БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АҚПАРАТТЫҚ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ЖАЙЛЫ
ЖОСПАР
КІРІПЕ
3
БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АҚПАРАТТЫҚ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
1.1 Компьютерлік суреттердің бастауыш сынып оқушыларының
танымдық әрекет белсенділігін арттырудағы маңызы.
6
1.2 12 жылдық білім жүйесіндегі бастауыш сыныпта информатика
сабағын оқытудың маңызы
14
2. БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ. БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІНІҢ ТҮРЛЕРІ.
2.1 Бейнелеу өнері тарихы.
26
2.2 Бастауыш сынып оқушыларын бейнелеу өнері арқылы
эстетикалық тәрбиеге баулу
35
3.ЖАҢА АУЫЛ ОРТА МЕКТЕБІ БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРЫНЫҢ
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНА КОМПЬЮТЕРЛІК
ТЕХНОЛОГИЯНЫ ЕҢГІЗУ
3.1 бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына компьтерлік
технологияны еңгізу
40
3.2 PAINT графикалық редакторы
47
ҚОРЫТЫНДЫ
59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Адамзат дамуының жаңа кезеңі XXI ғасыр – бұл ақпараттық қоғам
дәуірі, оның негізін компьютерлік технология құрайды. Сол себепті де бүкіл
дүниежүзінде ең алдымен ақпараттық жаһандану үрдісі жаппай етек алуда. Оның
таңғажайып көрінісі болса, адам - компьютер - Интернет байланыс жүйесі
деп атап айтар едік. ҚР-сында осы ақпараттық өркениет үрдісінен шығу үшін
Қазақстан 2030 стратегиясынан бастап, Елбасының дәстүрлі Жолдаулары
бойынша барлық жағдайлар жасалып келеді [1,2]. Атап айтсақ биылғы жылы да
елбасымыз ақпараттандыру мен компьтерді меңгеру жөнінде назардан тыс
қалдырмай ерекше атап өтті. Барша қазақстандықтар үшін компьтерлік
технологияны меңгеру басты орында тұр. Әсіресе, білім беру саласы барынша
ақпараттандыру (информатизация) мақсаты жүзеге асырылып отыр. Бұған қажетті
заңнамалар мен бағдарламалар қабылданған [3].
Әлемдік өркениет жолмен бағытталған Eлбасының 2007 жылғы Жаңа
әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік
стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз
керек десе, ол үшін жаңа ақпараттық технологияларды оқытуды міндет етеді.
әрине сол жылдан бастап елімізде ақпараттандыру өте қарқынды жүріп келеді.
Бір сөзбен айтқанда, басты мақсат білім сапасын арттыру арқылы әлемдік
білім кеңістігіне кіре білу болады. Міне, сондықтан да қазірден бастап,
Объектіге бағытталған тілдер және программалау технология пәндерінде
әлемдік деңгейге жеткізе оқыту талабы қойылып отыр. Осыған сай айта кету
қажет, егер нені оқыту керек? деген сауалға мемлекеттік білім
стандарттары жауап беретін болса, қалай оқыту керек? деген мәселе
мұғалімдер біліктілігімен тікелей байланысты. Соңғы жылдары бастауыш
сыныптарда компьютерлік технологияны еңгізу қарқынды жүріп жатыр. Бірақ та,
оны мектептерде оқыту толығымен іске аса қойған жоқ. Бұл мәселені арнайы
зерттеп көру тұрғысынан аталмыш диплом жұмысының тақырыбы таңдап алынған.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш
сыныптарының бейнелеу өнері сабағына компьтерлік технологияны еңгізу
біршама күрделі болғандықтан оның өзіндік ерекшелігі мен қиын жақтары оқыту
әдістемесінде ойластырылуы керек. Мәселен, оқыту әдістемесінің мазмұны мен
бағыт-бағдарын айқындаумен қатар жаңа идеялар мен технологияларды пайдалану
жолдары қарастырылады. Қазіргі кезде әлемдік білім кеңістігінен өз орнын
алу үшін педогогикалық теорияны және оқыту процесін жетілдіру жұмыстары кең
жүрілуде.
Дипломдық жүмыстың мақсаты: Осыған байланысты Жаңа ауыл орта
мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына компьтерлік
технологияны еңгізу арқылы бүлдіршін балалардың компьютерлік сауаттылығын
артырып, оқыту, ойлау деңгейлерін дамыту болып табылады.
Тәжірибелі зерттеудің барысында оқу – пән ортасының тиімділігін анықтау.
Диплом жұмысында осы проблема теориялық тұрғыдан талданып,
практикалық мысалдар арқылы көрсетіп түсіндіруге талпыныс жасалған. Зерттеу
нәтижесі көрсеткендей, аталмыш Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының
бейнелеу өнері сабағына компьтерлік технологияны еңгізу басынан дұрыстап
оқыту үшін шешімін ойластыратын мынадай ғылыми-практикалық мәселелер тұр.
Олар: бастауыш сыныптарды бейнелеу өнерінің оқу-әдістемелік проблемасын
шешуде заманауй стандартизация принциптерін пайдалану жаңа көзқарас
тұрғысынан алып қарастыру;
Бейнелеу өнерінде қолданылатын қажетті програмаларды жетік меңгеріп,
оқушылады соған баулу. Өйткені, оқушы тек қана қылқалам немесе қарандашпен
емес сондай ақ түрлі суреттермен, оюларды компьютерде де жасай алуын
үйретіп, оларға жағдай жасау.
Осы аталған екі түрлі пікірлер негізінен диплом жұмысының
тақырыбына сәйкес қарапайым графикалық редактор қосымшасын жасауда
программалау тілін оқыту әдістемесін қарастырудың жалпы нұқасы беріледі.
Сондай-ақ, жаңа ақпараттық технологияның оқыту процесіне тигізетін
әсері, ықпалы, пайдасы, оқыту процесінің қызықты, деңгейлі де жүйелі
формада дамуына мүмкіндіктер жасап, қарапайым графикалық редактор
қосымшасын жасау арқылы жалпы пәнге деген қызығушылықты арттыру.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1) - Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына
компьтерлік технологияның мүмкіндіктерімен танысу;
2) - Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына
компьтерлік технологияны еңгізу арқылы қарапайым графикалық редактор
қосымшасын жасауының негіздерін оқыту әдістемесін құрастыруда жаңа
ақпараттық технологияның ролін қарастыру және оған талдау жасау;
3) - Қазіргі кезде теорияда және практикада бастауыш сыныпта білім беруде
шығармашылық қабілетін дамытуға және танымдық әрекетінің белсенділігін
арттыруға көп көңіл бөлінеді.
Зерттеудің әдісі: Бала әрекетінің өнімін талдау, педагогикалық
эксперимент, анкета, сұхбаттасу, бақылау; математикалық және статисталық
материалдарды зерттеу әдістері.
Зерттеудің жаңашылдығы мен практикалық маңыздылығы:
Ойын – пән ортасында субъекттің әрекетін ұйымдастыру технологиясы
жоспарланды және қабылданды, ол келесі кезеңдермен беріледі: дайындық,
репродуктивті іздеу, шығармашылық ізденіс, талдау. Пән қоршауы ретіндегі
оқу – пән ортасы, ол баланы ойын әрекетіне әкеледі және оның жеке
потенциалын дамытады.
Зерттеудің негізі:
- жеке әрекет жасауы жеке адамның өздігінен танылуына жағдай жасайды;
- жүйелі жағдай жасау, бұл педагогикалық құбылысты бір – бірімен
байланысты және бір – бірімен келіскен бүтін жүйені құрастыратын
диалектикалы жинақты қарастырады;
- әлеуметтік қатынастағы теорияны қарастырады.
1. БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АҚПАРАТТЫҚ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
1.1 Компьютерлік суреттердің бастауыш сынып оқушыларының танымдық әрекет
белсенділігін арттырудағы маңызы.
Бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру барлық педагогикалық
ұжымдардың бірігуін талап етеді. Жеке тұлғаға бағытталған сабақ –
оқушылардың тұлғалық ерекшеліктері ашылатын, қасиеттері қалыптасатын,
мүмкіндіктері жүзеге асырылатын оқыту жағдаяты. Әр оқушының болмысы арқылы
дамытушылық, шығармашылық ойлау, өзбетінше шешім қабылдау қабілеттері
қалыптасуы тиіс.
Осыған орай оқыту технологияларын жаңарту, педагогикалық
мамандардың шығармашылық бастамасына қолдау жасау талап етілуде. Жеке
тұлғаны қалыптастырудағы жаңаша оқытудың әдіс-тәсілдерін іздестіру пәндік
білім аймағында игерілетін білімдерімен анықталады. Мұғалім қазіргі заман
технологияларын игеру мәселесіне көбірек көңіл бөлуі қажет.
Бәсекеге қабілетті білім беру кеңістігін құруға бағытталған
қазақстандық білім беру реформасы бағыттарының біріне жалпы орта білім
берудің жоғары деңгейіндегі бағдарлы оқыту жатады. Бұл үдерістің
нормативтік жақтары жалпы орта білім берудің жалпыға міндетті мемлекеттік
стандартында (2002 ж.) көрсетілген.
Бағдарлы оқыту жалпы орта білім берудің жоғарғы деңгейіндегі оқытуды
саралау жүйесі ретінде қарастырылады. 2006 жылдан бері Қазақстан
мектептерінде жүзеге асырылып келе жатқан бағдарлы оқыту 10-11 сыныптарда
екі бағыт бойынша: қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық
бағытта оқытылып келеді. Мектеп бұл екі бағыттың бірін немесе екеуін де
оқушылардың қажеттілігі мен олардың ата-аналарының сұранысын ескере отырып
таңдап алады. Оқушылар таңдаған бағыттары бойынша физика-техникалық,
экономика-математикалық, химия-биологиялық, география-экологиялық,
көркемдік, лингвистикалық, тарихи-құқықтық, т.б. бағдарларда білім ала
алады.
Жалпы орта білім беретін мектептердің жоғарғы деңгейі оқушылардың
кәсіби өзін-өзі анықтауына, әлеуметтенуіне септігін тигізуі, мектеп пен
кәсіби білім арасындағы сабақтастықты қамтамасыз етуі тиіс. Оқушының әр
түрлі іс-әрекет түрлерінде өзін байқау мүмкіндігі арқылы болашақ қызмет
аясын саналы түрде таңдап алуы үшін жағдайлар туғызу қажет. Бұл шара жалпы
орта білім беретін мектептердің жоғарғы деңгейіндегі оқу жоспарының
вариативті компонентінің оқу курстары аясында жүзеге асырылады. Қазақстан
Республикасында білім берудің жалпыға міндетті мемлекеттік стандартына
(2002) сәйкес оқу жоспарының вариативті компонентінің гуманитарлық
бағытындағы да, жаратылыстану-математикалық бағытындағы курстарына да
барлық пәндер циклі бойынша (3 сағат қолданбалы курс және 3 сағаты таңдау
курстары) бөлінген. Осындай курстар оқу жоспарының мектеп және оқушы
компоненттері есебінен оқытылады және олардың авторлық сипаты болады.
Вариативті компоненттің оқу курстары бойынша бірыңғай ұлттық тестілеу
жүргізілмейді.
Мектептің жоғарғы деңгейіндегі бағдарлап оқытудың маңызды бөлігі
негізгі мектептің 8-9-сыныптарында ұйымдастырылатын бағдаралды дайындық
болып табылады. Ол құрамдас үш бөліктен тұрады:
1. Кәсіби бағдарлау бойынша ақпарат беру.
2. Кәсіби бағдарлау бойынша таңдау курстарын ұйымдастыру.
3. Психологиялық көмек беру.
Бағдаралды дайындық нәтижесінде оқушыға мектептің жоғары деңгейіндегі
оқу бағдарын немесе орта кәсіби білім беру жүйесіндегі мамандықты саналы да
сенімді түрде таңдап алуына мүмкіндік туады. 5-10 сыныптарда білім берудің
алдында тұрған міндеттер 2002 жылғы білім беру стандарты негізінде
дайындалған оқу бағдарламалары мен оқу жоспары арқылы жүзеге асырылады:
– жалпы білім беретін оқу орындарының негізгі орта деңгейінің базистік
оқу жоспары (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің
24.09.02 ж. № 693 бұйрығы);
– жалпы білім беретін оқу орындарының жоғары деңгейінің базистік оқу
жоспары (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 24.09.02
ж. № 693 бұйрығы);
– 5-7 сыныптарға арналған оқу пәндері бойынша бағдарламалар (Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 11.03.2003 ж. № 148 бұйрығы);
– 8-9 сыныптарға арналған оқу пәндері бойынша бағдарламалар (Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 12.05.2004 ж. № 405 бұйрығы);
– 10-11 сыныптарға арналған оқу пәндері бойынша жаратылыстану-
математика және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарға арналған бағдарламалар
(Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 18.10.2005 ж. №
672 бұйрығы).
Қазақстан Республикасы жалпы орта білім беретін мектептерінде бағдарлы
оқытуды ұйымдастыруда Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясында
дайындалған әдістемелік ұсыныстарды басшылыққа алуды ұсынамыз:
1. Жадрина М.Ж., Муканова С.Д. Рекомендации к разработке
общеобразовательными учебными заведениями рабочих учебных планов. – Алматы,
КАО им.Ы.Алтынсарина, 2005.
2. Муканова С.Д. Проектирование рабочих учебных планов профильного
обучения в 10-11 классах общеобразовательных учебных заведений. — Алматы:
РОНД, 2005.
3. Қазақстан Республикасы мектептерінде бағдарлы оқытуды ұйымдастыру
бойынша әдістемелік ұсыныстар. Қонақова К.Ө. және т.б. – Алматы, 2006. 32
б.
4. Профильное обучение в школе: содержание образования вариативного
компонента учебного плана. – Алматы, КАО им.Ы.Алтынсарина, 2007.
Бастауыш бiлiм жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң бастауыш
сыныптарында немесе мектептiң өз бетiнше оқу-тәрбие берудi ұйымдастыратын
бiлiм мекемесiнiң бастауыш деңгейінде оқыту мен тәрбиелеудiң өзара
байланысы арқылы қамтамасыз етiледi.
Мектептiң бастауыш деңгейінде оқытудың мақсаты:
● оқытудың келесi деңгейіндегі оқу бағдарламаларын игерту мақсатында
оқушылардың танымдық қабiлеттіліктерін және бiлiктіліктерін дамытуды
қамтамасыз ететiн қарапайым бiлiм негiздерiн меңгерту;
● негiзгi оқу iс-әрекетi дағдыларын қалыптастыру;
● ұлттық дiлдi, елiміздiң мәдени-тарихи ерекшелiктерi мен дәстүрлерiн
ескере отырып, отандық және әлемдiк мәдениеттi таныту.
