МАТЕМАТИКАЛЫҚ БІЛІКТІЛІКТІ ЖЕТІЛДІРУДЕГІ НЕГІЗГІ ФАКТОРЫ - ОҚУЛЫҚ

Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31

1 МАТЕМАТИКА ОҚУЛЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ОҚЫТУ ЖОЛДАРЫ
1.1 Оқулық- оқытудың негізгі
құралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2 Математика пәнінің мазмұны мен
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12

2 МАТЕМАТИКАЛЫҚ БІЛІКТІЛІКТІ ЖЕТІЛДІРУДЕГІ НЕГІЗГІ ФАКТОРЫ - ОҚУЛЫҚ

2.1 Математика оқулықтарының
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 17
2.2 Қазіргі кездегі бастауыш сыныптарда математика сабағын оқыту кезінде
қолданылатын
инновациялар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .. 19

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... . 29

Кіріспе

Қазіргі уақыттың талабына сай бастауыш сыныпта балалармен жұмысқа
аса көңіл аударылады. Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бері
елімізде білім саласында көптеген өзгерістер болып жатыр. 1992 жылы "Білім
туралы заң", 1993 жылы бастауыш сыныптық базистік бағдарлама, жалпы орта
мектепке арналған көп вариантты оқу бағдарламалары, тәрбиеге байланысты
"Атамекен", "Кәусар бұлақ", "Елім-ай" бағдарламалары, Қазақстан
Республикасы жалпы білім беретін мектептерінің тұжырымдамалары, 1999 жылы
"Білім туралы" жаңа заң жарық көрді.
Осындай өзгерістер жалпы оқу орындарының оқу жоспарларын,
бағдарламаларын жаңадан құрып, оқулықтар, оқу құралдарын жазуды
ұйымдастыруға өз септігін тигізуде. Соның нәтижесінде кейінгі кезде мектеп
оқушылары төл оқулықтармен қамтамасыз етіліп, жоғары оқу орындарының ғалым
ұстаздары колледж оқушыларына арнап оқулықтар мен оқу құралдарын жазып
шығаруда.
Соңғы жылдары педагог ғалымдар педагогика пәнінен оқу құралдары мен
бағдарламалар жазды. Педагогика гуманитарлық колледждерде білім алатын
болашақ ұстаз шәкірттерімізге арналған негізгі оқу пәні болып саналады.
Сондықтан олар педагогиканың негізінен, оның методологиясынан, тәлім
тәрбиенің теориясынан және әдістерінен, дидактикадан, мектептанудан дәріс
алып, психологиялық педагогикалық ғылымдардан, пәндерден сусындап,
жасөспірімдердің мінезқұлқын, іс-әрекетін, қабілетін айқындап, бақылап,
зерттеп оқушыларға оң ықпал жасауы керек.
Президент Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында,
Қазақстан Республикасындағы жалпы білім беретін орта мектептердің даму
тұжырымдамасында, “Қазақстан Республикасында 2015 жылға дейінгі білім
беруді дамыту тұжырымдамасында” “Білім берудің басты мақсаты – оқушының
білім алуына, өзгермелі дүние жағдайында өздігінен әрекет ету, өзін таныту,
әлеуметтік дағдыларды меңгеру қызметтерін орындауына қажетті іскерліктерді
қалыптастыра отырып, дара тұлғаның қабілеттерін дамыту”,- деп көрсетілді.
Мұндай өмірлік дағдылар,математика пәнінде оқушыда логикалық ойлау
дағдылары мәтіндік есептерді шығару негізінде, білім мен біліктерді
меңгерту нәтижесінде ғана қалыптасатыны сөзсіз. Бұл математика сабақтарында
логикалық ойлау дағдыларын,мәтіндік есептерді шығару жолдарын ғылыми
