АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ШАРТТАРЫҢ ЖАЛПЫ ТЕОРИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 4

1 КЕЛІСІМДІ САҚТАМАУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ САЛАЛАРЫНЫҢ

КӨКЕЙТЕСТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1. 1 Келісімшартты міндетті жасасу тәртібі мен өзгерту және бұзу тәртібі . . . 7

1. 2 Келіспеушілік хаттамасы және оны реттеу жолдары . . . 23

1. 3 Сыртқы экономикалық келісімшарттардың жасасу барысындағы мәселелер… . . . 25

2 МӘМІЛЕНІҢ ЖАЛПЫ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІНІҢ АНЫҚТАМАСЫ

2. 1 Мәміленің ұғымы және оның түрлері . . . 30

2. 2 Мәміленің жарамдылық және жарамсыз шарттары . . . 33

2. 3 Мүлікті жалдау шарты бойынша азаматтық құқықтық мәмілелер . . . 45

3 АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ШАРТТАРЫҢ ЖАЛПЫ ТЕОРИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

3. 1 Шарттың ұғымы мен оның маңызы . . . 50

3. 2 Шарттың мазмұны және шартты жасау негіздері . . . 52

3. 3 Рента және өмір бойы асырауда ұстау шарты . . . 63

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 72

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 74

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Конституцияның 1-бабында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде, орнақтырады»-деп айқын жазылған [1] Демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет боламыз десек, өзіміздің ұлттық заңымызды күшейтіп оның орындалуын тек қана мемлекет тарабынан ғана емес әрбір азаматтың өз борышы екенін терең түсіне білсе ғана демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекетке қол жеткізуімізге болады деп ойлаймын. Сондықтан да заңның қай саласында болсын өз құқығы мен міндетін адал орындау ол мемлекеттің дамуына үлкен үлес қосқанмен тең болуы мүмкін. Қазіргі таңда келісімшарт жайлы кең әңгіме болғанымен, оның құқықтық мәселелері шарттың қалыптасуы барысында туындайтын қоғамдық қатынастар жүйесі, оның мәнін түсіну, жетекші институттарын саралау, мемлекеттік органдардың азаматтық құқықтағы шарттардың қалыптасуына ықпалын анықтау, т. б. күрделі мәселелер әлі күнге дейін кешенді түрде айқындалуда.

Қазақстан Республикасы үшін азаматтық құқықтағы шарттардың институттарын дамыту басты қажеттілік болып табылады. Азаматтық құқықтағы шарттардың институттарның өсуі белгілі кезең шегінде жүзеге асырылады. Жаңа замаңда осы институттары өсу үшін жаңа алдыңғы қатарлы механизм қажет.

Сондықтан да бұл тақырып азаматтық құқықтағы шарттардың дамуына әсер ететін негізгі мәселелерді анықтаумен байланыстырылады.

Сол үшін ҚР-сы қол қойған халықаралық шарттар мен пактілерді ескере отырып, ұлттық заңнаманы жетілдіру және үйлестіру; екіншіден, азаматтық құқықтағы шарттардың заңдылық құралдарын нығайту және мемлекет тарабынан тиімді іске асыру үшін қолайлы жағдайлар жасау; үшіншіден, халықтың жоғарғы саяси, құқықтық және азаматтық құқықтық мәдениеті үшін жағдайлар жасау қажет.

Шарт көне құқықтық құрылымның бірі. Шарттың ғасырлар бойы пайдаланылуы құқықтың икемді түрі екендігін көрсетеді, ол арқылы әртүрлі қоғамдық қатынастарды реттеуге болатындығы дәлелденген. Шарттың негізгі міндеті заң шеңберінде адамдардың әрекетін реттеу. Ал оларды бұзу заң талаптарын бұзушылықты білдіреді.

Шартты (соntrасtus) рим құқығы үш түрлі мағынада: кұқық қатынастарының туындауы ретінде; құқықтық қатынастың өзі ретінде; ең соңында тиісті құқықтық қатынастың нысаны ретінде қарастырады [2, 18 б] .

Шарт туралы мұндай көзқарастар нақты іс жүзінде Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және басқа да елдердің азаматтық кодекстеріңде тәртіптелген.

Азаматтық кодекстің 378-бабына сәйкес, екі немесе одан көп адамның азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімі шарт деп танылады. Мұндай айқындама шарт мәмілені меңзейді. Сондықтан да, осы баптың 2 - тармағы мәміле нормаларына мынадай сілтеме жасайды: "шартқа екі жақты және көп жақты мәмілелер туралы ережелер қолданылады". Сонымен бірге, "мәміле" ұғымы "шартқа" қарағанда кең, өйткені, мәміле бір жақты болуы мүмкін.

Зерттеудің нысаны. келісімді сақтамаудың құқықтық салаларының көкейтесті мәселелері болып табылады.

Зерттеу пәні. жаңа заманда келісімді сақамаудың құқықтық салаларының болып табылады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты. Келісімді сақтамаудың құқықтық салаларының көкейтесті мәселелерін талдау болып табылады.

Зерттеудің міндеттері. Азаматтық кодекстің тиісті баптарында шарттардың кейбір түрлеріне арналған ережелерінде өзгеше көзделмегендіктен, міндеттемелер жөніндегі жалпы ережелер қолданылады. Мысалы, шарттан (бірлескен қызмет туралы шарт, құрылтай шарты, авторлық шарт және басқалар) туындайтын заттық, авторлық немесе өзге құқықтық қатынастарға, егер заңдардан, шарттан немесе құқықтық қатынастардың мәнінен өзгеше туындамаса, жалпы шарттардың ережелері қолданылады.

Дипломдық жұмысты жазудың теориялық және әдіснамалық негіздері . Азаматтық заңның негізгі бастауларының бірі Азаматтық кодекс айқындаған шарт еркіндігі болып табылады (АК-тің 2-бабының 1-тармағы) .

Азаматтык кодекстің 380-бабына сәйкес азаматтык кұкықтың субъектісі шарт жасауда еркін болады. Ол атап айтканда: 1) шартты жасау не жасамау; 2) шарт бойынша серікті жақты таңдау; 3) шарттың түрін таңдау; 4) шартқа белгілі бір не басқа жағдайларды өзінің қалауынша енгізу.

Тараптар зандарда көзделген шартты да, көзделмеген шартты да жасаса алады. Ең бастысы, ол заңға қайшы келмесе болғаны (АК-тің 380-бабының 2-тармағы) .

Зерттеудің әдістері. Бұл мәселені зерттеуге үлкен үлес қосқан мынадай отандық ғалымдарды атауға болады: Сүлейменов М. К., Басин Ю. Г, Тулеугалиева Г. И., Мауленова К. С. Сарсембаева М. А., және т. б.

Ғылыми жаңалығы. Зерттеудің ғылыми жаңалығы болып келісімді сақтамаудың құқықтық салаларының көкейтесті мәселелері ретінде және оны жетілдіру жолдары.

- мәміленің жалпы теориялық негіздерінің анықтамасын нақты көрсету;

- азаматтық-құқықтық шарттың жалпы теоретикалық сипаттамасын нақты айқындау;

- келісімді сақтамаудың құқықтық салаларының көкейтесті мәселелерін талқыға салу.

Тәжірибелік мәні. Диссертациялық зерттеудің тәжірибелік мәні, бұл жұмыста келтірілген ережелер, қорытындылар, тұжырымдар және ұсыныстар:

- мәміленің жалпы теориялық негіздерін зерттегенде;

-азаматтық-құқықтық шарттың жалпы теоретикалық сипаттамасын зерттегенде;

-келісімді сақтамаудың құқықтық салаларының көкейтесті мәселелерінің тиімділігін анықтағанда, сондай-ақ «Азаматтық құқық» оқу курсын оқыту үрдісінде пайдаланылуы мүмкін.

Зерттеудің құрылымы мен көлемі.

Дипломдық жұмыстың мазмұны таңдап алынған зерттеу жұмысының мақсаты мен міндетіне және оның көлеміне сәйкес келеді. Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиет көздерінен және қосымшадан тұрады.

1 Келісімді ақтамаудың құқықтық салаларының

көкейтесті мәселелері

1. 1 Келісімшартты міндетті жасасу тәртібі мен өзгерту және бұзу тәртібі

Азаматтық айналым тауарлық айналымның формасы болып табылады. «Заттар бір біріне тауар ретінде саналу үшін, тауар иелері бір біріне тұлға ретінде қарым қатынаста болу керек»- деп К. Маркс жазған. Бұдан әрі, К. Маркс былай деп көрсеткен, қоғамдық қатынастар алдағы тауарлар өзінің экономикалық табиғатында заңдылық ерікті қатынас түрін қабылдап, шарттың нысаны болып табылады. Осыдан шарттық қарым қатынас кең көлемде таралып өзіндік азаматтық айналымға түседі.

Келісімшарт заңды тұлғамен, сондай-ақ азаматтардың арасындағы қарым қатынасты реттейді(орталықтандырады) . Келісімшарт мәміле түрі болып табылады, яғни оған екі немесе көп тарапты мәміле туралы тәртіп қолданылады. Келісімшарттың түсінігі азаматтық-құқықтық мәміле түсінігінен әлде қайда кең түрде ерекшеленеді. Келісімшарт бұл кез келген нәрсе емес, ол ерікті түрде екі немесе бірнеше тараптар (екі болмаса көп тарапты мәміле) сәйкестікпен жүзеге асады. Сонымен қатар келісімшарт түсінігі міндеттеме түсінігімен араластыруды қадағаламайды. Міндеттеме тек шарттан ғана пайда болмайды, бірақ әкімшілік актіден, бір тарапты мәміле, құқықтық емес әрекеттер т. б., яғни шарт сияқты, әрі шарттылық емес сипат алады. Келісімшарт міндеттемесі тек оған қатысушылардың келісім негізінде пайда болуы танылады.

Келісімшарттың ядросы болып оған қатысушылардың еріктері табылады. Тіпті социализм кезінде міндеттемелердің мән-жайы шаруашылық шарттарды бекітудегі белгіленген контрагенттік еріктер сақталған. Советтік цивилистикалық ғылымның негізгі концепциясы шаруашылық міндеттемесінен өрбейтін негізгі тәсіл заңдылық құрамындағы қиын теория және оған қоса шарт жоспары деп болды. В. П. Мозолин және Е. А. Фарнсворт кітаптарында АҚШ және Совет Одағының қоғамдық жүйелері әр түрлі болғанымен осы мемлекеттерде шарттың ерекшеліктері көп болған. Сонда да, шарт шарт болып қала береді деп авторлар белгілеп кеткен. Мұнда авторлар шарттың ішкі нысанын айта кеткен. Осы жағдайда бұл мәселемен дауласу қиынға түседі, өйткені шарттың ішкі құрылымы өзінің негізгі техникалық құрылысын және нысан тәртібін сақтай отырады. Ал социалистік негіздегі жалпы шаруашылықтың маңызы шарт түбелікті өзгеру процесіне түсті. Бір ғана заңнамалық фраза - «шарттың ерікті принципі» социалистік құрылыс жүйесінің экономикалық әкімшілік-жоспарлаудың тамырын үзіп, осы қоғамға лайықтандырылды. Келісімшарттың мұндай рөлі тарихта ешқашан орындалған емес. Келісімшарт тек қана реттеуші болды, бірақ экономикалық қатынасты қайта құрушы емес [74, 391 б] .

Шарт жасасу тәртібі (АК-ның 397-бабы) . Шарт жасау ұсынысы сол жерде бар контрагентке тез жауап беруге болатын жағдайларда; ол жерде жоқ контрагентке тез жауап алу үшін қалайда уақыт қажет болатын жағдайда жасалады. Мерзім көрсетілген ұсыныс ауызша да, жазбаша да жасалуы мүмкін. Жауап күтетін мерзімін ұсынушының өзі анықтағандықтан (пианино сатып алыңыз, жауабын 2 апта күтемін), ол сол мерзіммен байланып қалады, және өз ұсынысынан бас тарта немесе оның тартса оферентке екінші тарапқа келген шығынды өтеу түрінде теріс салдар келеді.

АК-ның 397-бабының 3-тармағында жауаптың кешігуі акцептанттың кінәсіненемес, уақтылы жіберілген жауапты дер кезінде жеткізбеген байланыс бөлімінің кінәсінен болған жағдайда баяндалады. Бұл ретте оференттің де, акцептанттың да кінәсі жоқ, сондықтан заң екі тарптың да мүдделерін қорғайтын шаралар қарастырған [75, 56 б] .

Шарт жасасу процедурасы екінші тараптың (акцептанттың) ұсынысты оферент белгіленген ережелер бойынша ғана қабылдауын көздейді. Егер ол ережелерді акцептант қабылдамайтын болса шарт жасалмаған болып табылады, барлық процедура қайта басталады. Сондықтанда ережеген қандай да бір өзгеріс енгізу жаңа ұсыныс жасау болып табылады. Алғашқы оферент акцептантқа айналады, жаңа ұсынысты қабылдауға да, шарт жасасудан бас тартуға да оның құқығы бар, немесе ол жаңа ұсыныс жасап қайтадан жаңа оферентке айнала алады. Ол шарт жасалғанша немесе тараптар өздерінің бос әурешілігін түсінгенше жалғаса береді.

Шарт жасалатын жер. Егер шартта оны жасатын жер көрсетілмесе, шарт азаматтың тұрғылықты жерінде немесе оферта жіберген заңды тұлғаның орналасқан жерінде жасалған болып табылады (АК-ның 398-бабы) [76; 12 б] .

Шарт жасасқан жерді анықтаудың сыртқы экономикалық шарттар жасасқанда маңызы зор. Мұндай жағдайларда заң, әдетте, егер келісімде басқадай көрсетілмесе, мәміле формасының ол жасалған жердің құқығына бағынатындығын, ал тараптардың құқықтары мен міндеттерінің мәміле жасалған жердің құқығы бойынша анықталатындығын белгілейді.

Азамат тұрақты немесе көбінесе тұратын елді мекен оның тұрғылықты жері деп танылады (АК-ның 16-бабы) .

Заңды тұлғаның тұрақты жұмыс істейтін органы тұрған жер оның тұрған жері болып танылады (АК-ның 39-бабы) .

Азаматтық заңнаманың негізгі принципі шарт бостандығын болғанмен, АК-да және басқа заң актілерінде тікелей көзделсе ғана шартты міндетті түрде жасасу мүмкіндігі АК-да қарастырылған.

Мұндай жағдайларда көп емес. АК-да белгіленгендердің ішінен жария шартты (387-бап) және алдын ала шартты (390-бап) атауға болады. өзге заң актілерінде белгленген жағдайлар ішінен мемлекеттік кәсіпорындардың мемлекеттік тапсырысты орындауын алуға болады (Мемлекеттік кәсіпорын туралы Жарлықтың 13-бабы) .

Бірінші нұсқада шарт жасасу міндетті болып табылатын тарап екінші тараптан оферта алғаннан кейін, сол алған күннен бастап отыз күн ішінде екінші тарапқа акцеп туралы, не одан бас тарту туралы, немесе офертаның өзге жағдайлардағы (шарт жобасына пікір қайшылығы хаттамасы) акцепті жайында (шарт жобасы) хабар жіберуге тиіс.

Екінші нұсқада, егер шарт жасасу міндетті болып табылатын тарап жолдаған шарт жобасына отыз күндік мерзім ішінде оған деген қайшы пікірлер хаттамасы алынса, онда бүл тарап пікір қайшылығы хаттамасын алғаннан бастап отыз күн ішінде басқа тарапқа шартты оның редакциясында қабылдағаны туралы не пікір қайшылығы хаттамасын қабылдамағаны жіберуге құқылы. Пікір қайшылығы хаттамасы қабылданбаса, пікір қайшылығы хаттамасын жолдаған тарап шарт жасасу кезінде туындаған пікір қайшылығын соттың қарауына жіберуге құқылы.

Акцепттің пікір қайшылығы хаттамасы қабылданбаса не оны қараудың нәтижесі жайында хабар алынбаса, пікір қайшылығы хаттаамасын жолдаған тарап шарт жасасу кезінде туындаған пікір қайшылығын соттың қарауына жіберуге құқылы.

Бұл мерзімдер императивтік емес. Шарттардың кейбір түрлері үшін заңнамада, ал кейбір түрлері заңнамада, ал кейбір жағдайларда - тараптардың келісімімен өзге мерзімдер белгіленуі мүмкін.

Шарт жасасуға міндетті тарап оны жасаудан жалтарса, екінші тарап оны мәжбүр ету туралы және оған шығындарын төлеттіру туралы талап қойып сотқа жүгінуге құқылы (АК-ның 399-бабының 4-тармағы) .

Бірақ, кейбір жағдайларда бұл ережеден ауытқу бар. Ресейдікіне қарағанда Қазақстанның Азаматтық кодексінде алдын ала шарт жасасқан тарапты негізгі шартты жасасуға мәжбүрлеу көзделмеген. Екінші тарап тек шығынның өтелуін ғана талап етеді.

Шығындарды өтеу, АК-ның 9-бабының 4-тармағының және 350-бабының ережелері бойынша жүргізіледі.

Жалпы ереже бойынша шарт жасасу кезінде туындаған пікір қайшылықтарын тараптардың өздері шешеді, оларды соттың қарауына бермейді. Егер ол қайшылықтарды тараптардың өздері шеше алмаса шарт жасалмаған болып саналады, тараптар арасындағы қатынас тоқтайды.

АК-ның 400-бабына сәйкес шартқа дейінгі дауларды сотта қарауға болатын тек екі жағдай бар:

- шарт қайшылығын бас тартушы тарап үшін шарт жасасу міндетті болғанда (АК-ның 399-бабының 2-3-тармақтары) ;

- пікір қайшылығын сот (мемлекттік немесе төрелік) қарауына беру жөнінде тараптардың келісімі болса. Мұндай келісім пророгациялық немесе төрелік деп аталады.

Пікір қайшылығы сотта қаралғанда, шарттың тараптар келісе алмаған ережелерін сот анықтайды. Ол шешімге тараптар бағынуға тиіс.

Шарт алдындағы даулар бойынша сот шешімдерді мәжбүрлеп орындату жөнінде ешқандай әрекеттерді керек етпейді, онда тек құқық құрушы маңыз бар.

Шартты өзгерту және бұзу тәртібі. Шартты өзгертудің және бұзудың негіздері. Шартты өзгеру дегеніміз - оның мазмұнын құрайтын бір немесе бірнеше ережелердің өзгеруі.

Шартты бұзу дегеніміз толықтай немесе ішінара орындалмаған шартты АК-ның 367-377 баптарында көзделмеген (міндеттемелердің тоқтауы) негіздер бойынша мерзімінен бұрын тоқтату [77, 69 б] .

АК-ның 401-бабында шартты өзгертудің және бұзудың үш нұсқасы көзделген: тараптардың келісуі бойынша; соттың шешімі бойынша; шартты толықтай немесе ішінара орындаудан біржақты бас тартудың нәтижесінде.

Тараптардың келісуі шартты өзгертудің және бұзудың шарт бостандығы принципінен туындайтын қалыпты және қолайлы тәсілі болып табылады.

Шартты өзгертудің және бұзудың барлық қалған тәсілдері (сот тәртібінде, орындаудан біржақты бас тарту) АК-да, басқа заң актілерінде және шартта көзделген жағдайларда ғана қолданылуы мүмкін.

Шарттардың кейбір түрлері үшін заңнамада елеулі деп танылатын нақты бұзушылықтар белгіленген.

Басқа заң актілерінің ішінен, мысалы, Тұрғын үй қатынастары туралы Заңды атауға болады, оның 103-бабында мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй жалдау шарты жалға берушінің талабы бойынша, Тұрғын үй қатынастары туралы Заң негізінде ған бұзылады делінген (егер үй бұзылуға жатса, егер жалдаушы оны ұдайы бүлдіріп немесе қирата берсе және т. б. ) [10 б] .

Шартты орындаудан бір жақты бас тартуға, егер ол АК-да, заң актілерінде немесе шартта тікелей көзделгенде ғана, жол беріледі (АК-ның 404-бабының 1-тармағы) . Бұл ереже 273-баптың заңнамада немесе шартта көзделгеннен басқа реттерде міндеттемені орындаудан біржақты бас тартуға жол бермейтіндігі туралы нормаларына негізделген [78, 86 б] .

273 және 404-баптардың редакцияларындағы алшақтықтарды атай кеткен жөн: 273-бапта заңнамада жайында, ал 404-бапта заң актілері жайында айтылған. Бұл ретте «заңнама» терминін қолданған дұрыс болар, себебі мұндай жағдайлар тек заңдармен ғана емес, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарымен де, Үкіметтің қаулыларымен де белгіленуі мүмкін.

Назар аударарлық бір жағдай - АК-да «шартты орындаудан бір жақты бас тарту» және «шарттан бас тарту» терминдері бір мағынада қолданылады.

404-баптың 2-тармағында шартты біржақты бас тартуға жол берілетін мынадай жағдайлар белгіленген:

1 шартқа негізделген міндеттемені орындау мүмкін болмаса (374-бап) ;

2 белгіленген тәртіпте екінші тарап банкрот деп танылса;

3 шарт жасалғанда негізге алынған мемлекеттік орган актісі өзгерсе немесе күшін жойса.

Шарттан тараптың бір жақты бас тартуға құқығы АК-ның шарттардың кейбір түрлеріне арналған бірқатар баптарында көзделген. Бұл, көбіне, орындалуы борышкердің немесе несие берушінің жеке басымен тығыз байланысты шарттар (тапсырма шарты, ақылы қызмет көрсету, банк есепшоты және банк салымы, жолаушылар тасымалдау шарттары) .

Шарттан біржақты бас тартуға жол берілетін жағдайлар басқа заң актілерінде де көзделген.

Мысалы, Тұрғын үй қатынастары туралы Заңның 102-бабына сәйкес мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй жалдаушы жалдау шартын кез келген уақытта бұзуға құқылы (отбасының кәмелетке жеткен мүшелерінің келісімімен) .

Шарт мерзімі көрстелімей жасалса дшартты орындаудан біржақты бас тартуға жол берілдеі. (404-баптың 3-тармағы) .

Шартты орындаудан біржақты бас тарту шарттың бұзылуына немесе өзгеруіне әкеп соғатын заңдық факты болып табылады. Бұл ретте шартты бұзу немесе өзгерту үшін сотқа жүгінудің қажеті жоқ. Бірақ екінші тарап, егер мұндай біржақты бас тарту негізсіз деп тапса, сот арқылы дауласуға құқылы [79, 57 б] .

Шартты өзгерту және бұзу тәртібі және олардың салдарлары. Шартты өзгерту және бұзу тәртібі туралы келісім, егер заңдардан, шарттан немесе іскерлік айналым дағдыларынан өзгеше туындамаса, шарт жасалған формада жасалады (АК-ның 402-бабының 1-тармағы) .

Шартты өзгерту немес бұзу жөніндегі ұсыныстан екінші тараптың бас тартуы алынғаннан кейін, не ұсыныста көрсетілген немесе заңдарда не шартта белгіленген мерзімде, ал ондай мерзім болмаған кезде отыз күн мерзімде жауап алынбағаннан кейін ған тарап шартты өзгерту немесе бұзу туралы талапты сотқа мәлімдей алады (АК-ның 402-бабының 2-тармағы) .

АК-ның 403-бабында шарттың бұзылуын шартты заңсыз деп танудан айыруға мүмкіндік беретін ережелер келтірілген:

шарт өзгерген немесе бұзылған жағдайда міндеттемелер алдағы уақытта, тараптар келісім жасаған немесе сот шешімі заңды күшінде кірген кезден бастап тоқтайды; шарт заңсыз деп танылады (154-баптың 8-тармағы) ;
шарт өзгергенде немесе бұзылғанда тараптар шарт өзгерген немесе бұзылған кезге дейін өздерінің орындағандарын қайтару жөнінде талап қоя алмайды, шарт заңсыз деп танылса әр тараптың шарт бойынша алғанды басқа тарапқа қайтарып беруі жалпы ереже ретінде белгіленген (АК-ның 157-бабы 3-тармағы) .

Келісімшарт өзгергенде немесе бұзылғанда пайда болған шығындар барлық жағдайларда бірдей өтелмейді, ол үшін шарттың бұзылуына немесе өзгеруіне тараптардың біреуінің шартты едәуір бұзуы себеп болуы тиіс (АКның 403-бабының 5-тармағы) .

Тараптар шарттың күшін жаңа мерзімге ұзартуға құқылы. Шарттың күшінде болу мерзімін ұзарту іс жүзінде жаға шарт жасалғанын білдіреді. Сондықтан ол АК-ның 397-бабының шарт жасасу тәртібінде арналған ережелері бойынша жүргізіледі.

Яғни, шарт мерзімін ұзарту үшін бір тарап екінші тарапқа оферта жіберуге, ал ол тарап сол офертаны акцептеуге тиіс.

Шарттың күшінде болу мерзімін ұзартуды шартты жаңа мерзімге пролонгация (шарттың, яғни келісімшарттың мерзімін ұзарту) жасаудан ажырату керек, соңғы жағдайда шарттың күшінде болу мерзімі өткеннен кейін шарттың күшінде болуы өзінде көзделген мерзімге өзінен өзі ұзарады. Егер шарттың өзінде тікелей көзделсе ғана шартты пролонгация жасауға жол беріледі [81, 57 б] .

Шарттың мазмұны тараптардың еркімен құрылғанымен, мемлекеттегі жария тәртіпке қайшы болмау қажет, яғни, шарт еркіндігі қағидасы шет елдерде де абсолюттік бола алмайды [83, 56 б] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.