Қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері мен тәртібі
Мазмұны
І. Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .. 3
ІІ. Негізгі бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 6
2.1 Қазақстан Республикасындағы артықшылықтары мен қылмыстық
ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша іс
жүргізудің жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6
2.2. Қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері
бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері мен
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.3. Қылмыстық ізіне түсуден дипломатиялық иммунитеті бар шетел
азаматтарына жалпы
мінездеме ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13
2.4. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына қатысты
алдын ала тергеу ісін
жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
18
ІІІ. Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 23
Қолданылған әдебиет
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
І. КІРІСПЕ
Менің курстық жұмысымда артықшылықтары мен қылмыстық ізге түсуден
иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері
туралы айтылған.Артықшылықтары мен қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар
адамдар –бұлар сот процесінде ерекше адамдар.Қазақстан Республикасының
Президенті, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, Қазақстан
Республикасы Бас Прокуроры, судьялар бұлар жөнінде ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында
айтылған.
Иммунитеті бар адамдарды одан айыру рәсімі іс қозғау, қылмыстық
жауапкершілікке тарту, бөлек тергеу жұмыстарын жүргізген кезде алдын ала
тергеу жұмыстарының маңызды еркшеліктері болып табылады.
Белгіленген адамдарды ұстау, келтіру және қылмыстық жауапкершілікке
тарту тәртіптері ҚР ҚІЖК-нін 496 - 498-баптарында көрсетілген.
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатын өз өкілеттік мерзімі
ішінде, қылмыс жасаған орнында қолға түсу немесе ауыр не аса ауыр қылмыстар
жасау жағдайларын қоспағанда, Парламенттің тиісті Палатасының келісімінсіз
қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге, қылмыстық жауапқа тартуға болмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры өзінің өкілеттіктерінің
тарауында айтылған мерзімі ішінде Қазақстан Республикасы Парламенті
Сенатының келісімінсіз, қылмыс үстінде қолға түскен немесе ауыр немесе аса
ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда, қамауға алынбайды, мәжбүрлеп
келтірілмейді, қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмыстық іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Тек ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында көрсетілгендерден басқа, жоғарыда
айтылған адамдарға қылмыстық іс жүргізу сотта талқылаудың жалпы қағидалары
бойынша жүргізіледі.
Иммунитеті және айрықша құқығы бар адамдарға қылмыстық іс қозғаудың
ерекшеліктері бар және олар мынадай. Республика Парламентінің депутатына
қатысты қылмыстық істі Қазақстан Республикасының аныктау мен алдын ала
тергеуді жүзеге асырушы мемлекеттік органның басшысы ғана қозғауы мүмкін.
Қылмыстық істің қозғалуы туралы дереу Қазақстан Республикасының Бас
Прокуроры хабардар етіледі. Шүғыл тергеу қимылдарын жүргізген соң іс қырық
сегіз сағаттан кешіктірілмей Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры арқылы
тергеушіге беріледі.
Сот төрешісіне қатысты тергеу ісін Қазақстан Республикасынын Бас
Прокуроры ғана қозғауы мүмкін, ол аныктау мен алдын ала тергеуді жүзеге
асырушы органға тергеу жүргізуді тапсырады.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі оның
бірінші орынбасары ғана қозғауы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмысты іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Қазақстан Республикасы Парламенті депутатына қатысты қылмыстық істі
тергеудің заңдылығын қадағалауды Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына қатысты ҚР
ҚІЖК-не сәйкес прокурор санкция беруге тиіс тергеу іс-әрекеттерін жүргізуге
санкцияларды Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры береді. Қазақстан
Республикасы Парламентінің депутатына қатысты қамауға алу немесе үйде
қамауда ұстау мерзімін осы ҚР ҚІЖК-нің 153-бабында көзделген тәртіппен
Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры қолдаған ұзартуды Астана қаласының
аудандық соты жүргізеді. Қамауда ұстауды тоғыз айдан астам мерзімге ұзарту
туралы өтінішті Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының қолдауы туралы
мәселе Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының арқасында алдын ала
қаралады.
Іі. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚЫЛМЫСТЫҚ ІЗГЕ ТҮСУДЕН ИММУНИТЕТТЕРІ БАР АДАМДАРДЫҢ
ІСТЕРІ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1.Қазақстан Республикасындағы артықшылықтары мен қылмыстық ізге
түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша іс жүргізудің жалпы
сипаттамасы.
Артықшылықтары мен қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдар
–бұлар сот процесінде ерекше адамдар.Қазақстан Республикасының Президенті,
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, Қазақстан Республикасы
Бас Прокуроры, судьялар бұлар жөнінде ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында айтылған.
Иммунитет, латын тілінен алынған immunities - аударғанда қандай да
бір міндеттен босату деген мағына береді. С.И.Ожеговтың сөздігінде
иммунитет сөзі кейбір адамдарға жалпы заңдарға бағынбайтын ерекше заң деген
мағына берілген, ал дипломатиялық иммунитет дегеніміз жеке басына, қызмет
орнына, үй-мүлкіне қол сұғуға болмайды дегенді білдіреді. Привилегия -
айрықша құқық, жеңілдік.