Жалпы бастауыш бiлiм оқуды, жазуды, санауды, оқу әрекетiнiң негiзгi
бiлiктерi мен дағдыларын, теориялық ойлаудың элементтерiн, оқу әрекеттерiне
өзiндiк бақылаудың қарапайым дағдыларын, өзiн-өзi ұстау және сөйлеу
мәдениетiн, жеке бас гигиенасы мен салауатты өмiр салтының негiздерiн
меңгертудi қамтамасыз етедi.
Мектепке дейiнгi жастағы балаларды бiрiншi сыныпқа қабылдауда олардың
функционалдық сауаттылық негiздерiн меңгеру дәрежесiн емес, оның мектепке
жалпы дайындығын тексере отырып, жоғарыда көрсетiлген мақсаттар бағдарға
алынады.
Тестiлеудiң, баламен әңгiмелесудiң барлық түрлерiнiң мақсаты - алдағы
оқыту үдерісіне баланың жеке даму ерекшелiктерiн ескере отырып түзетулер
енгiзу.
Мұғалiм бiрiншi сынып оқушыларымен жұмыс барысында мектепке дейiнгi
жастағы баланың жетiстiктерiнiң деңгейiн ескеруi, интенсивтi даму
жағдайында жеке жұмыс жүргiзуi, мектепке дейiнгi жаста қалыптаспаған
сапаларын түзету бойынша арнайы көмек жасауы тиiс.
Оқу жетiстiктерi мен даму деңгейлерi бойынша жасанды iрiктеу арқылы
балаларды топтастыруға болмайды.
Бiрiншi сынып оқушыларында оқуға деген ынта қалыптастыру, оларға
белгiлi бiр табысқа қол жеткiзетiндей жағдай жасау және оларды өзiн-өзi
бақылауға дайындау мақсатында оқу жылының бiрiншi жартыжылдығында
ынталандырудың баға қоюды талап етпейтiн әдiстерi мен тәсiлдерi
пайдаланылуы қажет. Оқушылардың мектеп талаптарына бейiмделуiн жеңiлдету
мақсатында оқу жүктемесiн бiрте-бiрте өсiру арқылы сабақтардың сатылық
режимi сақталады. Сабақтар арасындағы үзiлiстердiң ұзақтығы оқушылардың
белсендi демалыс және ыстық тамақтандыру уақытын ескере отырып белгiленедi,
алайда ол 10 минуттан кем болмауы тиiс.
Бiрнеше ауысымда жұмыс iстейтiн бастауыш деңгейі бар бiлiм беру
ұйымдарында бiрiншi сынып оқушылары бiрiншi ауысымда сағат 9.00-ден
бастап оқытылуы тиiс.
1-тоқсанда ұзақтығы 35 минуттан болатын күнiне 3 сабақ, 2-тоқсаннан
бастап ұзақтығы 35 минуттан күнiне 4 сабақ өткiзiлуi тиiс.
Сабақ кестесi оқушылардың тамақтануы мен дем алуына жеткiлiктi
ұзақтықтағы үзiлiс жасалатындай етiп құрылуы қажет (Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң 2005 жылғы 11 наурыздағы 224 қаулысы).
Бастауыш мектептегi оқыту төмендегiлердi қамтамасыз ететiндей екi
деңгейде жүргiзiледi:
1) оқушылардың жалпы бiлiмдiк дайындығы - ғылым негiздерiн оқыту оқу
жоспарларының инвариантты бөлiгiнде белгiленген пәндер тiзiмi мен оларға
арнайы бөлінген сағат көлемi негізінде жүзеге асырылады;
2) оқушыларды жалпы дамыту дайындығы - қызығушылықтарына,
бейiмдiлiктерi мен қабiлеттерiне қарай олардың шығармашылық дамуына қажеттi
жағдайлар жасау.
Бастауыш бiлiм беру 2002жылы бекiтiлген Жалпы орта бiлiм берудiң
мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандартына сәйкес дайындалған оқу
бағдарламалары арқылы жүзеге асады.
Мектептiң бастауыш деңгейі бойынша жалпы орта бiлiм берудiң
мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандартының нормаларын жүзеге асыру
мақсатында, сондай-ақ бiлiм, бiлiк, дағдыларды бақылау және бағалау
жүйесiн жетiлдiру үшiн бақылаудың белгiлi нормалары мен эталондарымен
қатар (тексеру жұмыстары, диктанттар, аралық бақылаулар және т.б.) оқушылар
жетiстiктерiнiң деңгейiн анықтауға мүмкiндiк беретiн аралық және қорытынды
бақылаудың тестiк формаларын енгiзу ұсынылады.
Стандарт талаптарының орындалуын бағалау оқу үдерісiнiң межелiк
кезеңiнде, яғни оқытудың бастауыш деңгейінің соңында — 4-сыныпта жүзеге
асырылуы тиiс. Пәндер бойынша бастауыш бiлiм беру стандарты барлық оқушылар
меңгеруi тиiс мiндеттi минимумды белгiлейдi.
2009-2010 оқу жылында қазақ, орыс, ұйғыр, өзбек тiлдерiнде оқытылатын
жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында 2003 жылы ҚР БжҒМ-нің 11 наурыздағы №148
бұйрығымен бекiтiлген оқу бағдарламалары (Алматы, РОНД, 2003)
пайдаланылады.
Қазақстан Республикасы жалпы орта бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға
мiндеттi стандарттарының 9.3 бөлiмiне сәйкес пәндердi оқыту үдерісiн оқу-
әдiстемелiк, техникалық жағынан қамтамасыз етудi мектеп әкiмшiлiгi мен
бiлiм берудi басқарудың жергiлiктi органдары (департаменттер) жүзеге
асырады.
Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң бастауыш сыныптарында әрбір
пәнді, факультатив және үйірме курстарын тереңдетіп оқыту мақсатында
мұғалім өзі дайындаған және мектептің әдістемелік ұйымында бекітілген
қосымша бағдарлама негізінде оқытуға болады. Жалпы білім беретін
мектептердің бастауыш сынып оқушыларының білім сапасын арттыру
мақсатында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2009
жылғы 3-сәуірдегі № 160 бұйрығы, 2009 жылғы 14 мамырдағы № 217 бұйрығы
негізінде оқулықтар мен оқу әдістемелік кешендердің тізіміне мультимедиялық
электрондық оқулықтар енгізілді.
Төменде барлық типтегi мектептердiң 1-4 сыныптарына арналған базалық
оқу пәндерi мен оқулықтары тiзбесiне сипаттама берiледi.
Қазақ мектептерінде Сауат ашу, Қазақ тілі, Әдебиеттік оқу
пәндерін оқыту туралы.
Мектептiң бастауыш сатысындағы Филология бiлiм саласына Сауат ашу,
Қазақ тiлi, Әдебиеттiк оқу пәндерi енедi.
Бастауыш сатыда Филология бiлiм саласын оқыту жүйелi-концентрлi
ұстанымға негiзделiп, мазмұны жағынан кешендi сипатта болады. Оқытудың бұл
құрылымы тiлдi оқытудың коммуникативтiк — iс-әрекеттiк бағытын жүзеге
асыруға мүмкiндiк бередi. Мұның өзi тiлдiк бiлiмнiң жаңаша сапасын
қамтамасыз ету бағытын жүзеге асыруға бағыт бола алады.
Осы тұтас жүйе мазмұны мен өзiндiк мақсатқа бағыттылығы жағынан
оқушының тiлдiк iс-әрекеттерге ауызекi және жазба тiлдегi толыққанды
дайындығын қамтамасыз етедi.
Бастауыш деңгейде оқытуда оқушы үшiн тiл қарым-қатынас құралы ғана
емес, қоршаған ортаны тануға, адамның тiлi мен ақыл-ойын дамытуға,
адамдардың бiр-бiрiне өзара әсер етуiне, оларға эстетикалық және
адамгершiлiк тәрбие беруге мүмкiндiктер ретiнде көрiнедi.
Жаңаны іздеу, шындыққа жету, ал шығармашылық — жаңаны сапалы құрудағы
әрекет. Әрбір мұғалім өзінің оқушыларының жақсы оқығанын, мектепке
қызығушылықпен, ынтасымен келгенін қалайды. Бірақ оқушылардың көбі білімге
қызықпайды, оқуға өз еріктерімен ниеттенбейді. Оқушылардың білімге деген
қызығушылықтарын арттыру үшін қандай педагогикалық тәсіл қолдану қажет?
Егер оқушының білімге, оқуға қызығушылығы болмаса, онда оның жақсы оқуы
мүмкін емес. Сондықтан оқушылардың қызығушылығын арттырып, дамытып және
қалыптастырып отыру қажет. Танымдық қызығушылық — білімге, ғылымға, оқуға
қызығушылық.
Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына
компьтерлік технологияны еңгізу арқылы қарапайым графикалық редактор
қосымшасын жасауының негіздерін оқыту әдістемесін құрастыруда жаңа
ақпараттық технологияның ролін қарастыру және оған талдау жасау;
Қазіргі кезде теорияда және практикада бастауыш сыныпта білім беруде
шығармашылық қабілетін дамытуға және танымдық әрекетінің белсенділігін
арттыруға көп көңіл бөлінеді.
Танымдық қызығушылықтың тууы баланың даму деңгейіне, тәжірибесіне,
біліміне байланысты, ал бір жағынан оқу материалын беру тәсіліне
байланысты. Сондықтан, оқытушының ең маңызды мақсаты — оқушылардың білімге
деген қызығушылығын дамыту үшін сабақта әр түрлі әдіс тәсілдерді пайдалану.
Қазіргі мектептерде оқушыларға анықталған білімді ғана беріп қоймай,
өздігінен білім алуға, өзінің мүмкіндіктерін пайдалануға жетелеу қажет.
Мұндай процестерді дамытудың қажетті шарты оқушылардың оқу — танымдық
әрекеттерінің белсенділігін арттыру болып табылады.
Қазіргі кезде оқу процесіне енгізілген алғашқы кезеңдерден басталатын
жаңа ақпараттық технолология маңызды роль атқарады. Сондықтан бастауыш
мектепте информатика сабақтары оқушылардың оқу — танымдық әрекеттерін
белсендетуге салмақты үлес қосады. Бастауыш сынып оқушылары үшін сабақтың
негізгі мақсатына жетуде бірмезгілде оқушылардың жоғары дәрежеде танымдық
әрекетін белсендетін бірнеше негізгі сабақты ұйымдастыру принциптерін
көрсетуге болады:
• Оқытудың алғашқы кезеңдерінде сабақта ойын формасын қолдану. 5 — 10
жастағы балалар үшін сабақ үстінде әртүрлі ойындарды ұйымдастыру танымдық
әрекеттің белсенділігіне ие болады. Оқушылар ойнай отырып, күрделі
ұғымдарды игереді және бекітеді, дағдыларын және шеберлігін қалыптастырады.
Dәстүрлі сабақта оқытушы тәртіпті сақтау үшін және оқушылардың көңілін
аудару үшін көп күш жұмсайды, ал ойын кезеңінде оқушылар өз қызығушылығымен
қатысады.
• Практикалық тапсырмаларды орындауда жарыс — байқау сипаты. Ұжымда
өзіндік қасиеті бар, жетекші болу үшін ұмтылатын балалар үшін оқу жұмысында
қосымша мүмкіндіктерді пайдалану қажет. Ол үшін сабақты программалық және
оқу — әдістемесімен қамтамасыз ету салыстырмалы түрде жеңіл.
• Компьютерде отырып оқушылар тапсырманы өз бетімен орындауы жоғары
дәрежеде. Дербестік әрекет баланың жеке жауапкершілігін жоғарылатады, ал
жақсы нәтижемен өз бетімен шешім қабылдауы көңіл — күйін көтереді, өзіне
сенімділігі артады және ақырындап күрделі деңгейлі тапсырмаға көше отырып,
жұмысын жаңалап отыруға ынталанады. Күрделі техникалық құралды басқару,
өздері ұқсағылары келетін үлкендермен теңестіреді. Компьютерде өз бетімен
жұмыс жасауы — әдетті ойыннан ақырындап күрделі оқу — танымдық әрекетке
көшу оқушыны қинамайтын негізгі тәсіл.
• Компьютердің мультимедиялы мүмкіндіктерін барынша көп қолдану.
Мультимедия құралы басқа оқытудың техникалық құралдарына қарағанда бастауыш
сыныпта оқыту техникасының жетекші орынын алатын көрнекілікпен қамтамасыз
етуде өте қолайлы. Сонымен қоса сабақты ойын түрінде өткізуде мультимедиялы
құралды пайдалану тиімді.
• Сабақта психологиялық қолайлы жағдай тудыру. Бұған қарапайым оқыту
және дамыту программалары жатады. Балалар өз қателерінен қорықпайды, жақсы
нәтижеге жету үшін басынан бастап бірнеше рет қайталайды. Мұндайда ұялшақ,
нәзік оқушылардың да сабаққа деген белсенділіктері артады.
• Мектептегі пәндерден алған білімдерін жан — жақты қолдану.
Информатика сабағында әртүрлі оқыту және дамыту программаларын кеңінен
қолдану мектептегі басқа пәндерден алған білімдерін бекітуге және оларды
оқуға қосымша қызығушылықтарын тудыруға, оқушылардың алған білімдерін
жүйелеуге, пән аралық байланысты нығайтуға мүмкіндік жасайды. Жоғарыда
айтылған информатика сабақтарын ұйымдастырудың принциптері бастауыш
мектепте оқушылардың ерте кезеңнен бастап оқу материалын селқостықтан
белсенді қабылдауға мүмкіндік жасайды. Оқу танымдық әрекетті белсенді ету
информатика пәнінде компьютерлік технологияны пайдаланумен байланысты.
Батыста компьютерлік ойындар ермек, қызық үшін берілген нұсқау
ретінде саналды. Мұндай жаңа ермек екі жақты бағаланды: бір жағы
компьютердің мүмкіндігін таңқалумен, қызығушылықпен қабылдады, ал екінші
жағы компьютерлік ойындар адамның психикасына зиян және денсаулығына кері
әсер береді деп ескерту жасады.
Зерттеу нәтижесінде ең кең тараған компьютерлік ойындарға "шектеулі"
ойындар жатады, ондай ойындарға спорт ойындары, логикалық ойындар жатады.
Компьютерлік ойындардың таралуы оқушылардың қалауымен тығыз байланысты. Ең
жоғары рейтингке ие болған ойындар: жылдамдықты, шапшаңдықты талап ететін
спорт ойындары, одан кейін "соғыс" ойындары, күштеу, зорлық ететін ойындар
ең соңғы рейтингте.
Зерттеу бойынша ең жақсы ойналатын ойындар — лабиринт бойынша
саяхат, содан кейін "тірі қалуға ұмтылу" ойындары.