негіздеу білім беру жүйесін реформалау талаптарымен де ұштасып жатқанын
көрсетеді.
      Білімнің нәтижеге айналуы – қазіргі таңда бүкіл өркениетті елдер
ұмтылып жатқан меже. Сол себепті нәтижеге бағдарланған білім моделін
енгізу басты міндет етіп қойылды. Жаңа модель бойынша білімнің мәні
оқушының өмір қажетін өтеуінде деп саналады. Бұл тұрғыдан алғанда да ойлау
мәдениеті мектеп түлегі міндетті түрде меңгеруі тиіс білім мен біліктің
түпкі нәтижесі болып саналады. Өйткені мектепте оқушының математикадан
меңгеретін білімдері логикалық ойлау дағдыларын қалыптастырудың базасы
қызметін атқарғанда ғана бұл пән оның өміріне қажетті дағдыларды дамытудың
құралына айналады. Бұл дара тұлғаның мәтіндік есептерді шығара білуі- білім
нәтижесі ретінде зерделеп зерттеудің көкейкестілігін бекіте түседі.
Білім беруді жетілдірудің басты факторларының бірі – пән мазмұнының
өзімен сәйкес келетін ғылымның даму бағытымен үйлесімділігі. Ғылымдағы
осындай жаңа бағыттарды оқыту үрдісіне енгізу тұрғысынан қарағанда да
логикалық ойлау дағдыларын,мәтіндік есептерді шығаруды білімнің тұтқасы
ретінде ұстану, оны білім мазмұнында қамту математиканы оқыту әдістемесінің
жаңа талаптарымен толық сай келеді. Сондықтан логикалық ойлау дағдыларын
мәтіндік есептерді шығару негізінде дамыта меңгертуді, мектептегі
математикалық білімді ғылым дамуымен тығыз сабақтастықта жетілдірудің
маңызды факторы ретінде зерттеу де күн тәртібіндегі өзекті мәселенің
бірі.Сонымен, жоғарыдағы тұжырымдарды саралай келгенде, математиканы оқыту
барысында адамның рухани жетілуі мен көп қырлылығының белгісі саналатын,
адам болмысы мен өміртанымы тоғысатын есеп шығаруда логикалық ойлауды
дамыту мәдениетіне оқушыны мектеп қабырғасынан бастап баулу – бүгінгі уақыт
сұранысынан туып отырған өзекті мәселе. Оған қоса қазіргі таңда өріс алып
отырған дара тұлға дамуына мүмкіндік жасауды талап ететін мемлекеттік
стратегиялық бағыт пен білім берудің схоластикалық жүйесі арасындағы,
қоғамдық-әлеуметтік сұраным мен оқыту нәтижесі арасындағы қайшылықтар да
есептерді әр түрлі тәсілдермен шығаруды меңгертудің ғылыми-әдістемелік
негіздерін айқындаудың көкейкестілігін бекіте түседі.
Курстық жұмыстың мақсаты: Бастауыш сыныптарда математика оқулықтарының
ерекшелігі тақырыбын ашу. Жан-жағынан сараптап, саралау.
Курстық жұмыстың міндеттері:
Математика оқулықтары және олардың ерекшеліктері туралы түсінік беру;
Бастауыш сыныптарда математика оқулықтарының ерекшеліктері және
олардың ролі туралы түсініктеме беру.
Курстық жұмыстың зерттелу объектісі: бастауыш сыныптарда математкика
оқулықтарының ерекшеліктері.
Курстық жұмыстың зерттелу деңгейі: берілген тақырыпта көптеген
ғалымдар, филологтар жұмыс істеді. Берілген тақырыпта көптеген еңбектер
жазылынып, берілген тақырып жан-жақты сараланды.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен,
қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Негізгі бөлімде
бастауыш сыныптардағы математика оқулықтары және олардың ерекшеліктері
қарастырылған, жан-жағынан сараланған.