Иммунитеттері және айрықша құқықы бар адамдарға қылмыстық ізге түсу
бойынша іс жүргізудін ерекше тәртібі мына адамдарға жүргізіледі:
-Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжіліс және Сенат
депутаттарына;
-Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасы мен
мүшелеріне;
- Қазақстан Республикасының қылмыстық жүйедегі барлык судьяларға;
- Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына;
-шетел азаматтарының кейбір категорияларына.
Иммунитеттері және айрықша құқығы бар адамдарға қылмыстық іс
жүргізудің ерекшеліктері мен тәртіптері.
Иммунитеті бар адамдарды одан айыру рәсімі іс қозғау, қылмыстық
жауапкершілікке тарту, бөлек тергеу жұмыстарын жүргізген кезде алдын ала
тергеу жұмыстарының маңызды еркшеліктері болып табылады.
Белгіленген адамдарды ұстау, келтіру және қылмыстық жауапкершілікке
тарту тәртіптері ҚР ҚІЖК-нін 496 - 498-баптарында көрсетілген.
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатын өз өкілеттік мерзімі
ішінде, қылмыс жасаған орнында қолға түсу немесе ауыр не аса ауыр қылмыстар
жасау жағдайларын қоспағанда, Парламенттің тиісті Палатасының келісімінсіз
қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге, қылмыстық жауапқа тартуға болмайды.
Сот төрешісі Қазақстан Республикасы Президентінің Қазакстан
Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген келісімінсіз
қылмыс үстінде қолға түсу немесе ауыр немесе аса ауыр қымыстар жасау
жағдайларын қоспағанда, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының
келісімінсіз қамауға алынбайды, мәжбүрлеп келтірілмейді, қылмыстық жауапқа
тартылмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры өзінің өкілеттіктерінің
тарауында айтылған мерзімі ішінде Қазақстан Республикасы Парламенті
Сенатының келісімінсіз, қылмыс үстінде қолға түскен немесе ауыр немесе аса
ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда, қамауға алынбайды, мәжбүрлеп
келтірілмейді, қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмыстық іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Тек ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында көрсетілгендерден басқа, жоғарыда
айтылған адамдарға қылмыстық іс жүргізу сотта талқылаудың жалпы қағидалары
бойынша жүргізіледі.
Иммунитеті және айрықша құқығы бар адамдарға қылмыстық іс қозғаудың
ерекшеліктері бар және олар мынадай. Республика Парламентінің депутатына
қатысты қылмыстық істі Қазақстан Республикасының аныктау мен алдын ала
тергеуді жүзеге асырушы мемлекеттік органның басшысы ғана қозғауы мүмкін.
Қылмыстық істің қозғалуы туралы дереу Қазақстан Республикасының Бас
Прокуроры хабардар етіледі. Шүғыл тергеу қимылдарын жүргізген соң іс қырық
сегіз сағаттан кешіктірілмей Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры арқылы
тергеушіге беріледі.
Сот төрешісіне қатысты тергеу ісін Қазақстан Республикасынын Бас
Прокуроры ғана қозғауы мүмкін, ол аныктау мен алдын ала тергеуді жүзеге
асырушы органға тергеу жүргізуді тапсырады.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі оның
бірінші орынбасары ғана қозғауы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмысты іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Бір ескеретін жайт, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына,
Конституциялық Кеңесінің Төрағасына немесе мүшесіне, сот төрешісіне алдын
ала тергеу жұмыстарын жүргізу міндетті (ҚР ҚІЖК 496-499-баптар).
2.2.Қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша
іс жүргізудің ерекшеліктері мен тәртібі
Қылмыстық ізге түсуден иммуниттері бар адамдарға қатысты қылмыстық
істі мемлекеттік органының рұксатымен ғана жүзеге асады. Сонымен Парламент
депутатын, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің төрағасы мен
мүшесін жауапқа тартуға, қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім алу
үшін Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры Парламентінің Сенатына немесе
Мәжілісіне ұсыныс енгізеді. Ұсыныс депутатқа айып тағу, қамауға алуға
санкция беру, депутатты қылмыстық ізге түсу органына мәжбүрлеп жеткізу
қажеттігі туралы мәселені шешу алдында енгізіледі (ҚР ҚІЖК 496 -497-
баптар).
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы депутатты
қылмыстық жауапқа тартуға келісім берсе, бұдан кейінгі тергеу осы Кодексте
белгіленген 496-бапка сәйкес белгіленген төртіппен осы бапта көзделген
ерекшеліктер ескеріле отырып жүргізіледі.
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы қамауға
алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім берсе, депутатқа осы бұлтартпау
шараларын, іс жүргізушілік мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы мәселе осы
Кодексте белгіленген тәртіппен шешіледі.
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы депутатты
қылмыстық жауапқа тартуға келісім бермеген жағдайда қылмыстық іс
қысқартылуға жатады. (ҚР ҚІЖК-нің 37-бап негізінде емес).
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы қамауға
алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім бермеген жағдайда. депутатқа ҚР ҚІЖК-нің
белгіленген тәртіппен өзге бұлтартпау, іс жүргізушілік мәжбүрлеу шаралары
қолданылуы мүмкін.
Қылмыс жасаған деп айыпталушы Қазақстан Республикасы Парламентінің
депутатын қамауға алу немесе үйде қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау
шарасына санкция беру туралы мәселені алдын ала тергеуді жүзеге асыратын
адамның Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры қолдаған қаулысының
негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді (496-бап, 3—1-бөлік).