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерін дамыта отырып
оқытуға арналған көптеген ойын программалары бар. Оның ішінде С.Н.Тур,
Т.П.Бакучава авторларының бастауыш сыныптарға арналған "Фантазия 1-4" деген
танымдық программа ұсынылады. Бұл программада танымдық қабілеттерін,
логикалық ойлауын ойын тәсілі арқылы дамытуға арналған көптеген
тапсырмалар, жаттығулар берілген, яғни математикалық есептерді шығаруға
арналған, крассвордтар құрастыруға арналған логикалық есептері бар
программалар қамтылған. Мектепте кез-келген пәнді оқытуда жаңа тақырыпты
меңгерту үшін оқытушы оқушының қызығушылығын арттыру үшін әртүрлі шаралар
ұйымдастырып отыру қажет. Информатика пәні басқа пәндерге қарағанда оқушы
үшін қызықты пән болып саналады, себебі сабақта компьютерді қолданудың өзі
оқушыға ұнайды. Бірақ, көптеген оқушылар компьютерді тек ойын үшін
қолдануды қалайды, ал оқушыларға компьютерді тек ойын үшін емес, жұмыс
жасау үшін пайдалануды үйрету қажет. Сондықтан информатика сабағында да
оқушылардың көзқарасы бойынша "құрғақ" керек емес теорияны қабылдаулары
қажет.
Осы мәселені шешу үшін дамыта оқыту әдістемесімен байланыстыру керек.
Оқушылар сабақта жігерлі жұмыс жасау үшін оқытудың белсенді әдістерін
қолдануды талап етеді. Ондай әдіс оқыту процесінде оқушылардың
белсенділігін арттыру мақсатында жоғары қызығушылығымен өзгешеленеді.
Оқытудың белсенді әдісін сабақта қолданғанда оқушы есепті өз ерігімен
шешуді талап етеді. Оқушылардың өз беттерімен алған білімдері факт ретінде
берілген білімге қарағанда ұзақ уақыт ұмытылмай естерінде сақталады.
Оқытудың көрсетілген әдістері оқушылардың бағытталған белсенді психикалық
процестермен қамтамасыз етіледі: проблемалық жағдайларды қолдануда ойлауды,
сабақтағы негізгі мәселелерді есте сақтауды қамтамасыз етеді, оқытылып
отырған пәнге қызығушылығын тудырады және өз бетімен білім алуға ұмтылуға
дағдыландырады.
Оқытудың белсенді әдістерінің біріне іскер ойындар жатады. Алғаш рет
іскер ойындар біздің елде 1930 жылдары жоғары оқу орындарында экономикалық
факультеттерде қолданыла бастады. Соңғы бірнеше жылда 40 шақты іскер
ойындар өндірістің әртүрлі салаларында қолданыла бастады. 50 жылдардың
ортасында іскер ойындарды дамытуды Америкалық менеджмент ассоцияциясы қолға
алды. Менеджерлерге өндірісті басқаруда жылдам және тиімді оқыту үшін іскер
ойындар құрастырылды.
Оқытуда іскер ойындарды тиімді пайдаланудың түрі ретінде тек жоғары
оқуларда ғана емес, мектептерде және орта арнайы білім беру мекемелерінде
де қолданыла бастады.
Зерттеу нәтижелерінде оқытуда іскер ойындарды қолдану кейбір
материалдарды меңгертуде уақытты 30-50% — ке дейін үнемдеуге болатынын
көрсеткен. Іскер ойындарды қолдануда оқыту процессі тартымды, қызықты
өтеді, сонымен қатар оқушылардың белсенділігі артады, тіпті оқушылардың
еріксіз белсенділігін тудырады.
Іскер ойындар ұжымдық шараларды ұйымдастыруда қолданылады, онда
бірнеше ойыншы әртүрлі жағдайда бірге шешім қабылдайды, шындықты
моделдейді, ал жүргізуші ойынды бір бағытқа салады, ойыншылардың
әрекеттерін бағалайды, талдайды. Әрбір қатысушы әртүрлі рольдерде ойнайды,
өзі шешім қабылдап, оның нәтижесінжылдам көре алады және өз тәжірибесін
біледі.
Ойынның негізгі элементі имитация механизмі болып табылады, яғни
шындыққа жақын жағдайды модельдеу.
Мысал ретінде "Компьютерді жинау" іскер ойынын қарастырайық, онда
қандайда бір тапсырыстармен компьютерлерді сатумен және жинаумен
айналысатын компьютерлік фирманың жұмысын модель дейді.
1.2 12 жылдық білім жүйесіндегі бастауыш сыныпта информатика
сабағын оқытудың маңызы
Қазіргі заман мектеп оқушыларын құбылмалы әлемге бейімдеуге, өзінің
жеке өміріндеболашақ кәсіптік әрекетті тануға мүмкіндік беретін
өзгерістерді талап етеді.
12 жылдық білім беру барлық ұлттық білім беру жүйесіндегі реформа, ол
жылдам дамушы ортада өмір сүруге қабілетті, өзіндік дамуға даяр,өзін
таныта алатын және өзі үшін де қоғам үшін де бар мүмкіндігін пайдаланатын
жоғары білімді шығармашыл,құзыретті тұлға қалыптастыруды және дамытуды
алдын ала болжайды (Қазақстан Республикасында 12 жылдық жалпы орта білім
беру Тұжырымдамасының жобасы).[1]
Заман талабына сай білім беру жүйесі жас ұрпақты жеке тұлға ретінде
қалыптастырудың маңызды мәселелерін шешудің түрлі жолдарын қарастыруда. Оны
қалыптастыру қоғамдағы негізгі сала-білім беру жүйесіне міндеттеледі. Елдің
елдігін,бірлігін сақтап, көркейтетін, басқа елдермен терезесі тең
өркендейтін, болашағын айқын көрсететін білім беру жүйесі. ұрпаққа білім
беру отбасынан бастап, еліміздің қоғамдық жүйесін қамтитын іс. Бүгінгі 12
жылдық білім беру қажеттілігі еліміздің игі мақсатқа жетуі үшін көзделген
сара жолы десе болғандай. 12 жылдыққа көшу білім саласына көп өзгерістер
енгізеді, әрі нағыз білім сапасының нақты бағасын бермек.
1-кесте
Елімізде ақпарат ағымы қарқындап, ғылым мен техниканың өркен жаюы
өмірге келген баланың даму, өсу, қалыптасу жолын ерекше қарастыруды талап
етеді. Мектеп жасындағы баланың жас ерекшелігін зерттеу, формальді тек іс
қағаз, сауалнама арқылы жүргізіліп келген болатын. Жан-жақты зерттеудің
тұтас бағдарламасы болған емес. Алғашқы күннен баланың үлгерімі мен іс-
әрекетін бір-бірімен салыстыру арқылы шектелген көрсеткіштер бойынша
бағаланатын. Осындай тәсілдердің кемшілігін бүгінгі күнде көріп отырмыз. 12-
жылдық білім қазіргі өмір талабын айқындап, жаңа ғасыр білім жүйесін,
тәрбиесін ұсынады.
Баланы барлық жағынан тәрбиелеу үшін оны барлық жағынан білу керек
деген дана педогогикалық шындықты естен шығармауымыз керек. Қазіргі
педагогика оқу мен тәрбиеге зерттеу әдісін ұсынып, мұғалімнің жұмысында
оқушының даму деңгейіне, яғни ақыл-ой, адамгершілік, физиологиялық
ерекшелігіне баса назар аударуды қажет ететіндігін көрсетеді. Қоғамдық және
кәсіп иелері өмірінің салаларында қарқынды түрде өзгеретін еңбек жағдайы
күнделікті жұмыс технологияларының өзгеруіне әкеп соқтырады. Осы өзгерістер
қоғамның болашақ мүшелерінің дайындығына қойылатын талаптарына да әсер
етеді. Адамның өз өмірінің субъектісі, қоғамдағы белсенді, өз бетімен
болатын күш,ең жоғары құндылық және барлық заттың өлшемі ретінде түсінуі
білім берудің жаңа құндылықтарының тууына әкеп соқтырады. Қазірден бастап
білім берудің іс-әрекеттік құндылық парадигмасының және білім беру
қоғамдастығының кезеңі басталуда. Мектеп алдындағы міндет оқу
бағдарламаларына осы өзгерістерді енгізіп, қажеттіліктерін қанағаттандыру
үшін оқытудың мазмұны мен әдістерін қайта құру болып табылады. Ақпараттық
технологияның дамуы қоғамның әр мүшесінің танымдық көзқарасының жетілуіне,
білім беру жүйесінің нәтижелі моделіне байланысты. Ақпараттандыру қоғамның
барлық салаларына ерекше үлесін тигізбек.
Ақпараттық технологияның қолданбалы информатика ұсынатын әртүрлі
техникалық құралдары және құрылғылар көмегімен жинақтау, сақтау, іздеу,
өңдеу жолдары және әдістер жүйесі ретінде қарастырамыз. Ақпараттық
технология мақсаты қолданушының қажеттілігне сәйкес ақпараттық өнімді
қолдану және сапалы құрастыру болып табылады. Оқытудың ақпараттық
әдістерінің бірі-білім беруде интернеттің байланыс мүмкіндіктерін қолданып,
шексіз ақпарат ресурстарын пайдалануға ұмтылу. Бүгінгі таңда оны қолдану
үшін таным мүмкіндігін жүзеге асыруда, кез келген ақпарат ресурстарын бар
жағдайда іс-әрекет жолдарын меңгерумен байланысты. Бұрынғы білім берудің
әдістемесі қазіргі қоғамның талаптарына жауап бере алмайды, ал оқытуда жаңа
технология қолдану мектептің дұрыс бағытта дамуына жол ашады. ХХІ ғасыр
білім стандартын құрайтын үш маңызды құрам іске асырылуы тиіс:
• Ақпаратты іздеуді және таңдауды жүргізу дағдысы.
• Шет тілін білуі.
• Бастауыш қоғам түсініктерін білуі. [2]
2-кесте
Педагогтер XXI ғасырды Жаңа ақпараттық технология кезеңі деп
атайды, қазір кез келген ақпаратты табу жолдары оңай. Сондықтан оқушыларды
қажет ақпаратты тауып, оны талдап ойластыруға үйрету - оқыту
технологияларының бір аспектісіне айналып отыр, әрі таным белсенділігінің
артуына тиімді әсерін береді. [3. 5-26бет]
Білім беру технологиясы - оқу барысын жоспарлау, оқушылардан тест алу
және білім беру жүйесі ретінде мектеп іс-әрекетін басқару үшін жүйелі тәсіл
мен ілеспелі тәжірибелік білім жиынтығын құрады. Оқыту технологиясы-
дидактикалық бағытта оптимальды жүйелердің принциптерін анықтаудың және
жасаудың, алдын ала сипаттамалары берілген қайталауға келетін дидактикалық
процестерді конструкциялаудың ғылыми зерттеу аясы.Ақпараттық технология
білім берудің негізгі мақсаты қоғам талаптарына жауап бере отырып, қоғам
өмірінің әр кезеңінде қажеттіліктің өзгеріп, соған орай білім берудің де
негізгі мақсатын өзгертеді.
Стандартты білім берудің мақсаты, қарапайым сөзбен айтқанда, оқушыны
жан-жақты дамыту.Оқу іс әрекеті белгілі бір құрамдас бөліктерден тұрады.
Олар:1) оқу ситуациялары (немесе міндеттері),
2) оқу әрекеті,
3) бақылау.
4) бағалау.
Төменгі сынып оқушыларының танымдық іс-әрекетінде жаңа ұғымды меңгеру
процесін түсіну, оны қорыту және қолдану сияқты үш кезеңнен тұрады. Сондай-
ақ зерттеу нысаны мақсаттылықпен талдау нәтижесінде оның мәнді және мәнсіз
жақтары сараланып, қорытындыланады да, содан соң соның негізінде жекеленген
(мәселелер) шешіледі. Олармен қоса жас баланың бойында оқытудың бастапқы
сатыларында оның білімінің жан-жақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған
білімнің әмбебаб кешенін және әрекет (алгоритмдер) тәсілдерін қалыптастыру
мәселесі де қойылады. Біздің пікірімізше, төменгі сынып оқушыларын білім
беру салалары категориялары жүйесінде оқыту оларға арнайы қандай да бір
пәндермен бірге жан-жақты әрекет, қызмет амалдарын үйрету аясында
жүргізілуі тиіс. Бұл жинақтай келгенде, ақпараттық мәдениетті
қалыптастырудың негізін құрайды. Бұл процесті қалыптастыруда бақылау
әрекетін қолдану арқылы іске асырылды. Ол үшін оқушыларда игерілген
білімнің белгілі бір жиынтығын информатика пәнімен байланыстырып танымдық
тапсырмалар арқылы бақылау жұмыс түрі жүргізілді.
Олардың бір қатары оқушылардың жаңа оқу курсын игеруге деген дайындық
деңгейін бағалауға арналса, екіншілері оқушылардың біліміндегі нақты
кемшіліктерді анықтауға, мақсатты түзету жұмысын жоспарлауға жәрдемдеседі,
ал үшіншілері оқытудың кейінгі үрдісін және оның нәтижелеріне болжам
жасауға ықпал етеді.
Тапсырмаларды орындау алдында информатика пәнінен оқушыларға
тапсырмалардың орындалуындағы талаптарға көңіл аударуы сұралынады.Оқушылар
тапсырмаларды қуана орындайды, өйткені олар кішкентай Балбөбекке
көмектескендерін мақтан тұтады.
Берілген тапсырмаларда бала қабылдаған заттарын талдау және саралау
мүмкіндіктерін пайдаланып онда заттардың жекелеген тікелей қасиеттерін
анықтайды. Материалдарды мағыналық жағынан топтап, оның жекелеген
бөлімдерін салыстырады.
Бұл тапсырманы оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін, логикалық ойын қорытып,
оның елеулі байланыстары мен қатынастарын кеңінен талдап, есте сақтайды
және басқа тапсырмаларды орындағанда қолдана бастайды.
Бастауыш сыныпта, информатика пәнінде бақылау әрекеттерін пайдалану
барысында, оқушылардың ой қорытулары көрнекі алғы шарттарға, қабылдау
деректеріне сүйенеді. Қорытынды жасау дәлелдер негізінде емес, қабылдаған
мәліметтерге тура қатынасы жолымен жүзеге асырылады.
Көрнекі бейнелеулер мен суреттеулер арқылы оқушылар заттар мен
құбылыстардың белгілері мен қасиеттерін ұғынады. Сонымен қатар белгілі
заттар мен құбылыстарды жіктеу іскерлігі бастауыш мектеп оқушыларының
танымдық, ақыл-ой әрекетінің жаңа күрделі формаларын дамытады.
Ақпараттық технология әдістері мәліметтер қорының әдістері болып
табылады. Ақпараттық құрал ретінде математикалық,техникалық, ақпараттық
және басқа құралдар жатады. Ақпараттық технология қолдануда оқушы өз іс-
әрекетін, міндеттерін шешудің әдіс тәсілдерін қайта жаңғыртып игереді. Бұл
әрекет пәндік те, ақыл-ой шеңберінде де орыдалады. Кейбір танымдық іс
әрекеттер кез-келген оқу материалдарьн игеру, жұмыс істеу, кейбірін қайта
жаңарту тән. Оқушылардық танымдық іс-әрекетін дамытуда кез-келген пән
бойынша ақпараттық технологияның орны ерекше. [3]
Сабақ барысында әр пәнге сай компьютерді пайдаланып сабақ жоспарын
құруға болады,әр оқушы өз компьютеріндегі модульдік жұмыстарды пайдаланып
өз іс-әрекетін көрсетеді.Компьютердің алгоритмдік құрылымы арқылы оқушы
танымдық көзқарасын жетілдіреді, қызығушылығы артады.
