Мәдениет - әлеуметтік таным белгісі
“Мәдениет” атауы латын тілінен алғашында <топырақ өңдеу> дегенді білдіреді. Сөйтіп табиғи себептерден туған өзгерістерден өзгеше, адам әрекеттерінен табиғат обьектісінде болатын барлық өзгерістер мәдениет деп түсінілді. Кейіннен “мәдениет”сөзі адам жасағанның бәрін білдіретін жинақтаушы атауға айналды. Осы тұрғыда алғанда мәдениет адам жасаған “екінші табиғат”, табиғатта жоқ, адамның саналы қызметінен жасалған бүкіл дүние ретінде қарастырылады. Мәдениет дегеніміз - белгілі бір адамдар тобы үшін ортақ мінез – құлық нормалары мен үлгілері, сенімдер мен адамгершілік құндылықтарының жиынтығы.
Адамдардың өзара байланыстарының өзгеруі олардың мәдениетіндегі өзгерісте де туғызады. Осы жөнінен алғанда адам мәдениетінің әлемі адамның аса мәнді қуатты күштері қалыптасуының дамуы мен көрініс табуының, олардың табиғатпен қоғамда іс жүзінде асырылуының аясы болып алады.
Күнделікті санада мәдениет ұғымы дербес адам, белгілі бір әлеуметтік тұтастық сипаттамасы үшін әдетте бағалаушылық қызмет атқарады. Ал мәдениеттің ғылыми ұғымына иеленетін болсақ онда оны адамдарың жасампаздық қызметі нәтижесінде жасалған және жасалынатын материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы ретінде қарастырамыз. Рухани мәдениет - өркенді рухани құндылықтар жиынтығын тиісті мәдени – ағарту мекемелерінің құндылықтары мен өзіндік өндірісін танытатын рухани өмір дамуының нәтижесі, адам шығармашылығының жемісі. Бұл ұғым жасалынған құндылықтарды ғана емес, сондай ақ оларды өндіру, бөлу және тұтыну процесінің өзінде қамтиды.
Социологияда мәдениет деп заттар қатынасы емес және әлеуметтік ұйымдасу жүйесіндегі рөлдер қатынасы емес, қайта қоғам дамуының жеке тұлғалары мен субьектілері түріндегі адамдар олардың өздерінің
Адамдардың өзара байланыстарының өзгеруі олардың мәдениетіндегі өзгерісте де туғызады. Осы жөнінен алғанда адам мәдениетінің әлемі адамның аса мәнді қуатты күштері қалыптасуының дамуы мен көрініс табуының, олардың табиғатпен қоғамда іс жүзінде асырылуының аясы болып алады.
Күнделікті санада мәдениет ұғымы дербес адам, белгілі бір әлеуметтік тұтастық сипаттамасы үшін әдетте бағалаушылық қызмет атқарады. Ал мәдениеттің ғылыми ұғымына иеленетін болсақ онда оны адамдарың жасампаздық қызметі нәтижесінде жасалған және жасалынатын материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы ретінде қарастырамыз. Рухани мәдениет - өркенді рухани құндылықтар жиынтығын тиісті мәдени – ағарту мекемелерінің құндылықтары мен өзіндік өндірісін танытатын рухани өмір дамуының нәтижесі, адам шығармашылығының жемісі. Бұл ұғым жасалынған құндылықтарды ғана емес, сондай ақ оларды өндіру, бөлу және тұтыну процесінің өзінде қамтиды.
