Жарманың физикалық-химиялық көрсеткіштері және оларды анықтаудын тәсілдері

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1. Жарма өндіру тәсілдері және технологиялық үрдістердің сұлбасы
2. Жарманың сапасын анықтау
3. Сезіммүшелік көрсеткіштер және оларды анықтау.
4. Жарманың физикалық-химиялық көрсеткіштері және оларды анықтаудын
тәсілдері.
5. Күріш жармасындағы сарғайған және жабысқақ дәндердің мөлшері.

1. Жарма өндіру тәсілдері және технологиялық үрдістердің сұлбасы
Соңғы кезге дейін жарма өндіруді механикалық технологияға
негізделгенді. Оны жалпылай мына сұлба түрінде көрсетуге болады: ірілігі
бойынша сұрыптау-қауыздау-дәнін қауызынан аршу - дәнді астықтың түріне және
алынатын жарманьщ сортына байланысты әр түрлі өңдеу-(кырнау, жылтырату,
уату немесе жаншу)-дайын өнімді сұрыптау. Сұлбаны қазіргі кезде ірі
зауыттарда, жиі басқа тәсілдермен толықтыра отырып, қолданады. Жарма
тартатын машиналарда осы сұлбаның қысқарған вариатын қолданады.
Астықты әр түрлі қоспалардан тазалау үшін технологиялық сұлбаға
аспираторларды, трпелерді, тас айырғыш машиналарды, қауыздағыштарды,
дүмпілдеткішті (обоечная машина), магниттік қондырғылар және т.т. тізбектеп
қосады. Тазалағаннан кейін қауыздау алдында астықты сұрыптаудың маңызы
айтарлықтай, себебі біркелкі тегіс астық жеңіл қауызданады.
Қауыздау үшін әр түрлі машиналар пайдаланады: дүмпілдеткіштерде
(соққылағыш)-дүркін-дүркін соғу кағидасына негізделген - айналмалы
ұрғыштармен дән түрпілі кабырғалы (бетті) цилиндрге екпінмен лақтырылады,
қауыздағыш тас немесе білікті қақпақты станоктар қысу (сығу) мен үйкелеу
қағидасына негізделген (бұл машиналарда дән екі жүмыс бетінде - бір
қозғалмалы және біреуі қозғалмайтын- алдымен сығылады (қысылады), сосын
қозғалудың нәтижесінде гүл қауызы жарылады); резиналы білікті
қауыздағыштарда деформациялық козғалыс бащалады; тік қауыздағыштарда-
голлендрлерде-үйкеліс қағидасына негізделген-астыққа айналмалы түрлі
тастар, табақшалар (дегелектер) немесе торлы цилиндрлер (мүндайда дәнің
дәнге үйкелісі жүреді) дүркін-дүркін өсер етеді.
Әр түрлі машиналарды пайдалану көсіпорының техникалық мүмкіндіктеріне
ғана емес, сонымен бірге дәннін физикалық қасиетіне және құрылысына
байланысты. Соққыға негізделген дүмпілдеткіш машиналар арпа мен сүлыны
қауыздауға ғана жарамды. Қара құмық пен тары білікті қақпакты станоктарда,
күріш-қауыздағыш тастарда және резиналы білікті қауыздағыштарда жақсы
қауыздалады. Машиналар әр астық тобын өндеуге мүкият реттеліну қажет. Қай
қауыздау тәсілі болмаса астьщтың біраз бөлігі толық қауызданбай шығады.
Сондықтан қауыздағаннан соң өнімді желпумен сұрыптайды және қауызданбаған
астықты сәйкес машинаға кері қайтарады. Қауыздаудан кейін дәнді өндеу-гүл
қауызының қалдығын аластату үшін -кырнаудан түрады. Одан басқа қырнау
кезінде жеміс және дән қабығы, сондай-ак үрығы да аластатылады. Мұның бері
жарманың тауарлық түрін жаксартады. Осыдан өндеуден кейін ол ылжырап піседі
және жақсы сіңеді. Жарманың кейбір түрлері мен сорттары (күріш, ас бұршақ,
арпа ж.т.б.) қауызданғаннан және кырлағаннан кейін арнаулы тастарда және
голлендерде жылтырлатады - бұл олардың түрін қүлпыртады (сүйкімдендіреді)
және біркекілендіреді. Қырлау мен жылтырату да өнімнің машинаның жүмыс
бетіне үйкеленуіне негізделген. Көптеген астықтардан әндірілген жармаларды
ірілігіне қарай бірнеше фракцияларға (нөмірлерге) сұрыптайды.
Механикалық өндеу үрдісінде (тазалау және есіресе қауыздау мен қырлау)
кейбір астықтардың дәндері жасальшған әсерлерге шыдамайды да уатылады. Міне
сондықтан жармалардың негізгі ассортименттерін өндіргенде сапасы төменірек
өнім алынады. Қара күмыктың ең жаксы жармасы-дәнегі (өзегі), яғни қара
қүмыктыңтүтас дәні, бірак дәннің бір бөлігі кашанда үгітіледі де уак жарма-
жартыкеш, пісіргенде (аспаздык өңдегенде) ботқа быламыкқа айналатьш жарма
алынады. Күріштін қырналған бүтін дәндері мен уақтарының сапалық
айырмашылығы бұдан да көп. Жарма дайындағанда, мал азығыка немесе
техникалық мақсатқа пайдаланылатын - ұ н т а қ пайда болады. Бүтін жарма,
уақ жарма және үнтақтын шығымы бойынша жекелеген машиналардын және бүтіндей
кәсіпорынның жұмысын бағалайды.
Ауыл шаруашылығында жарманы негізінен тары, қара қүмык,, сұлы және аопа
астығынан дайындайды, кебінесе қысқартылған сұлба бойынша, сондықтан
ассортименті аса көп емес. Мысал ретінде қара құмық жармасын жарма
тартқышта ендірудің технологиялык үрдісін келтірейік.

сурет. Ауыл шаруашылық түртекті жарма тартатын машинада қара құмықты
өндеу сұлбасы:
1 - қара құмық жарғыш станок; 2 - циклон; 3 - сүзгіш; I - қалдық; II -
қара құмық астығы (дән); III - шаң; ІҮ, Ү - ұнтақтар; ҮІ - дәні (өзегі)
Магнитке; ҮІІ - қауыздалынбаған қара күмық; ҮІІ - уақ жарма.
Қара құмық астығы 11 қоспадан тазартылуы үшін, диаметрі 8...10 мм
(жоғарғы тор көздері 5 мм, төменгісінікі - 1,8x20 мм) қабылдағыш елеуіші
бар сепараторға түседі. Көтерілген шан циклонға 2 түседі. Магнитті
аппараттан өткен астық ірілігіне қарай сұрыпталынуы үшін қатөқабаты
елеуішке түседі: біріншісінің тор кезінің диаметрі 4,1 мм; екіншісінікі -
3,5; үшіншісінікі-3,1; төртіншісінікі 2,7...2,5 мм. Нәтижесінде астықтың
терт фракциясын алады. Сонғы елеуіштен еткен астықты қалдыққа 1 жібереді.
Сұрыпталған астықтар жекелеген жанақтарға түсіп, олардан білік қақпақты
станоктарға жіберіледі,
Астықтың әр фракциясын жеке-жеке қауыздау, өзегінің (дәнінін) молырақ
шығуына мүмкіндік береді. Қауыздалғаннан кейін өнімді сеператорға жібереді
де (әр фракция үшін сәйкес елеуіш ауыстырылыл қойылады), төрт фракцияға
сұрыптайды: жарма - дән, уақ жарма, үнтақ және қауыздалмаған астық. Соңғысы
қайтадан шанаққа жіберіледі; ал дайын өнім тағыда магнитті аппараттан
еткізіледі. Ауыл үшін келемі кішірек жаңа агрегаттар шығарылған.
Нәрлі және әр алуан жарма дайындау үшін қазіргі кездегі жарма
зауыттарының технологиялық үрдісінің сұлбасына астықты сумен және бумен
өндеуді, сондай-ак, жоғары қысыммен пісіруді қосады. Тазаланған астықты
буландырылғанда өзектің (дәннің) беріктілігі артады, ал қабығы морт сынғыш
келеді де, жоғары сортты жарма шығымы жоғарылайды, жарманың ылжырап пісуі
жеделдейді. Одан басқа, буланғанда астық ферментінің белсенділігі артып,
жарманың сақталу мерзімі ұзарады. Өнеркәсіп ботқа пісіруге небары 10... 15
мин жеткілікті жармалар шығаруда.
Жарманың тамақтық құндылығы одан сайын арта түседі егер оны жеміс
жырынында (уыт, қант, түз және т.б. құрауыштар) қайнатып, кейін ж а н ы ш т
аса және қ у ы р с а. Мұндай жарма - үлпек аспаздық өңдеуді керек
етпейді. Оларды құрғақ күйінде немесе сүтпен, какаомен, кофемен, кисельмен,
сорпамен т.т. жеуге болады. Жарманың сіңімділігін арттырудың бір тәсілі
қысыммен өңдеуге негізделмеген. Көлемі алты - сегіз есе өскен бидайдың,
күріштің, жүгерінің күптей (ісініп жарылған) дәндерін осылай дайындайды. Ең
жақсы күптей дәндерді күріштің, бидайдың шынылы және жүгерінің кремнийлі
сорттарынан (әсіресе күрішті) апады.
Жарманың көптеген түрлерінен тамақтык концентраттар дайындайды: оларды
басқа құрауыштармен араластырады да толык, немесе жартылай толық
дайындығына дейін еңдейді. Ең сонында, жармалар қоспаларын (екеу-үшеу)
немесе жарма ендірісінін уақ жармасын тартылған күйінде алып, оған жоғары
нәрлі заттарды қосып (майы алынған құрғақ сүт, жұмыртқаның құрғақ ақсылы,
дәрумендер, микроэлементтер), нәрлілігі жоғары жарма дайындалады. Мысалы,
жарманың күшті сортында ақсылдың мөлшері 21%, ал спирттік сортында -18,7 %.
2. Жарманың сапасын анықтау
Жарманың сапасын анықтағанда сезіммүшелік (түсі, дөмі, иісі,
қытырлауықтығы) және физикалық-химиялық (ылғалдылығы, шөпшар қоспасының,
қауызды дәннің, ұрылған немесе уатылған дәннің, ядро мен үншықтың мелшері,
құнды ядроның шамасы, зиянкестермен зақымдануът, металл-магаитті
қоспалардың мөлшері) көрсеткіштер есепке алынады. Кейбір жармалар үшін
(сүлының геркулес үлпектері, уатылған жүгері және монней бөліктерінің
ірілігі мен күлділігі) жарма нөмірін сипаттау үшін, сонымен қатар айырудың
шалалығы (арпа жармасы) қарастырылған. Күріш жармасында бағалы ядроның
құрамында есепке алынатын, сарғайған және жабысқак дәндерді анықтайды,
бірақ олар өрбір сортқа жеке мөлшерленеді. Жарманың түсі, дәмі, пісірілген
ботқаның құрамы, пісіру үзақтығы мен әбден пісірілу коэффициент! бойынша
тағамдық кұндылыгы да анықталады. Соңғы көрсеткіш кәші ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.