Ақпараттық технология бүгінгі таңның өзекті мәселесі, сондықтан 12
жылдық білім жүйесінде осы бағыт орынды қолға алынған.
2 сыныптан бастап информатика пәні (инвариативті) жүретіндігі бізді
қуантарлық жағдай,әрі ақпараттық технологияны бастауыш сыныпта қолданудың
тиімділігі жоғары екені айқын көрініп отыр.
Ақпараттық технологияның тиімділігі:
Ақпараттық мәдениет негіздері сабағынан төменденідей мысалдар келтіруге
болады:
Тапсырма. [4]
1. Түсіп қалған сандарды жаз:
а) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
ә) 9, 8, 7, 6, 5, 5, 4, 3, 2, 1.
2. Тiзбектi жалғастыр:
а) 2, 4, 6, 8, 10, 12.
ә) 1, 3, 5, 7, 9, 11.
б) а, б, в, г, д, е.
3. “” немесе “ ” таңбаларының қажеттісін қой:
а) 2 5 7 9
ә) 8 7 4 1
б) 1 5 3 7
1. Жыл мезгiлдерiне сай табиғатта болатын өзгерістерді әңгімеле. Жұмыс
дәптерiндегi тапсырмаларды оқушылармен бiрлесе отырып, қарап, қыс,
жаз, күз, көктем сияқты тiзбектердiң бар екенiн талқылаңдар.
2. Заңдылықтарды тап: сандар мен түстерi бойынша шарлар алмасады
3. Бос орындарға қажетті суреттерді салып, боя. Әрбiр жол мен бағанда
ойыншықтар қайталанбайтындай бiр реттен кездесетiндей етiп,
орналастыр.
1.Апта күндерiнiң дұрыс реттілігін көрсет.(1-сынып бойынша)
1.Арунаға 2048 жылдың кiбiсе жыл (365 күнге тең болатын арабша толық жыл)
болатынын анықтау алгоритмiн жазуға көмектес. 4-кесте
Сен алгоритмдi қанша рет қайталадың? Жауабы: - 10 рет (4-сынып)
4-тапсырма.
Өрнектердің қайсысы ақиқат, қайсысы жалған?
1-нұсқа
45 – ақиқат 2+3=5-1 -
жалған
3+5=8 – ақиқат 4+36 -
ақиқат
2-нұсқа
35 - ақиқат 4+4=7-2 -
жалған
4+3=7 – ақиқат 7-2=8 - жалған
Тапсырма.
1Жазуды толықтыр:
Кiтапхана – бұл кiтаптар жиыны.
Сынып – бұл оқушылар жиыны.
Отар – бұл қойлар жиыны.
Табын – бұл аттар жиыны.
Орман – бұл ағаштар жиыны. (2-сынып бойынша)
1.Нысандарды берiлген жиындар бойынша топта.
КӨЛIК
ОЙЫНШЫҚТАР
ОҚУ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАРЫ
1. Бұл заттар қандай мамандықтар үшiн қажет?: дәрiгерге, аспазға,
спортшыға
2. Әрбiр жиынға және жиындардың қиылысуындағы сөздер ойлап, жаз.
12 жылдық білім беруде информатика пәнін оқыту арқылы әр тұлғаның
жан-жақты дамуына, алған мәліметтерді сәйкестендіруіне, есептеуіне,
салыстыруына, диагностика құруына, болжамдар жасауына, ұлттық өзіндік
танымның дамуына үлкен үлесін тигізіп,білім берудің тиімді жолын таңдауға
әрекет етеді. 12 жылдық білім берудің негізі адамның жеке тұлғалық қасиетін
қалыптастыру болып табылады. Адам тұлға болып тумайды, ол өмір сүру
барысында тәрбие арқылы қалыптасады. Білімді, шығармашыл, бәсекелік
қабілеті мол тұлға тәрбиелеу негізінде жасалған 12 жылдық мектептегі білім
беру процесінің моделі түрлі деңгейлі вариативті білім беру мазмұны
негізінде және оқытудың репродуктивтілігі мен шығармашылык технологиялары
үйлесімді қабысқан мұғалім мен оқушының ынтымақтастығы негізінде
қалыптастырылуы тиіс. 12 жылдық мектепте оқытуды ұйымдастыру жалпы
дидактикалық ұстанымдармен бірге шешуші мәні бар мынадай принциптерге ие
болады:
· жеке тұлғаның жас және психофизиологиялық даму ерекшелігінің
ескерілуі;
· күтілген нәтижеге жетуге бағдарлығы;
· ашықтығы;
· интерактивтігі.
Нәтижеге бағдарланған білім беру моделінде оқыту оқушы (үйрену) мен
мұғалімнің (оқыту) өзара байланыс әрекетіне әр оқу процесі компоненттерінің
мақсаттарын шектеуді талап етуді мақсатты ұйымдастырылған болып табылады.
Сабақты құрылымдауда оқушының өзін-өзі таныту мақсаттарына, оқу
материалдарын модельдеуіне, оқушының өнімді әрекетін ұйымдастыруға
мүмкіндік туғызатын оқытудың формалары мен әдістеріне кезек беріледі.
Қазіргі кезде әлемде білім беру мәселесі дамуының үрдісінің негізгі
ерекшеліктерінің бірі-ол білімнің тез өзгеруі, өмір сүру үшін қажетті
мәліметтер ағыны жоғарғы қарқынмен көбеюі (кейбір дерек көздері бойынша
адамға қажетті білім мөлшері екі жылда, ал кейбір деректерге сүйенсек он
сегіз айда екі еселенуде). Сондықтан да бұрынғыдай жеткіншек ұрпақты
энциклопедиялық біліммен қаруландыратын уақыт кетті, оған мүмкіндік жоқ,
оны заман ағымы көтермейді.
Қазіргі заманғы ұрпақ таңдауында шексіз мүмкіндік туған заманда өмір
сүріп жатыр. Оқушыны болашағына таңдау жасай алатын, ұтымды шешім қабылдай
алатын, сондай-ақ өзінің өміріндегі өзгерістер ағымына икемделе білетін,
қабілетіне байланысты өмір сүру тәртібі күтіп тұр. Сондықтан бүгінгі күні
білім жүйесінде оқыту үрдісін тың идеяларға негізделген жаңа мазмұнмен
қамтамасыз ету әрбір мұғалімнің міндеті болып отыр.
12 жылдық жалпы орта білім беру педагогикалық процестің әрбір
қатысушысының шығармашылық потенциалы мен психофизиологиялық ерекшеліктерін
ескере отырып, олардың дамуына жағдай жасауға, сондай-ақ негізгі мектеп
оқушыларына кәсіби бағдар беруге, жоғары сатыдағы оқушыларды бейіндеп
оқытуға бағытталған біртұтас жүйе құруды қарастырады.
12 жылдық білім берудің ерекшелігі ерте жастан информатика пәнінің оқу
бағдарламасына енгізілуі. Мұндай білім беру жүйесі келешек ұрпақтың
білімінің толығуына, жан-жақты болуына, шынайы әлем жағдайында тәрбиленуіне
көп септігін тигізеді. Сонымен қатар 12 жылдық мектеп жоғары мәдениетті,
терең адамгершілігі қалыптасқан жүйедегі құндылықтарымен, сенімдерімен өз
оқушыларының шығармашылық потенциалын дамытудағы инновациялық қызмет
қабілеттілігін өздігінен жетілдіруге білікті маманды талап етеді.
Ақпараттық технологияның қаулап өсуі мен ақпараттық қоғамның
қалыптасуы, өркениетті елдердегі сияқты біздің республикамызда да
ақпараттық мәдениетті қалыптастыру талабын туындатты.
Ақпараттық технологияны ерте жастан оқыту үшін пропедевтикалық кезең
ұсынылады (1-6 сынып). Оның негізгі міндеті- оқушыларды компьютермен
алғашқы таныстыру, оқулық ойындық бағдарламаларды, қарапайым компьютерлік
тренажерды пайдалану процесінде ақпараттық мәдениеттің алғашқы элементтерін
қалыптастыру. Бұл міндеттерді шешу оқушыларға алдағы уақытта компьютерді
қолдану деңгейін тереңдете, келесі табыстарға қол жеткізудің алғашқы
әзірлік-дайындықтарын жасауға мүмкіндік береді, оларды жаңа ақпараттық
қоғам өміріне дайындайды.
Қазіргі өмір талабына сай компьютерлік сауаттылықты жылдам дамыта
отырып, педагогикалық-психологиялық әдістемелік бастапқы дайындықты
қалыптастырмайынша, балалар өз білім деңгейлерін көтере алмайды. Сол
себепті информатика пәнін бастауыш сыныптан бастап енгізу қажеттігі туындап
отыр. Қазірде оқушылар өмір ағымына деген көзқарастарының жан-жақты жоғары
дәрежеде дамуына байланысты информатика пәнін жеңіл және тез меңгеруде.
Бастауыш сынып оқушыларына информатика пәнінің элементтерін оқыту
барысында жаңа ақпараттық технологияның керемет мүмкіндіктерін кез келген
пәнге қолдануға болатындығына көз жеткізу керек.
Информатика пәні стандарт бойынша бастауыштың әрбір сыныбына аптасына
1 рет, жыл бойына 34 сағат арналған. Қазірде информатика пәні бастауыш
сыныптан жүретін кейбір мектептерде пән Білім және ғылым министрі ұсынған
Ақпараттық мәдениет негіздері оқу әдістемелік кешені бойынша жүргізіліп
келеді. Бұл пән дәстүрлі мәдениетті өркениеттік мәдениетпен біріктіре,
кіріктіре оқытатын жаңа пән. Оқу әдістемелік кешен төрт бөлімді жұмыс
дәптерінен және мұғалімдерге арналған әдістемелік құралдан тұрады.
Дәптердегі тапсырмалар деңгейленіп, үш деңгейге бөлініп құрастырылған.
Бірінші деңгейдегі тапсырмалар мемлекеттік стандарт деңгейінің ең қажетті
міндеттерін қамтыса, келесі екі деңгей оқушылардың осы алған білімін
өздігінен тереңдетіп дамытуға, жүйелеп, қорытынды жасауға арналған.
Дегенмен, Қазақстанның болашақ білімді азаматтарын даярлауда бұл
оқулықтармен ғана білім беру жеткіліксіз болады. Сондықтан 12 жылдық білім
беру жүйесіне көшу жағдайы, ғылыми-техникалық прогрестің тез өсу қарқыны
жаңаша оқыту әдістерінің қажеттігін алға қоюда. Сонымен қатар білім беру
жүйесі жаңа педагогикалық технологияға негізделуін және ақпараттық
құралдардың кеңінен қолданылуын қажет етеді әрі білім мен техниканың даму
деңгейі әрбір адамда сапалы және терең білім мен кәсіби іскерліктің болуын,
жастардың белсенді, шығармашылықпен жұмыс істеуін және кеңінен ойлауға
қабілетті болуын талап етеді.
Жаңа технологиялық әдіс-тәсілдердің пайда болуы ақпараттардың мазмұнын
адамның түрлі сезім мүшелері арқылы және аудиториямен интерактивті өзара
әрекетке түсу арқылы қабылдауды, түрлі техникалық құралдардың көмегімен
іске асыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Міне осыған байланысты
оқулық, дәптермен салыстырғанда электрондық құралмен оқыту дара тұлғаны
бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық
деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатады.
Әр түрлі зерттеулерге қарағанда дәстүрлі оқыту кезінде кез келген
жақсы оқитын оқушы информатика заңдылықтарын тұжырымдайды, мысалдар
келтіреді. Оқушылардың көпшілігі алған білімдерін практикада қолдана алады.
Бұл оқушылардың оқу материалын формальды жағынан да жақсы білетінін
көрсетеді. Кез келген сабақта электронды оқулықты пайдалану оқушылардың
танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды.
Электрондық оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту үрдісін үздіксіз
және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін
дамыту.
12 жылдық жалпы білім беру стандартындағы басты міндет – оқушылардың
жеке және тұлғалық ерекшеліктерін жан-жақты дамыту және осы стандартта
баланың игеруге тиісті негізгі құзыреттіліктерінің бірі - ақпараттық
құзыреттілік. Білім беру бағдарламаларына сәйкес барлық білім беру
мекемелері қазірде электронды оқу басылымдарымен қамтылған. Біздің де
колледж студенттері мен оқытушыларының бастауыш сыныптың жетекші пәндері
үшін дайындаған электронды оқу бағдарламалары бастауыш сынып оқушыларының
ақпараттық-қабылдау ерекшеліктерін зерттеуге бағытталған, диагностикалық
әдістері оқушылардың дербес және жас ерекшеліктеріне сай дайындалған.
6 жастағы оқушылардың жеке ерекшеліктерінің ішінде қабылдау ерекше
орынға ие. Қабылдау- заттар мен құбылыстардың сезім мүшелеріне тікелей
әсерінің тұтас көрінісі. Қабылдаудың нәтижесінде баланың зейіні, есі,
қиялы, ойы мен эмоциясы қалыптасады. Бала қабылдаған ақпаратты көзбен
көріп, естіп, қимыл-қозғалыс арқылы жүзеге асырғанда ғана ұзақ есте
сақтайды. Мысалы, колледж студенті дайындаған 12 жылдық мектептің бастауыш
1-2-3 сынып оқушылары үшін жасалған Бейнелеу өнері оқулығының ерекшелігі -
мұнда әрбір сыныпта деңгейіне қарай теория мен тапсырмалар бере отырып,
алдымен қабылдаудың визуалды (көзге көрінетін ) түрі- көзбен қабылдау
орындалған. Яғни бала көзбен қабылдай отырып, өз назарын заттардың пішіні,
көлемі, өлшемі, түсі сияқты қоршаған дүние шындықтары мен ерекшеліктеріне
жинақтайды. Сонымен қатар көріп қана қоймай есту арқылы да ақпаратты
қабылдау, яғни қабылдаудың аудиоалды типі де қолданып, баланың дыбыстың
сипатына, тілдік ерекшеліктерге, сұхбаттасушының дауысына назар
аударатындығын ескерген. Соңында сезім рецепторларынан келіп түсетін
эмоциялық райды, ақпаратты талдауы үшін жауапты болатын қабылдаудың
кинестетикалық типі орындалады. Осындай визуалдық, аудиоалдық,
кинестетикалық тәсілдер арқылы оқушылардың ақпаратты көзбен көріп, құлақпен
естіп, сол арқылы қимыл қозғалыспен қабылдау ерекшеліктерін дамыту
мақсатында жасалған көптеген электронды оқу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІПЕ
3
БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АҚПАРАТТЫҚ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
1.1 Компьютерлік суреттердің бастауыш сынып оқушыларының
танымдық әрекет белсенділігін арттырудағы маңызы.