Социологияда мәдениет деп заттар қатынасы емес және әлеуметтік ұйымдасу жүйесіндегі рөлдер қатынасы емес, қайта қоғам дамуының жеке тұлғалары мен субьектілері түріндегі адамдар олардың өздерінің
Мәдениет - әлеуметтік таным белгісі
“Мәдениет” атауы латын тілінен алғашында топырақ өңдеу дегенді
білдіреді. Сөйтіп табиғи себептерден туған өзгерістерден өзгеше, адам
әрекеттерінен табиғат обьектісінде болатын барлық өзгерістер мәдениет деп
түсінілді. Кейіннен “мәдениет”сөзі адам жасағанның бәрін білдіретін
жинақтаушы атауға айналды. Осы тұрғыда алғанда мәдениет адам жасаған
“екінші табиғат”, табиғатта жоқ, адамның саналы қызметінен жасалған бүкіл
дүние ретінде қарастырылады. Мәдениет дегеніміз - белгілі бір адамдар
тобы үшін ортақ мінез – құлық нормалары мен үлгілері, сенімдер мен
адамгершілік құндылықтарының жиынтығы.
Адамдардың өзара байланыстарының өзгеруі олардың мәдениетіндегі
өзгерісте де туғызады. Осы жөнінен алғанда адам мәдениетінің әлемі
адамның аса мәнді қуатты күштері қалыптасуының дамуы мен көрініс табуының,
олардың табиғатпен қоғамда іс жүзінде асырылуының аясы болып алады.
Күнделікті санада мәдениет ұғымы дербес адам, белгілі бір әлеуметтік
тұтастық сипаттамасы үшін әдетте бағалаушылық қызмет атқарады. Ал
мәдениеттің ғылыми ұғымына иеленетін болсақ онда оны адамдарың жасампаздық
қызметі нәтижесінде жасалған және жасалынатын материалдық және рухани
құндылықтар жиынтығы ретінде қарастырамыз. Рухани мәдениет - өркенді рухани
құндылықтар жиынтығын тиісті мәдени – ағарту мекемелерінің құндылықтары мен
өзіндік өндірісін танытатын рухани өмір дамуының нәтижесі, адам
шығармашылығының жемісі. Бұл ұғым жасалынған құндылықтарды ғана емес,
сондай ақ оларды өндіру, бөлу және тұтыну процесінің өзінде қамтиды.
Социологияда мәдениет деп заттар қатынасы емес және әлеуметтік
ұйымдасу жүйесіндегі рөлдер қатынасы емес, қайта қоғам дамуының жеке
тұлғалары мен субьектілері түріндегі адамдар олардың өздерінің қатынастары
түсініледі. Рухани мәдениет аса күрделі де өзіндік ерекшеліктері бар
қоғамдық құбылыс.
Адам мәдениетінің көрінісі социология тұрғысынан үш негізгі белгімен
анықталады.
Біріншісі: адамның қоршаған табиғатқа қатынасы. Қазіргі жағдайда
мәдениет пен жеке адам, мәдениет пен қоғам адам тұрған ортасына түзетуге
келмейтін зардаптарды болдырмайтын жауапкершілікпен қатынасуға тиіс хал –
ахуалдың сана деңгейімен өлшенеді. Адам қоғамы мәдениеті – қоғамның
табиғатпен өзара байланыстарының ең алуан түрлі аяларынан: өндірісте
демалыста тұрмыста көрінетін үйлесімдіктен.
Екіншіден: мәдениет – адамның басқа, адаммен қатынасы. Адамдар,
мемлекеттер, этникалық топтар арасындағы қатынастар мәдениетінің дәрежесі.
Ұжымдағы күнделікті тұрмыстағы отбасындағы өзара қатынастары мәдени ахуалы
адамдардың өзара байланысы фактісін жеке түсіну дәрежесіне тәуелді.
Үшіншіден: мәдениет – адамның өзіне - өзінің қатынасы. Индивиттің
мәдени қызметі дегеніміз – бұл үнемі өзін-өзі тәрбиелеу, өзін-өзі тану,
өзін-өзі дамыту. Жеке адамның мәдени деңгейі білім алуға деген ұмтылыстан,
тұрақты адамгершілік принцптердің қалыптасуынан, әдемілікті кемелдікпен
сезінуінен, байсалды сырт келбетінен, денсаулығын жақсы ұстауынан көрінеді.
Мәдениет өз бойына материалдық және рухани өндіріс нәтижелерін
бейнелендіріп сіңіреді. Сондықтан осыған сәйкес мәдениетті материалдық және
рухани деп негізгі екі салаға бөледі. Осылайша бөле отырып, мәдениет бір
тұтас жүйе, оның барлық эелементтері өзара байланысты екекнін ұмытуға
болмайды. Әрине мәдениеттің материалдық және рухани салаларға бөлінуі
олардың әр қайсысы қоғамдық қатынастар дамуында өзіндік өзгешелігі
болатындығымен және ерекше рөл атқаратындығы мен өз ақтауын табады.
Материалдық мәдениет материалдық қызметтің барлық асласын қамтиды және
оның нәтижелері (еңбек құралдыры, тұрғын үй, көлік құралдары, тұрмыста
қолданылатын заттар), адам идеяларының матеериалдандырылуы, білімнің
заттандырылуы болып танылады. Қоршаны ортаны қайта құру мен байланысты
материалдық мәдениет ұғымы, біріншіден, өндірістің материалдық ортасын
мақсатқа сай қалыптасытыруды, екіншіден, тұрмыстың материалдық ортасын
өзгертуді, үшіншіден, адам организмі дамуының әлеуметттік ортасын өзгертуді
білдіреді.
Рухани мәдениет ұғымы қоғамдық сананың барлық формаларымен деңгейлерін
білім мен тәрбие жүйелері мәдениет мекемелері жүйелерін қамтитын күрделі де
көп жақты құрылым. Таным мен білім берудің барлық түрлері, әдебиеттің,
өнердің, философияның, дінің, ғыфлымның, адамгершіліктің барлық
формаларымен түрлері осыған жатады.Демократиялық қоғам орнатып жатқан
қазіргі жағдайда рухани мәдениет жан жақты кемелденген және әлеуметік
белсенділігі зор жеке адамды қалыптасытыруды зор рөл атқарады. Егер
қоғамның рухани өмірі адамдардың рухани қызметінде болатын қоғам өмірінің
бір шама дербес саласы, ол қоғамдық сананы өндіру мен таратумен және қоғам
мүшелерінің рухани сұраныстарын қанағаттандыру мен байланысты десек, ал
рухани мәдениет адамдардың шығармашылық (творчестволық) қызметі нәтижесінде
жасалған және жасалынатын материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы.
Рухани мәдениеттің салыстырмасы дербестігін мойындай және оның бүкіл
өзгешілігін ескере отырып, социология оны әлеуметтік өмірден, әлеуметтік
қауымдастықтар мүдделерінен бөліп алып, оған қайдағы бір рухани бастаманың
көріну формасы ретінде қарайтын мәдениеттану концепцияларына үзілді –
кесілді қарсы шығады. Социология бүкіл адамзаттың мүдделер мен
құндылықтарды қастерлейтін жалпыадамзаттық ортақ мәдениет түбінде үстемдік
алатынына сенеді. Егер материалдық мәдениет негізінен табиғат күштерін
игеруді білдірсе, ал рухани мәдениет қоғам мен табиғат танудың деңгейі мен
терендігін көрсетеді.
Мәдениет адамдарға өз ортасында тұтуға, бірлестіктің басқа
бірлестікпен өзара әрекеттігі бірлік пен тұтастықты сақтауға көмектесетін
адамның өзара әрекетінің маңызды механизмі ретінде қалыптасады.
Социологияда әлеуметтік қатынастарда заттарды, идеяларды, құндылықты
түсініктерді жасауға, игеруге, сақтау мен таратуға бағытталған, алуан түрлі
әлеуметтік ситуацияларды адамдардың өзара түсінісуін қамтамасыз ететін
әлеуметтік табиғаты бар мәдентет күрделі динамикалық құрылым ретінде
қарастырылады.
Әрбір нақтылы қауымдастық (өркениет, мемлекет, халық) көптеген
ғасырлар бойы өзінің таңғажайып адып мәдентетін жасайды, бұл мәдениет
индивидті оның бүкіл өмірі бойына жетелейді де ұрпақтан ұрпаққа беріледі.
Нәтижесінде тарихи процесте мәдениеттер көптігі туады.
Адамдардың бөтен мәдениетті қадірлеуі социологияның маңызды проблемасы
болып табылады. Адамдар көбінесе басқа мәдениеттерді өз мәдениетінің
келбеті арқылы бағалауға бейім. Мұндай бағамдау этноцинтризм деп аталады.
Этноцинтризм сондайлық көп тараған құбылыс. Кез келген миссионерлік қызмет,
мәселен, өз дінін өзіне бағынышты елдерге мойындату этноцинтризмнің айқын
бір көрінісі болып табылады.
Кез келген мәдениеттің абсолютті өзіндік тұпнұсқалылыған жариялайтын
мәдени релятивизм этноцинтрпизмге қарсы тұрады. Осы тұрғыдан алғанда кез
келген мәдениет байланысында ғана түсінікті болады деген қорытынды шығады.
Бірде бір құндылық, бірбе бір дәстүр, егер лоарды тұтастықтан бөліп алып
қарайтын болса, түсінікті бола алмайды деу дұрыс. Бірақ осы мәдениетті
басқа мәдениеттермен байланыстылықты алмай, мәдени процесті жалпыадамзаттық
процес, тұтасынан әлемдік өркениеттің дамуы ретінде қарастырмай,
мәдениеттің өзіндік түпнұсқалылығына ғана иек арту да дұрыс болмас еді.
Мәдениет социологиясының қайсыбір аталып өткен проблемалары осындай.
2. Мәдениеттің негізгі элементтеріне ең алдымен тіл жатады. Ол –
адамзат обьективтік формасы, Демек, тіл адамдардың қатынас құралы,
ойлаудың тікелей шындығы бола отырып, лоар туралы мәлімет берудің құралы
болып табылады.
Белгілі бір халықтың дүниені қабылдауына тән ұғымдар, ұғымдар жүйесі
тіл арқылы бейнеленеді, ол – кез келген мәдениеттің алғашқы негізі. Барлық
халықтар дүниені өзінше ерекше түрде меңгереді, оның ұсақ – түйектеріне
дейін ойлайды, белгілейді. Мысалы, қазақ халқына, қазақтарға ғана тән болып
келетін табиғат құбылыстарының көптеген түсініктері мен ұғым атаулары
кездеседі. Жыл мезгілдері – қыс, көктем, жаз, күз және оларға сәйкес ай
аттары мен ауа райындағы құбылыстар (қызыл шұнақ аяз, үскірік, бесқонақ,
бес ешкі, құралай т.б. )туралы айтуға болады. Әрине, басқа халықтарда да
өздеріне тән осындай ерекшеліктер бар. Бірқатар халықтар тілдерінде адамды
ғана кім деп, жансыздарды не дейді. Міне, бұл айтылып отырғандардың
бәрі де мәдениет ерекшеліктеріне қатысты. Өйткені адам қоршаған ортаны
ұғымдар арқылы қабылдайды.
Тіл мәдениеті тіркеуде де маңызды рөл алады. Олай болатыны мәдениет
дене қимылымен де, әдет – ғұрыппен, ыммен, бимен, т.т. тарайды. Заттарда
және басқа формаларда өмірден өткен ұрпақтар ой құрылысын, өз қабілеттері
мен дағдыларын қазіргі заманға жеткізеді. Бірақ мәдениетті жеткізудің ең
сыйымды да тиімді, дәлме – дәл жолы болып табылатын тілге ештеңе де тең
келмейді.
Қазіргі жағдайда қазақ тілі мен мемлекеттік тіл болып табылатын
Қазақстанда барлық азаматтар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
“Мәдениет” атауы латын тілінен алғашында топырақ өңдеу дегенді
білдіреді. Сөйтіп табиғи себептерден туған өзгерістерден өзгеше, адам
әрекеттерінен табиғат обьектісінде болатын барлық өзгерістер мәдениет деп
түсінілді. Кейіннен “мәдениет”сөзі адам жасағанның бәрін білдіретін
жинақтаушы атауға айналды. Осы тұрғыда алғанда мәдениет адам жасаған
“екінші табиғат”, табиғатта жоқ, адамның саналы қызметінен жасалған бүкіл
дүние ретінде қарастырылады. Мәдениет дегеніміз - белгілі бір адамдар
тобы үшін ортақ мінез – құлық нормалары мен үлгілері, сенімдер мен
адамгершілік құндылықтарының жиынтығы.
Адамдардың өзара байланыстарының өзгеруі олардың мәдениетіндегі
өзгерісте де туғызады. Осы жөнінен алғанда адам мәдениетінің әлемі
адамның аса мәнді қуатты күштері қалыптасуының дамуы мен көрініс табуының,
олардың табиғатпен қоғамда іс жүзінде асырылуының аясы болып алады.
Күнделікті санада мәдениет ұғымы дербес адам, белгілі бір әлеуметтік
тұтастық сипаттамасы үшін әдетте бағалаушылық қызмет атқарады. Ал
мәдениеттің ғылыми ұғымына иеленетін болсақ онда оны адамдарың жасампаздық
қызметі нәтижесінде жасалған және жасалынатын материалдық және рухани
құндылықтар жиынтығы ретінде қарастырамыз. Рухани мәдениет - өркенді рухани
құндылықтар жиынтығын тиісті мәдени – ағарту мекемелерінің құндылықтары мен
өзіндік өндірісін танытатын рухани өмір дамуының нәтижесі, адам
шығармашылығының жемісі. Бұл ұғым жасалынған құндылықтарды ғана емес,
сондай ақ оларды өндіру, бөлу және тұтыну процесінің өзінде қамтиды.
Социологияда мәдениет деп заттар қатынасы емес және әлеуметтік
ұйымдасу жүйесіндегі рөлдер қатынасы емес, қайта қоғам дамуының жеке
тұлғалары мен субьектілері түріндегі адамдар олардың өздерінің қатынастары
түсініледі. Рухани мәдениет аса күрделі де өзіндік ерекшеліктері бар
қоғамдық құбылыс.
Адам мәдениетінің көрінісі социология тұрғысынан үш негізгі белгімен
анықталады.
Біріншісі: адамның қоршаған табиғатқа қатынасы. Қазіргі жағдайда
мәдениет пен жеке адам, мәдениет пен қоғам адам тұрған ортасына түзетуге
келмейтін зардаптарды болдырмайтын жауапкершілікпен қатынасуға тиіс хал –
ахуалдың сана деңгейімен өлшенеді. Адам қоғамы мәдениеті – қоғамның
табиғатпен өзара байланыстарының ең алуан түрлі аяларынан: өндірісте
демалыста тұрмыста көрінетін үйлесімдіктен.
Екіншіден: мәдениет – адамның басқа, адаммен қатынасы. Адамдар,
мемлекеттер, этникалық топтар арасындағы қатынастар мәдениетінің дәрежесі.
Ұжымдағы күнделікті тұрмыстағы отбасындағы өзара қатынастары мәдени ахуалы
адамдардың өзара байланысы фактісін жеке түсіну дәрежесіне тәуелді.
Үшіншіден: мәдениет – адамның өзіне - өзінің қатынасы. Индивиттің
мәдени қызметі дегеніміз – бұл үнемі өзін-өзі тәрбиелеу, өзін-өзі тану,
өзін-өзі дамыту. Жеке адамның мәдени деңгейі білім алуға деген ұмтылыстан,
тұрақты адамгершілік принцптердің қалыптасуынан, әдемілікті кемелдікпен
сезінуінен, байсалды сырт келбетінен, денсаулығын жақсы ұстауынан көрінеді.
Мәдениет өз бойына материалдық және рухани өндіріс нәтижелерін
бейнелендіріп сіңіреді. Сондықтан осыған сәйкес мәдениетті материалдық және
рухани деп негізгі екі салаға бөледі. Осылайша бөле отырып, мәдениет бір
тұтас жүйе, оның барлық эелементтері өзара байланысты екекнін ұмытуға
болмайды. Әрине мәдениеттің материалдық және рухани салаларға бөлінуі
олардың әр қайсысы қоғамдық қатынастар дамуында өзіндік өзгешелігі
болатындығымен және ерекше рөл атқаратындығы мен өз ақтауын табады.
Материалдық мәдениет материалдық қызметтің барлық асласын қамтиды және
оның нәтижелері (еңбек құралдыры, тұрғын үй, көлік құралдары, тұрмыста
қолданылатын заттар), адам идеяларының матеериалдандырылуы, білімнің
заттандырылуы болып танылады. Қоршаны ортаны қайта құру мен байланысты
материалдық мәдениет ұғымы, біріншіден, өндірістің материалдық ортасын
мақсатқа сай қалыптасытыруды, екіншіден, тұрмыстың материалдық ортасын
өзгертуді, үшіншіден, адам организмі дамуының әлеуметттік ортасын өзгертуді
білдіреді.
Рухани мәдениет ұғымы қоғамдық сананың барлық формаларымен деңгейлерін
білім мен тәрбие жүйелері мәдениет мекемелері жүйелерін қамтитын күрделі де
көп жақты құрылым. Таным мен білім берудің барлық түрлері, әдебиеттің,
өнердің, философияның, дінің, ғыфлымның, адамгершіліктің барлық
формаларымен түрлері осыған жатады.Демократиялық қоғам орнатып жатқан
қазіргі жағдайда рухани мәдениет жан жақты кемелденген және әлеуметік
белсенділігі зор жеке адамды қалыптасытыруды зор рөл атқарады. Егер
қоғамның рухани өмірі адамдардың рухани қызметінде болатын қоғам өмірінің
бір шама дербес саласы, ол қоғамдық сананы өндіру мен таратумен және қоғам
мүшелерінің рухани сұраныстарын қанағаттандыру мен байланысты десек, ал
рухани мәдениет адамдардың шығармашылық (творчестволық) қызметі нәтижесінде
жасалған және жасалынатын материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы.
Рухани мәдениеттің салыстырмасы дербестігін мойындай және оның бүкіл
өзгешілігін ескере отырып, социология оны әлеуметтік өмірден, әлеуметтік
қауымдастықтар мүдделерінен бөліп алып, оған қайдағы бір рухани бастаманың
көріну формасы ретінде қарайтын мәдениеттану концепцияларына үзілді –
кесілді қарсы шығады. Социология бүкіл адамзаттың мүдделер мен
құндылықтарды қастерлейтін жалпыадамзаттық ортақ мәдениет түбінде үстемдік
алатынына сенеді. Егер материалдық мәдениет негізінен табиғат күштерін
игеруді білдірсе, ал рухани мәдениет қоғам мен табиғат танудың деңгейі мен
терендігін көрсетеді.
Мәдениет адамдарға өз ортасында тұтуға, бірлестіктің басқа
бірлестікпен өзара әрекеттігі бірлік пен тұтастықты сақтауға көмектесетін
адамның өзара әрекетінің маңызды механизмі ретінде қалыптасады.
Социологияда әлеуметтік қатынастарда заттарды, идеяларды, құндылықты
түсініктерді жасауға, игеруге, сақтау мен таратуға бағытталған, алуан түрлі
әлеуметтік ситуацияларды адамдардың өзара түсінісуін қамтамасыз ететін
әлеуметтік табиғаты бар мәдентет күрделі динамикалық құрылым ретінде
қарастырылады.
Әрбір нақтылы қауымдастық (өркениет, мемлекет, халық) көптеген
ғасырлар бойы өзінің таңғажайып адып мәдентетін жасайды, бұл мәдениет
индивидті оның бүкіл өмірі бойына жетелейді де ұрпақтан ұрпаққа беріледі.
Нәтижесінде тарихи процесте мәдениеттер көптігі туады.
Адамдардың бөтен мәдениетті қадірлеуі социологияның маңызды проблемасы
болып табылады. Адамдар көбінесе басқа мәдениеттерді өз мәдениетінің
келбеті арқылы бағалауға бейім. Мұндай бағамдау этноцинтризм деп аталады.
Этноцинтризм сондайлық көп тараған құбылыс. Кез келген миссионерлік қызмет,
мәселен, өз дінін өзіне бағынышты елдерге мойындату этноцинтризмнің айқын
бір көрінісі болып табылады.
Кез келген мәдениеттің абсолютті өзіндік тұпнұсқалылыған жариялайтын
мәдени релятивизм этноцинтрпизмге қарсы тұрады. Осы тұрғыдан алғанда кез
келген мәдениет байланысында ғана түсінікті болады деген қорытынды шығады.
Бірде бір құндылық, бірбе бір дәстүр, егер лоарды тұтастықтан бөліп алып
қарайтын болса, түсінікті бола алмайды деу дұрыс. Бірақ осы мәдениетті
басқа мәдениеттермен байланыстылықты алмай, мәдени процесті жалпыадамзаттық
процес, тұтасынан әлемдік өркениеттің дамуы ретінде қарастырмай,
мәдениеттің өзіндік түпнұсқалылығына ғана иек арту да дұрыс болмас еді.
Мәдениет социологиясының қайсыбір аталып өткен проблемалары осындай.
2. Мәдениеттің негізгі элементтеріне ең алдымен тіл жатады. Ол –
адамзат обьективтік формасы, Демек, тіл адамдардың қатынас құралы,
ойлаудың тікелей шындығы бола отырып, лоар туралы мәлімет берудің құралы
болып табылады.
Белгілі бір халықтың дүниені қабылдауына тән ұғымдар, ұғымдар жүйесі
тіл арқылы бейнеленеді, ол – кез келген мәдениеттің алғашқы негізі. Барлық
халықтар дүниені өзінше ерекше түрде меңгереді, оның ұсақ – түйектеріне
дейін ойлайды, белгілейді. Мысалы, қазақ халқына, қазақтарға ғана тән болып
келетін табиғат құбылыстарының көптеген түсініктері мен ұғым атаулары
кездеседі. Жыл мезгілдері – қыс, көктем, жаз, күз және оларға сәйкес ай
аттары мен ауа райындағы құбылыстар (қызыл шұнақ аяз, үскірік, бесқонақ,
бес ешкі, құралай т.б. )туралы айтуға болады. Әрине, басқа халықтарда да
өздеріне тән осындай ерекшеліктер бар. Бірқатар халықтар тілдерінде адамды
ғана кім деп, жансыздарды не дейді. Міне, бұл айтылып отырғандардың
бәрі де мәдениет ерекшеліктеріне қатысты. Өйткені адам қоршаған ортаны
ұғымдар арқылы қабылдайды.
Тіл мәдениеті тіркеуде де маңызды рөл алады. Олай болатыны мәдениет
дене қимылымен де, әдет – ғұрыппен, ыммен, бимен, т.т. тарайды. Заттарда
және басқа формаларда өмірден өткен ұрпақтар ой құрылысын, өз қабілеттері
мен дағдыларын қазіргі заманға жеткізеді. Бірақ мәдениетті жеткізудің ең
сыйымды да тиімді, дәлме – дәл жолы болып табылатын тілге ештеңе де тең
келмейді.
Қазіргі жағдайда қазақ тілі мен мемлекеттік тіл болып табылатын
Қазақстанда барлық азаматтар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz