КӨЗ ШАРАСЫНЫҢ ҚАБЫНУЛЫ АУРУЛАРЫ

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

КӨЗ ШАРАСЫ АУРУЛАРЫНДАҒЫ ЖАЛПЫ
СИМПТОМАТИКАСЫ

Сырқат анамнезі
Көз шарасындағы сәйкес жағында басына таралатын немесе таралмайтын
ауырсыну көз шарасындағы қатерлі өсіндінің тез өсуінде пайда болады.
Ауырсыну симптомы көру нервісінің менингиомасында, көз шарасының біріншілік
васкулит немесе идиопатиялық миозиті бар науқастарда, Вегенер ауруында
болуы мүмкін. Бас ауырсынуы және көз шарасында ауырсыну көбінесе көз
шарасына спонтанды қанталау алдында байқалады, қабыну және инфекциялық
сырқаттарда болуы мүмкін.
Көру бұзылыстары. Экзофтальм кезінде жақыннан қарап жұмыс істегенде
көрудің нашарлауы мүмкін, бұл жалған пресбиопия деп аталады, ол нағыз
пресбиопияға қарағанда адам жасына сәйкес келмейді, көзілдірікпен
түзетілмейді. Рефракция өзгеруімен көрудің нашарлауын көз шарасының жаңа
өсіндерінде байқауға болады. Көздің дәл артында орналасқан ісікпен қысылуы
оның алдыңғы артқы білігінің қысқаруына әкеледі, рефракциясы әлсізденеді.
Көз шарасы жоғарғы қабырғасы астында орналасқан түзілім көзді үстінен тік
бағытта қысып басады, оның алдыңғы-артқы бөлігін ұзартады, көз рефракциясы
күшейеді. Көз шарасы түбіндегі процесс - бір жақтық тұрақты, көру
нервісінің қысылуы себебінен, бірте-бірте көрудің төмендеуіне әкеледі.
Көз шарасы ауруларындағы көру ауқымының өзгерістері. Орталық скотома
көздің артқы полюсын патологиялық ошақ қысуын куәләйді, әсіресе төменгі-
сыртқы бөлігінде немесе көру нервсінің папилломакулярлы бұтақ ортадан тыс
орналасқан және қысымнан қорғалмайтын жері қысылуын мәліметтейді. Көру
нервісі жаңа өсіндерінде орталық абсолюттік скотома экзофтальмнан бұрын
көрнектеліп, экзофтальмнан едәуір тез үдейді. Көру нервісінің ортадан тыс
өсетін менингиомаларында, әдетінде, орталық көру ұзақ уақыт сақталады, сол
кезде шеткі көрудің дақтары пайда болады. Бір жақты экзофтальм кезінде
жоғары көру өткірлігі мен шеткі көру ауқымының дақтары немесе скотомалары
көз шаралық бөлігіндегі көру нервісі менингиомасына тән белгі деп есептеуге
болады. Экзофтальмданған көзде орталық скотома, екінші көзде орталық
көрудің күрт төмендеуі көбінесе көру айқаспасының глиомасына тән. Көз
шарасының жаңа өсіндерінде, эндокринді офтальмопатияға (ісінкі экзофтальм)
тән орталық және арка тәрізді скотамалардың қостас болуы байқалмайды.
Көз шарасының жаңа өсіндеріндегі қосарлану және көз қимылының шектелуі
механикалық себептен болады. Капсула ішіндегі жаңа өсіндерінде көз қимылы
шектелуі өсінді орналасқан жаққа қарай бағытталған, басқаша айтқанда көз
қимылы ығысқан жаққа қарсы және ол ешқашан көздің осы бағытқа толық
қимылының екіден бірінен аспайды. Сыртқы сау көрініс фонына бір мезгілде
көз сыртқы бұлшық етінің қимылының шектелуі метастатикалық жаңа өсіндінің
немесе рабдомиосаркоманың жаршысы болуы мүмкін. Көз шаралық веналарының
тромбофлебитінде (әсіресе көз шара варикозында) офтальмоплегия күрт пайда
болады, көз шарасында және сәйкес жағында басының қатты ауырсынуымен
қосталады. Көз қимылының шектелуі және қосарлану, әсіресе тік бағытта,
әдетінде эндокринді офтальмопатиясы бар науқастарда экзофтальм пайда болу
алдында байқалады. Көз қимылының шектелуі мен қосарлану және экзофтальм
үлкейе өсетін ауырсыну біріншілік қатерлі жаңа өсіндерге тән.
Көздің көз шарасында орналасуының өзгеруі. Көз алмасының көз шарасында
орналасуын бағалағанда оның ығысуын ротациядан ажыратқан өте мағыналы.
Ротация немесе көздің шетке ығысуы көз қимылдатқыш нервтерінің салдануында
немесе көз сыртқы бұлшық еттерінің біреуінің зақымдалуында байқалады.
Кейінгі белгі эндокринді офтальмопатияға тән.
Көздің тік немесе көлденең бағытта көру білігімен қоса ығысуы көз
шарасының алдыңғы бөлігіндегі өсінді процессінде пайда болады.
Экзофталм (проптоз, протрузия) – көз артындағы көз шарасы кеңістігінің
қосымша тіндерге толуы себебінен көздің алға ығысуы.
Репозицияны немесе көздің көз шара түбіне қарай ығысуын, орбитотнометр
көмегімен немесе қолмен зерттеуге болады[1,9]. Науқасты арқасына жатқызып
зерттеген жөн. Қолмен зерттегенде үш саусақпен қабақтар сыртынан көздің
алдыңғы бөлігін басып бірте-бірте артқа көз шара түбіне қарай ығыстырады.
Көз шара тіндері өзгермеген жағдайда көзді 5-6 мм дейін ығыстыруға болады.
Дәл көздің артында орналасқан көз шарасының қатерлі жаңа өсіндерінде,
капсула ішіндегі ісіктерде, псевдотуморы бар, эндокринді офтальмопатиясы
бар науқастарда репозиция жасау мүмкін емес болады.
Қасаң қабық ауруларында, көз бұршағының ығысуында, гифема және
гемофтальм кезінде, көз түбіндегі ретиношизис сияқты өзгерістерде, тор
қабық сырылуында, тор қабық және көру нервісі тамырларының жедел
өткізбеушілігінде, сонымен бірге жоғары дәрежелі миопияда репозиция жасау
көрсетілмегенін есте сақтау керек.
Қабақтар орналасуының өзгеруі – пациенттің және қоршаған адамдардың
көңілін аударатын симптом. Жоғарғы қабақ жоғарғы лимбты 1-2 мм жабатыны, ал
төменгі қабақ төменгі лимб деңгейінде орналасатыны белгілі. Балаларда,
қалыпты жағдайда жоғарғы қабағы жоғарғы лимб деңгейінде орналасады (жоғарғы
қабақтың жалған ретракциясы деп аталады).
Жоғарғы қабақ ретракциясы себебінен жоғарғы лимтың жалаңаштануы көз
шарасындағы патологиялық процесс белгісі ретінде көптеген сырқаттарда
байқалады. Бұл симптомның негізгі себептері белгіленген.
Жоғарғы қабақтың бір жақты ретракциясы бет нервісінің сал ауруларында
және жоғарғы тік бұлшық еттің салдануында, көз шара қабырғасының жарақаттық
зақымдалуында немесе жоғарғы бұлшық етті зақымдағанда (операция кезінде)
байқалады.
Жоғарғы қабақтың екі жақты ретракциясы іштен туған болуы мүмкін, дәрі-
дәрмек қабылдау сесбебінен болуы мүмкін (кейбір симпатомиметиктер
қабылдауынан, ботулизм токсинін енгізгенде), жүйелік сырқаттарда (Педжет
ауруында, үдемелі миастения) болуы мүмкін. Көз шарасының ауруларында
(эндокринді офтальмопатия және жиі кезде кавернозды гемангиома) жоғарғы
қабақ ретракциясы бір жақты (көбінесе) және екі жақты да болуы мүмкін.
Белгілей кететтін жағдай, жоғарғы қабақ ретракциясы дами келе жатқан
тиреотоксикоздың бірінші белгілерінің бірі болуы мүмкін, науқастарда көз
шарасын сырттан сәулелендіріп емдеуден (телегамматерапия) кейін болуы
мүмкін және дұрыс таңдалмаған жанама линзалар себебінен де болуы мүмкін.
Псевдоретракция (жалған ретракция) қарсы жақтағы түрлі себепті
блефароптозда болуы мүмкін. Ретракцияның бастапқы сатында, әлсіз
көрнектелгенде, бұл симптомды дәлелдеу үшін бұрыңғы фотосуреттерге қарап
көз саңылауының көлемін және қабақтар орналасуын салыстыру көмектеседі.
Птоз жаңа өсінділер кезінде көздің көз қимылдатқыш аппаратының
зақымдалуында пайда болады. Симптомның пайда болуы көбінесе жаңа өсіндінің
қатерлі түрін дәлелдейді. Бұл ережеге жатпайтын жағдай кейбір қатерсіз
ісіктер (немангиома, невринома, нейрофиброма), олар көз шарасының жоғарғы
қабырғасы астында, жоғарғы қабақты көтеретін бұлшық ет үстінде орналасқаны
себебінен механикалық қысым көрсетіп оны әлсіретеді. Плексиформалы
нейрофибромада ісік өсінділері жоғарғы қабақты көтеретін бұлшық етке еніп
өсіп, түзетуі қиынға түсетін птозға әкеледі.
Қабақтар терісінің қабынулы өзгерістері(қызаруы, ісінуі, кейде
тіндерінің борпылдануы) әдетінде көз шарасындағы қатерлі жаңа өсінділердің
өсуін қостайды және оларда (некроз) іру аймақтары пайда болғанда айқын
көрнектеледі. Қатерсіз ісіктер (гемангиома, невринома) тіндеріне
қанталаулар қабақтар тіндерінің және көз шара айналасының қабыну белгілері
ретінде көрнектелуі мүмкін. Және сонымен бірге, әрине, қабақтар терісінің
қабынулы өзгерістері көз шарасының барлық жедел қабынулы ауруларын қостап
жүреді.
Қасаң қабық сезімталдығының бұзылыстары көбінесе көз шарасының қатерлі
өсінділерінде және невриномасында, жалған ісікте, ісінген экзофтальмның
декомпенсация сатында анықталады. Оның негізгі себебі өсіп келетін
патологиялық тіндермен кірпікті нервтердің басылып қысылуы немесе жаңа
өсіндінің нервтің элементтерінен жаралып өсуі. Көз шарасының шапшаң өсетін
қатерлі жаңа өсінділер кезінде немесе ісінген экзофтальмның
декомпенсациясындағы қасаң қабық жансыздануы қайтпай үдейтін қасаң қабық
жарасына әкеледі.
Көз түбінің өзгерістері. Түрлі себепті көз шарасының ауруларында көру
нервісі дискісінің өзгерістері 30-50 пайыз жағдайда кездеседі. Көру
нервсінің іркілген дискісі және оның семуі, әдетінде, патологиялық процесс
бұлшық еттік қоршауда орналасқанда дамиды және көз шарасының инфильтративті
(еніп өсетін) қатерлі өсінділерде немесе жайылмалы қабынулы процессте
дамиды. Ажыратпалы диагностикасында көру қызметтері төмендеу шапшаңдығы
басты роль беріледі. Сонымен, көру нервісінің іркілу дискісіне әкелетін
нерв айналасында орналасқан жаңа өсінділерде көру қызметтері көпке дейін
өзгермей сақталады, ал көру нервісінің семуі көп жылдар өте дамиды.
Керісінше, көру невісінің өсінділерінде (менингиома, глиома) көру
жітілігінің төмендеуі мен көру ауқымының өзгерістері көбінесе көз түбіндегі
патологиялық өзгерістер мен экзофталмнан бір шама бұрын басталады. Көру
нервісіндегі өзгерістер жиілігі мен олардың ерекшеліктерінің үш себебі бар:
патологиялық процесстің сипаты мен үдеу шапшаңдығы, тағы оның орналасуы.
Көз шарасының қатерсіз жаңа өсінділерінде, процесс ішкі хирургиялық
кеңістікте (көз шара түбіне жақын) орналасқан кезде өзіне тән іркілген көру
нервсі дискісі пайда болады. Оның пайда болу себебі аксоплазма ағымының
мқиындалуымен қосталатын көру нервісінің қысылуы, нерв талшықтары мен
ганглиозды клеткаларының ісінуі.
Басқа себепті қатерлі өсінділерде немесе диффузды патологиялық
процесстерде көру нервісі дискісіндегі өзгерістердің пайда болу уақыты
процесстің таралу шапшаңдығына және көз шара құрылымының көлемінің үлкеюіне
байланысты болады.
Тез өсетін жаңа өсінділер, псевдотумор және белсеңді даму сатындағы
эндокринді офтальмопатия көз шарасы ішіндегі құрылымдарының көлемінің тез
үлкеюімен сипатталады, көз түбінде көру нервсі дискісінің тіндері ерте
ісінеді, венозды іркілу және қанталаулар пайда болады. Көру төмендеуі тез
үдеееді.

Көру нервісі дискісінің іркілу патогенезі келесі жолмен өтетінін
түсіндіруге болады. Басында көру нервісі қысылады, оның қан айналымы
бұзылады, нерв талшықтары мен ганглиозды клеткалар гипоксиясына жағдайлар
пайда болады. Көз шарасындағы патологиялық процесс дамып үдее келгенде,
көру нерв бұғанасында аксоплазмалық ағым тоқтауы мүмкін, тор қабық
ганглиозды клеткаларына церебралды көректендіру факторларының жетілуі
бұзылады. Нейротоксиндер түзелуін де есептен жоймау керек. Бұл тор қабық
ганглиозды клеткаларының ауыр гипоксиясына, қынауына, одан кейін жоқ
болуына әкеледі, ол көру қызметтерінің үдемелі нашарлауымен қосталады.
Пайдалы ем барысында клиникалық симптомдардың азаюы, көру өткірлігінің
жоғарылауы - көз шарасындағы тез дамитын патологиялық процесстердегі
оптикалық нейропатия гипотезасын дәлелдейді.
Көру нервсі дискісі мен макуля аймағы арасында байқалатын тор қабықтың
көлденең сызықтануы бұрын И.И. Меркулов (1948) қатерлі ісік белгісі деп
есептеген. А.Ф. Бровкинаның көптеген және көп жылдар ішіндегі зерттеулері,
шын мәнінде Брух мембранасының қатпарлануы болып табылатын тор қабықтың
көлденең сызықтануы қатерлі ісіктер кезінде де, сонымен бірге псевдотумор
жағдайында да, ісінген экзофтальм кезінде де және тез өсетін көз шарасының
гемангиомасы мен невриномаларында да байқалады. Бұл белгі жиі кездеседі,
көру нервісі дискісінің іркілуімен қосталады және көз алмасының артқы
полюсына қысым жасайтын бұлшық еттік қоршау алдында орналасқан патологиялық
процесстерде ғана пайда болады.
Офтальмогипертензия. Көз шарасы ауруларындағы көз ішкі қысымының
көтерілуі жоғарғы көздік вена жүйесіндегі гемодинамикасы бұзылуы себепкер
болатын симптом ретінде қарастырылады.

КӨЗ ШАРАСЫ АУРУЛАРЫНЫҢ ЕМІ
Көз шарасы жаңа өсінділерінің негізгі емі – дербес, сонымен бірге
сәулелік және химиотерапиямен қоса қолданылатын хирургиялық ем. Операция
жасау мақсаты - көз шарасы тіндері мен құрылымдарын аз мөлшерде зақымдап,
көз қызметтік қабілеттерін сақтап өсіндіні толығымен алып тастау. Операция
нәтижесінде экзофтальмнің кішіреюі немесе мүлдем жойылуы, көз қызметтерінің
сақталуы, жақсы косметикалық пішін күтіледі.
Қолданылатын оперативтік тәсілдерді келесі тәртіппен топтастыруға
болады:
тері арқылы және конъюнктива арқылы тілу қолданылатын тәсіл
•
сүйек беткі қабаты астыңғы және үстіңгі орбитотомия
•
сүйектік орбитотомия
•
қостас орбитотомия

Операция жасау тәсілі өсінді орналасуына байланысты таңдалады. Көз шарасы
ішіндегі қуыс бұлшықет-фасциялы қоршаулармен 5 аймаққа немесе кеңістікке
бөлінетіні белгілі.
І - сүйек беткі қабаты астылық немесе субпериосталды кеңістік
ІІ - сүйек беткі қабаты және фасция аралығындағы кеңістік
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.