6
1.2 12 жылдық білім жүйесіндегі бастауыш сыныпта информатика
сабағын оқытудың маңызы
14
2. БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ. БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІНІҢ ТҮРЛЕРІ.
2.1 Бейнелеу өнері тарихы.
26
2.2 Бастауыш сынып оқушыларын бейнелеу өнері арқылы
эстетикалық тәрбиеге баулу
35
3.ЖАҢА АУЫЛ ОРТА МЕКТЕБІ БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРЫНЫҢ
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНА КОМПЬЮТЕРЛІК
ТЕХНОЛОГИЯНЫ ЕҢГІЗУ
3.1 бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына компьтерлік
технологияны еңгізу
40
3.2 PAINT графикалық редакторы
47
ҚОРЫТЫНДЫ
59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Адамзат дамуының жаңа кезеңі XXI ғасыр – бұл ақпараттық қоғам
дәуірі, оның негізін компьютерлік технология құрайды. Сол себепті де бүкіл
дүниежүзінде ең алдымен ақпараттық жаһандану үрдісі жаппай етек алуда. Оның
таңғажайып көрінісі болса, адам - компьютер - Интернет байланыс жүйесі
деп атап айтар едік. ҚР-сында осы ақпараттық өркениет үрдісінен шығу үшін
Қазақстан 2030 стратегиясынан бастап, Елбасының дәстүрлі Жолдаулары
бойынша барлық жағдайлар жасалып келеді [1,2]. Атап айтсақ биылғы жылы да
елбасымыз ақпараттандыру мен компьтерді меңгеру жөнінде назардан тыс
қалдырмай ерекше атап өтті. Барша қазақстандықтар үшін компьтерлік
технологияны меңгеру басты орында тұр. Әсіресе, білім беру саласы барынша
ақпараттандыру (информатизация) мақсаты жүзеге асырылып отыр. Бұған қажетті
заңнамалар мен бағдарламалар қабылданған [3].
Әлемдік өркениет жолмен бағытталған Eлбасының 2007 жылғы Жаңа
әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік
стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз
керек десе, ол үшін жаңа ақпараттық технологияларды оқытуды міндет етеді.
әрине сол жылдан бастап елімізде ақпараттандыру өте қарқынды жүріп келеді.
Бір сөзбен айтқанда, басты мақсат білім сапасын арттыру арқылы әлемдік
білім кеңістігіне кіре білу болады. Міне, сондықтан да қазірден бастап,
Объектіге бағытталған тілдер және программалау технология пәндерінде
әлемдік деңгейге жеткізе оқыту талабы қойылып отыр. Осыған сай айта кету
қажет, егер нені оқыту керек? деген сауалға мемлекеттік білім
стандарттары жауап беретін болса, қалай оқыту керек? деген мәселе
мұғалімдер біліктілігімен тікелей байланысты. Соңғы жылдары бастауыш
сыныптарда компьютерлік технологияны еңгізу қарқынды жүріп жатыр. Бірақ та,
оны мектептерде оқыту толығымен іске аса қойған жоқ. Бұл мәселені арнайы
зерттеп көру тұрғысынан аталмыш диплом жұмысының тақырыбы таңдап алынған.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш
сыныптарының бейнелеу өнері сабағына компьтерлік технологияны еңгізу
біршама күрделі болғандықтан оның өзіндік ерекшелігі мен қиын жақтары оқыту
әдістемесінде ойластырылуы керек. Мәселен, оқыту әдістемесінің мазмұны мен
бағыт-бағдарын айқындаумен қатар жаңа идеялар мен технологияларды пайдалану
жолдары қарастырылады. Қазіргі кезде әлемдік білім кеңістігінен өз орнын
алу үшін педогогикалық теорияны және оқыту процесін жетілдіру жұмыстары кең
жүрілуде.
Дипломдық жүмыстың мақсаты: Осыған байланысты Жаңа ауыл орта
мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына компьтерлік
технологияны еңгізу арқылы бүлдіршін балалардың компьютерлік сауаттылығын
артырып, оқыту, ойлау деңгейлерін дамыту болып табылады.
Тәжірибелі зерттеудің барысында оқу – пән ортасының тиімділігін анықтау.
Диплом жұмысында осы проблема теориялық тұрғыдан талданып,
практикалық мысалдар арқылы көрсетіп түсіндіруге талпыныс жасалған. Зерттеу
нәтижесі көрсеткендей, аталмыш Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының
бейнелеу өнері сабағына компьтерлік технологияны еңгізу басынан дұрыстап
оқыту үшін шешімін ойластыратын мынадай ғылыми-практикалық мәселелер тұр.
Олар: бастауыш сыныптарды бейнелеу өнерінің оқу-әдістемелік проблемасын
шешуде заманауй стандартизация принциптерін пайдалану жаңа көзқарас
тұрғысынан алып қарастыру;
Бейнелеу өнерінде қолданылатын қажетті програмаларды жетік меңгеріп,
оқушылады соған баулу. Өйткені, оқушы тек қана қылқалам немесе қарандашпен
емес сондай ақ түрлі суреттермен, оюларды компьютерде де жасай алуын
үйретіп, оларға жағдай жасау.
Осы аталған екі түрлі пікірлер негізінен диплом жұмысының
тақырыбына сәйкес қарапайым графикалық редактор қосымшасын жасауда
программалау тілін оқыту әдістемесін қарастырудың жалпы нұқасы беріледі.
Сондай-ақ, жаңа ақпараттық технологияның оқыту процесіне тигізетін
әсері, ықпалы, пайдасы, оқыту процесінің қызықты, деңгейлі де жүйелі
формада дамуына мүмкіндіктер жасап, қарапайым графикалық редактор
қосымшасын жасау арқылы жалпы пәнге деген қызығушылықты арттыру.
Дипломдық жұмыстың міндеттері:
1) - Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына
компьтерлік технологияның мүмкіндіктерімен танысу;
2) - Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына
компьтерлік технологияны еңгізу арқылы қарапайым графикалық редактор
қосымшасын жасауының негіздерін оқыту әдістемесін құрастыруда жаңа
ақпараттық технологияның ролін қарастыру және оған талдау жасау;
3) - Қазіргі кезде теорияда және практикада бастауыш сыныпта білім беруде
шығармашылық қабілетін дамытуға және танымдық әрекетінің белсенділігін
арттыруға көп көңіл бөлінеді.
Зерттеудің әдісі: Бала әрекетінің өнімін талдау, педагогикалық
эксперимент, анкета, сұхбаттасу, бақылау; математикалық және статисталық
материалдарды зерттеу әдістері.
Зерттеудің жаңашылдығы мен практикалық маңыздылығы:
Ойын – пән ортасында субъекттің әрекетін ұйымдастыру технологиясы
жоспарланды және қабылданды, ол келесі кезеңдермен беріледі: дайындық,
репродуктивті іздеу, шығармашылық ізденіс, талдау. Пән қоршауы ретіндегі
оқу – пән ортасы, ол баланы ойын әрекетіне әкеледі және оның жеке
потенциалын дамытады.
Зерттеудің негізі:
- жеке әрекет жасауы жеке адамның өздігінен танылуына жағдай жасайды;
- жүйелі жағдай жасау, бұл педагогикалық құбылысты бір – бірімен
байланысты және бір – бірімен келіскен бүтін жүйені құрастыратын
диалектикалы жинақты қарастырады;
- әлеуметтік қатынастағы теорияны қарастырады.
1. БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АҚПАРАТТЫҚ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ҒЫЛЫМИ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
1.1 Компьютерлік суреттердің бастауыш сынып оқушыларының танымдық әрекет
белсенділігін арттырудағы маңызы.
Бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру барлық педагогикалық
ұжымдардың бірігуін талап етеді. Жеке тұлғаға бағытталған сабақ –
оқушылардың тұлғалық ерекшеліктері ашылатын, қасиеттері қалыптасатын,
мүмкіндіктері жүзеге асырылатын оқыту жағдаяты. Әр оқушының болмысы арқылы
дамытушылық, шығармашылық ойлау, өзбетінше шешім қабылдау қабілеттері
қалыптасуы тиіс.
Осыған орай оқыту технологияларын жаңарту, педагогикалық
мамандардың шығармашылық бастамасына қолдау жасау талап етілуде. Жеке
тұлғаны қалыптастырудағы жаңаша оқытудың әдіс-тәсілдерін іздестіру пәндік
білім аймағында игерілетін білімдерімен анықталады. Мұғалім қазіргі заман
технологияларын игеру мәселесіне көбірек көңіл бөлуі қажет.
Бәсекеге қабілетті білім беру кеңістігін құруға бағытталған
қазақстандық білім беру реформасы бағыттарының біріне жалпы орта білім
берудің жоғары деңгейіндегі бағдарлы оқыту жатады. Бұл үдерістің
нормативтік жақтары жалпы орта білім берудің жалпыға міндетті мемлекеттік
стандартында (2002 ж.) көрсетілген.
Бағдарлы оқыту жалпы орта білім берудің жоғарғы деңгейіндегі оқытуды
саралау жүйесі ретінде қарастырылады. 2006 жылдан бері Қазақстан
мектептерінде жүзеге асырылып келе жатқан бағдарлы оқыту 10-11 сыныптарда
екі бағыт бойынша: қоғамдық-гуманитарлық және жаратылыстану-математикалық
бағытта оқытылып келеді. Мектеп бұл екі бағыттың бірін немесе екеуін де
оқушылардың қажеттілігі мен олардың ата-аналарының сұранысын ескере отырып
таңдап алады. Оқушылар таңдаған бағыттары бойынша физика-техникалық,
экономика-математикалық, химия-биологиялық, география-экологиялық,
көркемдік, лингвистикалық, тарихи-құқықтық, т.б. бағдарларда білім ала
алады.
Жалпы орта білім беретін мектептердің жоғарғы деңгейі оқушылардың
кәсіби өзін-өзі анықтауына, әлеуметтенуіне септігін тигізуі, мектеп пен
кәсіби білім арасындағы сабақтастықты қамтамасыз етуі тиіс. Оқушының әр
түрлі іс-әрекет түрлерінде өзін байқау мүмкіндігі арқылы болашақ қызмет
аясын саналы түрде таңдап алуы үшін жағдайлар туғызу қажет. Бұл шара жалпы
орта білім беретін мектептердің жоғарғы деңгейіндегі оқу жоспарының
вариативті компонентінің оқу курстары аясында жүзеге асырылады. Қазақстан
Республикасында білім берудің жалпыға міндетті мемлекеттік стандартына
(2002) сәйкес оқу жоспарының вариативті компонентінің гуманитарлық
бағытындағы да, жаратылыстану-математикалық бағытындағы курстарына да
барлық пәндер циклі бойынша (3 сағат қолданбалы курс және 3 сағаты таңдау
курстары) бөлінген. Осындай курстар оқу жоспарының мектеп және оқушы
компоненттері есебінен оқытылады және олардың авторлық сипаты болады.
Вариативті компоненттің оқу курстары бойынша бірыңғай ұлттық тестілеу
жүргізілмейді.
Мектептің жоғарғы деңгейіндегі бағдарлап оқытудың маңызды бөлігі
негізгі мектептің 8-9-сыныптарында ұйымдастырылатын бағдаралды дайындық
болып табылады. Ол құрамдас үш бөліктен тұрады:
1. Кәсіби бағдарлау бойынша ақпарат беру.
2. Кәсіби бағдарлау бойынша таңдау курстарын ұйымдастыру.
3. Психологиялық көмек беру.
Бағдаралды дайындық нәтижесінде оқушыға мектептің жоғары деңгейіндегі
оқу бағдарын немесе орта кәсіби білім беру жүйесіндегі мамандықты саналы да
сенімді түрде таңдап алуына мүмкіндік туады. 5-10 сыныптарда білім берудің
алдында тұрған міндеттер 2002 жылғы білім беру стандарты негізінде
дайындалған оқу бағдарламалары мен оқу жоспары арқылы жүзеге асырылады:
– жалпы білім беретін оқу орындарының негізгі орта деңгейінің базистік
оқу жоспары (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің
24.09.02 ж. № 693 бұйрығы);
– жалпы білім беретін оқу орындарының жоғары деңгейінің базистік оқу
жоспары (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 24.09.02
ж. № 693 бұйрығы);
– 5-7 сыныптарға арналған оқу пәндері бойынша бағдарламалар (Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 11.03.2003 ж. № 148 бұйрығы);
– 8-9 сыныптарға арналған оқу пәндері бойынша бағдарламалар (Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 12.05.2004 ж. № 405 бұйрығы);
– 10-11 сыныптарға арналған оқу пәндері бойынша жаратылыстану-
математика және қоғамдық-гуманитарлық бағыттарға арналған бағдарламалар
(Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 18.10.2005 ж. №
672 бұйрығы).
Қазақстан Республикасы жалпы орта білім беретін мектептерінде бағдарлы
оқытуды ұйымдастыруда Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясында
дайындалған әдістемелік ұсыныстарды басшылыққа алуды ұсынамыз:
1. Жадрина М.Ж., Муканова С.Д. Рекомендации к разработке
общеобразовательными учебными заведениями рабочих учебных планов. – Алматы,
КАО им.Ы.Алтынсарина, 2005.
2. Муканова С.Д. Проектирование рабочих учебных планов профильного
обучения в 10-11 классах общеобразовательных учебных заведений. — Алматы:
РОНД, 2005.
3. Қазақстан Республикасы мектептерінде бағдарлы оқытуды ұйымдастыру
бойынша әдістемелік ұсыныстар. Қонақова К.Ө. және т.б. – Алматы, 2006. 32
б.
4. Профильное обучение в школе: содержание образования вариативного
компонента учебного плана. – Алматы, КАО им.Ы.Алтынсарина, 2007.
Бастауыш бiлiм жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң бастауыш
сыныптарында немесе мектептiң өз бетiнше оқу-тәрбие берудi ұйымдастыратын
бiлiм мекемесiнiң бастауыш деңгейінде оқыту мен тәрбиелеудiң өзара
байланысы арқылы қамтамасыз етiледi.
Мектептiң бастауыш деңгейінде оқытудың мақсаты:
● оқытудың келесi деңгейіндегі оқу бағдарламаларын игерту мақсатында
оқушылардың танымдық қабiлеттіліктерін және бiлiктіліктерін дамытуды
қамтамасыз ететiн қарапайым бiлiм негiздерiн меңгерту;
● негiзгi оқу iс-әрекетi дағдыларын қалыптастыру;
● ұлттық дiлдi, елiміздiң мәдени-тарихи ерекшелiктерi мен дәстүрлерiн
ескере отырып, отандық және әлемдiк мәдениеттi таныту.
Жалпы бастауыш бiлiм оқуды, жазуды, санауды, оқу әрекетiнiң негiзгi
бiлiктерi мен дағдыларын, теориялық ойлаудың элементтерiн, оқу әрекеттерiне
өзiндiк бақылаудың қарапайым дағдыларын, өзiн-өзi ұстау және сөйлеу
мәдениетiн, жеке бас гигиенасы мен салауатты өмiр салтының негiздерiн
меңгертудi қамтамасыз етедi.
Мектепке дейiнгi жастағы балаларды бiрiншi сыныпқа қабылдауда олардың
функционалдық сауаттылық негiздерiн меңгеру дәрежесiн емес, оның мектепке
жалпы дайындығын тексере отырып, жоғарыда көрсетiлген мақсаттар бағдарға
алынады.
Тестiлеудiң, баламен әңгiмелесудiң барлық түрлерiнiң мақсаты - алдағы
оқыту үдерісіне баланың жеке даму ерекшелiктерiн ескере отырып түзетулер
енгiзу.
Мұғалiм бiрiншi сынып оқушыларымен жұмыс барысында мектепке дейiнгi
жастағы баланың жетiстiктерiнiң деңгейiн ескеруi, интенсивтi даму
жағдайында жеке жұмыс жүргiзуi, мектепке дейiнгi жаста қалыптаспаған
сапаларын түзету бойынша арнайы көмек жасауы тиiс.
Оқу жетiстiктерi мен даму деңгейлерi бойынша жасанды iрiктеу арқылы
балаларды топтастыруға болмайды.
Бiрiншi сынып оқушыларында оқуға деген ынта қалыптастыру, оларға
белгiлi бiр табысқа қол жеткiзетiндей жағдай жасау және оларды өзiн-өзi
бақылауға дайындау мақсатында оқу жылының бiрiншi жартыжылдығында
ынталандырудың баға қоюды талап етпейтiн әдiстерi мен тәсiлдерi
пайдаланылуы қажет. Оқушылардың мектеп талаптарына бейiмделуiн жеңiлдету
мақсатында оқу жүктемесiн бiрте-бiрте өсiру арқылы сабақтардың сатылық
режимi сақталады. Сабақтар арасындағы үзiлiстердiң ұзақтығы оқушылардың
белсендi демалыс және ыстық тамақтандыру уақытын ескере отырып белгiленедi,
алайда ол 10 минуттан кем болмауы тиiс.
Бiрнеше ауысымда жұмыс iстейтiн бастауыш деңгейі бар бiлiм беру
ұйымдарында бiрiншi сынып оқушылары бiрiншi ауысымда сағат 9.00-ден
бастап оқытылуы тиiс.
1-тоқсанда ұзақтығы 35 минуттан болатын күнiне 3 сабақ, 2-тоқсаннан
бастап ұзақтығы 35 минуттан күнiне 4 сабақ өткiзiлуi тиiс.
Сабақ кестесi оқушылардың тамақтануы мен дем алуына жеткiлiктi
ұзақтықтағы үзiлiс жасалатындай етiп құрылуы қажет (Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң 2005 жылғы 11 наурыздағы 224 қаулысы).
Бастауыш мектептегi оқыту төмендегiлердi қамтамасыз ететiндей екi
деңгейде жүргiзiледi:
1) оқушылардың жалпы бiлiмдiк дайындығы - ғылым негiздерiн оқыту оқу
жоспарларының инвариантты бөлiгiнде белгiленген пәндер тiзiмi мен оларға
арнайы бөлінген сағат көлемi негізінде жүзеге асырылады;
2) оқушыларды жалпы дамыту дайындығы - қызығушылықтарына,
бейiмдiлiктерi мен қабiлеттерiне қарай олардың шығармашылық дамуына қажеттi
жағдайлар жасау.
Бастауыш бiлiм беру 2002жылы бекiтiлген Жалпы орта бiлiм берудiң
мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандартына сәйкес дайындалған оқу
бағдарламалары арқылы жүзеге асады.
Мектептiң бастауыш деңгейі бойынша жалпы орта бiлiм берудiң
мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандартының нормаларын жүзеге асыру
мақсатында, сондай-ақ бiлiм, бiлiк, дағдыларды бақылау және бағалау
жүйесiн жетiлдiру үшiн бақылаудың белгiлi нормалары мен эталондарымен
қатар (тексеру жұмыстары, диктанттар, аралық бақылаулар және т.б.) оқушылар
жетiстiктерiнiң деңгейiн анықтауға мүмкiндiк беретiн аралық және қорытынды
бақылаудың тестiк формаларын енгiзу ұсынылады.
Стандарт талаптарының орындалуын бағалау оқу үдерісiнiң межелiк
кезеңiнде, яғни оқытудың бастауыш деңгейінің соңында — 4-сыныпта жүзеге
асырылуы тиiс. Пәндер бойынша бастауыш бiлiм беру стандарты барлық оқушылар
меңгеруi тиiс мiндеттi минимумды белгiлейдi.
2009-2010 оқу жылында қазақ, орыс, ұйғыр, өзбек тiлдерiнде оқытылатын
жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында 2003 жылы ҚР БжҒМ-нің 11 наурыздағы №148
бұйрығымен бекiтiлген оқу бағдарламалары (Алматы, РОНД, 2003)
пайдаланылады.
Қазақстан Республикасы жалпы орта бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға
мiндеттi стандарттарының 9.3 бөлiмiне сәйкес пәндердi оқыту үдерісiн оқу-
әдiстемелiк, техникалық жағынан қамтамасыз етудi мектеп әкiмшiлiгi мен
бiлiм берудi басқарудың жергiлiктi органдары (департаменттер) жүзеге
асырады.
Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң бастауыш сыныптарында әрбір
пәнді, факультатив және үйірме курстарын тереңдетіп оқыту мақсатында
мұғалім өзі дайындаған және мектептің әдістемелік ұйымында бекітілген
қосымша бағдарлама негізінде оқытуға болады. Жалпы білім беретін
мектептердің бастауыш сынып оқушыларының білім сапасын арттыру
мақсатында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2009
жылғы 3-сәуірдегі № 160 бұйрығы, 2009 жылғы 14 мамырдағы № 217 бұйрығы
негізінде оқулықтар мен оқу әдістемелік кешендердің тізіміне мультимедиялық
электрондық оқулықтар енгізілді.
Төменде барлық типтегi мектептердiң 1-4 сыныптарына арналған базалық
оқу пәндерi мен оқулықтары тiзбесiне сипаттама берiледi.
Қазақ мектептерінде Сауат ашу, Қазақ тілі, Әдебиеттік оқу
пәндерін оқыту туралы.
Мектептiң бастауыш сатысындағы Филология бiлiм саласына Сауат ашу,
Қазақ тiлi, Әдебиеттiк оқу пәндерi енедi.
Бастауыш сатыда Филология бiлiм саласын оқыту жүйелi-концентрлi
ұстанымға негiзделiп, мазмұны жағынан кешендi сипатта болады. Оқытудың бұл
құрылымы тiлдi оқытудың коммуникативтiк — iс-әрекеттiк бағытын жүзеге
асыруға мүмкiндiк бередi. Мұның өзi тiлдiк бiлiмнiң жаңаша сапасын
қамтамасыз ету бағытын жүзеге асыруға бағыт бола алады.
Осы тұтас жүйе мазмұны мен өзiндiк мақсатқа бағыттылығы жағынан
оқушының тiлдiк iс-әрекеттерге ауызекi және жазба тiлдегi толыққанды
дайындығын қамтамасыз етедi.
Бастауыш деңгейде оқытуда оқушы үшiн тiл қарым-қатынас құралы ғана
емес, қоршаған ортаны тануға, адамның тiлi мен ақыл-ойын дамытуға,
адамдардың бiр-бiрiне өзара әсер етуiне, оларға эстетикалық және
адамгершiлiк тәрбие беруге мүмкiндiктер ретiнде көрiнедi.
Жаңаны іздеу, шындыққа жету, ал шығармашылық — жаңаны сапалы құрудағы
әрекет. Әрбір мұғалім өзінің оқушыларының жақсы оқығанын, мектепке
қызығушылықпен, ынтасымен келгенін қалайды. Бірақ оқушылардың көбі білімге
қызықпайды, оқуға өз еріктерімен ниеттенбейді. Оқушылардың білімге деген
қызығушылықтарын арттыру үшін қандай педагогикалық тәсіл қолдану қажет?
Егер оқушының білімге, оқуға қызығушылығы болмаса, онда оның жақсы оқуы
мүмкін емес. Сондықтан оқушылардың қызығушылығын арттырып, дамытып және
қалыптастырып отыру қажет. Танымдық қызығушылық — білімге, ғылымға, оқуға
қызығушылық.
Жаңа ауыл орта мектебі бастауыш сыныптарының бейнелеу өнері сабағына
компьтерлік технологияны еңгізу арқылы қарапайым графикалық редактор
қосымшасын жасауының негіздерін оқыту әдістемесін құрастыруда жаңа
ақпараттық технологияның ролін қарастыру және оған талдау жасау;
Қазіргі кезде теорияда және практикада бастауыш сыныпта білім беруде
шығармашылық қабілетін дамытуға және танымдық әрекетінің белсенділігін
арттыруға көп көңіл бөлінеді.
Танымдық қызығушылықтың тууы баланың даму деңгейіне, тәжірибесіне,
біліміне байланысты, ал бір жағынан оқу материалын беру тәсіліне
байланысты. Сондықтан, оқытушының ең маңызды мақсаты — оқушылардың білімге
деген қызығушылығын дамыту үшін сабақта әр түрлі әдіс тәсілдерді пайдалану.
Қазіргі мектептерде оқушыларға анықталған білімді ғана беріп қоймай,
өздігінен білім алуға, өзінің мүмкіндіктерін пайдалануға жетелеу қажет.
Мұндай процестерді дамытудың қажетті шарты оқушылардың оқу — танымдық
әрекеттерінің белсенділігін арттыру болып табылады.
Қазіргі кезде оқу процесіне енгізілген алғашқы кезеңдерден басталатын
жаңа ақпараттық технолология маңызды роль атқарады. Сондықтан бастауыш
мектепте информатика сабақтары оқушылардың оқу — танымдық әрекеттерін
белсендетуге салмақты үлес қосады. Бастауыш сынып оқушылары үшін сабақтың
негізгі мақсатына жетуде бірмезгілде оқушылардың жоғары дәрежеде танымдық
әрекетін белсендетін бірнеше негізгі сабақты ұйымдастыру принциптерін
көрсетуге болады:
• Оқытудың алғашқы кезеңдерінде сабақта ойын формасын қолдану. 5 — 10
жастағы балалар үшін сабақ үстінде әртүрлі ойындарды ұйымдастыру танымдық
әрекеттің белсенділігіне ие болады. Оқушылар ойнай отырып, күрделі
ұғымдарды игереді және бекітеді, дағдыларын және шеберлігін қалыптастырады.
Dәстүрлі сабақта оқытушы тәртіпті сақтау үшін және оқушылардың көңілін
аудару үшін көп күш жұмсайды, ал ойын кезеңінде оқушылар өз қызығушылығымен
қатысады.
• Практикалық тапсырмаларды орындауда жарыс — байқау сипаты. Ұжымда
өзіндік қасиеті бар, жетекші болу үшін ұмтылатын балалар үшін оқу жұмысында
қосымша мүмкіндіктерді пайдалану қажет. Ол үшін сабақты программалық және
оқу — әдістемесімен қамтамасыз ету салыстырмалы түрде жеңіл.
• Компьютерде отырып оқушылар тапсырманы өз бетімен орындауы жоғары
дәрежеде. Дербестік әрекет баланың жеке жауапкершілігін жоғарылатады, ал
жақсы нәтижемен өз бетімен шешім қабылдауы көңіл — күйін көтереді, өзіне
сенімділігі артады және ақырындап күрделі деңгейлі тапсырмаға көше отырып,
жұмысын жаңалап отыруға ынталанады. Күрделі техникалық құралды басқару,
өздері ұқсағылары келетін үлкендермен теңестіреді. Компьютерде өз бетімен
жұмыс жасауы — әдетті ойыннан ақырындап күрделі оқу — танымдық әрекетке
көшу оқушыны қинамайтын негізгі тәсіл.
• Компьютердің мультимедиялы мүмкіндіктерін барынша көп қолдану.
Мультимедия құралы басқа оқытудың техникалық құралдарына қарағанда бастауыш
сыныпта оқыту техникасының жетекші орынын алатын көрнекілікпен қамтамасыз
етуде өте қолайлы. Сонымен қоса сабақты ойын түрінде өткізуде мультимедиялы
құралды пайдалану тиімді.
• Сабақта психологиялық қолайлы жағдай тудыру. Бұған қарапайым оқыту
және дамыту программалары жатады. Балалар өз қателерінен қорықпайды, жақсы
нәтижеге жету үшін басынан бастап бірнеше рет қайталайды. Мұндайда ұялшақ,
нәзік оқушылардың да сабаққа деген белсенділіктері артады.
• Мектептегі пәндерден алған білімдерін жан — жақты қолдану.
Информатика сабағында әртүрлі оқыту және дамыту программаларын кеңінен
қолдану мектептегі басқа пәндерден алған білімдерін бекітуге және оларды
оқуға қосымша қызығушылықтарын тудыруға, оқушылардың алған білімдерін
жүйелеуге, пән аралық байланысты нығайтуға мүмкіндік жасайды. Жоғарыда
айтылған информатика сабақтарын ұйымдастырудың принциптері бастауыш
мектепте оқушылардың ерте кезеңнен бастап оқу материалын селқостықтан
белсенді қабылдауға мүмкіндік жасайды. Оқу танымдық әрекетті белсенді ету
информатика пәнінде компьютерлік технологияны пайдаланумен байланысты.
Батыста компьютерлік ойындар ермек, қызық үшін берілген нұсқау
ретінде саналды. Мұндай жаңа ермек екі жақты бағаланды: бір жағы
компьютердің мүмкіндігін таңқалумен, қызығушылықпен қабылдады, ал екінші
жағы компьютерлік ойындар адамның психикасына зиян және денсаулығына кері
әсер береді деп ескерту жасады.
Зерттеу нәтижесінде ең кең тараған компьютерлік ойындарға "шектеулі"
ойындар жатады, ондай ойындарға спорт ойындары, логикалық ойындар жатады.
Компьютерлік ойындардың таралуы оқушылардың қалауымен тығыз байланысты. Ең
жоғары рейтингке ие болған ойындар: жылдамдықты, шапшаңдықты талап ететін
спорт ойындары, одан кейін "соғыс" ойындары, күштеу, зорлық ететін ойындар
ең соңғы рейтингте.
Зерттеу бойынша ең жақсы ойналатын ойындар — лабиринт бойынша
саяхат, содан кейін "тірі қалуға ұмтылу" ойындары.
Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қабілеттерін дамыта отырып
оқытуға арналған көптеген ойын программалары бар. Оның ішінде С.Н.Тур,
Т.П.Бакучава авторларының бастауыш сыныптарға арналған "Фантазия 1-4" деген
танымдық программа ұсынылады. Бұл программада танымдық қабілеттерін,
логикалық ойлауын ойын тәсілі арқылы дамытуға арналған көптеген
тапсырмалар, жаттығулар берілген, яғни математикалық есептерді шығаруға
арналған, крассвордтар құрастыруға арналған логикалық есептері бар
программалар қамтылған. Мектепте кез-келген пәнді оқытуда жаңа тақырыпты
меңгерту үшін оқытушы оқушының қызығушылығын арттыру үшін әртүрлі шаралар
ұйымдастырып отыру қажет. Информатика пәні басқа пәндерге қарағанда оқушы
үшін қызықты пән болып саналады, себебі сабақта компьютерді қолданудың өзі
оқушыға ұнайды. Бірақ, көптеген оқушылар компьютерді тек ойын үшін
қолдануды қалайды, ал оқушыларға компьютерді тек ойын үшін емес, жұмыс
жасау үшін пайдалануды үйрету қажет. Сондықтан информатика сабағында да
оқушылардың көзқарасы бойынша "құрғақ" керек емес теорияны қабылдаулары
қажет.
Осы мәселені шешу үшін дамыта оқыту әдістемесімен байланыстыру керек.
Оқушылар сабақта жігерлі жұмыс жасау үшін оқытудың белсенді әдістерін
қолдануды талап етеді. Ондай әдіс оқыту процесінде оқушылардың
белсенділігін арттыру мақсатында жоғары қызығушылығымен өзгешеленеді.
Оқытудың белсенді әдісін сабақта қолданғанда оқушы есепті өз ерігімен
шешуді талап етеді. Оқушылардың өз беттерімен алған білімдері факт ретінде
берілген білімге қарағанда ұзақ уақыт ұмытылмай естерінде сақталады.
Оқытудың көрсетілген әдістері оқушылардың бағытталған белсенді психикалық
процестермен қамтамасыз етіледі: проблемалық жағдайларды қолдануда ойлауды,
сабақтағы негізгі мәселелерді есте сақтауды қамтамасыз етеді, оқытылып
отырған пәнге қызығушылығын тудырады және өз бетімен білім алуға ұмтылуға
дағдыландырады.
Оқытудың белсенді әдістерінің біріне іскер ойындар жатады. Алғаш рет
іскер ойындар біздің елде 1930 жылдары жоғары оқу орындарында экономикалық
факультеттерде қолданыла бастады. Соңғы бірнеше жылда 40 шақты іскер
ойындар өндірістің әртүрлі салаларында қолданыла бастады. 50 жылдардың
ортасында іскер ойындарды дамытуды Америкалық менеджмент ассоцияциясы қолға
алды. Менеджерлерге өндірісті басқаруда жылдам және тиімді оқыту үшін іскер
ойындар құрастырылды.
Оқытуда іскер ойындарды тиімді пайдаланудың түрі ретінде тек жоғары
оқуларда ғана емес, мектептерде және орта арнайы білім беру мекемелерінде
де қолданыла бастады.
Зерттеу нәтижелерінде оқытуда іскер ойындарды қолдану кейбір
материалдарды меңгертуде уақытты 30-50% — ке дейін үнемдеуге болатынын
көрсеткен. Іскер ойындарды қолдануда оқыту процессі тартымды, қызықты
өтеді, сонымен қатар оқушылардың белсенділігі артады, тіпті оқушылардың
еріксіз белсенділігін тудырады.
Іскер ойындар ұжымдық шараларды ұйымдастыруда қолданылады, онда
бірнеше ойыншы әртүрлі жағдайда бірге шешім қабылдайды, шындықты
моделдейді, ал жүргізуші ойынды бір бағытқа салады, ойыншылардың
әрекеттерін бағалайды, талдайды. Әрбір қатысушы әртүрлі рольдерде ойнайды,
өзі шешім қабылдап, оның нәтижесінжылдам көре алады және өз тәжірибесін
біледі.
Ойынның негізгі элементі имитация механизмі болып табылады, яғни
шындыққа жақын жағдайды модельдеу.
Мысал ретінде "Компьютерді жинау" іскер ойынын қарастырайық, онда
қандайда бір тапсырыстармен компьютерлерді сатумен және жинаумен
айналысатын компьютерлік фирманың жұмысын модель дейді.
1.2 12 жылдық білім жүйесіндегі бастауыш сыныпта информатика
сабағын оқытудың маңызы
Қазіргі заман мектеп оқушыларын құбылмалы әлемге бейімдеуге, өзінің
жеке өміріндеболашақ кәсіптік әрекетті тануға мүмкіндік беретін
өзгерістерді талап етеді.
12 жылдық білім беру барлық ұлттық білім беру жүйесіндегі реформа, ол
жылдам дамушы ортада өмір сүруге қабілетті, өзіндік дамуға даяр,өзін
таныта алатын және өзі үшін де қоғам үшін де бар мүмкіндігін пайдаланатын
жоғары білімді шығармашыл,құзыретті тұлға қалыптастыруды және дамытуды
алдын ала болжайды (Қазақстан Республикасында 12 жылдық жалпы орта білім
беру Тұжырымдамасының жобасы).[1]
Заман талабына сай білім беру жүйесі жас ұрпақты жеке тұлға ретінде
қалыптастырудың маңызды мәселелерін шешудің түрлі жолдарын қарастыруда. Оны
қалыптастыру қоғамдағы негізгі сала-білім беру жүйесіне міндеттеледі. Елдің
елдігін,бірлігін сақтап, көркейтетін, басқа елдермен терезесі тең
өркендейтін, болашағын айқын көрсететін білім беру жүйесі. ұрпаққа білім
беру отбасынан бастап, еліміздің қоғамдық жүйесін қамтитын іс. Бүгінгі 12
жылдық білім беру қажеттілігі еліміздің игі мақсатқа жетуі үшін көзделген
сара жолы десе болғандай. 12 жылдыққа көшу білім саласына көп өзгерістер
енгізеді, әрі нағыз білім сапасының нақты бағасын бермек.
1-кесте
Елімізде ақпарат ағымы қарқындап, ғылым мен техниканың өркен жаюы
өмірге келген баланың даму, өсу, қалыптасу жолын ерекше қарастыруды талап
етеді. Мектеп жасындағы баланың жас ерекшелігін зерттеу, формальді тек іс
қағаз, сауалнама арқылы жүргізіліп келген болатын. Жан-жақты зерттеудің
тұтас бағдарламасы болған емес. Алғашқы күннен баланың үлгерімі мен іс-
әрекетін бір-бірімен салыстыру арқылы шектелген көрсеткіштер бойынша
бағаланатын. Осындай тәсілдердің кемшілігін бүгінгі күнде көріп отырмыз. 12-
жылдық білім қазіргі өмір талабын айқындап, жаңа ғасыр білім жүйесін,
тәрбиесін ұсынады.
Баланы барлық жағынан тәрбиелеу үшін оны барлық жағынан білу керек
деген дана педогогикалық шындықты естен шығармауымыз керек. Қазіргі
педагогика оқу мен тәрбиеге зерттеу әдісін ұсынып, мұғалімнің жұмысында
оқушының даму деңгейіне, яғни ақыл-ой, адамгершілік, физиологиялық
ерекшелігіне баса назар аударуды қажет ететіндігін көрсетеді. Қоғамдық және
кәсіп иелері өмірінің салаларында қарқынды түрде өзгеретін еңбек жағдайы
күнделікті жұмыс технологияларының өзгеруіне әкеп соқтырады. Осы өзгерістер
қоғамның болашақ мүшелерінің дайындығына қойылатын талаптарына да әсер
етеді. Адамның өз өмірінің субъектісі, қоғамдағы белсенді, өз бетімен
болатын күш,ең жоғары құндылық және барлық заттың өлшемі ретінде түсінуі
білім берудің жаңа құндылықтарының тууына әкеп соқтырады. Қазірден бастап
білім берудің іс-әрекеттік құндылық парадигмасының және білім беру
қоғамдастығының кезеңі басталуда. Мектеп алдындағы міндет оқу
бағдарламаларына осы өзгерістерді енгізіп, қажеттіліктерін қанағаттандыру
үшін оқытудың мазмұны мен әдістерін қайта құру болып табылады. Ақпараттық
технологияның дамуы қоғамның әр мүшесінің танымдық көзқарасының жетілуіне,
білім беру жүйесінің нәтижелі моделіне байланысты. Ақпараттандыру қоғамның
барлық салаларына ерекше үлесін тигізбек.
Ақпараттық технологияның қолданбалы информатика ұсынатын әртүрлі
техникалық құралдары және құрылғылар көмегімен жинақтау, сақтау, іздеу,
өңдеу жолдары және әдістер жүйесі ретінде қарастырамыз. Ақпараттық
технология мақсаты қолданушының қажеттілігне сәйкес ақпараттық өнімді
қолдану және сапалы құрастыру болып табылады. Оқытудың ақпараттық
әдістерінің бірі-білім беруде интернеттің байланыс мүмкіндіктерін қолданып,
шексіз ақпарат ресурстарын пайдалануға ұмтылу. Бүгінгі таңда оны қолдану
үшін таным мүмкіндігін жүзеге асыруда, кез келген ақпарат ресурстарын бар
жағдайда іс-әрекет жолдарын меңгерумен байланысты. Бұрынғы білім берудің
әдістемесі қазіргі қоғамның талаптарына жауап бере алмайды, ал оқытуда жаңа
технология қолдану мектептің дұрыс бағытта дамуына жол ашады. ХХІ ғасыр
білім стандартын құрайтын үш маңызды құрам іске асырылуы тиіс:
• Ақпаратты іздеуді және таңдауды жүргізу дағдысы.
• Шет тілін білуі.
• Бастауыш қоғам түсініктерін білуі. [2]
2-кесте
Педагогтер XXI ғасырды Жаңа ақпараттық технология кезеңі деп
атайды, қазір кез келген ақпаратты табу жолдары оңай. Сондықтан оқушыларды
қажет ақпаратты тауып, оны талдап ойластыруға үйрету - оқыту
технологияларының бір аспектісіне айналып отыр, әрі таным белсенділігінің
артуына тиімді әсерін береді. [3. 5-26бет]
Білім беру технологиясы - оқу барысын жоспарлау, оқушылардан тест алу
және білім беру жүйесі ретінде мектеп іс-әрекетін басқару үшін жүйелі тәсіл
мен ілеспелі тәжірибелік білім жиынтығын құрады. Оқыту технологиясы-
дидактикалық бағытта оптимальды жүйелердің принциптерін анықтаудың және
жасаудың, алдын ала сипаттамалары берілген қайталауға келетін дидактикалық
процестерді конструкциялаудың ғылыми зерттеу аясы.Ақпараттық технология
білім берудің негізгі мақсаты қоғам талаптарына жауап бере отырып, қоғам
өмірінің әр кезеңінде қажеттіліктің өзгеріп, соған орай білім берудің де
негізгі мақсатын өзгертеді.
Стандартты білім берудің мақсаты, қарапайым сөзбен айтқанда, оқушыны
жан-жақты дамыту.Оқу іс әрекеті белгілі бір құрамдас бөліктерден тұрады.
Олар:1) оқу ситуациялары (немесе міндеттері),
2) оқу әрекеті,
3) бақылау.
4) бағалау.
Төменгі сынып оқушыларының танымдық іс-әрекетінде жаңа ұғымды меңгеру
процесін түсіну, оны қорыту және қолдану сияқты үш кезеңнен тұрады. Сондай-
ақ зерттеу нысаны мақсаттылықпен талдау нәтижесінде оның мәнді және мәнсіз
жақтары сараланып, қорытындыланады да, содан соң соның негізінде жекеленген
(мәселелер) шешіледі. Олармен қоса жас баланың бойында оқытудың бастапқы
сатыларында оның білімінің жан-жақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған
білімнің әмбебаб кешенін және әрекет (алгоритмдер) тәсілдерін қалыптастыру
мәселесі де қойылады. Біздің пікірімізше, төменгі сынып оқушыларын білім
беру салалары категориялары жүйесінде оқыту оларға арнайы қандай да бір
пәндермен бірге жан-жақты әрекет, қызмет амалдарын үйрету аясында
жүргізілуі тиіс. Бұл жинақтай келгенде, ақпараттық мәдениетті
қалыптастырудың негізін құрайды. Бұл процесті қалыптастыруда бақылау
әрекетін қолдану арқылы іске асырылды. Ол үшін оқушыларда игерілген
білімнің белгілі бір жиынтығын информатика пәнімен байланыстырып танымдық
тапсырмалар арқылы бақылау жұмыс түрі жүргізілді.
Олардың бір қатары оқушылардың жаңа оқу курсын игеруге деген дайындық
деңгейін бағалауға арналса, екіншілері оқушылардың біліміндегі нақты
кемшіліктерді анықтауға, мақсатты түзету жұмысын жоспарлауға жәрдемдеседі,
ал үшіншілері оқытудың кейінгі үрдісін және оның нәтижелеріне болжам
жасауға ықпал етеді.
Тапсырмаларды орындау алдында информатика пәнінен оқушыларға
тапсырмалардың орындалуындағы талаптарға көңіл аударуы сұралынады.Оқушылар
тапсырмаларды қуана орындайды, өйткені олар кішкентай Балбөбекке
көмектескендерін мақтан тұтады.
Берілген тапсырмаларда бала қабылдаған заттарын талдау және саралау
мүмкіндіктерін пайдаланып онда заттардың жекелеген тікелей қасиеттерін
анықтайды. Материалдарды мағыналық жағынан топтап, оның жекелеген
бөлімдерін салыстырады.
Бұл тапсырманы оқушылардың танымдық іс-әрекеттерін, логикалық ойын қорытып,
оның елеулі байланыстары мен қатынастарын кеңінен талдап, есте сақтайды
және басқа тапсырмаларды орындағанда қолдана бастайды.
Бастауыш сыныпта, информатика пәнінде бақылау әрекеттерін пайдалану
барысында, оқушылардың ой қорытулары көрнекі алғы шарттарға, қабылдау
деректеріне сүйенеді. Қорытынды жасау дәлелдер негізінде емес, қабылдаған
мәліметтерге тура қатынасы жолымен жүзеге асырылады.
Көрнекі бейнелеулер мен суреттеулер арқылы оқушылар заттар мен
құбылыстардың белгілері мен қасиеттерін ұғынады. Сонымен қатар белгілі
заттар мен құбылыстарды жіктеу іскерлігі бастауыш мектеп оқушыларының
танымдық, ақыл-ой әрекетінің жаңа күрделі формаларын дамытады.
Ақпараттық технология әдістері мәліметтер қорының әдістері болып
табылады. Ақпараттық құрал ретінде математикалық,техникалық, ақпараттық
және басқа құралдар жатады. Ақпараттық технология қолдануда оқушы өз іс-
әрекетін, міндеттерін шешудің әдіс тәсілдерін қайта жаңғыртып игереді. Бұл
әрекет пәндік те, ақыл-ой шеңберінде де орыдалады. Кейбір танымдық іс
әрекеттер кез-келген оқу материалдарьн игеру, жұмыс істеу, кейбірін қайта
жаңарту тән. Оқушылардық танымдық іс-әрекетін дамытуда кез-келген пән
бойынша ақпараттық технологияның орны ерекше. [3]
Сабақ барысында әр пәнге сай компьютерді пайдаланып сабақ жоспарын
құруға болады,әр оқушы өз компьютеріндегі модульдік жұмыстарды пайдаланып
өз іс-әрекетін көрсетеді.Компьютердің алгоритмдік құрылымы арқылы оқушы
танымдық көзқарасын жетілдіреді, қызығушылығы артады.