Қазақстан Республикасы Парламенті депутатына қатысты қылмыстық істі
тергеудің заңдылығын қадағалауды Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына қатысты ҚР
ҚІЖК-не сәйкес прокурор санкция беруге тиіс тергеу іс-әрекеттерін жүргізуге
санкцияларды Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры береді. Қазақстан
Республикасы Парламентінің депутатына қатысты қамауға алу немесе үйде
қамауда ұстау мерзімін осы ҚР ҚІЖК-нің 153-бабында көзделген тәртіппен
Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры қолдаған ұзартуды Астана қаласының
аудандық соты жүргізеді. Қамауда ұстауды тоғыз айдан астам мерзімге ұзарту
туралы өтінішті Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының қолдауы туралы
мәселе Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының алқасында алдын ала
қаралады ҚР ҚІЖК-нің (496-бап, 8-бөлігі).
Қылмыс жасаған деп айыпталушы Қазақстан Республикасы Конституциялық
Кеңесінің Төрағасын немесе мүшесін қамауға алу немесе үйде қамауда ұстау
түріндегі бұлтартпау шарасына санкиия беру туралы мәселені алдын ала
тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
қолдаған қаулысының негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді (ҚР
ҚІЖК-нің 497-бап 3-бөлігі). Тергеу жұмыстарын жүргізуге тиіс санкиияны,
қамау мерзімін ұзартуды ҚР ҚІЖК-нің 153-бабында көзделген тәртіппен судья
жүргізеді. Іс жүргізілу аяқталғаннан кейін істі айыптау қорытындысымен
бірге тергеуші ҚР ҚІЖК-де бегіленген тәртіппен сотқа жіберу үшін Қазақстан
Республикасының Бас Прокурорына бсреді.
Судьяға қатысты алдын ала тергеу ісін жүргізу. (ҚР ҚІЖК 498-бап). Сот
төрешісіне Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген келісімінсіз не
Конституцияның 55-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайда қылмыс
үстінде қолға түсу немесе аса ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда,
Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының келісімінсіз қамауға алынбайды,
мәжбүрлеп келтірілмейді, қылмыстық жауапка тартылмайды.
Қылмыс жасаған деп айыпталушы судьяны қамауға алу немесе үйде қамауда
ұстау түріндегі бұлтартпау шарасына санкпия беру туралы мәселені алдын ала
тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
қолдаған қаулысының негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді (ҚР
ҚІЖК 498-бап, З-1-бөлігі).
Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры Қазақстан Республикасы
Президентінің, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының шешімін алған
соң іс бойынша әрі қарай іс жүргізу осы Кодекстің 496 бабының бөліктерінде
белгіленген тәртіппен жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты алдын ала тергеу
ісін жүргізу (ҚР ҚІЖК 499-бап). Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына
қатысты қылмыстық істі оның бірінші орынбасары ғана қозғауы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты іс қозғалған кезден
бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынысы бойынша тергеу
аякталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан Республикасының
Президенті шеттетеді. Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры өзінің
өкілеттіктерінің мерзімі ішінде Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының
келісімінсіз, қылмыс үстінде қолға түскен немесе ауыр немесе аса ауыр
қылмыстар жасау жағлайларын қоспағанда, қамауға алынбайды, мәжбүрлеп
келтірілмейді, қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қазақстан Республикасы Бас Прокурорын қылмыстық жауапқа тартуға,
қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім алу үшін Бас Прокурордың бірінші
орынбасары Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына ұсыныс енгізеді.
Ұсыныс Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына айып тағудың, қамауға
алуға санкция берудің, оны қылмыстық ізге түсу органына мәжбүрлеп
жеткізудің қажет екені туралы мәселені шешудің алдында енгізіледі.
Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бірінші орынбасары Қазақстан
Республикасы Парламентінің Сенатынан шешім алған соң іс бойынша одан әрі іс
жүргізу ҚР ҚІЖК-нің 496-бабының бірінші төртінші, бесінші, алтыншы, жетінші
бөліктерінде белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Қылмыс жасаған деп
айыпталушы Қазақстан Республикасы Бас Прокурорын қамауға алу немесе үйде
қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау шарасына санкция беру туралы мәселені
алдын ала тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасы Бас
Прокурорының бірінші орынбасары қолдаған қаулысының негізінде Астана
қаласының аудандық соты шешеді (ҚР ҚІЖК 499-бап, З-1-бөлігі).
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі
тексерудің заңдылығын қадағалауды онын бірінші орынбасары жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты тергеу қимылын жүргізуге
санкцияны оның бірінші орынбасары береді.
Айыптау қорытындысымен бірге аякталған істі тергеуші ҚР ҚІЖК-де
белгіленген тәртіппен сотқа жіберу үшін Қазақстан Республикасы Бас
Прокурорының бірінші орынбасарына тапсырады. Қазақстан Республикасының Бас
Прокурорына қатысты қылмыстық істі тексерудің заңдылығын қадағалауды онын
бірінші орынбасары жүзеге асырады.
Қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдарға қатысты қылмыстық
істі соттын талқылауы. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына,
Конституциялык Кеңесінің Төрағасына немесе мүшесіне, сот төрешісіне,
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі соттың
талқылауы ҚР ҚІЖК-нің 500-бабын ескере отырып, сотта талқылаудың жалпы
ережелер бойынша жүргізіледі.
Сот сотталатын Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына,
Қазақстан Республикасының Конституциялық Кенесінің Төрағасына немесе
мүшесіне, судьяға, Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына тыйым салу
шарасы ретінде қамауға алуға, бұған Қазақстан Республикасы Парламентінің
Сенатына немесе Қазақстан Республикасы Президентіне ұсыныспен өтініш жасап
келісім алса, мәжбүрлеп келтіруге құқылы.
Иммунитеті бар, жеке басына қол сұғылмайтын адамдар қоғамда біркелкі
болып танылмайды. Шексіз қол сұқпаушылық жазасыздық заң алдындағы және адам
алдындағы ерекшелікке әкеледі. Әр адам заң алдында тең. Депутаттық, соттық
иммунитетті алып тастау жазалауды, бюрократизмді және жемқорлықты шектейді.
Бұл пікірмен келісуге тура келеді.
2.3. Қылмыстық ізіне түсуден дипломатиялық иммунитеті бар шетел
азаматтарына жалпы мінездеме
Жынысына, ұлтына, жасына қарамастан Қазақстан Республикасының
аумағында қылмыс жасаған адам қылмыстық жазаға тартылады.
Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының
барлық заңдары мен бостандықтарымен қолданып, сонымен қоса Қазақстан
Республикасының азаматтары сияқты заң бұзғаны үшін жауапқа тартылады. Бұл
қылмыстық заң алдында шетел азаматы мен Қазақстан азаматының арасындағы тең
құқықтық принципі.
Шетел азаматтары - бұл Қазақстан Республикасының азаматтары болып
табылмайтын, тек қолында шетел азаматы деген төлқұжаты бар адамдар. Шетел
азаматтарының құқықтық жайы Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заң
органдарымен, халықаралық келісімшартпен, және жалпы халықаралық құқықпен
анықталады.
Шетел азаматтарына қылмыстық іс жүргізуді мынадай қатегорияларға
бөлуден түрады:
а) Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратындар;
в) дипломатиялық иммунитеті бар адамдар;
г) қашқындар.
Қазақстан Республикасының заңдарына және Қазақстан Республикасы
бекіткен халықаралық шарттарға сәйкес қылмыстық ізіне түсуден иммунитетті
мынадай шетел азаматтары пайдаланады (ҚР ҚІЖК 501-бап):
1)шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдерінің дипломатиялық қызметкерлері
және, егер олармен бірге тұрса және Қазақстан Республикасының азамагтары
болып табылмаса. олардың отбасыларының мүшелері;
2) өзара негізде дипломатиялық өкілдердің қызмет көрсету
қызметкерлерімен, егер осы қызметкерлер мен олардың отбасыларының мүшелері
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса немесе Қазақстанда
тұрақты тұрмаса;
3) өзара негізде дипломатиялық өкілдердің әкімшілік-техникалық
қызметтерінің қызметкерлері және, егер бұл қызметкерлер мен олардың
отбасыларының мүшелері Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса
немесе Қазақстанда тұрақты тұрмаса, олармен бірге тұратын олардың
отбасыларының мүшелері:
4) дипломатиялық курьерлер;
5) консулдықтардың басшылары мен олардың қызмет міндеттерін аткару
кезінде жасаған әрекеттеріне қатысты, егер Қазақстан Республикасының
халықаралық шартында өзгеше көзделмесе, баска да консулдық лауазымды
адамдар;
6)шет мемлекеттердің басшылары мен қызметкерлері;
7) Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзитпен өтуші шет
мемлекеттердің үшінші бір елдегі дипломатиялық өкілдіктерінің басшылары,
өкілдіктерінің қызметкерлері және ол адамдардың қасына еріп жүретін немесе
оларға қосылу немесе өзінің еліне оралу үшін жеке келе жаткан олардың
отбасыларының мүшелері;
8) шет мемлекеттердің басшылары мен өкілдері, делегациялардың мүшелері
және өзара негізде халықаралық келіссөздерге, конференциялар мен кеңестерге
қатысу үшін немесе басқа ресми тапсырмалармен келетін не сондай
мақсаттармен Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзитпен жол
шеккендер;
9) дипломатиялық иммунитетпен сонымен қоса отбасы мүшелері және олардың
жол серіктері бола алады;
10) халықаралық ұйымдардағы шет мемлекеттер өкілдерінің басшылары,
мүшелері мен қызметкерлері, халықаралық шарттардың немесе жалпы жұрттарының
халықаралық салт-дәстүрлер негізінде;
11) Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін осы ұйымдардың
лауазымды адамдары;
12)Қазақстан Республикасының халықаралық шартына сәйкес баска да
адамдар.ҚР ҚІЖК-нің 501 ... жалғасы
І. Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .. 3
ІІ. Негізгі бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 6
2.1 Қазақстан Республикасындағы артықшылықтары мен қылмыстық
ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша іс
жүргізудің жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6
2.2. Қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері
бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері мен
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
2.3. Қылмыстық ізіне түсуден дипломатиялық иммунитеті бар шетел
азаматтарына жалпы
мінездеме ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
13
2.4. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына қатысты
алдын ала тергеу ісін
жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
18
ІІІ. Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 23
Қолданылған әдебиет
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
І. КІРІСПЕ
Менің курстық жұмысымда артықшылықтары мен қылмыстық ізге түсуден
иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері
туралы айтылған.Артықшылықтары мен қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар
адамдар –бұлар сот процесінде ерекше адамдар.Қазақстан Республикасының
Президенті, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, Қазақстан
Республикасы Бас Прокуроры, судьялар бұлар жөнінде ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында
айтылған.
Иммунитеті бар адамдарды одан айыру рәсімі іс қозғау, қылмыстық
жауапкершілікке тарту, бөлек тергеу жұмыстарын жүргізген кезде алдын ала
тергеу жұмыстарының маңызды еркшеліктері болып табылады.
Белгіленген адамдарды ұстау, келтіру және қылмыстық жауапкершілікке
тарту тәртіптері ҚР ҚІЖК-нін 496 - 498-баптарында көрсетілген.
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатын өз өкілеттік мерзімі
ішінде, қылмыс жасаған орнында қолға түсу немесе ауыр не аса ауыр қылмыстар
жасау жағдайларын қоспағанда, Парламенттің тиісті Палатасының келісімінсіз
қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге, қылмыстық жауапқа тартуға болмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры өзінің өкілеттіктерінің
тарауында айтылған мерзімі ішінде Қазақстан Республикасы Парламенті
Сенатының келісімінсіз, қылмыс үстінде қолға түскен немесе ауыр немесе аса
ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда, қамауға алынбайды, мәжбүрлеп
келтірілмейді, қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмыстық іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Тек ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында көрсетілгендерден басқа, жоғарыда
айтылған адамдарға қылмыстық іс жүргізу сотта талқылаудың жалпы қағидалары
бойынша жүргізіледі.
Иммунитеті және айрықша құқығы бар адамдарға қылмыстық іс қозғаудың
ерекшеліктері бар және олар мынадай. Республика Парламентінің депутатына
қатысты қылмыстық істі Қазақстан Республикасының аныктау мен алдын ала
тергеуді жүзеге асырушы мемлекеттік органның басшысы ғана қозғауы мүмкін.
Қылмыстық істің қозғалуы туралы дереу Қазақстан Республикасының Бас
Прокуроры хабардар етіледі. Шүғыл тергеу қимылдарын жүргізген соң іс қырық
сегіз сағаттан кешіктірілмей Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры арқылы
тергеушіге беріледі.
Сот төрешісіне қатысты тергеу ісін Қазақстан Республикасынын Бас
Прокуроры ғана қозғауы мүмкін, ол аныктау мен алдын ала тергеуді жүзеге
асырушы органға тергеу жүргізуді тапсырады.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі оның
бірінші орынбасары ғана қозғауы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмысты іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Қазақстан Республикасы Парламенті депутатына қатысты қылмыстық істі
тергеудің заңдылығын қадағалауды Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына қатысты ҚР
ҚІЖК-не сәйкес прокурор санкция беруге тиіс тергеу іс-әрекеттерін жүргізуге
санкцияларды Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры береді. Қазақстан
Республикасы Парламентінің депутатына қатысты қамауға алу немесе үйде
қамауда ұстау мерзімін осы ҚР ҚІЖК-нің 153-бабында көзделген тәртіппен
Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры қолдаған ұзартуды Астана қаласының
аудандық соты жүргізеді. Қамауда ұстауды тоғыз айдан астам мерзімге ұзарту
туралы өтінішті Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының қолдауы туралы
мәселе Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының арқасында алдын ала
қаралады.
Іі. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚЫЛМЫСТЫҚ ІЗГЕ ТҮСУДЕН ИММУНИТЕТТЕРІ БАР АДАМДАРДЫҢ
ІСТЕРІ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1.Қазақстан Республикасындағы артықшылықтары мен қылмыстық ізге
түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша іс жүргізудің жалпы
сипаттамасы.
Артықшылықтары мен қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдар
–бұлар сот процесінде ерекше адамдар.Қазақстан Республикасының Президенті,
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, Қазақстан Республикасы
Бас Прокуроры, судьялар бұлар жөнінде ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында айтылған.
Иммунитет, латын тілінен алынған immunities - аударғанда қандай да
бір міндеттен босату деген мағына береді. С.И.Ожеговтың сөздігінде
иммунитет сөзі кейбір адамдарға жалпы заңдарға бағынбайтын ерекше заң деген
мағына берілген, ал дипломатиялық иммунитет дегеніміз жеке басына, қызмет
орнына, үй-мүлкіне қол сұғуға болмайды дегенді білдіреді. Привилегия -
айрықша құқық, жеңілдік.
Иммунитеттері және айрықша құқықы бар адамдарға қылмыстық ізге түсу
бойынша іс жүргізудін ерекше тәртібі мына адамдарға жүргізіледі:
-Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжіліс және Сенат
депутаттарына;
-Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасы мен
мүшелеріне;
- Қазақстан Республикасының қылмыстық жүйедегі барлык судьяларға;
- Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына;
-шетел азаматтарының кейбір категорияларына.
Иммунитеттері және айрықша құқығы бар адамдарға қылмыстық іс
жүргізудің ерекшеліктері мен тәртіптері.
Иммунитеті бар адамдарды одан айыру рәсімі іс қозғау, қылмыстық
жауапкершілікке тарту, бөлек тергеу жұмыстарын жүргізген кезде алдын ала
тергеу жұмыстарының маңызды еркшеліктері болып табылады.
Белгіленген адамдарды ұстау, келтіру және қылмыстық жауапкершілікке
тарту тәртіптері ҚР ҚІЖК-нін 496 - 498-баптарында көрсетілген.
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатын өз өкілеттік мерзімі
ішінде, қылмыс жасаған орнында қолға түсу немесе ауыр не аса ауыр қылмыстар
жасау жағдайларын қоспағанда, Парламенттің тиісті Палатасының келісімінсіз
қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге, қылмыстық жауапқа тартуға болмайды.
Сот төрешісі Қазақстан Республикасы Президентінің Қазакстан
Республикасы Жоғарғы Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген келісімінсіз
қылмыс үстінде қолға түсу немесе ауыр немесе аса ауыр қымыстар жасау
жағдайларын қоспағанда, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының
келісімінсіз қамауға алынбайды, мәжбүрлеп келтірілмейді, қылмыстық жауапқа
тартылмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры өзінің өкілеттіктерінің
тарауында айтылған мерзімі ішінде Қазақстан Республикасы Парламенті
Сенатының келісімінсіз, қылмыс үстінде қолға түскен немесе ауыр немесе аса
ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда, қамауға алынбайды, мәжбүрлеп
келтірілмейді, қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмыстық іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Тек ҚР ҚІЖК-нің 53-тарауында көрсетілгендерден басқа, жоғарыда
айтылған адамдарға қылмыстық іс жүргізу сотта талқылаудың жалпы қағидалары
бойынша жүргізіледі.
Иммунитеті және айрықша құқығы бар адамдарға қылмыстық іс қозғаудың
ерекшеліктері бар және олар мынадай. Республика Парламентінің депутатына
қатысты қылмыстық істі Қазақстан Республикасының аныктау мен алдын ала
тергеуді жүзеге асырушы мемлекеттік органның басшысы ғана қозғауы мүмкін.
Қылмыстық істің қозғалуы туралы дереу Қазақстан Республикасының Бас
Прокуроры хабардар етіледі. Шүғыл тергеу қимылдарын жүргізген соң іс қырық
сегіз сағаттан кешіктірілмей Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры арқылы
тергеушіге беріледі.
Сот төрешісіне қатысты тергеу ісін Қазақстан Республикасынын Бас
Прокуроры ғана қозғауы мүмкін, ол аныктау мен алдын ала тергеуді жүзеге
асырушы органға тергеу жүргізуді тапсырады.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі оның
бірінші орынбасары ғана қозғауы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты қылмысты іс
қозғалған кезден бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынуы
бойынша тергеу аяқталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан
Республикасының Президенті шеттетеді.
Бір ескеретін жайт, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына,
Конституциялық Кеңесінің Төрағасына немесе мүшесіне, сот төрешісіне алдын
ала тергеу жұмыстарын жүргізу міндетті (ҚР ҚІЖК 496-499-баптар).
2.2.Қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдардың істері бойынша
іс жүргізудің ерекшеліктері мен тәртібі
Қылмыстық ізге түсуден иммуниттері бар адамдарға қатысты қылмыстық
істі мемлекеттік органының рұксатымен ғана жүзеге асады. Сонымен Парламент
депутатын, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің төрағасы мен
мүшесін жауапқа тартуға, қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім алу
үшін Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры Парламентінің Сенатына немесе
Мәжілісіне ұсыныс енгізеді. Ұсыныс депутатқа айып тағу, қамауға алуға
санкция беру, депутатты қылмыстық ізге түсу органына мәжбүрлеп жеткізу
қажеттігі туралы мәселені шешу алдында енгізіледі (ҚР ҚІЖК 496 -497-
баптар).
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы депутатты
қылмыстық жауапқа тартуға келісім берсе, бұдан кейінгі тергеу осы Кодексте
белгіленген 496-бапка сәйкес белгіленген төртіппен осы бапта көзделген
ерекшеліктер ескеріле отырып жүргізіледі.
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы қамауға
алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім берсе, депутатқа осы бұлтартпау
шараларын, іс жүргізушілік мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы мәселе осы
Кодексте белгіленген тәртіппен шешіледі.
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы депутатты
қылмыстық жауапқа тартуға келісім бермеген жағдайда қылмыстық іс
қысқартылуға жатады. (ҚР ҚІЖК-нің 37-бап негізінде емес).
Егер Қазақстан Республикасы Парламентінің тиісті Палатасы қамауға
алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім бермеген жағдайда. депутатқа ҚР ҚІЖК-нің
белгіленген тәртіппен өзге бұлтартпау, іс жүргізушілік мәжбүрлеу шаралары
қолданылуы мүмкін.
Қылмыс жасаған деп айыпталушы Қазақстан Республикасы Парламентінің
депутатын қамауға алу немесе үйде қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау
шарасына санкция беру туралы мәселені алдын ала тергеуді жүзеге асыратын
адамның Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры қолдаған қаулысының
негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді (496-бап, 3—1-бөлік).
Қазақстан Республикасы Парламенті депутатына қатысты қылмыстық істі
тергеудің заңдылығын қадағалауды Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
жүзеге асырады. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына қатысты ҚР
ҚІЖК-не сәйкес прокурор санкция беруге тиіс тергеу іс-әрекеттерін жүргізуге
санкцияларды Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры береді. Қазақстан
Республикасы Парламентінің депутатына қатысты қамауға алу немесе үйде
қамауда ұстау мерзімін осы ҚР ҚІЖК-нің 153-бабында көзделген тәртіппен
Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры қолдаған ұзартуды Астана қаласының
аудандық соты жүргізеді. Қамауда ұстауды тоғыз айдан астам мерзімге ұзарту
туралы өтінішті Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының қолдауы туралы
мәселе Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының алқасында алдын ала
қаралады ҚР ҚІЖК-нің (496-бап, 8-бөлігі).
Қылмыс жасаған деп айыпталушы Қазақстан Республикасы Конституциялық
Кеңесінің Төрағасын немесе мүшесін қамауға алу немесе үйде қамауда ұстау
түріндегі бұлтартпау шарасына санкиия беру туралы мәселені алдын ала
тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
қолдаған қаулысының негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді (ҚР
ҚІЖК-нің 497-бап 3-бөлігі). Тергеу жұмыстарын жүргізуге тиіс санкиияны,
қамау мерзімін ұзартуды ҚР ҚІЖК-нің 153-бабында көзделген тәртіппен судья
жүргізеді. Іс жүргізілу аяқталғаннан кейін істі айыптау қорытындысымен
бірге тергеуші ҚР ҚІЖК-де бегіленген тәртіппен сотқа жіберу үшін Қазақстан
Республикасының Бас Прокурорына бсреді.
Судьяға қатысты алдын ала тергеу ісін жүргізу. (ҚР ҚІЖК 498-бап). Сот
төрешісіне Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген келісімінсіз не
Конституцияның 55-бабының 3) тармақшасында көзделген жағдайда қылмыс
үстінде қолға түсу немесе аса ауыр қылмыстар жасау жағдайларын қоспағанда,
Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының келісімінсіз қамауға алынбайды,
мәжбүрлеп келтірілмейді, қылмыстық жауапка тартылмайды.
Қылмыс жасаған деп айыпталушы судьяны қамауға алу немесе үйде қамауда
ұстау түріндегі бұлтартпау шарасына санкпия беру туралы мәселені алдын ала
тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасы Бас Прокуроры
қолдаған қаулысының негізінде Астана қаласының аудандық соты шешеді (ҚР
ҚІЖК 498-бап, З-1-бөлігі).
Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры Қазақстан Республикасы
Президентінің, Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының шешімін алған
соң іс бойынша әрі қарай іс жүргізу осы Кодекстің 496 бабының бөліктерінде
белгіленген тәртіппен жүргізіледі.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты алдын ала тергеу
ісін жүргізу (ҚР ҚІЖК 499-бап). Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына
қатысты қылмыстық істі оның бірінші орынбасары ғана қозғауы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын өзіне қатысты іс қозғалған кезден
бастап Бас Прокурордың бірінші орынбасарының ұсынысы бойынша тергеу
аякталғанға дейін өзінің қызметтерін аткарудан Қазақстан Республикасының
Президенті шеттетеді. Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры өзінің
өкілеттіктерінің мерзімі ішінде Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының
келісімінсіз, қылмыс үстінде қолға түскен немесе ауыр немесе аса ауыр
қылмыстар жасау жағлайларын қоспағанда, қамауға алынбайды, мәжбүрлеп
келтірілмейді, қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қазақстан Республикасы Бас Прокурорын қылмыстық жауапқа тартуға,
қамауға алуға, мәжбүрлеп келтіруге келісім алу үшін Бас Прокурордың бірінші
орынбасары Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына ұсыныс енгізеді.
Ұсыныс Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына айып тағудың, қамауға
алуға санкция берудің, оны қылмыстық ізге түсу органына мәжбүрлеп
жеткізудің қажет екені туралы мәселені шешудің алдында енгізіледі.
Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бірінші орынбасары Қазақстан
Республикасы Парламентінің Сенатынан шешім алған соң іс бойынша одан әрі іс
жүргізу ҚР ҚІЖК-нің 496-бабының бірінші төртінші, бесінші, алтыншы, жетінші
бөліктерінде белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Қылмыс жасаған деп
айыпталушы Қазақстан Республикасы Бас Прокурорын қамауға алу немесе үйде
қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау шарасына санкция беру туралы мәселені
алдын ала тергеуді жүзеге асыратын адамның Қазақстан Республикасы Бас
Прокурорының бірінші орынбасары қолдаған қаулысының негізінде Астана
қаласының аудандық соты шешеді (ҚР ҚІЖК 499-бап, З-1-бөлігі).
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі
тексерудің заңдылығын қадағалауды онын бірінші орынбасары жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты тергеу қимылын жүргізуге
санкцияны оның бірінші орынбасары береді.
Айыптау қорытындысымен бірге аякталған істі тергеуші ҚР ҚІЖК-де
белгіленген тәртіппен сотқа жіберу үшін Қазақстан Республикасы Бас
Прокурорының бірінші орынбасарына тапсырады. Қазақстан Республикасының Бас
Прокурорына қатысты қылмыстық істі тексерудің заңдылығын қадағалауды онын
бірінші орынбасары жүзеге асырады.
Қылмыстық ізге түсуден иммунитеттері бар адамдарға қатысты қылмыстық
істі соттын талқылауы. Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына,
Конституциялык Кеңесінің Төрағасына немесе мүшесіне, сот төрешісіне,
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына қатысты қылмыстық істі соттың
талқылауы ҚР ҚІЖК-нің 500-бабын ескере отырып, сотта талқылаудың жалпы
ережелер бойынша жүргізіледі.
Сот сотталатын Қазақстан Республикасы Парламентінің депутатына,
Қазақстан Республикасының Конституциялық Кенесінің Төрағасына немесе
мүшесіне, судьяға, Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына тыйым салу
шарасы ретінде қамауға алуға, бұған Қазақстан Республикасы Парламентінің
Сенатына немесе Қазақстан Республикасы Президентіне ұсыныспен өтініш жасап
келісім алса, мәжбүрлеп келтіруге құқылы.
Иммунитеті бар, жеке басына қол сұғылмайтын адамдар қоғамда біркелкі
болып танылмайды. Шексіз қол сұқпаушылық жазасыздық заң алдындағы және адам
алдындағы ерекшелікке әкеледі. Әр адам заң алдында тең. Депутаттық, соттық
иммунитетті алып тастау жазалауды, бюрократизмді және жемқорлықты шектейді.
Бұл пікірмен келісуге тура келеді.
2.3. Қылмыстық ізіне түсуден дипломатиялық иммунитеті бар шетел
азаматтарына жалпы мінездеме
Жынысына, ұлтына, жасына қарамастан Қазақстан Республикасының
аумағында қылмыс жасаған адам қылмыстық жазаға тартылады.
Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының
барлық заңдары мен бостандықтарымен қолданып, сонымен қоса Қазақстан
Республикасының азаматтары сияқты заң бұзғаны үшін жауапқа тартылады. Бұл
қылмыстық заң алдында шетел азаматы мен Қазақстан азаматының арасындағы тең
құқықтық принципі.
Шетел азаматтары - бұл Қазақстан Республикасының азаматтары болып
табылмайтын, тек қолында шетел азаматы деген төлқұжаты бар адамдар. Шетел
азаматтарының құқықтық жайы Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заң
органдарымен, халықаралық келісімшартпен, және жалпы халықаралық құқықпен
анықталады.
Шетел азаматтарына қылмыстық іс жүргізуді мынадай қатегорияларға
бөлуден түрады:
а) Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратындар;
в) дипломатиялық иммунитеті бар адамдар;
г) қашқындар.
Қазақстан Республикасының заңдарына және Қазақстан Республикасы
бекіткен халықаралық шарттарға сәйкес қылмыстық ізіне түсуден иммунитетті
мынадай шетел азаматтары пайдаланады (ҚР ҚІЖК 501-бап):
1)шет мемлекеттің дипломатиялық өкілдерінің дипломатиялық қызметкерлері
және, егер олармен бірге тұрса және Қазақстан Республикасының азамагтары
болып табылмаса. олардың отбасыларының мүшелері;
2) өзара негізде дипломатиялық өкілдердің қызмет көрсету
қызметкерлерімен, егер осы қызметкерлер мен олардың отбасыларының мүшелері
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса немесе Қазақстанда
тұрақты тұрмаса;
3) өзара негізде дипломатиялық өкілдердің әкімшілік-техникалық
қызметтерінің қызметкерлері және, егер бұл қызметкерлер мен олардың
отбасыларының мүшелері Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмаса
немесе Қазақстанда тұрақты тұрмаса, олармен бірге тұратын олардың
отбасыларының мүшелері:
4) дипломатиялық курьерлер;
5) консулдықтардың басшылары мен олардың қызмет міндеттерін аткару
кезінде жасаған әрекеттеріне қатысты, егер Қазақстан Республикасының
халықаралық шартында өзгеше көзделмесе, баска да консулдық лауазымды
адамдар;
6)шет мемлекеттердің басшылары мен қызметкерлері;
7) Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзитпен өтуші шет
мемлекеттердің үшінші бір елдегі дипломатиялық өкілдіктерінің басшылары,
өкілдіктерінің қызметкерлері және ол адамдардың қасына еріп жүретін немесе
оларға қосылу немесе өзінің еліне оралу үшін жеке келе жаткан олардың
отбасыларының мүшелері;
8) шет мемлекеттердің басшылары мен өкілдері, делегациялардың мүшелері
және өзара негізде халықаралық келіссөздерге, конференциялар мен кеңестерге
қатысу үшін немесе басқа ресми тапсырмалармен келетін не сондай
мақсаттармен Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзитпен жол
шеккендер;
9) дипломатиялық иммунитетпен сонымен қоса отбасы мүшелері және олардың
жол серіктері бола алады;
10) халықаралық ұйымдардағы шет мемлекеттер өкілдерінің басшылары,
мүшелері мен қызметкерлері, халықаралық шарттардың немесе жалпы жұрттарының
халықаралық салт-дәстүрлер негізінде;
11) Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін осы ұйымдардың
лауазымды адамдары;
12)Қазақстан Республикасының халықаралық шартына сәйкес баска да
адамдар.ҚР ҚІЖК-нің 501 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz