АҚШАНЫҢ НОМИНАЛИСТІК ТЕОРИЯСЫ ЖӘНЕ ҚАҒАЗ АҚШАНЫҢ АЙНАЛЫС ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I. МЕТАЛЛ АҚША
АЙНАЛЫСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 4
1. Металл ақшаның даму
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..4
2. Ақшаның металлдық
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... .10
II. АҚШАНЫҢ НОМИНАЛИСТІК ТЕОРИЯСЫ ЖӘНЕ ҚАҒАЗ АҚШАНЫҢ АЙНАЛЫС ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.1 Ақшаның номиналистік
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.2. Металл ақшадан қағаз ақшаға көшу
себептері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..19
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .26

Кіріспе

Ақша дегеніміз – тауардың жалпы эквивалентінің тиянақталған түрі,
құнның эквиваленттік формасы мен тұтыну құңы біте қайнасқан тауар. Яғни,
ақша тауар өндіру мен оны айырбастау үрдісінде басқа тауарлардан бөлініп
шыққан ерекше тауар.
Ақша - төлем немесе халықаралық айырбас құралы. Ақша жүйесі - қандай
да бір елде ақша айналымын ұйымдастырудың тарихи қалыптасып, заңмен
бекітілген формасы. Әлемдік өркениеттегі ақша жүйелерінің жекелеген
элементтері ежелден белгілі әрі олар құнның ақшалай формасы - ақшаның пайда
болуымен байланысты[6, 11].
Металл ақша жүйесінде әрі тауар, әрі ақша айналымы ретінде олардың құн
айналымда жүрді. Себебі металл монетаның( алтын мен күміс) өз құны өзінде
көрсетілген( номинал) құнына сәйкес келетіндіктен ақша құнының қозғалысы
тауар құнының қозғалысымен бір уақытта жүрді. Сондықтан құн айналымы тауар
айналымы мен ақша айналымын біріктірді.

Ақша теориясының актуальдылығы К. Маркстің жеке адам өзінің қоғамдық
билігінде, қоғам мен байланысын да өзінің қалтасына салып жүреді деген
афоризммен сиппатталады. Ақша теориясының негізгі нысаны — әр түрлі кезеңде
жетілдірілген ақша теориясы мен ақша айналымын зерттеу ақша - несиелік
механизмі және экономиканың қаржы құралы ретінде жетілдіру тұрғысынан
мүдделі, сондықтан ақша теориясының дамуы іргелі тарихи кезеңдерді
зерттелуі.

Айналымдағы ақша массасын сипаттайтын әр түрлі көрсеткіштер елдің ақша
шаруашылығын кешенді талдауға мүмкіндік тудырады. Бұл ҚР Ұлттық банкісіне
өзі жүргізіп отырған несие саясаты арқылы айналымдағы ақша массасын
реттеуіне жағдай жасайды.

Ақша массасы банкнот пен монета эмиссиясы есебінен, Ұлттық банктің
екінші деңгейдегі банктерді несиелеу есебінен, Ұлттық банктің алтынды,
шетелдік валюталарды және мемлекеттік құнды қағаздарды сатып алуы арқылы,
бюджет тапшылығын жою үшін үкіметке беретін несиенің есебінен, екінші
деңгейдегі банктердің депозиттердің негізінде несие ақшаны шығарудың, яғни
экономиканы несиелеу жолымен артады.

I ТАРАУ МЕТАЛЛ АҚША АЙНАЛЫСЫ
1. Металл ақшаның даму тарихы

Әрбір ерекше тауар міндетті түрде тұтыну құны ретінде көрінеді.
Оның құны жасырын түрде болады және тек қана ақшаға теңестіру жолымен
табылады. Тауарлар және ақшалар бір және осы тауар формасының нақты
қарама - қарсы жақтары бола отырып, айырбас процесінде бір – бірін табады
және өзара бір – біріне ауысады. Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде бір
тауардың басқа бір тауарға кездейсоқ айырбасталынуы барысында, айырбас
құнның жай немесе кездейсоқ формалары қолданылады.
Тауар өндірісінің дамуы барысында кездейсоқ айырбас жиіленді. Жалпы
тауар массасының ішінен барынша жиі айырбасталатын тауардың бөлініп
шығуымен құнның жай формасы толық формаға өте бастады. Мысалы, бидайды
ексе,майға, жүнге және тағы басқаға айырбастауға мүмкін болды. Тауар
өндірісінің өсуіне байланысты неғұрлым жиі айырбасталатын тауар - барлық
басқа тауарлардың бір – бірімен өзара айырбасталу құралы бола бастады.
Осыдан келіп, құнның толық немесе кең көлемдегі формасынан жалпы құндық
формасына жасырын түрде өту басталды. Бірақ оның ролі бір тауарға нық
бекітілмеген еді. Біртіндеп жалпы құндық эквивалент рөлін белгілі
бір тауарлар көптеп атқара бастады және осы тауарлар ақша деп
аталынды. Құнның жалпы құндық формасы ақша формасына айналды. Осы
уақыттарда металдан жасалынған ақшаларда өгіз деген атау ойып
өрнектелініп жазылып жүрді. Латынның сөзі пекуния (ақша) пекус (мал)
сөзінен шыққан. Рупа (мал) сөзі үнділердің ақша бірлігінің атауы.
Капитал сөзінің шығуы да малменен байланысты, өйткені ескі герман
тілінде бұл сөз мал басы санының көптігін білдіре отырып, меншік иесінің
байлығын көрсетті.
Жалпы эквивалент ретінде металдар да пайдалана бастады. Ежелгі
Спартта, Жапонияда, Африкада темір, мырыш, қорғасын, мыс, күміс алтын
түріндегі ақшалар пайдаланылды. Рим императоры Дионисий Сиракуз және
орта ғасырдағы ағылшын корольдары мырыш ақшаларды құйды. Қытайда және
Ежелгі Римде мыс ақша ретінде пайдаланылды. XVII ғасыр Солтүстік
Америкада (Массачусетс штатында) ұсақ төлемдерге қорғасын дөңгелекшелер
қолданылды. Металл ақшалардың артықшылығы, олар – біркелкі, төзімді,
ұсақталанады және т.б. Металл ақшалардың кең таралуымен ақша есебінің
салмақтық жүйесі нақтылана түсті.
Монеталардың пайда болуы - ақшаның құрылуындағы соңғы кезең болып
табылады.
Қоғамдық еңбек бөлінісі дамуының жоғарғы сатысында металлдан монета
түрінде ақша құйыла бастады.Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты тауар
сатушылардың арасынан көпестербөлініп шығып, олар тауар айырбасында тек
делдалдық кәсіппен шұғылданды.Сонымен, монета деген заң жүзінде құрамындағы
белгілі бір металлдың салмағын, сыртқы түрін бекіткен тағайынды формадағы
ақша белгісі. Мемлекет алтынның сынамасын(проба-монетадағы сап алтынның
салмағы), массасын, типін, эмиссия ережесін және т.с.с. бекітеді.Монетаның
сыртын – реверс, бет жағын – аверс, жиегін – гурт немесе обрез деп атайды.
Монета – ол формасы, сыртқы пішіні, салмақтық құрамы заңмен бекітілген
металлдан жасалған ақша белгісі.
Тауар айналысы процесіндегі қолма-қол ақша қозғалысы және
төлемақыны жүзеге асыру кезінде қызмет көрсету, сонымен бірге кәсіпорындар
мен қаржы-несие мекемелерінің арасындағы ақшалай қаражаттардың алмасуы -
ақша айналысы деп аталады.
Ақша айналысының объективті негізі - тауар өндірісі мен тауар айналысы
болып табылады. Құн формасының, өзгеріп отыруы, яғни тауардың ақшаға және
ақшаның жаңа тауар сатып алу үшін қолданылуы, ақшаның әрдайым қозғалыста,
яғни айналыста болуына мүмкіндік жасайды.
Бірақ ақша айналысы тауар айналысын қайталап қоймайды. Бұл екі процесс
бір-бірінен жекешеленіп жүреді. Тауарлар, оларды сатып алғаннан кейін,
айналыстан шығады және тұтынылады. Ал ақша айналыста әрқашан жүреді. Ақша
айналысың бір түрі – металл айналысы.
Металдардың айналысқа қатысты аталып өткен екі ақша және биметаллизм
және монометаллизмге тән.
Биметализм – бұл ақша жүйесінде ортақ құндық эквивалент және заңды
түрде екі металл атқарады. Алтын және күміс монеталар кең көлемде
соғылып, еркін айналысқа түсті, биметализмның үш түрі болды:
• параллельді валюта жүйесі, алтын және күміс монеталар арасындағы қатынас
металдың нарықтық бағасына сәйкес стихиялы түрде бекітілді;
• Қосарлы валюта жүйесі, бұл қатынасты мемлекет анықтады;
• ақсақ валюта жүйесі, күміс монеталар алтын белгісі болып қалыптасты.
Ақша ретінде екі металдың қолданылуы жалпыға ортақ эквивалент
табағатына қарама – қайшы болды. Алтын мен күміс арасындағы шекті
қатынасты белгілеуге қиындықта туды. Қосарлы ақша жүйесін мемле-
кетаралық реттеу нәтижесіз болды. Күмістің құнсыздануы нәтижесінде алтын
монеталар айналыстан қазынаға кете бастады.
Монометаллизм - жалпыға эквивалент ролін бір ғана металл (не
алтын, не күміс) атқаратын ақша жүйесі. Күн белгілерін алтынға айырбастау
сипатына байланысты алтын монометализмі үш түрге бөлінді Ақша ежелгі
заманнан пайда болды. Олар тауар өндірісінің дамуындағы бірден-бір шарт
және өнім болып табылады. Тауар – бұл сату немесе айырбастау үшін
жасалынған еңбек өнімі. Адам еңбегінің өнімі (зат), оны өндірушілердің
белгілі қоғамдық қатынастарын тудыра отырып, тауар формасын қабылдайды.
Заттардың тауарға айналуы ақшаның пайда болуындағы объективті алғышарттарды
құрайды. Бірақ кез келген зат тауар бола алмайды. Әрбір тауар қажетті
тұтыну құнын алу құралы бола отырып, өзінің өндірушісіне қатынасы бойынша
айырбас құны ретінде көрінеді. Айырбас құн тауарлардың өзінен бөлініп
шыққан және олармен бірге өз бетінше өмір сүретін тауар, ол ақша. [1]
Алтын монеталы стандарт. Оған алтын монетасының айналысы, алтынның ақша
қызметін атқаруы, құн белгілерінің еркін алтын монеталарға өсу құны бойынша
айырбасталуы. Еркін бәсекелестік кезеңінің талаптарына сәйкес, өндірістің,
кредит жүйесінің, әлемдік сауда-саттықтың дамуына және капиталдың шетке
шығарылуына ықпал етті. Оның негізгі белгілеріне жатады:
- толық бағалы алтын монета ел ішінде барлық ақша қызметін орындап,
айналымда болады;
- жеке тұлғалар үшін тіркелген алтын құрамды алтын монеталардың еркін
шығарылу ұйғарылады;
- толыққұнды емес алтын ақшаларға олардың көрсетілу құны бойынша еркін
әрі шектеусіз айырбасталады;
- алтын мен шетелдік валюталарды еркін әкетілімі мен әкелімі және еркін
алтын нарығының жұмыс істеуі мүмкін болады.
Алтын монеталы стандарттың жұмыс істеуі үшін орталық банкте монета
айналымның резерві ретінде қызмет ететін, банкноттың алтынға айырбасталуын
қамтамасыз ететін, әлемдік ақшаның резерві болып табылатын алтын қорының
болуын қажет етеді.
Бірінші дүниежүзілік соғыс ақша жүйесінің дамуына өзгертулер әкелді. Бұл
кезеңде бюджет тапшылығы барлық елдерде байқалды. Олар бюджет тапшылығы
кредит ақшасын айналымға шығарумен және қарыз есебінен жапты. Бұл алтынның
кредит ақшаға айырбасталуына жол берген күмәнді айналымдағы ақша массасының
шамасы мен орталық банктердегі алтын қорларының арасындағы сәйкессіздікке
әкеп соқтырды. Соғыстан кейін барлық елдер алтын монеталы стандарттан бас
тартты (Германия, Швеция, Австрияда және тағы да басқа).
Алтын құйма стандарты – Ұлыбритания мен Францияда енгізілді. Мұнда
банкноталар заңмен бекітілген соманы (Ұлыбританияда – 1700 фунт стерлинг,
Францияда 215 мың франктың құны 12 кг массасындағы стандарт құймасының
бағасына сәйкес келеді) ұсынған жағдайда алтын құймаларына айырбасталды.
Алтын құйма стандартының өзіне тән белгілері:
- айналымда алтын монеталар мен олардың еркін шығарылуы болмайды;
- толыққұнды емес ақша банкноты тек алтын құймаларына айырбасталады.
Алтын девиздік стандартта алтын монеталар айналымда болмайды,
банкноттармен толыққұнды ақшалар алтынға тең шетелдік валюталарға
(дивиздерге) айырбасталады, олардың айырбасталуы шетелдік валюта арқылы
жүзеге асырылады.
Олар Германияда, Австралияда, Данияда, Норвегияда және басқа елдерде
бекітілген.
Әлемдік дағдарыстың нәтижесінде 1929-1933 жылдары алтын
монометаллизмнің барлық жүйесі жойылып, ұсақталмайтын банкноттық айналым
дәуірі басталды. Барлық елде бакноттың алтынға айырбасталуы тоқтатылды.
Баламаның жалпы бірдей рөлі – кредиттік қағаз ақша белгілері –бірден-бір
төлем құралына айналды.

Әрбір ерекше тауар міндетті түрде тұтыну құны ретінде көрінеді. Оның
құны жасырын түрде болады және тек қана ақшаға теңестіру жолымен табылады.
Тауарлар және ақшалар бір және осы тауар формасының нақты қарама-қарсы
жақтары бола отырып, айырбас процесінде бір-бірін табады және өзара бір-
біріне ауысады.
Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде бір тауардың басқа бір тауарға
кездейсоқ айырбасталынуы барысында, айырбас құнның жай немесе кездейсоқ
формалары қолданылады (мысалы, бір балта бес құмыраға тең болған.)
Тауар өндірісінің дамуы барысында кездейсоқ айырбас жиіленді. Жалпы
тауар массасының ішінен барынша жиі айырбасталатын тауардың бөлініп
шығуымен құнның жай формасы толық формаға өте бастады. Мысалы, бидайды
етке, майға, жүнге айырбастауға мүмкін болды, яғни белгілі айырбас тауары
іріктеліне бастайды.
Тауар өндірісінің өсуіне байланысты неғұрлым жиі айырбасталатын
тауар – барлық басқа тауарлардың бір-бірімен өзара айырбасталу құралы бола
бастады. Осыдан құнның толық немесе кең көлемдегі формасынан жалпы құндық
формасына өтуі басталады, бірақ алғашқысында оның рөлі бір
екі ақша және биметаллизм және монометаллизмге тән.

1.2 Ақшаның металл теориясы

Ақшаның металл теориясы 15-17 ғғ ерте кезеңдерінде, яғни капиталдың
алғашқы қорлану дәуірінде қалыптасқан.Оның аса танымал өкілдері Англияда
– У.Стэнфорд,Т.Мэнн, Д.Норе, Францияда- А.Монкроетьен болды.Олар ақшаны
қоғам байлығымен,яғни асыл тастар - алтын және күміспен теңестіріп
олардың бөлуіне қарсы шықты. Сонымен қатар олар нағыз байлық табиғатынан
шын мәнісінде ақша болып табылатын тек алтын мен күміс деп есептеді. Бұл
ақша теориясы фетишизмге (киелі затқа табынуға) жатады,себебі ақшаны
алтын мен күміске теңеп, тауар шарушылығындағы ақшада адамдардың
өндірістік қатынастарын назардан тыс қалдырады.
Аталған теорияны ұсынушылар қоғам байлығының қайнар көзі сыртқы сауда
болып табылады дейді және белсенді сальдо мемлекетке алтын мен күмістің
келуін қамтамасыз етеді – деп пайымдайды.Қазіргі авторлар ерте металлизм
теориясының қателігі – біріншіден, байлықтың көзі ретінде қоғамда еңбек
етудің нәтижесінде өндәрәлген материалдық құндылықтардың жиынтығы
емес,асыл металлдар болса; екіншіден, металл ақшалардың айналымында
олардың (металл ақша)орнын басатын, яғни қағаз ақшаларға ауысудың
мақсатқа лайықтылығы мен қажеттілігі теріске шығарылып келуінде дп
есептейді.
Германияда 19. екінші жартысында алтын монетарлық стандарттың
енгізілуімен металл ақшаның теориясы дүниеге келді. Бұл оның бірінші
метаморфозасы болды, неміс экономистері ақша деп тек асыл металдарды
емес, металға ауыстырылатын банкноттарды да санады.
Екінші метаморфоза бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін болды, оның
өкілдері алтынмонетарлық стандартты қалпына келтірудің мүмкін еместігін
мойындап, алтын монометализмнің жаңа кесілген формалары: алтын құйма және
алтын – дивиздік стандарттарды енгізуге теорияларын әдістеуге тырысты.
Ақшаның металл теориясының үшінші метаморфозасы екінші дүниежүзілік
соғыстан кейін болды.Оның өкілдері(Ж.Рюэфф,М.Дебре. Р.Харрод) халықаралық
айналымға алтын стандартты енгізуге қажеттілік идеясын ұсынынды. Бреттон
– Вуд валюта жүйесі қирағанда ХХғ 70-жылдарының басында алтын стандартты
қалпына келтіру қажеттілігі негіздеу қайта байқалды. АҚШ-та 1981 жылы осы
мәселе бойынша арнайы комиссия құрылды, бірақ ол алтын стандартты
енгізуген пайдасыз болады деп есептеді.

II. АҚШАНЫҢ НОМИНАЛИСТІК ТЕОРИЯСЫ ЖӘНЕ ҚАҒАЗ АҚШАНЫҢ АЙНАЛЫС ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ
2.1 Ақшаның номиналистік теориясы

Ақшаның номиналистік теориясы меркантилистердің металлизмге қарсы іс-
әрекеті. Тауар өндірісі мен айналымының өсуіне байланысты металл
монеталарды вексель, банктнот түріндегі несиелік айналыс құралдарына
жартылай ауыстыру біртіндеп орын алды. Ақшалар мен бағалы металлдардың
арасындағы ішкі байланыстарды жоққа шығара отырып, номиналистер құн
белгілерінің жүру құқығын негіздеді, ол үшін олардың металлдық құрамын
белгіледі.
Номинализмнің негізгі ережесі төмендегідей:
- Ақша идеалды есеп бірлігі болып саналады және олардың көмегімен
тауарлардың айырбас құны анықталады;
- Бұл бірлік ешқандай да ішкі құнға ие емес.
Сонымен номиналистер ақшаның құндық жаратылысын толық жоққа шығара
отырып, оларды техникалық айырбас құралы ретінде қарастырады.Адам Смиттің
(1723-1790жж) айтуынша, ақша – бұл айырбас процессің жеңілдететін
техникалық дөңгелек, айырбас және сауда құралы. Ол ақшаның құны екі жақты
мәнге ие деп санайды:
- қандай да бір заттың пайдалылығын көрсетеді;
- басқа тауарды сатып алу мүмкіндігі.
Номинализм үстемдік жағдайға ХІХ ғ. аяғы мен ХХ ғ. басында қол еткізді.
Бірақ, оның ерте кезеңдік номинализмнен айырмашылығы – оның қорғау
объектісі болып құнсыз ақша емес, ол қағаз ақша болды.
Неміс ғалымы Г. Кнаптың ақша теориясында (''Ақшаның
мемлекеттік теориясы'') басты мақсат –мұрат анық қалыптасты :
- ақша мемлекеттік құқық тәртібінінің өнімі, мемлекет билігінің туындысы;
- ақша - бакылау төлем куралы, яғни мемлекеттік мұратты төлем күшімен
иемденген белгілер;
- акшаның негізгі кызметі - төлем құралы. Ол ақшаның мәні белгілердің
материалында емес, олардың қолдануын реттейтін құқықтық нормаларында
деп жазды.
1929-1933ж.ж экономикалық дағдарыс кезеңінде номинализм алтын
стандарттан кетуді ақтау үшін теориялық база ретінде ары қарай дамуға бет
алды.
Сонымен, Кейнс номинализмнің тәжірибелік мақсаты - алтын стандартты
жойып, қағаз ақшаның айналымға еркін енуін және экономиканы инфляциялық
процесті басқару арқылы реттеуін тәжірибелік негіздеуінде болды. Қазігі
таңда номинализм – ақша болмысының мәселесі жөніндегі үстем теориялардың
бірі. Осылайша, әйгілі американдық экономист П.Самуэльсон ақша шартты
белгілер болып табылады деп санайды. Экономика шығармасында ол: тауарлы
ақшаның дәуірін қағаз ақша дәуірі ауыстырды. Қағаз ақша ақшаның мәнін,
олардың ішкі табиғатын кейіптейді. Ақша – жасанды әлеуметтік шарт деп
жазды.
Номиналистік теорияның пайымдауынша, қағаз ақша адам еркімен пайда
болды, мемлекетпен жасалды, ал шын мәнінде ақша - металды қатынастардың
белгілі заңдылығы мен айналымның қосымша құралға қажеттілігі туындағаны,
бағалы металдарды өңдеу өндірісінің жетімсіздігі нәтижесінде пайда болды.
Қағаз ақшаның өлшем мөлшерінің қызметі мен өткіншілігі - мінсіз қатынас
құралы ретінде тиімділігіне байланысты болып шықты.
Сонымен, номинализм теориясының сипаты: ақша тауардан ғана пайда
болмайды, олардың көп қызметтерінен бас тарту, ақшаны құн масштабымен
теңестіру, өте оңды сан бірлігі болып табылады.
Ақшаның сандық теориясы XVI ғ. пайда болды, ол тауарлық құн деңгейі
мен ақшаның құны айналымдағы санына байланысты деп түсіндіреді. Бұл
жорамалды француз Жан Боден ойлап тапты. Оның пайымдауынша, Батыс Еуропада
тауардың қымбаттауына бағалы металдардың көп әкеліне бастауы әсерін
тигізді, сол себепті, бұл жағдай ақша санының көбеюіне әкеліп соқты, ақша
санымен тауардың бағасы да өсті.
Кейінірек мұндай пайымдауды ақшаның сандық теориясының басқа
өкілдері Д. Рикардо, ІІІ. Монтескье, Д. Юм, Дж. Миль т.б қолдады. Олар
аталған теорияға айналымдағы ақшаның сандық өзгерісі мен оның құнының
арасындағы пропорционалдықты әкеліп соқты.
С.М.Борисовтың Золото в экономике современного капитализма атты
монографиясында қызықты пікірлер беріледі. Автор барлық тауарларға қарсы
тұратын жалпыға бірдей эквивалент ретінде, алтын туралы ережені қайта қарау
керектігін айтады.Сондай – ақ мында алтынның қағаз ақшалар ықпалымен мүлде
ішкі айналыстан шығып қалғандығын сілтеме жасалады. Оның айтуынша, ұлттық
ақша жүйелерінде қағаз ақшалардың мәні артып отыр, себебі олар барлық тауар
қозғалысына қызмет етуде, осы ақшалар ғана тауар әлеміне қарсы тұра алады
және тауар бағаларын меншікті қағаз масштабына бейнелей алады делінеді.
ХХ ғасырдың ортасындағы экономика қаржы саласы мен ақша шаруалығы
мекемелеріне ерекше назар аударылуын талап етті. Осы кезеңде Чикаго
экономикалық ғылым орталығы пайда болды, оның өкілдері Чикаго
университетінің профессорлары Ф.Найт, Дж. Стиглер, Дж.Вайнер, Г.Саймоне
және М. Фридмен болды. Бұл жерде біз Нобель сыйлығының лауреаты
М.Фридменнің монетаристік теория негізіне ақшаның сандық теориясының
әдістемелек негізі ретінде Кембридж мектебінің ғалымдары А. Маршалл,
А.Пигу, И. Фишердіѕ ілімдері жатқызылады.
Оның еңбектерінде ақша шаруашылығының анализі мен қазіргі ақша
теориясы маңызды орын алады. Гылымның пайымдауынша, жоғарыда аталған
жағдайлар сауатты монетарлық саясатта экономиканың тұрақтылығына даңғыл жол
ашады.
М. Фридмен зерттеулерінің нәтижесі және жалпы қазіргі монетаристік
теорияның негізгі мазмұндары төмендегідей түрде қорытындыланады:
- еркін, шексіз бәсекелестігі бар , өзіндік жолмен, өзндік жолмен,
өзіндік реттелу негізінде, тұрақтылыққа әкелетін нарықтық жұйелі
экономика тиімді болып табылады.
- ауыртпалықтар мен кризистер экономикаға сырттан келеді, экзоген сипаты
болады, бұл фактордың себепкері – өзін – өзі реттейтін күштер әрекетін
жоятын мемлекеттік кірісуі болып табылады.
- Мемлекеттік реттеу шеңберін тарылту қажет, өйткені ''бірде бір өкімет
нарықтан асып, ақылды бола алмайды'', ал ''мемлекеттің шарасыз түрде
туындайтын қателерінің құрбандығына біздің ақшамыз шалынады''.
- экономика саласындағы зерттеулер мен тәжірибелік жұмыстардың салмақ
орталығына ақша – несие ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.