Ақпараттық технология бүгінгі таңның өзекті мәселесі, сондықтан 12
жылдық білім жүйесінде осы бағыт орынды қолға алынған.
2 сыныптан бастап информатика пәні (инвариативті) жүретіндігі бізді
қуантарлық жағдай,әрі ақпараттық технологияны бастауыш сыныпта қолданудың
тиімділігі жоғары екені айқын көрініп отыр.
Ақпараттық технологияның тиімділігі:
Ақпараттық мәдениет негіздері сабағынан төменденідей мысалдар келтіруге
болады:
Тапсырма. [4]
1. Түсіп қалған сандарды жаз:
а) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
ә) 9, 8, 7, 6, 5, 5, 4, 3, 2, 1.
2. Тiзбектi жалғастыр:
а) 2, 4, 6, 8, 10, 12.
ә) 1, 3, 5, 7, 9, 11.
б) а, б, в, г, д, е.
3. “” немесе “ ” таңбаларының қажеттісін қой:
а) 2 5 7 9
ә) 8 7 4 1
б) 1 5 3 7
1. Жыл мезгiлдерiне сай табиғатта болатын өзгерістерді әңгімеле. Жұмыс
дәптерiндегi тапсырмаларды оқушылармен бiрлесе отырып, қарап, қыс,
жаз, күз, көктем сияқты тiзбектердiң бар екенiн талқылаңдар.
2. Заңдылықтарды тап: сандар мен түстерi бойынша шарлар алмасады
3. Бос орындарға қажетті суреттерді салып, боя. Әрбiр жол мен бағанда
ойыншықтар қайталанбайтындай бiр реттен кездесетiндей етiп,
орналастыр.
1.Апта күндерiнiң дұрыс реттілігін көрсет.(1-сынып бойынша)
1.Арунаға 2048 жылдың кiбiсе жыл (365 күнге тең болатын арабша толық жыл)
болатынын анықтау алгоритмiн жазуға көмектес. 4-кесте
Сен алгоритмдi қанша рет қайталадың? Жауабы: - 10 рет (4-сынып)
4-тапсырма.
Өрнектердің қайсысы ақиқат, қайсысы жалған?
1-нұсқа
45 – ақиқат 2+3=5-1 -
жалған
3+5=8 – ақиқат 4+36 -
ақиқат
2-нұсқа
35 - ақиқат 4+4=7-2 -
жалған
4+3=7 – ақиқат 7-2=8 - жалған
Тапсырма.
1Жазуды толықтыр:
Кiтапхана – бұл кiтаптар жиыны.
Сынып – бұл оқушылар жиыны.
Отар – бұл қойлар жиыны.
Табын – бұл аттар жиыны.
Орман – бұл ағаштар жиыны. (2-сынып бойынша)
1.Нысандарды берiлген жиындар бойынша топта.
КӨЛIК
ОЙЫНШЫҚТАР
ОҚУ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАРЫ
1. Бұл заттар қандай мамандықтар үшiн қажет?: дәрiгерге, аспазға,
спортшыға
2. Әрбiр жиынға және жиындардың қиылысуындағы сөздер ойлап, жаз.
12 жылдық білім беруде информатика пәнін оқыту арқылы әр тұлғаның
жан-жақты дамуына, алған мәліметтерді сәйкестендіруіне, есептеуіне,
салыстыруына, диагностика құруына, болжамдар жасауына, ұлттық өзіндік
танымның дамуына үлкен үлесін тигізіп,білім берудің тиімді жолын таңдауға
әрекет етеді. 12 жылдық білім берудің негізі адамның жеке тұлғалық қасиетін
қалыптастыру болып табылады. Адам тұлға болып тумайды, ол өмір сүру
барысында тәрбие арқылы қалыптасады. Білімді, шығармашыл, бәсекелік
қабілеті мол тұлға тәрбиелеу негізінде жасалған 12 жылдық мектептегі білім
беру процесінің моделі түрлі деңгейлі вариативті білім беру мазмұны
негізінде және оқытудың репродуктивтілігі мен шығармашылык технологиялары
үйлесімді қабысқан мұғалім мен оқушының ынтымақтастығы негізінде
қалыптастырылуы тиіс. 12 жылдық мектепте оқытуды ұйымдастыру жалпы
дидактикалық ұстанымдармен бірге шешуші мәні бар мынадай принциптерге ие
болады:
· жеке тұлғаның жас және психофизиологиялық даму ерекшелігінің
ескерілуі;
· күтілген нәтижеге жетуге бағдарлығы;
· ашықтығы;
· интерактивтігі.
Нәтижеге бағдарланған білім беру моделінде оқыту оқушы (үйрену) мен
мұғалімнің (оқыту) өзара байланыс әрекетіне әр оқу процесі компоненттерінің
мақсаттарын шектеуді талап етуді мақсатты ұйымдастырылған болып табылады.
Сабақты құрылымдауда оқушының өзін-өзі таныту мақсаттарына, оқу
материалдарын модельдеуіне, оқушының өнімді әрекетін ұйымдастыруға
мүмкіндік туғызатын оқытудың формалары мен әдістеріне кезек беріледі.
Қазіргі кезде әлемде білім беру мәселесі дамуының үрдісінің негізгі
ерекшеліктерінің бірі-ол білімнің тез өзгеруі, өмір сүру үшін қажетті
мәліметтер ағыны жоғарғы қарқынмен көбеюі (кейбір дерек көздері бойынша
адамға қажетті білім мөлшері екі жылда, ал кейбір деректерге сүйенсек он
сегіз айда екі еселенуде). Сондықтан да бұрынғыдай жеткіншек ұрпақты
энциклопедиялық біліммен қаруландыратын уақыт кетті, оған мүмкіндік жоқ,
оны заман ағымы көтермейді.
Қазіргі заманғы ұрпақ таңдауында шексіз мүмкіндік туған заманда өмір
сүріп жатыр. Оқушыны болашағына таңдау жасай алатын, ұтымды шешім қабылдай
алатын, сондай-ақ өзінің өміріндегі өзгерістер ағымына икемделе білетін,
қабілетіне байланысты өмір сүру тәртібі күтіп тұр. Сондықтан бүгінгі күні
білім жүйесінде оқыту үрдісін тың идеяларға негізделген жаңа мазмұнмен
қамтамасыз ету әрбір мұғалімнің міндеті болып отыр.
12 жылдық жалпы орта білім беру педагогикалық процестің әрбір
қатысушысының шығармашылық потенциалы мен психофизиологиялық ерекшеліктерін
ескере отырып, олардың дамуына жағдай жасауға, сондай-ақ негізгі мектеп
оқушыларына кәсіби бағдар беруге, жоғары сатыдағы оқушыларды бейіндеп
оқытуға бағытталған біртұтас жүйе құруды қарастырады.
12 жылдық білім берудің ерекшелігі ерте жастан информатика пәнінің оқу
бағдарламасына енгізілуі. Мұндай білім беру жүйесі келешек ұрпақтың
білімінің толығуына, жан-жақты болуына, шынайы әлем жағдайында тәрбиленуіне
көп септігін тигізеді. Сонымен қатар 12 жылдық мектеп жоғары мәдениетті,
терең адамгершілігі қалыптасқан жүйедегі құндылықтарымен, сенімдерімен өз
оқушыларының шығармашылық потенциалын дамытудағы инновациялық қызмет
қабілеттілігін өздігінен жетілдіруге білікті маманды талап етеді.
Ақпараттық технологияның қаулап өсуі мен ақпараттық қоғамның
қалыптасуы, өркениетті елдердегі сияқты біздің республикамызда да
ақпараттық мәдениетті қалыптастыру талабын туындатты.
Ақпараттық технологияны ерте жастан оқыту үшін пропедевтикалық кезең
ұсынылады (1-6 сынып). Оның негізгі міндеті- оқушыларды компьютермен
алғашқы таныстыру, оқулық ойындық бағдарламаларды, қарапайым компьютерлік
тренажерды пайдалану процесінде ақпараттық мәдениеттің алғашқы элементтерін
қалыптастыру. Бұл міндеттерді шешу оқушыларға алдағы уақытта компьютерді
қолдану деңгейін тереңдете, келесі табыстарға қол жеткізудің алғашқы
әзірлік-дайындықтарын жасауға мүмкіндік береді, оларды жаңа ақпараттық
қоғам өміріне дайындайды.
Қазіргі өмір талабына сай компьютерлік сауаттылықты жылдам дамыта
отырып, педагогикалық-психологиялық әдістемелік бастапқы дайындықты
қалыптастырмайынша, балалар өз білім деңгейлерін көтере алмайды. Сол
себепті информатика пәнін бастауыш сыныптан бастап енгізу қажеттігі туындап
отыр. Қазірде оқушылар өмір ағымына деген көзқарастарының жан-жақты жоғары
дәрежеде дамуына байланысты информатика пәнін жеңіл және тез меңгеруде.
Бастауыш сынып оқушыларына информатика пәнінің элементтерін оқыту
барысында жаңа ақпараттық технологияның керемет мүмкіндіктерін кез келген
пәнге қолдануға болатындығына көз жеткізу керек.
Информатика пәні стандарт бойынша бастауыштың әрбір сыныбына аптасына
1 рет, жыл бойына 34 сағат арналған. Қазірде информатика пәні бастауыш
сыныптан жүретін кейбір мектептерде пән Білім және ғылым министрі ұсынған
Ақпараттық мәдениет негіздері оқу әдістемелік кешені бойынша жүргізіліп
келеді. Бұл пән дәстүрлі мәдениетті өркениеттік мәдениетпен біріктіре,
кіріктіре оқытатын жаңа пән. Оқу әдістемелік кешен төрт бөлімді жұмыс
дәптерінен және мұғалімдерге арналған әдістемелік құралдан тұрады.
Дәптердегі тапсырмалар деңгейленіп, үш деңгейге бөлініп құрастырылған.
Бірінші деңгейдегі тапсырмалар мемлекеттік стандарт деңгейінің ең қажетті
міндеттерін қамтыса, келесі екі деңгей оқушылардың осы алған білімін
өздігінен тереңдетіп дамытуға, жүйелеп, қорытынды жасауға арналған.
Дегенмен, Қазақстанның болашақ білімді азаматтарын даярлауда бұл
оқулықтармен ғана білім беру жеткіліксіз болады. Сондықтан 12 жылдық білім
беру жүйесіне көшу жағдайы, ғылыми-техникалық прогрестің тез өсу қарқыны
жаңаша оқыту әдістерінің қажеттігін алға қоюда. Сонымен қатар білім беру
жүйесі жаңа педагогикалық технологияға негізделуін және ақпараттық
құралдардың кеңінен қолданылуын қажет етеді әрі білім мен техниканың даму
деңгейі әрбір адамда сапалы және терең білім мен кәсіби іскерліктің болуын,
жастардың белсенді, шығармашылықпен жұмыс істеуін және кеңінен ойлауға
қабілетті болуын талап етеді.
Жаңа технологиялық әдіс-тәсілдердің пайда болуы ақпараттардың мазмұнын
адамның түрлі сезім мүшелері арқылы және аудиториямен интерактивті өзара
әрекетке түсу арқылы қабылдауды, түрлі техникалық құралдардың көмегімен
іске асыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Міне осыған байланысты
оқулық, дәптермен салыстырғанда электрондық құралмен оқыту дара тұлғаны
бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық
деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатады.
Әр түрлі зерттеулерге қарағанда дәстүрлі оқыту кезінде кез келген
жақсы оқитын оқушы информатика заңдылықтарын тұжырымдайды, мысалдар
келтіреді. Оқушылардың көпшілігі алған білімдерін практикада қолдана алады.
Бұл оқушылардың оқу материалын формальды жағынан да жақсы білетінін
көрсетеді. Кез келген сабақта электронды оқулықты пайдалану оқушылардың
танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды.
Электрондық оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту үрдісін үздіксіз
және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін
дамыту.
12 жылдық жалпы білім беру стандартындағы басты міндет – оқушылардың
жеке және тұлғалық ерекшеліктерін жан-жақты дамыту және осы стандартта
баланың игеруге тиісті негізгі құзыреттіліктерінің бірі - ақпараттық
құзыреттілік. Білім беру бағдарламаларына сәйкес барлық білім беру
мекемелері қазірде электронды оқу басылымдарымен қамтылған. Біздің де
колледж студенттері мен оқытушыларының бастауыш сыныптың жетекші пәндері
үшін дайындаған электронды оқу бағдарламалары бастауыш сынып оқушыларының
ақпараттық-қабылдау ерекшеліктерін зерттеуге бағытталған, диагностикалық
әдістері оқушылардың дербес және жас ерекшеліктеріне сай дайындалған.
6 жастағы оқушылардың жеке ерекшеліктерінің ішінде қабылдау ерекше
орынға ие. Қабылдау- заттар мен құбылыстардың сезім мүшелеріне тікелей
әсерінің тұтас көрінісі. Қабылдаудың нәтижесінде баланың зейіні, есі,
қиялы, ойы мен эмоциясы қалыптасады. Бала қабылдаған ақпаратты көзбен
көріп, естіп, қимыл-қозғалыс арқылы жүзеге асырғанда ғана ұзақ есте
сақтайды. Мысалы, колледж студенті дайындаған 12 жылдық мектептің бастауыш
1-2-3 сынып оқушылары үшін жасалған Бейнелеу өнері оқулығының ерекшелігі -
мұнда әрбір сыныпта деңгейіне қарай теория мен тапсырмалар бере отырып,
алдымен қабылдаудың визуалды (көзге көрінетін ) түрі- көзбен қабылдау
орындалған. Яғни бала көзбен қабылдай отырып, өз назарын заттардың пішіні,
көлемі, өлшемі, түсі сияқты қоршаған дүние шындықтары мен ерекшеліктеріне
жинақтайды. Сонымен қатар көріп қана қоймай есту арқылы да ақпаратты
қабылдау, яғни қабылдаудың аудиоалды типі де қолданып, баланың дыбыстың
сипатына, тілдік ерекшеліктерге, сұхбаттасушының дауысына назар
аударатындығын ескерген. Соңында сезім рецепторларынан келіп түсетін
эмоциялық райды, ақпаратты талдауы үшін жауапты болатын қабылдаудың
кинестетикалық типі орындалады. Осындай визуалдық, аудиоалдық,
кинестетикалық тәсілдер арқылы оқушылардың ақпаратты көзбен көріп, құлақпен
естіп, сол арқылы қимыл қозғалыспен қабылдау ерекшеліктерін дамыту
мақсатында жасалған көптеген электронды оқу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz