқарушылық әсерінен оның маңызды
тамырлы процестерін құбылыстарын, өзара байланысын реттей отырып, қоғамға
өзінің ықпалын көрсетеді; в) жүйелі қызмет етеді себебі екі күрделі
құрылымдардың, мемлекеттік басқару аппараты мен қоғамның жариялы қызмет
етуін біріктіреді.
Француз ғалымы Р.Грегори монографиясында мемлекеттік басқаруға
мемлекеттік биліктің арнайы агенті болып қызмет ететін барлық қоғамның
мүдесіне дамуды реттеуге бағытталған ерекше әлеуметтік қызмет - деп
анықтама берген.
Қазіргі уақытта мамандардың көпшілігі мемлекеттік басқару мен
мемлекеттік әкімшілік биліктің үш сферасын – заң шығарушы, атқарушы және
сотпен байланысты деп санайды. Мұндай бағытты Д. Вильсон, У.Дмон, Р.Горд,
Д.Гринбурд, Р.Григори, Л.Нигро, Ф.Нигро, М.Роскин, ұсынады.[17] Бұл
көзқарас әсіресе американ ғалымы Л.Нигро мен Ф. Нигронның Қазіргі
мемлекеттік әкімшілік атты монографиясында анық бейнеленген. Авторлар
мемлекеттік қызметке жан-жақты анықтама берген: мемлкеттік әкімшілік –
мемлекеттік істердегі 1) заң шығарушы, атқарушы, сот және олардың өзара
әсерімен байланысты. 2) мемлекеттік саясатты қалыптастыруағы маңызды мәнге
ие және саяси процестердің бір бөлігі болып табылатын 3) жеке секторлардың
әкімшіліктер ерекшеліктерін; 4) әртүрілі компаниялар мен ұймдарда жұмыс
істейтін жеке топтармен және индивиттермен тығыз байланысты ұйымдастырылған
топтық әрекеттерді білдіреді .
Мемлекеттік басқару жүйесі қоғамдағы әлеуметтік процестерді мемлекеттік
басқаруды ұйымдастыруды зерттейтін ғылыми пәнді білдіреді. Мемлекеттік
басқару пәні саяси жүйе мен территроияның жалпылығымен байланысты
адамдардың өндірістік, әлеуметтік және рухани өмір сүруіне әсер етудің
нысандары мен әдістері болып табылады.
Мемлекеттік басқару ұдайы өндірістердің барлық жақтарына әсер етеді;
өнірістік қатынастардың негізіне мемлекеттік нысандарын қояды.
Мемлекеттік басқару мемлекеттің саясатын жүзеге асыру, олардың
қызығушылықтарын қамтамассыз ету бойынша мемлекеттік органдардың тәжрибелік
қызмет етуінде көрінеді. Ол табиғи еңбек матиралдық ресурстарды қолданады,
халық шаруашылығы және әлеуметтік сфера салаларын басшылыққа алуда,
азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті қорғауды
жақсартуға бағытталған. Мұнда ұйымдастыру, жоспарлау, үйлестіру, талдау
қызметтері орындалады және сендіру,ынталандыру, күштеу, жазалау әдістері
қолданылады.
Мемлекеттік басқару жүйесінің әдістері – бұл қағидалар құралддар мен
тәсілдердің органикалық жиынтығы. Талдаудың негізгі әдістері – жүйелі
талдаулар, синтез, анология, салыстыру, байқау тәжрибе және т.б.
Мемлекеттік басқару саяси, құқықтық экономикалық әдістер жүйесі ретінде
адамдардың қоғамдық қызметін оптималдауға және олардың қажеттіліктерін
максималды қанағаттандыруға бағытталуы керек. Жоғарғы ирархиялық құрылымның
басқарушылық әсері басқарушы жүйесімен тікелей байланыстар арқылыы жүзеге
асырылады. Басқарушы әсерге баламалы ықпал байланыс бойынша түсетін
ақпаратпен анықталады.
Мұнда басқару субьектісі – мемлекеттік басқару органдар жүйесі мен
оларда қызмет ететін лауазымды тұлғалар, ал объектісі – қоғамдық процесстер
адамдар, шаруашылық етуші субьектілер және т.б болып табылады.
Ресей ғалымы А.В Пикулькин мемлекеттік басқарудың негізгі қағидаларын
көрсеткен:
1. Өкілеттіліктің жауапкершілікпен үйлесімділігі;
2. Бас звеноны бөлу;
3. Кешенділік;
4. Басқарушылық;
5. Бірлестік;
6. Иницативтік;
7. Мақсатпен оған жету құралдарының сәйкестігі;
8. Шешім қабылдау уақыттылығы;
9. Сызықтық және функциялларды үйлесімділігі;
10. Жаңа мәселелер туындайтындай басқарушылық тапсырмалар шешілуі
керек.
Отандық экономист Дауранов Н.Н мемлекеттік басқарудың келесі
қағидаларлын атап көрсететді;
1. Мақсатқа бағытталғандық;
2. Орталықтандыру мен орталықсыздандырудың оптималды қатынасы;
3. Бәсекелі таңдау, басқарушылық кадрлерді дайындау және бекіту;
4. Басқарушылық ақпараттың сенімділігі мен уақытылығы;
5. Басқару мақсаты мен қызметтерімен ақпаратың сәйкестігі;
6. Динамикалық тепе-теңдік;
7. Қабылданған шешімдердің дұрыстығы;
8. Жауапкершілік;
9. Кезеңдік пен кері байланыс;
10. Кешенділік
11. Иерархиялық пен бөлінушілік;
12. Басқаруды ұйымдартырудың ескі нысандарынан жаңасына көшу.
Мемлекеттік билік органдары жүйесі ішкі және сыртқы қызметтерді
ұйымдартырушылық және орындау мақсатында қалыптасады.
Жалпы қабылданған квалификациялауға сай, ішкі қызметерге жатады:
экономикалық, саяси, әлеуметтік, экологиялық салық салу және қаржылық
бақылау, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, заңдылық пен
тәртіпті қамтамассыз ету.
Сыртқы қызметтер қамтиды: әлеуметтік экономикаға интеграция, мемлекет
қорғанысы, қандайда бір мәселені (экогогиялық, шикізаттық, энергетикалық,
демографиялық және т.б) шешудегі еліміздің басқа мемлекеттермен қарым
қатынасы.
Отандық ғалым Кубаев К.Е мемлекеттің келесі қызметтерін бөліп
қарастырады: қорғаныс пен құқық қорғаушылық қызметі және конфликтерде
үшінші жақ болады; қоғамдық игіліктерді өндіру; меншік құқығы спецификасы
мен оны қорғау; ақпаратық құрылымды қалыптастыру; тауар қозғалысы
арналарының инфрақұрылымын құру; Францияа айналысы жүйесін қосқандағы шара
мен әдістердің меншік стандарттарын жасау.
Атқарушы билік органдары оларға басқару элементтері берілген жиынтық
бойынша бөлінеді және өзінің статусы бойынша министрлік, комитет, агенство
және басқа да болуы мүмкін. Әртүрілі критериялар – қызмет ету нысаны,
билікті бөлу қағидасы, ирархия, өкілеттілік мерзімі құзретін жүзеге асыру
тәжрибесі және т.б бойынша мемлекеттік органдарды топтау нұсқасы суретте
берілген.
Әлемнің барлық елдеріндегідей біздің мемлекеттің басқару құрылымы
шығындар мен оған қарсы әдістер жүйесін қолданатын билікті бөлу қағидасына
негізделген. Қазақстан Республикасының Конституциясының 3-бабында;
Республикада мемлекеттік билік жалпыға бірдей, конституция және заңдар
негізінде жүзеге асырылады - делінген. Оны келесідей бейнелеуге болады.

Cурет 1. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік биліктің бөлінуі

Мемлекеттің мәні, адамдар өміріндегі оның орны мен рөлі жөнінде өткен
ғасырда либералдар мен этатистер арасында туындаған пікірталас жалғасын
табуда. Мемлекетті бұрынғыдай күштеу машинасы, қысым көрсету құралы ретінде
біржақты түсіндіру әлі де болса сақталуда. Қазіргі кезде мемлекет көбінесе
қолында билігі бар саяси күштердің немесе тұлғалардың меншігі ретінде
қарастырылады. Кейбір мемлекеттанушы ғалымдар мемлекетті әрбір адамға
қайырым жасауға міндетті, жалпыға бірдей игілікті қамтамасыз ететін құрылым
ретінде сипаттайды.
Мемлекет көптеген ғылыми пәндермен: мемлекет және құқық теориясымен,
әкімшілік құқық, саясаттану, әлеуметтік басқару ғылымымен зерделенетін
көпқырлы құбылыс. Әрбір ғылым мемлекеттік басқару органдарының қызметінің
белгілі бір аспектісін, олардың құрылымын, мазмұнын, бағытталуын зерттейді.
Мемлекет қызметінің маңызды бағыты – адамдардың қоғамдық өмірін
басқару. Ал адамдардың қоғамдық өмірі мемлекеттік басқару теориясының
объектісі мен зерттеу заты болып табылады. Сондықтан да мемлекетті әрбір
адам қоғам нысаны ретінде қарастырады. Ол адамдардың қоғамдық қатынастар
жүйесімен байланысты, олардың сана-сезіміне, тәртібіне және қызметіне
қатысады, белгілі бір аумақта өмірді, оның ішінде экономикалық өмірді
ұйымдастыруға әсер етеді. Мемлекет мемлекеттік шекарамен белгіленген
аумақта өмір сүретін адамдарды біріктіреді және олардың өзара іс-әрекетін
қамтамасыз етеді.
1.2 Мемлекеттік қызметтің ұғымы, маңызы және қағидалары
Мемлекеттік басқару - адамдармен, басқа адамдардың арасындағы қатынас
негізінде жүзеге асырылады. Сондықтан, мемлекеттік басқаруға барлық
азаматтар қатысады. Қоғамды басқарудағы адам статусы, оның басқару
объектісі немесе субъектісі ретінде қатысумен ерекшеленеді. Мемлекеттік
басқарудың субъектісі – қоғамда мемлекет атынан, мамандандырылған негізде
мемлекеттік қызметті , басқарушылық функцияларын жүзеге асыратын тұлға. Бұл
функциялар басқарудың объектісі болып табылатын түрлі ұйымдық – құқықтық
нысандағы адамдар қатысымен іске асады. Сондықтан мемлекеттік басқару
персоналының сапалы құрамы қоғамды басқаруды тиімді, жоғары деңгейде
жүргізудің көзі болып табылады.
Мемлекеттік аппарат кадрлары материалды және рухани игіліктерді
өндірмейді. Бірақ олардың рөлі өндірісті ұйымдастыруда, қоғамның басқа да
салаларында өте маңызды.
Мемлекеттік қызмет - мемлекеттік органдардағы мемлекеттік
қызметшілердің мемлекеттік билік міндеттері мен қызметтерін жүзеге асыруға
бағытталған өкіметтіктерін атқаруы бойынша қызметі. Мемлекеттік
қызметшілердің мамандандырылған қызметінің өзіне тән сипаттары бар.Оның
бірі қызметтік функция, яғни оның жұмысы қызметтің белгісі бір түріне
негізделеді. Келесі сипаты мемлекеттік орган қызметінде мемлекеттік
қызметшінің жеке еңбектік қатысуы. Басқа сипаты - мемлекеттік органның
регламентіне, ішкі еңбек тәртібіне тұлғаның мойынсынуы, тәуелді болуы. Ол
өз кезегінде заңмен реттеледі. Ішкі еңбек тәртібінің ажырамас элементі-
субординация жүйесі, яғни қызмет бабы бойынша төменгі сатыдағы қызметшінің
жоғарыдағыларға бағынуы. Соңғы сипаты - қызметшінің еңбек ақысы. Еңбек
ақының келесі ерекшеліктері бар: еңбек сапасы және мөлшеріне байланысты
төленеді, алдын-ала белгіленген нормалармен жасалады, төлемнің негізгі
бөлігі мемлекеттік органның штаттық тәртібімен анықталады, ал қосымшасы
мемлекеттік қызметшінің мамандық деңгейіне, басқа да шарттарға байланысты.
Мемлекеттік қызметтің жалпы сипаттарымен қатар, арнайы ерекшеліктері
белгілі:
- мемлекеттік қызмет- мемлекеттің міндеттері мен функцияларының ел
ішінде, сондай-ақ елден тыс жүзеге асуымен байланысты;
- экономика салалары, әлеуметтік сфера және әкімшілік-саяси құрылыс
дамуы бойынша мемлекеттің міндеттері мен функциялары мемлекеттік
қызметшілер іс-әрекеті арқылы жүзеге асады;
- қоғамда басқару функцияларының жүзеге асуын қамтамасыз ететін, арнайы
құрылған аппарат шеңберінде мемлекеттік қызмет жүзеге асады;
- мемлекеттік қызмет спецификасы басқарушылық функциялардың жүзеге
асуымен байланысты;
- мемлекеттік қызметшілер мемлекеттік – биліктік өкілеттерге ие;
- мемлекеттік қызмет қатаң түрде Конституция нормаларына, ҚР
Президентінің Жарлықтарына, заңдарға негізделеді;
- мемлекеттік қызмет - практикалық, ұйымдастырушылық қызмет, атқарушылық
сипатқа ие;
- мемлекеттік қызмет- бөлгіштік сипаттағы қызмет. Бөлгіштік қызмет –
қажетті жағдайда басқару актілерін шығару;
- мемлекеттік қызмет - саяси емес сипатта, яғни мемлекеттік қызметшілер
лауазымдық міндеттерін атқарған кезде заңдардың талаптарын басшылыққа
алады және саяси партиялардың, қоғамдық бірлестіктер мен олардың
органдарының шешімдеріне байланысты болмайды.
Жоғарыда келтірілген сипаттар өз жиынтығында мемлекеттік қызметті
күрделі мамандандырылған қызмет ретінде көрсетеді.
Мемлекеттік қызмет адамдардың спецификалық мамандандырылған қызметі
ретінде белгілі бір қағидаларға негізделеді:
1. Заңдылық, яғни мемлекеттік қызметшілердің Конституцияның, заңдардың
жүзеге асырылуын міндетті түрде қамтамасыз етуі;
2. Қазақстандық патриотизм. Мемлекеттік қызметтегі адамдар өз халқының
салт- дәстүрін сақтап, өз елінің патриоттары болуы керек;
3. Мемлекеттік өкіметтің заң шығырушылық атқарушылық және сот
тармақтарына бөлінуіне қарамастан, мемлекеттік қызмет жүйесінің
біртұтастығы;
4. Азаматтар құқықтарының, бостандықтарының және заңды мүдделері
алдындағы басымдығы;
5. Жалпы қол жетімділік, яғни Республика азаматтарының мемлекеттік
қызметке қол жеткізуге және өз қабілеттері мен кәсіби даярлығына
сәйкес мемлекеттік қызмет бойынша жоғарылатуға тең құқығы;
6. Азаматтарының мемлекеттік қызметке кіруінің еріктілігі;
7. Мемлекеттік қызметшілердің кәсібилігімен жоғары білімділігі;
8. Мәні бірдей жұмыстарды орындағаны үшін еңбекке ақыны тең төлеу;
9. Жоғары тұрған мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар өз өкілеттігі
шегінде қабылдаған шешімдерді орындайдың бағынысты мемлекеттік
қызметшілермен төменгі мемлекеттік органдардың қызметшілері үшін
міндеттілігі;
10. Мемлекеттік қызметшілердің бақылауда болуы және есептілігі;
11. Мемлекеттік құпиялар немесе заңмен қорғалатын өзге де құпия болып
есептелетін қызметті қоспағанда, қоғамдық пікір мен жариялылықты
ескеру;
12. Мемлекеттік қызметшілердің құқықтық және әлеуметтік қорғалуы;
13. Мемлекеттік қызметшілерді қызметтік міндеттерін адал, ынталы
атқарғаны, ерекше маңызды және күрделі тапсырмаларды орындағаны үшін
көтермелеу;
14. Мемлекеттік қызметшілерді қызметтік міндеттерін орындамағаны үшін және
өздерінің өкілеттігін асыра пайдаланғаны үшін жеке жауаптылығы;
15. Мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыруды үздіксіз жүргізу
қағидасы.
Көрсетілген қағидалар өзара байланысты, бір-бірін толықтырады және
мемлекеттік қызмет институты құрылып, қызмет атқаратын негіз салушы
талаптарының бірегей жүйесін құрайды.
Енді мемлекеттік қызметті атқару барысында орындалатын мемлекеттің
түрлі негізгі функцияларына тоқталайық.
Экономикалық функцияда шаруашылық жүргізу саласындағы мемлекеттің рөлі
толық көрініс тапқан. Бұл функция Қазақстанның экономикалық механизімін
түбірлі өзгеріске ұшыратқан нарықтық реформаға негізделген. Өткен жылдарда
нарықтық қатынастардың кейбір маңызды элементтері: экономикалық бостандық,
меншік құқығы, тауарлар мен қызмет нарығы белгіленген болатын. Сонымен
қатар экономикалық процестерге мемлекеттің араласуының оңтайлы әдістерін
іздестіру, нарықтық механизмге сәйкес келетін тиімді мемлекеттік реттеуді
ұйымдастыру қажеттілігі туындады. Экономикаға толық басқару жүргізген
әміршіл-әкімшіл мемлекеттің шаруашылық-ұйымдастырушылық функциясымен
салыстырғанда қазіргі кездегі мемлекеттің экономикалық функциясының басты
ерекшелігі де осы.
Бүгінде экономикалық функция адамға, мемлекетке, әлемдік нарыққа аса
қажетті өнімдерді өндіретін экономиканың құрылымын қайта құру, әлемдік
нарықта бәсекеге қабілетті және Қазақстан үшін стратегиялық, әлеуметтік
маңызды өндіріске қолдау көрсету, өндірушілерді, оның ішінде шағын
кәсіпкерлікті қолдау, мақсатты бағытталған инвестициялық саясат, ішкі және
әлемдік нарықта қазақстандық компаниялардың мүдделерін қорғау, аграрлық
секторда жүргізілген реформалар, ең алдымен, жерге деген жеке меншік
құқығын қамтамасыз ету, инфляция қарқынын төмендету және баға өсуін тежеу
сияқты мемлекет қызметінің бағыттарын қамтиды.
Әлеуметтік функция адамның еркін дамуына және оның тіршілік етуінің
қалыпты жағдайын жасауға бағытталған. Елдегі адамдардың еңбегі мен
денсаулығын қорғауды, еңбекақының кепілденген төменгі мөлшерін белгілеуді,
отбасына, ана мен балаға, мүгедектер мен қарт адамдарға мемлекеттік қолдау
көрсетуді қамтамасыз етуді, әлеуметтік қызмет көрсету жүйесін дамытуды,
мемлекеттік зейнетақы, жәрдемақы және басқа да әлеуметтік қорғау
кепілдіктерін белгілеуді мемлекет өз мойнына алады. Сонымен бірге
мемлекеттің әлеуметтік функциясы халықтың өмір сүру деңгейін
тұрақтандыруға, кедейшілікпен және жұмыссыздықпен күрес жүргізуге
бағытталған.
Мемлекеттің мәдениет, ғылым мен білім беруді дамыту функциясы мәдениет
пен әдебиеттің, өнер, театр, кино, музыка, денешынықтыру мен спорттың,
радио, телевидение және басқа бұқаралық ақпарат құралдарының дамуына
мемлекеттік қолдау көрсетуді, тарихи-мәдени мұраны, тарихи кешендерді,
қорықтық аумақтарды, музейлерді сақтауды және қорғауды қамтиды. Ғылымның
дамуына, нарықтық жағдайда оның табиғи интеграциялануына мемлекеттік
қолдау көрсету, ғылыми ұжымдар мен әр түрлі бағыттағы мектептердің
шығармашылық қызметіне тиімді жағдайлар жасау, жаңа технологиялар мен
фундаментальды теориялық зерттеулердің дамуын қолдау, жоғары мектептің
ғылыми потенциалын тиімді қолдану, жалпы білім беретін мектептердің
жұмыстарын жақсарту жөнінде шаралар белгілеу де мемлекеттің аталған
функциясына жатады.
Ғылыми-техникалық революцияның дамуы және оның адамға тигізген
салдары мемлекеттің экологиялық функциясына немесе табиғатты қорғау және
табиғи ресурстарды тиімді пайдалану функциясына деген қажеттілікті
тудыратын объективті фактор болып табылады. Адамдарға орасан зор игіліктер
әкелетін ғылыми техникалық революцияны жедел дамыту қоршаған табиғи
ортаны қоғамдық өндіріске көптеп тартумен байланысты, ал ол өз кезегінде
су және су көздерінің ластануына алып келеді, өсімдіктер мен жануарлар
дүниесіне, адамның денсаулығы мен өміріне қауіп-қатер төндіреді. Осы
жағдайда экология мәселесіне жеке ел шеңберінде ғана емес, сондай-ақ
ғаламдық, халықаралық ауқымда басты назар аударылып, адамзатты сақтау,
қоршаған ортаны қорғау ғаламдық проблемаға айналды. Қоршаған ортаны қорғау
саласындағы қызметті үйлестіру мен мемлекеттік басқару, табиғатты
пайдалануды реттеу, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, қоршаған
ортаның сапасын жақсарту экологиялық функцияның негізгі бағыттарын
құрайды. Мемлекет заңнамалар арқылы табиғатты тиімді пайдаланудың құқықтық
режимдерін белгілейді, азаматтардың салауатты өмір сүретін дұрыс ортасын
қамтамасыз етуді өз міндетіне алады.
Салық салу және салықтарды жинау функциясы мемлекеттің шаруашылық-
ұйымдастырушылық қызметін қарастырғанда қамтылған болатын. Қазақстан
дамуының жаңа кезеңінде аталған функция рөлінің өсуіне, көлемінің ұлғаюы
мен мазмұнының күрделенуіне байланысты экономикалық функциямен тығыз
байланыста бола отырып, жеке негізгі функциялардың біріне айналды. Ол
салықтардың барлық түрі, оның ішінде барлық меншік түріне негізделген
кәсіпорындардың табыс салығы, қосымша қаржылық алым, баж салығы, төлемдер
есебінен мемлекеттік қазынаны қалыптастыру мен толтыруды білдіреді.
Экономикадағы қазіргі кездегі дағдарысты құбылыстар қарастырылып отырған
функцияның алдына қазынаға салықтарды тиімді жинау міндетін қоюда. Бірақ
жағдайдың біртіндеп тұрақтануына байланысты салық функциясының экономикаға
реттеуші ықпалы орын алады.
Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, меншіктің барлық нысандарын,
құқықтық тәртіпті қорғау функциясы. Бүгінгі таңда осы функцияның бір-
бірімен өзара байланысты үш құрамдас бөліктері елеулі өзгеріске ұшырап,
даму үстінде.
Соңғы уақытта тек Қазақстан ғана емес, бүкіл әлем өзгерді. Ғаламдық
тайталастық пен ядролық соғыс қаупінің уақыты өтті. Сәйкесінше біздің
мемлекетіміздің де негізгі сыртқы функциялары өзгерді. Халықаралық
қатынастарда ашықтық және ынтымақтастық арқылы ұлттық мүддені жүзеге
асыру, елдің ішкі дамуы мен реформаларды жүргізуге қолайлы жағдай жасау
қазіргі кезеңдегі Қазақстан мемлекетінің сыртқы саясатының міндеттеріне
жатады. Осыған сәйкес ол келесідей сыртқы функцияларды жүзеге асырады:
елдің қорғанысы, бейбітшілікті қамтамасыз ету және әлемдік тәртіпті
қолдау, ТМД елдерімен ынтымақтастық және тату көршілік қарым-қатынас
жасау, әлемдік экономикаға интеграциялану және әлемдік проблемаларды
шешуде басқа елдермен ынтымақтастықты дамыту.

1.3 Мемлекеттік қызметтің заңнамалық негіздері
Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейінгі жылдарында оның әлеуметтік-
экономикалық өмірінде, экономикалық және саяси жүйелерінде ауқымды әрі оң
бағытта өзгерістер болды. Әрине, мемлекеттік қызметпен байланысты да
көптеген өзгерістер орын алды. Оларды жеке-жеке қарастырып өтейік.
Соңғы кезге дейін заңнамаларда „мемлекеттік қызмет” ұғымының түсінігі
болмады. Заң әдебиеттерінде бұл ұғымға мемлекеттік ұйымдардың (органдардың,
кәсіпорындардың, мекемелердің және т.б.) қызметшілерінің қызметтік
лауазымдарына сәйкес мемлекеттің міндеттері мен функцияларын жүзеге асыруға
бағытталған және мемлекет ақы төлейтін еңбек қызметін орындауы жатқызылды.
Сонымен кез-келген мемлекеттік ұйымдағы барлық қызметшілер мемлекеттік
қызметшілер болып саналады.
Мұндай жағдай 1995 жылға дейін сақталып келді. Қазақстан
Республикасының 1995 жылғы Конституциясы мемлекеттік қызметке кірудің
және мемлекеттік қызметші лауазымына үміткерге қойылатын негізгі қағиданы
белгіледі. 1995 жылы желтоқсанда ҚР Президентінің „Мемлекеттік қызмет
туралы” Заң күші бар Жарлығы шықты – бұл, шындығында, мемлекеттік қызметке
арнайы арналған бір інші норматив тік-құқықтық акт еді. Ол қазіргі кездегі
қолданыстағы 2002 жылғы 23 шілдеде қабылданған „Мемлекеттік қызмет туралы”
Заңмен және оған „өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы” Заңдармен одан
әрі дамытылып, ауыстырылды. Аталған Заңда „мемлекеттік қызметші” мен
„мемлекеттік қызмет” ұғымдарына жаңа мән-мағына берілген. Мемлекеттік
қызметшілерге тек мемлекеттік органдарда, кез-келген мемлекеттік ұйымдарда
емес (мысалы, мемлекеттік жоғары оқу орындарының қызметшілері мемлекеттік
қызметшілер болып саналмайды), мемлекеттік лауазымдық қызмет атқаратын
тұлғалар жатады.
Мемлекеттік органдардың практикалық әрекеті басқарушылық кадрлардың
жеке құрамына, оларды дұрыс таңдап, орналастыруға байланысты. Мемлекеттік
қызметшілердің еңбегін пайдалану сферасы өте кең: Қазақстан Республикасы
Президентінің әкімшілігінен жергілікті өкілетті және атқарушы органдарға
дейін.
Мемлекеттік органның құрылымына сәйкес қызмткерлердің үш тобын бөлуге
болады.
1. Орган жетекшілігі құрамына кіретін,
2. Органның құрылымдық бөлімшелерінде негізгі қызметті жүзеге асыратын;
3. Көмекші топ.
Кейде оларды басқарушы, оперативті және қызмет көрсетуші персонал деп
атайды. Қызметкерлер қызметінің бірегей номенклатурасында еңбек сипатына
байланысты: жетекшілер,мамандар және техникалық атқарушылар деп бөлінген.
Мемлекеттік органның жетекшілік құрамы мемлекеттік мекеме туралы
ережені дайындау бойынша нұсқаумен анықталады. Салалық және функционалдық
бөлімшелерде мемлекеттік органның негізгі қызметімен байланысты қызметтер
біріктірілген және мұнда мамандар жұмылдырылған. Жұмысшылардың үшінші
тобына келсек, мемлекеттік органның қызметін қамтамасыз ететін, техникалық
қызмет көрсететін қызметшілер (лаборанттар, редакторлар, методистер т.б.)
мемлекеттік қызметкерлерге жатпайды.
Мемлекеттік қызметтердің жіктелімі еңбектің функционалды бөлінісі
негізінде оларды топтарға бөлу. Жіктелімнің пәні нақты тұлғалар емес
(қызметкерлер), қызметтің өзі болып табылады. Қызмет міндеттер, функциялар
және құқықтар жиынтығынан тұратын мемлекеттік органның тұрақты құрылымдық
бірлігі. Қызмет штаттық тәртіпке сәйкес атауға ие. Белгілі бір қызметке
тұрған тұлға қызмет атауына ие болады (кадрлар бөлімінің басқарушысы және
т.с.с)
Мемлекеттік қызметтердің жіктелуі белгілі бір шарттарға байланысты.
Шарттардың негізгілері:
1. Мемлекеттік қызметкер өзінің функциялары мен өкілеттіктерін
жүзеге асыратын органның ұйымдық-құқықтық деңгейі;
2. Нақты қызмет үшін белгіленген компетенция көлемі мен сипаты;
3. Мемлекеттік орган құрылымында қызметтің рөлі және алатын орны.
Мемлекеттік қызметкер – заңмен белгіленген тәртіпте республикалық
немесе жергілікті бюджеттен, РеспубликаныңҰлттық банкінен еңбек ақысы
төленетін мемлекеттік орган жұмыскері.
Заңнамада Мемлекеттік қызмет туралы Қазақстан Республикасының заңы
кімге таралатыны анықталған. Олар: Республика Президентінің әкімшілігіндегі
мемлекеттік қызметкерлер; Парламент аппаратында, Үкімет және Жоғары сот,
республиканың басқа да соттары, Конституциялық кеңесі, Республиканың
орталық сайлау комиссиясы аппараттарында; Республика Президентіне тікелей
бағынатын мемлекеттік органдар қызметкерлері; министрліктер, жергілікті
атқарушы органдар және олардың құрылымдық бөлімшелері, маслихаттар және
әкімдер аппаратындағы қызметкерлер. Сонымен қатар, бұл заң Қазақстан
Республикасының Президентіне, маслихаттар депутаттарына таралмайды.
Республика азаматтарының мемлекеттік қызметте кіруге тең құқығы бар.
Мемлекеттік қызметші лауазымына кандидатқа қойылатын талаптар лауазымдық
міндеттердің сипатына ғана байланысты болады және заңмен белгіленеді.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік қызметінің басшысы –
мемлекеттік басқарудағы атқарушы билік органдар жүйесінің бірінші жетекшісі
болып табылады. Мемлекеттік қызмет басшысы арқылы Қазақстан Республикасының
Үкіметі жүргізілетін саясатты іске асырады. Қазақстан Республикасының
орталық және жергілікті атқарушы органдары мемлекеттік қызметкерінің
жетекшілері – сәйкес мекемелерде жетекшілік жүргізеді.
Үкімет әр министрдің саяси міндеттерін анықтайды және мемлекеттік
комитеттің төрағасының міндеттерін белгілеп, бұл міндеттерді Қазақстан
Республикасы Үкіметінің мемлекеттік қызмет басшысына береді. Қабылданған
шешімдердің жүзеге асырылуын бақылауға сәйкес министерлер арқылы
Қазақстан Республикасының Премьер- Министрімен, сонымен қатар, орталық
және жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қызмет жетекшілері арқылы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік қызмет басшысымен жүзеге
асады.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік қызмет басшысын Премьер
- Министр ұсынысымен, Қазақстан Республикасы Президенті тағайындайды.
Осыған байланысты Премьер - Министр кеңсесінің құрылымына тоқталып өтейік:
Премьер- Министрдің жеке секретариаты Премьер- Министрдің персоналды
жұмысын қамтамасыз етуге жауапты, әкімшілік- шаруашылық қызметті қоса,
ақпарат құралдарымен байланыс, Парламетпен байланысты қызмет етеді.
Кадрлар бөлімі - Қазақстан Республикасы Үкіметі Аппараттарында
кадрларды таңдау және орналастыру қызметін атқарады.
Ұйымдастырушылық бөлім халыққа қызмет көрсетудің жалпы ұлттық
стандарттарын дайындауға жауапты. Координация бөлімі жүргізілетін саясатық
даярлану және жүзеге асу процесінде атқарушы билік органдарының
координациясы мен интеграциясын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік қызмет бөлімі
- жетекшілік қызметке тағайындау, жоғарғы ранг басшыларының дайындау және
мемлекеттік қызметкерлердің қызмет бабы бойынша көтерілуін жоспарлау
мәселелерімен айналысады.
Мемлекеттік аппарат құрылымында мемлекеттік лауазымдар құқықтық статус
көзқарасынан бірдей емес. Сондықтан заңнамада мемлекеттік қызметкерлердің
лауазымдарының жіктелімі көрсетілген.
Мемлекеттік қызметшілер лауазымдарының құрамына мемлекеттік
қызметшілердің саяси және әкімшілік лауазымдары кіреді.
Саяси лауазымдарға:
- Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайтын мемлекеттік саяси
қызметшілер, олардың орынбасарлары;
- Қазақстан Республикасының Президентінің палаталары және олардың
Төрағалары тағайындайтын және сайлайтын мемлекеттік саяси
қызметшілер, олардың орынбасарлары;
- Конституцияға сәйкес Президент пен Үкіметтің өкілдері болып табылатын
мемлекеттік қызметшілер;
- Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қызметшілері, олардың
орынбасарлары;
- орталық атқарушы органдармен ведомстволарды басқаратын мемлекеттік
саяси қызметшілер, олардың орынбасарлары атқаратын лауазымдар жатады.
Мемлекеттегі әкімшілік қызметтер үшін санаттар белгіленеді.
Лауазымдардың санаттар мен әкімшілік лауазымдарды санаттарға жатқызу
тәртібін уәкілетті органның ұсынуы бойынша Республиканың Президенті
бекітеді. Мемлекеттік әкімшілік қызметшілерді А,В,С,Д және Е
категорияларына бөледі. А санаты тобына – республика Президенті
әкімшілігінің лауазымдары; В санаты тобына - Парламент палаталары, Премьер-
Министр Кеңесі, Қазақстан Республикасының Конституциялық кеңесі және
Республика Президентінің жұмыстарын басқару аппараттары, Жоғарғы Сот
аппараты лауазымдары; С санаты тобына - тікелей республика Президентіне
бағынышты мемлекеттік органдардың, орталық атқарушы органдардың,
ведомстволардың және аймақтық органдардың лауазымдары; Д санаты тобына -
облыс, аудан әкімдері аппаратының, облыс, аудан соттары аппаратының
лауазымдары; Е санаты тобына - жергілікті атқарушы органдардың лауазымдары
жатады.
Мемлекеттік саясы қызметшілер үшін лауазым санаттары белгіленбейді.
Жалпы, мемлекеттік қызметшіледің негізгі құқықтары мен міндеттері
заңмен белгіленеді. Мемлекеттік қызметшінің негізгі құқықтыры:
- өз өкілеттігі шегінде мәселелерді қарауға және олар бойынша шешімдер
қабылдауға құқылы;
- белгіленген тәртіппен лауазымдық міндеттерді орындау үшін қажетті
ақпарат пен материалдар алуға құқылы;
- лауазымдық міндеттерді атқару үшін ұйымдарда болуға құқылы;
- тиісті бюджет қаражаты есебінен қайта даярлануға және біліктілігін
арттыруға құқылы;
- қызметі бойынша жоғарылауға құқылы;
- әлеуметтік және құқықтық қорғалу;
- мемлекеттік қызметтен өз қалауы бойынша босау т.б.
Құқық көлемі мен сипатына байланысты құқықтық санаттар жалпы және
арнайы болып бөлінеді. Жалпыға – Конституциямен, заңнамалық актілермен
белгіленген құқықтар мен міндеттер, ал арнайыға- мемлекеттік қызметшінің
басқарушылық қатынастарымен белгіленетін құқықтар мен міндеттер жатады.
Мемлекеттік қызметшілерге құқықтарымен қатар, негізгі міндеттер
жүктеледі:
- ҚР Президенті бекіткен тәртіппен мемлекеттік қызметшінің антын беру;
- мемлекеттік тәртіп пен еңбек тәртібін сақтау;
- басшылардың бұйрықтары мен өкімдерін, жоғары тұрған органдар мен
лауазымды адамдардың өз өкілеттігі шегінде шығарған шешімдері мен
нұсқауларын орындау;
- мемлекеттік құпияларды және заңмен қорғалатын өзге де құпияны сақтау;
- мемлекеттік меншіктің сақталуын қамтамасыз ету;
- қызметтік міндеттерін тиімді атқару үшін өзінің кәсіби деңгейі мен
біліктілігін арттыру және т.б.
Мемлекеттік қызметші белгіленген тәртіпке және заңдарға сәйкес,
қызметке кіргеннен кейін бір ай ішінде мемлекеттік қызмет өткеру уықытына
өзінің меншігіндегі коомерциялық ұйымдардың жарғылық капиталындағы үлесті
және осы адамдарға заңды тиесілі Францияаны, сондай-ақ мүліктік жалға
берілген өзге де мүлікті қоспағанда, басқа да мүлікті сенім білдірілген
басқаруға беруге міндетті. Мемлекеттік қызметшінің сенім білдірілген
басқаруға берілген мүліктен, соның ішінде сыйақы, дивидендтер, ұтыстар,
мүлікті жалға беруден және басқа да заңды көздерден түскен табыс нысанында
табыс алуға құқығы бар.

2 ҚР-ҒЫ МЕМЕЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕ

2.1 Мемлекеттің қызметтің Франциядағы ұйымдастырушылық тәжірибесі
Франциядағы мемлекеттік қызметтің дәстүрлері ағылшын – американдықтан
айрықша болып келеді.
Соңғы 250 жыл ішінде француздық тарихта шенеулік маңызды рөлге
иемденді. Франциядағы мемлекеттік қызмет Германиямен қатар континентальді
Еуропаның классикалық сипатына тән. Бюрократизм термині француз тілінен
шыққан.
Франциядағы шенеуліктер мемлекеттің жалдамалы қызметкерлері ретінде
емес, ұлттық мүдделерді басқалардан өзге жақсы түсініп алатын, қорғай
алатын және іске асыра алатын орынға әрқашан талпынды. Бұл қазіргі
француздық мемлекетті қалыптастыру ерекшеліктерімен байланысты. Бурбондар
мен Бонапарттардың абсолюттік режимдері шенеуліктерге сүйкенді, бірақ оған
көптеген революциялық режимдер де қажет болды. Орталықтандыру тұрақты
әкімшілік дәстүрге айналды. Бесінші республикада шенеулік өзінің маңызын
жоғалтқан жоқ. Оның қатарынан шыққандар Президенттік (Помпиду, Жискар д’
Эстен, Ширак) сияқты жоғарғы мемлекеттік орындарға ие болды.
Франциядағы мемлекеттік қызмет ұзақ уақыт бойы 1789 жылы жарияланған
теориялық ашықтығы мен нақты жабықтығымен айрықшаланады. Лауазымды
отбасылар арасында өздерінің балаларын офицерлік қана емес, шенеулік
корпусты толтыру үшін жіберіп отырды. Француздық әкімшілік элитасы
экономикалық және интеллектуалды элита ортасынан артықшылықты толықтыру
тұтас династияларды құру арқылы жүзеге асырылады. Тек соңғы онжылдықтарда
оның демократияландыруы болды.
Мемлекеттік қызмет қатарын толықтыратын түлектерді үйрететін арнайы оқу
орындарының жүйесін құрудың негізін салушы болды. әр түрлі режимдер
өздерінің әкімшілік кадрлардың ұстасын құрды: жоғарғы қалыпты мектеп,
Политехникалық мектеп, Ұлттық әкімшілік мектеп.
Көптеген континентальді Еуропа елдерінде 16 – 18ғ. қалыптасқан
көпбұтақталған шенеулік аппарат абсолюттік режимнің атрибуты болды. Франция
да одан бөлініп қалған жоқ. Бірақ та қызметті мұра ету мен сату тәжірибесі
Полет 17 ғасырдың басында қалыптасқан. Нәтижесінде шенеулік пен жоғарғы
билік қарым – қатынастары қарапайым болған жоқ. Бұл жүйенің кемшіліктері
көрініп тұр, бірақ өз уақытына сай жоғары білікті бюрократияны қызметтер
мұраға берілген жағдайда және министрлерге қатысты жеткілікті тәуелсіздік
жағдайын қамтамасыз етті. Мұрагерлікпен өздерінің орындарын алып тұрған
қызметтік тұлғалар мен соттардың бұл топтары мантия ақсүйектері атына ие
болды, мемлекет пен сарайда жоғарғы орындарын иемденген және көбінесе
әскери қызметте болатын ақсүйектер шпага ақсүйектері деп аталады. Жоғарғы
және төменгі класстан шығушыларға және орынды іздеушілерге қатаң қызметтік
талаптарды қою арқылы қызметтік патенттер иемденушілер өзін қорғауды
қамтамасыз етеді. Міндетті түрде университеттік білімнің болуы керек.
Ұлттық революция қоғамдық қызмет ұйымдастыруында төңкеріс жасады. Адам
мен азамат құқығының декларациясы (1789ж) келесідей жариялады: Барлық
азаматтар заң алдында тең, сондықтан да белгілі бір өзгешеліктер мен өзінің
қабілеттіктеріне сәйкес тең шарттарда қоғамдық қызметке кіре алады. Бұл
жағдай алдыңғы қызметке ие болу тәжірибесіне қарсы бағытталған. Шынымен,
революционерлер тек ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.