ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ 2016-2017 ЖЫЛҒЫ ЭКАНОМИКАСЫ

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ 3
1 ЭКАНОМИКА ДЕГЕНІМІЗ 4
1.1 Эканомика ғылымының тарихы 5
1.2 Қазақстан Республикасының эканомикалық қалыптасу үрдісі 13
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ 2016-2017 ЖЫЛҒЫ ЭКАНОМИКАСЫ 19
2.1 Эканомиканың негізін құраушылар 19
2.2 Эканомикалық теорияның негізгі қызметтері 24
ҚОРЫТЫНДЫ 31
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 32

1Чиликин М.Г., Ключев В.И., Сандлер А.С. Теория автоматизированного
электропривода. - М.: Энергия, 1979. - 616 с. 2Соколов М.М.
Автоматизированный электропривод общепромышленных механизмов. - М.:
Энергия, 1969. - 544 с. 3 Шлипченко З.С. Насосы, компрессоры и вентиляторы.
– К.: Техника, 1976. – 368 с. 4 Шакрян Ю.Г. Асинхронизированные синхронные
машины. - М.: Энергоатомиздат, 1984. - 192 с. 5 Сарсенбаев Н.С.
Асинхрондалған синхронды машиналар негізіндегі көп қозғалтқышты электр
жетегін зерттеу Аспиранттармен магистранттардың Республикалық еңбектер
жинағы. – Алматы, 2001. 6 Сандлер А.С. Регулирование скорости вращения
асинхронных двигателей. – М.- Л.(Энергия, 1986.- 320 с. 7 Онищенко Г.Б.
Асинхронный вентильный каскад. – Москва.( Энергия, 1967. - 152 с. 8
Кругликов А.П. Автоматизированный электропривод по системе (Асинхронный
вентильный каскад(. – Алматы( КазПТИ, 1988. – 75 с. 9 Энергосберегающий
асинхронный электропривод И.Я. Браславский, З.Ш. Ишматов, В.Н. Поляков:
Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. – М.: Издательский центр
Академия, 2004. – 256 с. 10 Шрейнер Р.Т. Математическое моделирование
электроприводов переменного тока с полупроводниковыми преобразователями
частоты. – Екатеринбург: УРО РАН, 2000. – 654 с. 11 Приборы и средства
автоматизации. Каталог. Т.2. Приборы для измерения давления, перепада
давления и разряжения. - М.: ООО Издательство НАУЧТЕХЛИТИЗДАТ, 2004. 168
с. 12 Приборы и средства автоматизации. Каталог. Т.3. Приборы для измерения
расхода и количества жидкости, газа, пара и учета тепловой энергии. - М.:
ООО Издательство НАУЧТЕХЛИТИЗДАТ, 2004. 238с. 13 Куатова Д.Я. Экономика –
өндірісі. – А.: Экономика, 2011. – 224 с. 14 Мироновский Л.А., Петрова
К.Ю. Введение в MATLAB: Учебное пособие, 2006.112б. 15 А. Бекбаев., Д.
Сүлеев., Б.Хисаров. Сызықты және бейсызықты жүйелердің автоматты реттеу
теориясы. Оқулық. Алматы.: Эверо, 2005.110б. 16 Маманбаев С. Е.,
Безопасность жизнедеятельности. – М.: Алматы, 2009.

КІРІСПЕ

Экономикалық теорияның құрылымында бұл тақырыптың алатын орны ерекше.
Өйткені бұл тақырып біз зерттеп танысатын курс үшін ерекше методологиялық
кіріспе болып табылады. Мұнда экономикалық теория нені зерттеп талдайды,
бұл үшін қандай әдістер пайдаланылады, оның қоғам дамуында атқаратын рөлі
қандай және т.б. маңызды мәселелер анықталады.
Бүгінгі адам, егер ол қоғамдық дамудың заңдарын зерттеп түсінбесе,
экономикалық теорияны меңгермесе, ол адам өзін білім мен мәдениетке қол
жеткіздім деп айта алмайды. Қандай ғылым болмасын, ол адамдардың
табиғатпен, қоғаммен, бұлардың өзара әсер етуімен байланысты мәселелерді
шешуге бейімделген мақсатты талаптарының (әрекеттерінің) нәтижесінде пайда
болады. Бұны толығынан экономиканы зерттейтін ғылым кешеніне жатқызуға
болады. Адамдар көне заманнан бастап адамзат қоғамының дамуы немен
байланысты, экономика қандай заңдармен дамиды деген сұрақтарға жауап
іздеген.
Адамдар өмірі құбылмалы, күрделі және қайшылығы мол өмір. Бұл өмір
экономиканы, саясатты, мәдениетті және т.б. қамтиды. Қоғам өмірінің әр
салаларын жекелеген ғылымдар зерттейді. Экономикалық ғылым осылардың біреуі
болып табылады. Тұңғыш экономикалық ой-пікірлер көне заманда пайда болған.
Ертедегі Грекия, Рим, Қытай, Үндістан ғалым-философтары экономиканың
жекелеген мәселелерін: бағанын негізінде не жатады, байлық қалай көбейеді,
т.б. шешуге талаптанған. Ксенофонт(б.д.д. 430-354 жж.), Платон (б.д.д. 427-
447 жж.), Аристотель (б.д.д. 384-322 жж.) пайдалылық туралы экономикалық
теорияның бастапқы принциптерін анықтаумен айналысқан.Көне Рим ойшылдары
Сенека (465 б.д.д. жж.), Лукреций Кар (39~55 б.д.д. жж.) құлиеленушіліктің
құлдырап күйреуінің экономикалық себептерін зерттеген. Осының басты себебі
материалдық ынтаның болмауы, дейді олар Сенеканың көзқарастары
христианствоның экономикалық концепцияларының қалыптасуына ықпал еткен. Осы
концепциялар соңынан адамзат дамуының тарихи процесінде шаруашылық өмірге
көзқарасты мүлде өзгертеді."Егер кімде-кім еңбек еткісі келмесе, ол тамақ
жемесін"деп, христиандық ойшылдар және уағызшылар жабайы шаруашылық еңбекті
қажетті және киелі іс деп жариялаған. Христиандық ілім әділетті баға
белгілеу принципін дәлелдейді, еңбек шығындарымен есептесе отырып, мүліктер
индивидуалдық емес, әлеуметтік бағаланғаны жөн дейді.Бірақ ерте дүниеде,
орта ғасырларда экономикалық ой-пікірлер ғылым болып қалыптаспаған болатын.
Сол замандардың ойшылдары экономикалық құбылыстарды жалпы қоғам өмірінің
процестерінен бөліп алып жеке талдаған жоқ, экономика туралы ілімді жүйеге
келтіріп қалыптастыра алмаған.
Экономикалық теория қолданбалы ғылым болып шаруашылық жүргізуде
құлиемдену құрылыста пайда болдыЭкономикалық теория ғылым болып тек ХVІ-
ХVІІ ғасырларда ғана қалыптасады.Алғаш бұл теория,
"ойкос"үй,шаруашылық,"номос"-заң).С онымен.саясикономия қоғамдық
шаруашылықтың заңдары туралы ғылым болып табылады. XVII ғ. басында саяси
экономия дербес Еңбек нарығ ында бірнеше ерекшеліктер болады. Осында
құратын элементтерге жұмысшы күшін иемденетін адамдар жатады. Бұларға
психофизиялогиялық, әлуметтік, мәдени, діни, саяси және т.б. адамдық
қасиеттер тән болады.
Осы ерекшеліктер адамдардың мүдделеріне, мотивацияларына, еңбекке
белсенділік дәрежесіне елеулі әсер етеді және еңбек нарығына, оның
болмысына ықпал етеді. Өндірістік ресурстардың барлық түрлерінен еңбектің
басты айырмашылығы еңбек адамның тіршілік әрекеттерінің формасы, оның
өмірлік мақсаттары мен мүдделерін жүзеге асыру формасы. Еңбектің бағасы-
ресурс бағасының жабайы бір түрі ғана емес, ол тірішілік дәрежесінің,
әлуметтік мәртебенің, жұмыскердің, және оның отбасының аман-есендігінің
бағасы, құны болып табылады. Сондықтан еңбек нарығы категориясын зерттеп
талдағанда адамгершілік элементтер барын, олардың көлеңкесінде жанды жаны
бар адамдар бар екенін естен шығармау қажет. Еңбек нарығы-бұл тауар болып
табылатын еңбек ресурстарының нарығы бұлардың тепе-теңдік бағасы мен саны,
оларға сұраныс пен ұсыныстың бір-біріне етуімен белгіленеді. Кәсіпкерлер
мен еңбекке қабілетті адамдар нарықтың агенттері,-еңбек нарығында өзара
қатнаста болады. Сондықтан еңбек нарығы сұраныс пен ұсыныс механизмі арқылы
экономикалық агенттердің арасындағы бәсекелестіктің нәтижесінде жұмыспен
қамтудың белгілі көлемі және еңбек төлемі дәрежесі орнайтын экономикалық
орта немесе болмыс болып табылады. Еңбек нарығының қызметтері қоғам
өміріндегі еңбектің рөлімен белгіленеді, еңбек табыстың және жақсы хал-
жағдайдың өте маңызды өндірістік ресурс болып табылады.
Осыған сәйкес еңбек нарығы басты екі қызмет атқарады. Әлуметтік
функцияға адамдардың табыстары мен жақсы тұрмыс халының әдеттегідей
дәрежесінің қамтамасыз етілуі және жұмыскерлердің өндірістік қабілетінің
тиісті дәрежеде ұдайы өндіруінің қамтамасыз етілуіжатады. Еңбек нарығының
экономикалық функциясына еңбекке рационалды тарту, оны бөлу, реттеу және
пайдалану жатады. Еңбек нарығы бірсыпыраынталандыру функцияларын атқарады,
олар бәсекелестік қабілеттің күшеюіне, тиімділігі жоғары еңбекке ынтаның
өсуінге, квалификацияның жоғарлауына, еңбеккке ынтаның өсуіне
квалификацияның жоғарлауына, мамандықты ауыстыруға т.б. мүмкіндік тудырады.

Бәсекелік еңбек нарығының классикалық үлгісінің негізін мынадай
принцептер құрайды: фирмалардың ынталарын бейнелейтін және еңбекке сұраныс
жасайтын жұмыс берушілердің көп болуы жұмысшы күшіне иелік ететін және оның
ұсынысын жасайтын жұмыскерлердің көп болуы. Еңбек нарығында субъектердің
тәртібі рационалды болады, олардың мүдделеріне жетуді және пайда табуды
көздегенімен білгіленеді.

1 ЭКАНОМИКА ДЕГЕНІМІЗ

1.1 Эканомика ғылымының тарихы

Экономика (гр. Οικονομία — үй шаруашылығын жүргізу өнері)
материалдықигіліктерді өндіру, айырбастау, бөлу және тұтыну үрдісі кезінде
адамдар арасында пайда болатын өндірістік қатынастар.Экономикалық
қатынастар өзгеқоғамдық қатынастарды айқындайды, олардың негізі болып
табылады.Тауарөндірушілердің қызметтерін үйлестіру әдістерінің жиынтығы
экономикалықжүйені құрайды.Экономикалық жүйе қарастырылып отырған
қоғамдақалыптасқан шаруашылық тетіктерін, заңдарды, экономикалық
институттарды, меншіктік қатынастарды біріктіреді. Экономикалық жүйе өзінің
басты мақсаты ретінде-қандай тауар өндіріп, қызметтің қай түрін көрсету
керектігін; қандай технологияныпайдаланып, қалай өндіруді, кім үшін
өндіріп, кімге қызмет көрсету қажет деген мәселелерді шешеді. Бұл
мәселелерді шешу әдістеріне байланысты экономикалық жүйелер: дәстүрлі,
командалық және нарықтық болып жіктеледі.
Алғашқы қауымдық қоғамында экономикалық дамудың деңгейі төмен болып
тауарды тұтыну өмір сүру үшін қамтамасыз еткен. Басында ежелгі адамдар өмір
сүру үшін аңшылықпен және терімшілікпен айналысқан, бірақ неолитикалық
төңкерісінің нәтижесінде егіншілік және мал шаруашылығы пайда болды.
Қоғамның дамуы әлеуметтік теңсіздікке және еңбектің бөлінуіне әкеліп,
әлеуметтік бөлінген топтар және мемлекеттер пайда болды. Құлиеленушілік
пайда болды. Табиғи алмасу түрінде (бартер) бірте-бірте тауар айналымы
дамытылды, бірақ ақшаның пайда болуымен ол сауда-саттыққа өзгертілді. Соған
қарамастан Ежелгі әлем және Орта ғасыр қоғамдастығында натуралды шаруашылық
басымды болды. Көптеген ежелгі мемлекеттерде сарайішілік экономика болып,
натуралды шаруашылық пен жоспарланған шаруашылықтың ұштасуының негізінде
жүргізілген. XV ғасыр аяғында
Ұлы жағырапиялық ашылулар дәуірі басталып, әлем экономиасы құрылды,
бастапқы жинау дәуірі басталды.
XVIII ғасырдың аяғында өнеркәсіптік төңкеріс басталып, көптеген
дамыған елдерде XIX ғасырдың аяғында халықтың көпшілігі ауыл шаруашылығында
емес, өнеркәсіпте болды. Басыңқы экономикалық жүйе ретінде капитализм
болды, дәстүрлі қоғамның заманауи қоғамға айналу үрдісі басталды, аграрлық
қоғам индустриялық қоғамға өзгере бастады. XX ғасырда бірқатар елдерде
әкімшілік- басқару социалистік экономикасы қалыптасты. Басқа елдерде
капитализмнің өсуі байқалды. XX ғасырдың екінші жартысында ғылыми-
техникалық төңкеріліс болды. Соның нәтижесінде жақсы дамыған елдерде
индустриялық қоғам постиндустриялық қоғамға айналды. Бірқатар елдерде,
соның ішінде Ресейде, объективті және субъективті себептердің әсерінен
постиндустриялық қоғамға айналуы тоқтатылып тұр.
Экономикалық потенциал- нақты тарихи кезеңде біртұтас халық шаруашлығы
комплексінің материалдық игіліктерді өндіру, бөлу, айырбастау мен тұтынуды
жүзеге асыру және жеке адамның жан жақты дамуы мен жақсы тұрмыс құруына
жағдай жасау мүмкіндіктерін сипаттайтын әлеуметтік экономикалық
категория.Экономикалық потенциал экономиканың ұдай өндіріс мүмкіндіктерін
белгілейді, оның көлемі ұлттық байлықтың мөлшеріне, табиғи, материалдық,
еңбек, өндірістік ресурстардың саны мен сапасына және оларды қаншалықты
ұтымды, тиімді пайдалана білу дәрежесіне байланысты болады.Еліміздегі
зерттелген пайдалы қазбалардың мол қорлары экономикалық потенциал
құрылымының бастапқы элементіне жатады.
Ал, жетекші элементіне еңбек ресурстары, олардың мамндандыру деңгейі
және өндірістік мәдениет дәрежесі кіреді Экономикалық ынталандыру қоры-
коллективті және олардың мүшелерін аса маңызды өндірістік және финанстық
тапсырмаларды орындағаны үшін материалдық ынталандыруға арналған ақшалай
қаржылар. Кәсіпорындар мен өндірістік бірлестіктерде пайда есебінен
материалдық көтермелеу, әлеуметтік мәдени шаралар мен тұрғын үй құрылысы,
өндірісті дамыту қорлары жасалды. Тауар өнімі мен оны өткізу көлемінің
өсуі, тиімділік және еңбек өнімділігінің артуы, қор қайтарымы, өзіндік
құнның кемуі, белгіленген жоспарлы мерзімге сәйкес өндірістік қуаттарды
игеру,өндірістің жалпы көлемінде жоғары категорияда өндірілегн өнімнің үлес
салмағы, қор құрау көрсеткіштері төмен болып табылады.
Еңбек коллективтерінің шаруашылықтағы инициативасының кең өріс беруі,
олардың өндірістік қызметінің түпкі нәтижелерге жетуге деген ынталылығын
күшейту үшін экономикалық ынталандыру қорының бесжылдықтың әр жылы бойынша
сараланып, бекітілген тұрақты нормативтерге сәйкес жасалады.Икемді нарықтық
механизмі баға арқылы жүзеге асырылатын еңбек нарығы, жетілген бәсекелік
нарығы болып сипатталады. Осындай нарықта жекелеген жұмыс берушілер,
жекелеген жұмыскерлер жалпы нарықтық

ситуацияға әсер ете алмайды: жалақының тепе-теңдік ставкалары
жекелеген фирмалардың немесе жұмыскерлер топтарының әрекеттеріне тәуелді
болмайды, олар жалпы конъюнктурамен, яғни нарықтық процестің барлық
мүшелерінің жалпы озара әсерлерімен белгіленеді.
Бәсекелік еңбек нарығында еңбекке сұраныстық қисық сызығының еңкеюі
теріс бұрышты болады: жалақының жалпы дәрежесі өскен сайын еңбекке сұраныс
төмендей түседі. Көлденең білік-еңбектің саны тік білік жалақының ставкасы
Еңбек ұсынысы қисық сызығының оң еңкею бұрышы болады, жалақының жалпы
дәрежесінің өсуімен бірге еңбек ұсынысы өсіп отырады.Жұмысшы күшіне
сұраныс,жиынтық сұраныспен есептесе отырып, тауарлар мен қызметтер өндіру
үшін, тиісті квалификациясы бар жұмыскерлердің белгілі санымен,жұмыс
берушілердің жалдауға қажеттіктерімен белгіленеді. Жұмысшы күшінің ұсынысы
еңбекке қабілетті жастағы адамдардың өздерінін қабілеттерін әдеттегіндей
ұдайы өндіру керек қажеттіктермен және жиынтык экономикалық ұсыныспен
есептесе отырып, жақсы хал-жағдайды қолдап тұруға жеткілікті қажеттіктермен
белгіленеді. Сұраныс та,ұсыныс та әр түрлі факторлардың әсерімен
қалыптасқан баға дәрежесімен, шығындармен, жалақымен, еңбек өнімділігімен,
адамдардың санымен,жұмыскерлердің квалификациялық-мамандық құрылымымен,
несие-қаржы, салық, заң жүйесімен,кәсіподақтардың, мәдени, діни және басқа
ұйымдардың қызметгерімен қалыптасады. Сұраныс пен ұсыныстың қисық
сызықтарының қиылысуы жалақының тепе-тендік дәрежесін (РЕ) көрсетеді де
жалақының осы дәрежесінде экономикада толық жұмыспен қамту байқалады:
Qе — еңбекке сұраныс еңбек ұсынысына тең. Жетілген бәсеке жағдайында
жалақының тепе-теңджік дәрежеден ұзақ мерзім бойы ауытқуы мүмкін емес.
Жалақының шамамен тепе-теңдік дәрежеден артық өсуі фирма жағынан еңбекке
сұранысты төмендетеді. Сонымен бірге жұмыскерлер жағынан еңбек ұсынысын
өсіреді. Мұның салдарынан еңбек ұсынысының артықшылығы пайда болады. Осы
арқылы пайда болатын жұмыссыздық жалақы мен оның тепе-теңдік дәрежесінің
жылжуына ықпал етеді. Жалақы осы дәрежеден төмендеп кеткен болса, керісінше
процесс жүреді. Түбінде еңбектің бәсекелік нарығы еңбекке сұра-ныс пен
еңбек ұсынысының жалпы тепе-тендігімен және жалақының тепе-тендік
дәрежесімен сипатталады.
Бәсекелік еңбек нарығында еңбекке сұраныстық қисық сызығының еңкеюі
теріс бұрышты болады: жалақының жалпы дәрежесі өскен сайын еңбекке сұраныс
төмендей түседі. Көлденең білік — еңбектің саны (Q), тік білік (Р) —
жалақының ставкасы Еңбек ұсынысы қисық сызығының оң еңкею бұрышы болады,
жалақының жалпы дәрежесінің өсуімен бірге еңбек ұсынысы өсіп отырады.
Жұмысшы күшіне сұраныс, жиынтық сұраныспен есептесе отырып, тауарлар мен
қызметтер өндіру үшін, тиісті

Ол сондай-ақ өндірісті басқару, назарға берушіні алуы керек; және
т.б. арнайы түрі (заң ауқымды жүйесі, әлеуметтік және экономикалық
бағдарламаларды, жұмыспен қамту қызметтерінің, кәсіподақтар, жұмыс
берушілер бірлестіктерінің, институционалдық құрылымдардың үлкен саны)
болуы еңбек нарығының субъектілері арасындағы қарым-қатынастардың нақты
туындатады. Сондықтан, олардың қызметінің әр түрлі аспектілері толық
реттеу; және т.б. жұмыс күшінің әр түрлі кәсіби біліктілік деңгейі,
технологиялар мен жұмысты ұйымдастыру түрлі, жұмыспен қамту келісім-шарт
жүйесіне көшу байланысты операциялар даралау жоғары дәрежесі. Заттық
тауарлар алмасу салыстырғанда еңбек алмасу ерекшелігі. тауарларды алмасу
салыстырғанда еңбек алмасу процесі өнімнің саласындағы заттық басталады -
жұмыс қабілетін пайдалану құқығы келісімшарт немесе ұжымдық шартта
бекітілген сатып алушыға, беріледі. процесі, яғни айырбас жұмыс істейтін
еңбек, өмірлік тауарлар жұмыспен табыстылығын арттыру мүмкіндіктеріне,
бизнес және жаһандық жеткізу тізбегінің арналарын пайдалануға мәжбүр жаңа
трансұлттық компаниялар, қалыптастыру қарқынды процесс болып табылады. 4.
сату әлемдік нарықта бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету қажет. Іс-қимыл
және бағдарламасы; Күн тәртібі ХХІ ғасыр (күн 21); көбірек көңіл
кәсіпорындардың рөлі мен бәсекеге raquo саясатын енгізу жолымен
нарықтарының бәсекеге қабілеттілігі төленеді;. laquo көрсетілген, бұл Бұл
нарықтық ортаға және өніміне сұраныстың үнемі өзгеріп жағдайларына
өндірушілердің жылдам бейімделуіне, ең алдымен, қол жеткізуге
болады.пайдаланған кезде нарықта күшті бәсекелестік позициясын қол жеткізу
Табыс мүмкін.
Нарықтық философиясын өзгерту. сатушының нарығын және; әлемдік
экономика нарығының өзгеру келесі фазасының, бастап, атап айтқанда көшу
арқылы жүзеге асырылады; үшін; сатып алушының нарығы . Нарықтық
қатынастардың асқынысы және тарату процесінің сапасына сапаларына талапты
арттыру; өсу тұтынушыны байыпты;: Бұл әкеп соғады өндірушілер және олардың
серіктестері.6 қатысты. аймақтарда өсіп келе жатқан экономикалық қуаты.
Бұл процессөнімдерін тұтынудың өсуімен байланысты материалдарды
қозғалатын көп мүмкіндіктер болып табылады. Жақсы инфрақұрылым арқылы күшті
экономика және тиімді логистика. Бұл сондай-ақ ерте 1776, Адам Смит ретінде
атап өтілді: жолдар, каналдар мен кеме жүретін өзендердің келісе; жақсарту
және raquo ықпал күшті факторлар болып табылады; .7. ресурстарды арттыру
тапшылығы. Бұл жаһандық мәселе бір нөмірі. оның талқылау нәтижелері іс-
қимыл және laquo бағдарламасы көрініс тапты; Мәселелер ХХІ ғасыр (күн 21)
hellip; жалпы және жан басына шаққандағы ретінде адамзат энергия, су және
басқа да ресурстарды өсті пайдалану, олардың болмауы болады әлемнің hellip
көптеген бөліктерінде орын; . ,

назарға даму қажеттіліктерін алады, ол неғұрлым тиімді өндірістік
процестерді енгізу, табиғи ресурстарды неғұрлым тиімді басқаруды қамтамасыз
ету қалдықтарды болмауына жетекші немесе ең төменгі көлемі, оларды азайту
үшін осындай технологияларды енгізу арқылы өндірістік жүйелерді жетілдіру
мен: сол құжат халықаралық қоғамдастық күш салуымыз керек екенін атап
көрсетті сонымен бір мезгілде, төменгі құны бойынша үлкен әсер жатыр
жасайды аз қалдықтар, кәсіпкерлік және өнеркәсіп саласындағы сәйкестікке
жету үшін ең маңызды жолдарының бірі, ғылымды дамыту ресурстары тиімдірек
пайдаланылатын процестер және: ол аса маңызды ойнауға жалғастыру қажет жаңа
әдістері мен дамытуға балама іздеуге ресурстарды пайдалану тиімСігуін
арттыру рөлі. Ол үнемі қайта бағалау ісі және өнеркәсіп энергия қарқынды
пайдалану, соның ішінде ресурс кәдеге жарату кем қарқынды үрдістері,
дамытуды. ынталандыру, ауыл шаруашылығы және. елдер,халықаралық ұйымдар мен
laquo көмегімен сондай-ақ қажетті құжат шақырылады керек; экономикалық
тәсілдерді әзірлеу, қолдану және іске асыру және жаңа және ресурстар raquo
неғұрлым тиімді пайдалануға ықпал жақсартылған құрылымдары; көрген сілтеме
жасай отырып, логистикалық іс жүзінде әрбір тармағында, кем дегенде жанама
пайда болады.
Жаңа және жақсартылған құрылымы Бүгінде ол ресурстарды үнемдеу
саласында Логистика оны іске асыруға бағытталған жеткілікті комитетінің,
сондай-ақ белгілі ғылыми зерттеулер қорытындысы бойынша жарияланған
материалдарды Біріккен Ұлттар Ұйымының Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес
арқылы осы фактор болып табылады сб- факторлар логистикалық дамуын.K
өнімдер мен орасан зор материалдық шығындарды байланысты қызметтерді
американдық (А. және Дональд) және ресейлік ғалымдар (А. соавт.). дайындау.

Мәселен, өнеркәсіп, олар жалпы шығындардың 50% дейін орташа есеппен
болып табылады, ал кейбір жерлерде материалдық шығындарды үлесі 80
басталғанға дейін өсті; 90%. Қоймаларда шикізат сақтаумен байланысты
шығындар, жартылай фабрикаттар мен дайын өнімдер, орташа 10 басталғанға
бар; Батыс Еуропа мен 20 басталғанға елдері үшін 15%;ТМД елдері үшін 28%.
Ал, мысалы, Украинада, ортасында 90-шы жылдары экономиканың ең сарапшылар,
есептеу бойынша. ХХ ғасырдың. өндіру және қызмет көрсету бірлігі құны АҚШ
басталғанға қарағанда 2,8 есе жоғары, Жапония қарағанда жоғары болды; 2,7
және Германияда басталғанға қарағанда; 2,3 есе.
Осы асып негізгі себептерінің бірі уақыт 93% туралы соңғы тұтынушыға
дейін шикізат көзінен тауарлар қозғалысы, яғни логистикалық операциялар
болып табылады, негізінен сақтау үшін, жеткізу және тарату, түрлі арналар
арқылы оның өту жұмсалады Батыс.V елдер принциптерін ескермеу болды. Осы
компонент азайту, тиісінше, капитал айналымын жеделдету, уақыт бірлігінде
алынған пайданы арттыру, өндірістік шығындарды азайтуға мүмкіндік береді.
Тауарлар мен шын мәнінде өнд. статистика, бұл өндірістік және
коммерциялық қызмет процесінде жалпы циклі уақыт тек 2% алып жатыр
көрсетеді. сыртқы көлік уақытының жалпы сомасының 5% дейін алады. Бұл
елдерде, мерчандайзингті айналысатын жалпы ішкі өнім салалардың үлесі
шамамен 20% құрайды. Шикізат түгендеу жүргізу шығындары туралы осы
салалардың құны құрылымында, жартылай фабрикаттар мен дайын өнімдер,
шамамен 44% қойма және экспедиторлық келісе есепке; 16, негізгі және
технологиялық жүк келісе; тиісінше, 23% және 9.Қалған 8% әлемдік нарықта
ішінде тауарларды қозғалысы туралы дайын. маркетинг қамтамасыз ету құны
материалдық ағымының өндірістік циклды отандық rynke.Provedennye
Ұлыбритания зерттеу, тұтыну үшін арналған тауарлар құнының 10%, өнімнің
құны тұтынушыға жетіп, бұл тасымалдауды сақтаумен байланысты шығындар 70%
-дан астамы көрсетті , орау және өзге де операциялар, нақты логистикалық
операцияларды жетілдіру арқылы материалдық ағынының басқару оңтайландыру
кіреді жақсарту қалдырады тауарлар шоу қорытынды бағасы логистикалық
шығындардың насихаттау жоғары үлесін қамтамасыз ету үшін. Бұл құрал
нарығында тұрақты лауазымына бәсекелес өте тиімді болып табылады. AM
Логистика: теориясы, жағдайлар, практикалық тапсырмалар:
Оқу Қолмен келісе; 2008. келісе; 320 е қызмет көрсету кәсіпорындарының
барлық түрлері дамытудың кешенді жолын үзілу ретінде, оларды жөндеу. Машина-
құрылыс индустриясы, ғылым мен техниканың озық тәжірибесін негізінде, олар
машиналар мен тракторлардың техникалық қызмет көрсету, жөндеу және
пайдалану жақсарту үшін проблемасын шешу қабілетін, сондай-ақ жабдықталған
және жоғары ұйымдастырылған кәсіпорын болды. Жөндеу және қызмет көрсету АӨК
компаниялар, -зерттеу институттарының зерттеу нысаны болып табылады.
Экономикалық заңдар білу, сөз іс-мен нысандарын, олардың механизмі
анықтауға және түсіндіру даму заңдылықтарын және кәсіпорындардың жобалау,
қайта жаңарту, кеңейту және жаңғырту қажетті түзетулер енгізуге мүмкіндік
береді. Трактор паркін ауыл шаруашылығы кәсіпорынның қажеттіліктерін
проблема саны тракторлар мен ауыл шаруашылығы машиналары үшін қажеттілігін
анықтау үшін бірнеше жолы бар. ең дәл әдіс әр түрлі дақылдарды өсіру үшін
деректер ағынының диаграммалар пайдалануға негізделген. Алайда, бұл әдіс
өте еңбекқор және әрқашан қолданылмайды.
Шоғырландыру және болжау қажетсіпорындары 1990 жылмен салыстырғанда
технология ғана шамамен 10% ие. Қолда бар жабдықтар, оның тапшылығын
арттыру, ескіреді. Ауыл шаруашылығы секторындағы технологияларды
қажеттіліктерін азайту негізгі жолдарының бірі, оның жалға ұйымдастыру
болып табылады.

Жалпы айтқанда, жалға - мүліктік жалдау (жалға алу), уақытша иелену
және пайдалану үшін ақы төлеу үшін, әдетте, жылжымалы мүлік ретінде.
Әдетте, жалға келісім-шарт бір жылға дейінгі бірқатар жазбаша болуы тиіс.
жалға алушы - бұл жағдайда жылжымайтын мүлік иесі жалға, жалға мүлікті
отырып жеке немесе заңды тұлға деп аталады. Ресей Федерациясы жалға
алушының
Азаматтық кодексіне сәйкес жалға кем дегенде 10 күнге дейін өзінің
ниеті туралы хабарламаны жазбаша, жалға кез келген уақытта келісім-шартты
бұзуға құқылы.Қаржылық талдау - операциялар және ұйымның қаржылық жай-күйін
қаржылық нәтижелерін көрсетеді қаржылық көрсеткіштері, талдау. Бұл кейбір
қаржылық талдау тұжырымдамасы отандық және шетелдік экономистер мен қаржы
диагностика түрі болып табылады. деп қаржылық талдау санайды - терең,
ғылыми негізделген ғылыми-зерттеу және қаржы қатынастары мен O.V.Efimovoy,
қаржылық талдау пәні бойынша бір өндірістік және сауда protsesse.1 ішінде
қаржы ресурстарын ағыны басқарудың қазіргі және болашақ қаржы жағдайын
тексеріп болып табылады Осы зерттеу және басқару қойған сұрақтарға жауап
көмектеседі процесі - пән, сыртқы және ішкі ортаны және басқару шешімдерін
әсерінен өзгеріп, оның қаржылық тұрақтылығы мен тиімділігі. бағалау
мақсатында деп қаржылық талдау санайды. нарықтық экономика, қаржы
менеджменті, кез келген ұйымның басқару персоналы үшін ең күрделі және ең
жоғары басымдық болып табылады. Қаржы менеджменті ұйымдастыру тиімділігін
қамтамасыз ету үшін қажетті қаржы ресурстарын зерттеу мен бөлу болып
табылады.
Ол стратегиялық деңгейде маңызды рөл атқарады. қаржылық менеджменттің
рөлі қате ең маңызды ресурстар қаржылық болып табылады деп санайды ретінде
емес, себебі, салдарынан қаржы үйлестіруші рөлі жоғары. Идеал
тұжырымдамасына негізделген, көптеген қаржылық теориясы, тамаша капитал
нарығы. Нарығын анықтау мынадай шарттарды тұрады: мәміле бойынша шығындарды
болмауы; салықтардың болмауы; Монополия (гр. Monоs – жалғыз және poleo –
сатамын) бір тұлғаның немесе тұлғалар тобының, мемлекеттің белгілі бір
затқа (мысалы, жерге), белгілі бір затты өндіруге немесе сатып алуға,
белгілі бір тауарлармен сауда жасауға айрықша құқығы;салалық, ұлттық немесе
әлемдік рынокта басым, үстем жағдайға ие кәсіпорын немесе кәсіпорындар
тобы. Монополия әдетте жеке меншіктегі, өзіндік, топтық немесе акционер
меншіктегі және өнім өндіру мен өткізуді бақылайтын ірі шаруашылық
бірлестіктер (картельдер, синдикаттар, концерндер т.б.) болып табылады.
Өндіріс пен капиталды жоғары деңгейде шоғырландыру негізінде Монополия көп
пайда табу Монополияландыру нарықтық экономиканың бәсекелестік әлеуетін
тұншықтырады, бағаны өсіріп, өндіріс көлемін төмендетеді, Монополияға
қыруар пайда түсіреді.

Тәжірибеде шығарылатын өнімнің 80%-ына монопол. бақылау жасау қалған
өндірушілерге бағаны өктемдікпен таңу үшін жеткілікті. Дамыған елдердің
бәрінде, оның ішінде Қазақстанда да монопол. өктемдікке қарсы Монополияға
қарсы заңдар қабылданған;бір немесе бірнеше кәсіпорын бақылау жасайтын
нарық түрі; монопсония неолигополия түрінде де көрініс табуы мүмкін.
Жасырын Монополия, яғни заңды тұрғыда салынған тыйымдар мен шектеулердің
көмегімен бәсекеден қорғалған (көбінесе мемлекеттік Монополия), табиғи
Монополия, яғни мұндай монополиясыз ресурстарды тиімді пайдалануға қол
жеткізуге болмайтын қажеттіліктен туған ашық Монополия, яғни бір фирма
жағдайлардың тоқайласуы себепті тауарды бірден-бір өндірушіге айналатын
Монополия түрлеріне бөлінеді.Бұл асимметриялық салық борыштық капитал
артады үлесінің өсуі мен инвесторлардың иелігінде қалады компанияның жалпы
кірістің үлесі фактісі әкеледі. Әдетте, алайда, компания капиталына
несиелер үлесі өте алыс 100% болып табылады. Кейінірек, Модильяни-Миллер
теориясы өзгертуге тырысып түрлі зерттеушілер, нақты жағдайды түсіндіру
үшін, осы теория үшін бастапқы алғышарттар көптеген шаһардың. Ол осы үй-
жайларды, кейбір қорытындылары туралы елеулі әсер жоқ екенін шықты. Алайда,
қолайсыз капитал құрылымын компанияның қаржылық қиындықтар құны сияқты
факторлардың моделін кезінде, сурет күрт өзгереді. Салық төлемдерін
қысқарту арқылы жинақ оның астанасы кредиттердің үлесі ретінде компанияның
құнын арттырады. Алайда, белгілі бір нүктеден бастап, фирманың борыштық
капитал құнының үлесі ұлғаюы қаражат көздерін тәуекел құрылымын қолдауға
мұқтаж байланысты шығындардың артуына өтелді қарағанда салық жинақ ретінде
төмендей бастайды. Өзгертілген ескере Модильяни-Миллер қаржылық апат
факторы теориясы шығындарды ескере отырып, қарыз капиталының белгілі бір
пайыздық болуы компания үшін тиімді болып табылады, дейді; заемдық
капиталдың шамадан тыс пайдалану бізге зиян әкеледі; Әрбір фирма үшін
заемдық капиталдың өз оңтайлы үлесі бар. Осылайша, Модильяни-Миллер
теориясы өзгертілген теориясы жақсы Капиталдың оңтайлы құрылымын анықтау
факторларды түсіну үшін, салық төлемдері және қаржылық шығындарды қысқарту
жинақ арасындағы ымыраға деп аталады. Бұл теория апелляцияға күмәнсіз
қарамастан, оның дұрыстығына пайдасына эмпирикалық дәлелі өте әлсіз болып
табылады
Қаржылық шешімдер назарға басқа ескерулері керек қабылдау кезінде.
Дивидендтер

1.2 Қазақстан Республикасының эканомикалық қалыптасу үрдісі

Қазақстанда нарықтық экономикаға көшудің алғашқы кезде үш кезеңі
белгіленді.Бірінші кезең-1991-1992 жылдар, екінші кезең-1993-1995 жылдар
аралығы болып, осы мерзімде жүргізілетін іс бағдарламасы Жоғарғы Кеңестің
сессиясында мақүлданып,Президенттің Жарлығымен бекіді. Ал үшінші кезең-1996-
1998 жылдарды қамтуға тиіс болды. Осыған байланысты көптеген жаңа заңдар,
реформаны жүзеге асыруға қажет басқа да құжаттар қабылданды.Нарықтық
экономикаға көшу мәселелерімен айналысатын жаңа мемлекеттік басқару
органдары құрылды.Олар:Мүлікжөніндегі,Монопол ияға қарсы саясат жөніндегі
комитеттер,Салық инспекциясы,Кеден жэне т.б. Сондай-ақ нарықтық экономикаға
тэн инфрақұрылымның кейбір түрлері: биржалар, коммерциялық банктер, сауда
үйлері, жекеменшіктік кәсіпорындар мен шаруашылықтар, жеке меншік пен
мемлекет меншігі аралас ірі корпорациялар,акционерлік қоғамдар, холдингтік
компаниялар өмірге келді. Сөйтіп, нарықтық экономикаға қарай, меншіктің
түрін өзгертуде, аралас экономика құруда біршама жұмыстар атқарылды.
Алайда,нарықтық экономикаға көшуде бірсыпыра қателіктерге жол берілді.
Біріншіден, реформаны бастауда мемлекеттің мақсаты да, мүдделері де,оларға
жетер жолы да, әдіс-тәсілдері де толық анықталмады. Екіншіден, барлық
елдерге бірдей сай келетін экономикалық реформаның моделі болмайды.Әр елдің
өзіне тән, оның ұлттық бітіміне, тарихына, дәстүріне, нақтылы сая-си,
әлеуметтік, экономикалық қалыптасқан жағдайына сәйкес өз моделі, өз жолы
болуы керек.
Оны әлемдік тәжірибе де көрсеткен. “Жапондық”, “Немістік” тағы
басқадай әр елдің өз даму жолы болғаны белгілі. Қазақстан көп елде жақсы
нәтиже бермеген, Халықаралық Валюталық Қоры ұсынған “есеңгіретіп емдеу” деп
аталатын жолына түсті, Ресейдің соңынан ерді. Үшіншіден, экономикалық
реформа бірінен кейін бірі және өзіндік ретімен жасалуы арқылы жүзеге асуға
тиіс. Ал Қазақстанда қажетті заң жүйесі жасалып бітпей, жекеменшікке
негізделген кәсіпорындардың үлесі өсіп, бәсеке ортасы қалыптаспай түрып, ең
әуелі бағаны ырықтандырудан бастау қате болды, өйткені бағаны ырықтандыру-
үкімет тарапынан мезгіл-мезгіл оны өсіріп отыру болып шықты. Төртіншіден,
қабылданған заңдар көп жағдайда жүзеге аспай қалды, себебі ол заңдардың
жүзеге асатын механизмдері жасалмағанды. Бесіншіден, инфляцияны
ауыздықтамаса ешбір істе береке болмайтыны белгілі. Бірақ осыған қарамастан
мемлекеттегі қаржы, несие, ақша жүйесі ретке келмеді. Ұлттық банк ақша
жүйесін, ақша айналымын, оның ішкі және сыртқы қозғалысын қатаң бақылауға
алудың орнына, ақша-несие ресурстарын бей-берекет жұмсап, аса жоғары
процентпен сатып, пайда табумен әуестенді.
Алтыншыдан, қылмыс, жемқорлық, заңды бұзушылық көбейді. Оған жаппай
тәртіпсіздік, жауапсыздық қосылды.Міне,бұлар реформаны жүргізуде, эконо-
миканы дамытуда өздерінің зиянын тигізді. Жетіншіден, мемлекет басшылары
экономикалық дағдарыс кезінде өмір сүріп, жұмыс істеп көрмегендіктен, оның
қыр-сырын, бүге-шігесін, одан шығу жолдарын білмеді. Экономикалық
дағдарысты дүрыстап бағалай алмады. Елді дағдарыстан тез арада шығару
саясаты жүргізілді, бірақ ол ешқандай нәтиже бермеді. Сондықтан мемлекет
дағдарыстан шығудың жолдарын қарастыра бастады. Оның ең бастысы-бағаны
ырықтандыруды белгілі бір жүйеге келтіру еді. Қазақстанда ырықтандыру 1992
ж. мұнайдың, мұнайдан шығатын өнімдердің, басқа да энергия көздерінің
бағасы әлемдік бағаға дейін жоғарылауы керек деген ұранмен жүргізілді.
Осының нәтижесінде әр кәсіпкер, әр кәсіпорын ең жоғары таза пайда алғысы
келді.Сөйтіп баға шарықтап өсті, елдің экономикасы бағаның шарықтап өсу
кесірінен төмен түсіп кетті.Бағаны ырықтандырудан кейінгі екінші атқарылған
іс-жекешелендіру. Мемлекеттік меншікті жекешелендірусіз нарыққа нақты көшу
мүмкін емес еді. Бұл қадам нарық субъектілерін құру тұрғысынан ғана
емес, сонымен бірге халықтың бойында меншік иесі психологиясын қалыптастыру
тұрғысыпап да маңызды.Сондықтан да республикада ауқымды жекешелендіру
жүргізілді. Бүгінде оны өткізудің 4 кезеңін даралап айтуға болады. Алғашқы
үшеуі мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің ерекшелігімен байланысты
болса, төртінші кезең мемлекеттік меншікті басқаруды жетілдіруге екпін
түсуімен сипатталады. Біз шағын жекешелендіруден бастадық. Алғашқы кезеңнің
барысында 1991-1992 жылдары 5000-ға жуық нысандар жекешелен-дірілді,
олардың қатарында ұжымдық меншікке берілген 470-тен астам кеңшар болды.
Екінші кезең “Қазақстан Республикасында мемлекет иелігінен алу мен
мемлекеттік меншікті жекешелендірудің 1993—1995 жылдарға арналған ¥лттық
бағдарламасы” негізінде жүргізілді. Бұл кезеңнің аса маңызды қадамы
мемлекеттік меншікті басқару мен жекешелендірудің біртұтас жүйесі болды.
Сол кезде шағын және орта бизнесті дамытуға белгі берілді. Көтерме-сауда
буынын қоса алғанда бұрынғы кеңестік сауда жүйесін өзгерту басталды. Қызмет
көрсету саласында бәсекелестік орта пайда болды. Үшінші кезең 1995 жылғы
желтоқсанда заң күші бар “Жекешелендіру туралы” Жарлықпен басталып, 1999
жылға дейін жалғасты. Осы сәттен бастап ол тек ақша қаражатымен жүзеге
асырылды. 1999 жылдан кейін бірінші кезекке мемлекеттік мүлікті басқаруды
жетілдіру мәселелері шықты. Төртінші кезеңде мемлекеттік меншікті басқару
және онымен айналысу мәселелері бойынша мемлекеттік органдар арасындагы
өкілеттіктерді бөлуге жаңа көзқарас қолданыла бастады. Республикалық
мемлекеттік және коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындарды оңтайландыру
басталды

Елдің экономикалық қауіпсіздігін анықтайтын экономиканың стратегиялық
маңызды секторларына мемлекеттің ықпалы мен ондағы үлесі ұлттық компаниялар
арқылы сақталды. Мұнай-газ секторында бұл “ “Қазақстан темір жолы”.Бірақ
жекешелендіру барысында да кемшіліктер орын алды. Мемлекеттік меншікті
жекешелендіру жарияланған екі кезеңінде де (1991-92 жж. жэне 1993—95 жж.)
мүліктің көпшілік бөлігінің талан-таражға түсуіне жол берілді. Бұл халық
шаруашылығы үшін берекесіздік тудырып, экономиканың терең дағдарысқа
ұшырауының басты себебінің біріне айналды. Сондай-ақ, елдің экспорта өнім
шығаратын кәсіпорындары ескі әдетіне басып, өздерінің тауарларын эшелон-
эшелонмен сыртқа жөнелте беруді ғана білді. Соның салдарынан республикадан
250 млрд. сомның өнімі сыртқа, негізінен алғанда Ресей Федерациясы мен ТМД
елдеріне сутегін кеткен болып шықты. Сондықтан, бұл жағдай үкімет пен
барлық экономикалық инсти- туттарды, Статистика мен Қолдау Комитетін
қатыстыра отырып, терең талдау жасауды талап етті. Осымен байланысты 1994
жылдың қаңтарында Президент экономикалық реформаны жүргізуді жандан- дыру
жөніндегі шаралар туралы қаулы қабылдады. Онда дағдарысқа қарсы шаралар мен
экономиканы тұрақтандырудың 1994—1995 жылдарға арналған бағдарламасы
жасалды. Бағдарламада энерге- тикалық тәуелсіздікті қамтамасыз ету мәселесі
қойылды, өндірістің құлдырауы тоқтатылып, экономиканы тұрақтандыру,
инфляцияны ауыздықтау қажет екені айтылды. 1993 ж. 15 қарашада мемлекеттің
өз ақшасы—теңге енгізілді. Сөйтіп, біз экономикалық тәуелсіздіктің аса
маңызды нышаны — үлттық валютамыз теңгеге ие болдық.
Бұл бізге 1994 жылы-ақ гиперинфляцияны бәсеңдетуге, ал 1995 жылы
инфляция процесін ауыздықтауға мүмкіндік берді. Реформаның барысында 1994
жылдың күзінен үкімет макроэкономикалық реттеуді меңгере бастады. Бағаның
өсуі біраз тежеліп, инфляцияның өсу қарқыны елеулі түрде төмендеді. Сол
сияқты ұлттық банктің несиеге алатын пайызы да қауырт азайды. Ақша- қаражат
саласында да осындай түзеліс байқалды. Өнеркәсіптің кей салаларында да оңға
басушылық орын алды.Жалпы дағдарыстан шығудың, реформаны жүргізудің
пәрменді құралының бірі -экономикалық орталық болу тиіс еді. Алайда,
Министрлер кабинетінде реформаны ойластырып, алға бастыра- тын орталық
болмады. Экономика министрлігі ондай орталық бола алмады. Нәтижесінде 1994-
1995 жылдары дағдарысқа қарсы шаралар мен реформаны тереңдету бағдарламасы
орындалмай қалды. Макроэкономикалық тұрақтандыру және қүнсыздануды
тоқтатуға қол жетпеді, тиімді сыртқы сауда саясатын жасау да көңілдегідей
болмай шықты, әлеуметтік саясатта халықтың басым көпшілігінің наразылығын
өршіткені болмаса, разы етпеді. Өзінің бүкіл кемшіліктеріне қарамастан іс
жүзінде аяқталған жекешелендіру процесі нақты бәсекелестік үшін базалық
жағдайларды қүруға жеткізді.

Қазіргі кезде республика өнеркәсіп өнімінің 85 процентке жуық көлемі
жекеменшік секторда өндіріледі. Нарықтық реформаға көшудегі жіберілген тағы
бір қате-ол үкімет басшыларының елдің экономист ғалымдарына сенбеуі. Оның
себебі бізде бүған дейін нарықтық экономика болмады, сондықтан біздің
экономистер нарыққа көшудің жолдарын, тетіктерін білмейді деп есептелді.
Сондықтан нарықтық экономикаға көшу үшін кеңесші ретінде экономист-ғалымдар
АҚШ-тан, Франциядан, Түркиядан, Ресейден т.б. жерлерден шақырылды. Бірақ
олар өз елінде маман болғанмен, біздің жағдайды, халықтың менталитетін,
психологиялық ерекшеліктерін ескермеді, тіпті білмеді де.
Олардың білетіні Батыстың дамыған, қалыптасқан нарықтық экономикасы
еді. Оған қоса ТМД елдерінде экономикалық дағдарыс капиталистік қоғамға тэн
классикалық артық өндіру дағдарысы емес, жетіспеушілік дағдарысы болатын.
Екіншіден, ол елдерде ертеден тауар өндірісі, тауарлық қатынастар толық
қалыптасқан. Ал бізде бұлар болған жоқ. Үшіншіден, ТМД елдерінде
социалистік экономикадан нарықтық экономикаға көшу тез қарқын алды.
Сондықтан шетел экономистерінің кеңесі тиісті нәтижесін бермей, аяқсыз
қалды. Нарықтық қатынастарға көшу барысында бізде орын алған тағы бір үрдіс
бар. Ол сонау Қазан төңкерісінен кейінгі индустрияландыру, ұжымдастыру
науқандары сияқты қоғам өміріндегі түбегейлі өзгерістерге революциялық
сипат беру. Ал біздің халық бұл үрдіске үйренбеген және ол халықтың
психологиясына келе бермеді. Әсіресе, ауыл шаруашылығын жекешелендіруде
үкімет асығыстық жіберді. Дағдарыс жағдайында бой көтерген жеке фермерлер
басқа халықты асырамақ түгіл, өзін-өзі әрең асырап отырды. Нәтижесінде
1993—1995 жылдарға арналған бағдарламалардағы инфляцияны төмендету,
өндірістің құлдырауын тоқтату және өндірістің ұлғаюы үшін жағдайлар жасау
жоспарынан еш нәрсе шықпады.
Сондықтан мақсатты нұсқамалар түрінде 15 айға арналған қосымша
бағдарлама қабылданды. Оның оң нәтижесі деп инфляцияның баяулауын айту- ға
болады, бірақ өндірістің құлдырауын тоқтату мүмкін болмады. 1991 жылы
өндірістің құлдырауы біршама тұрақты болған 1990 жылмен салыстырғанда 14,6%-
ке, 1993 жылы — 28%-ке, 1994 жылы 48%-ке, ал 1995 жылы — 45%-ке жетті.
Қазақстан үкіметі осыдан кейін 1996—1998 жылдарға арналған жаңа бағдарлама
қабылдады. Онда реформаның ең күрделі деген мәселелерін шешу маңызды орын
алды. Алайда, бағдарламада көзделген жекешелендіруді аяқтау, бірыңғай
холдингтік, шағын жэне орта кәсіпкерлікті қолдау, ауыл шаруашылығында
қосымша 30 мыңға жуық шаруа қожалықтары мен фермерлік шаруашылықтарды қүру
айтарлықтай нәтижелер берген жоқ. Қоғам айқын мақсаттар мен оларға қол
жеткізу жолдары баяндалған стратегиялық бағдарламалық құжатқа мүқтаж бо-
латын.

Олар “Қазақстан 2030” ел дамуының Стратегиясын- да түжырымдалды. 1997
жылдың қазан айында Президент Н.Ә.Назарбаев республика халқына “Қазақстан —
2030” деген атпен жолдау қабылдап, онда еліміздегі дағдарыстан шығудың және
жүріп жатқан реформаларды аяқтаудың, сондай-ақ алдыңғы қатарлы
мемлекеттердің қатарына қосылудың, немесе “Қазақстан барысын”
қалыптастырудың жаңа бағдарламасын ұсынды. Бағдарламада еліміздің саяси,
әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялық ұзақ
мерзімдегі даму жолдары мен мүмкіндіктері жан-жақты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.