1 МАТЕМАТИКА ОҚУЛЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ

1.1 Оқулық - оқытудың негізгі құралы

Математика оқу пәні ретінде Қазақстан Республикасы жалпы орта білім
берудің базистік оқу жоспарының мемлекеттік компонентін құраушылардың бірі
болып табылады.
Базалық бiлiмнiң негiзгi компонентi ретiндегi математиканың мәнi
практикалық iс-әрекетте қолдану үшiн қажеттi, басқа оқу пәндерiн зерделеу
үшiн, үздiксiз бiлiм беру жүйесiнде оқуды жалғастыру үшiн жеткiлiктi нақты
математикалық бiлiмдi игерту арқылы оның адамзат өркениетiн, ғылыми-
техникалық прогрестi дамытудағы, қазiргi ғылымдағы және өндiрiстегi
рөлiмен, сондай-ақ өскелең ұрпақтың рухани ортасын қалыптастырудағы,
олардың интеллектуалдық және басқа да сапаларын дамытудағы математикалық
бiлiмнiң маңыздылығымен анықталады.
Оқулық - білім беру мазмұнын айқындайтын және нақтылайтын негізгі оқу
құралы.
Оқулықтың ерекшеліктері:
- онда әр сабаққа сәйкес келетін материалдар беріледі, яғни оқулықты
құрастыруда сабақтық принцип сақталады
-жаттығулар білімді жүйелі түрде меңгертуге, білік пен дағдыны жетілдіруге
бағытталған:
а) жаңа материалды окытуға дайындау бағытындағы жат-
тығулар;
ә) жаңа материалмен таныстыруға арналған жаттығулар;
б) білімді тиянақтау және игерілген материал деңгейін тексеруге арналған
жаттығулар.
Жаттығулар жүйесі бастауыш мектеп математика курсының нақты мәселелерін
оқыту әдістемесін анықтайды; Жаттығулардың әр түспен берілуі мұғалімге
тапсырманы орындауға қатысты талаптарды айқындауға және сабақта оны тиімді
түрде қолдануға көмектеседі:
а) кызыл түс - жаңа ұғым және онымен байланысты материалдарды игеруге
арналған жаттығулар;
ә) қара түс- қайталауға арналған жаттығулар;
б) көк түс -дамыту сипатындағы жаттығулар;
в) жасыл түс- шығармашылық сипатындағы жаттығулар;
г) белгілеулер: -жасырын сан; - жасырын амал таңбасы; * —жасырын =,
немесе таңбасы;
Тапсырмаларды орындау ретін мұғалім өзі анықтайды, өзіндік жұмысқа, топтық
және дербес жұмысқа арналған тапсырмаларды мұғалім өзі талдайды, яғни
оқулық материалдарын іріктеу мен оны үйлестіру шығармашылық тұрғыдан жүзеге
асырылады:
-жаттығуларды механикалық және бір сарынды (үлгі бойынша) орындаудан бас
тартуға негіз болатын, бақылау, салыстыру, қорытынды жасау және бірнеше
альтернативті шешу нұсқаларын іздестіруді талап ететін дамытушылық
сипаттағы жаттығулар жүйесі арқылы дамыта оқытуды жү-зеге асыру;
-шығармашылық жаттығулар арнайы жүйе құрайды, олар ерекше, дәстүрден тыс
ойлауды, зейінділікті және ой тұжырымдай алуды талап етеді, сондықтан
мұндай жаттығуларды орындау нәтижесі бағаланбайды, тек мадақталады (жасыл
қоршаудағы жаттығулар);
Оқулықтың негізгі ерекшеліктерінің бірі — оқыту мен тәрбиелеуді өзара
байланыста жүргізуге арналған материалдарды тиімді таңдап алуды ескеру:
а) сурет мазмұнының қоршаған ортамен байланысы;
ә) окушыларды еңбектің қарапайым түрлерімен таныстыру, еңбек әрекетіне
оқушылардың араласуына ықпал ету;
б)өз халқына, туған жеріне, Қазақстан Республикасына деген сүйіспеншілікке
тәрбиелеу;
в) ұлттық өнер, салт пен дәстүр, мәдениетті сүю және бағалауға баулу;
г)географиялық және экономикалық мәліметтер мен деректер, этнографиялық
факторларға көңіл бөлу;
ғ) оқулықтың әліппемен (сауат ашу) пәнаралық байланысы, нақты біліктілік
деңгейі мен оку жылдамдығының сәйкестігі;
д) тәрбие тақырыбында әңгіме құрастыруға болатындай мүмкіндік жасау
мақсатымен оқулықтың қосар бетіндегі сурет мазмұнын ортақ тақырыпқа
сәйкестендіру; сурет мазмұнының жыл мезгілдеріне сәйкестігі, пәнаралық
байланысты жүзеге асыру.
ОӘТ құрамына тағы мынадай құралдар енеді:
математиканы бастауышта оқыту бағдарламалары - үш бөлімнен тұрады: бастауыш
сыныптарда математиканы оқытудың мақсаты мен міндеттері, оқыту мазмұнына
сипаттама; математикалық білім мазмұнының сынып аралық бөлінуі; оқушылардың
математикалық дайындығына қойыла-тын талаптар.
Баспа негіздегі Математика дәптері, оқулықпен тығыз байланыста және
онымен бірлікте болады, практикалық білік пен дағдыларды дамыту, білім
деңгейін анықтау мақсатында қолданылады.
Өзіндік жұмысты ұйымдастыруға арналған Математикадан дидактикалық
материалдар, мұнда жаттығулар күрделілігіне қарай төрт деңгейде беріледі:
Мемлекеттік стандарт бойынша білімге қойылатын негізгі талаптарға сәйкес
тапсырмалар; білім біршама өзгерген күйде, өзгерген жағ-дайда қолданылатьн
тапсырмалар; білім жаңа деңгейде, жаңа жағдайда қолданылатын тапсырмалар;
шығармашылық әрекетті талап ететін, дәстүрлі емес түрде берілген
тапсырмалар.
Дидактикалық ойындар және қызықты жаттығулар -түсіндіру, берілген білімді
нақтылау, білім, білік, дағдыларды қайталау және бекіту, сонымен бірге,
білім, білік, дағдылар деңгейін анықтауға арналған бағдарлама мен әр
сыныптың (I—IV) оқулығына сәйкестендіріле іріктелген.
Математика оқулығына әдістемелік нұсқау әрбір сынып үшін дайындалған,
онда математикалық білім мазмұны; математика курсының материалдарын оқу
жылының тоқсандары мен жеке сабақтарға шамамен бөлу; сабақтарға нсқаулар;
сабақтың үлгі мазмұны келтіріледі.
ОӘТ құрамына енетін әр түрлі оқу кұралдары оқытудың қорытынды нәтижелеріне
жетуге бағытталған нақты сабақтың мазмұнын анықтауда колданылады. Осының
негізінде мүғалімнің сабаққа дайындалуы төмендегідей болуы мүмкін.
1. Сабақтың такырыбы мен типіне, сондай-ақ сол сыньш оқушыларының жас
ерекшеліктеріне қарай сабақтың мақсаты анықталады.
Білімділік мақсаттары: жаңа білімді меңгеру, білік және дағды қалыптастыру,
бастауыш математика курсының материалдарын игеруге арналған өткенді
қайталау, жүйелеу, жетілдіру, тереңдету, кеңейту және тиянақтау.
Дамытушылық мақсаттары: балалардың танымдық қабілеттерін, зейіндерін, есін,
логикалық ойын; өзіндік, шығармашылық белсенділігін дамыту; бақылау,
салыстыру, ұқсастық пен айырмашылықты бөліп көрсете алу, талдау, жинақтау,
жалпылау, абстрактілеу сияқты ой операцияларын орындай алу біліктерін
дамыту; ауызша санау дағдыларын дамыту; дұрыс, нақты, логикалық
математикалық тілді дамыту.
Тәрбиелік мақсаттары: оқытудың өмірмен, ғылымның практикамен байланысын
нығайтуға мүмкіндік туғызатын ғылыми диалектикалық көзқарасты тәрбиелеу;
математиканы оқып үйренуге қызығушылықты арттыру, пәнге сүйіспеншілікке
тәрбиелеу; Отанына - Қазақстан Респуб-ликасына, туған жерге, туған өлкеге
сүйіспеншілікке; біздің республикамызда тұратын халықтарды құрметтеуге және
сүюге тәрбиелеу; халқымыздың салтын, дәстүрін және мәдениетін құрметтеу;
дәптермен жұмыс, практикалық жүмысты орындау кезінде ұқыптылықка тәрбиелеу;
әдемілікті (әдемі көрнекілік, мүғалімнің сырт көрінісі) көре және сезіне
білу; жолдастық өзара көмек, жәрдемдесу, қиындыққа ортақтасу сезімі
(топтық, екі-екіден жұмыс, жарыс); еңбек етуге, еңбексүйгіштікке,
тәртіптілікке, еңбекті дәл ұйымдастыруға баулу; дербестікке, ұқыптылыққа,
ден қоюшылыққа, шыдамдылыққа тәрбиелеу, істі аяғына дейін жеткізе білуге
үйрету және т.б.
Практикалық мақсаттары: алынған теориялық білімді практикада, математика
тақырыптары бойынша білімді келесі сыныптарда және басқа пәндерді оқуда
қолдана алу; оқулықты, оқу құралдарын, кестелерді, өлшеу және сызба
құралдары мен аспаптарын қолдана алуға үйрету; оқу және косымша
әдебиеттерден өз бетінше білім алу біліктеріне дағдыландыру.
2. Сабақтың құрылымын анықтау:сабақтың кезеңдерін анықтап, әр кезеңге
тыңғылықты дайындалу. Сергіту сәтінен бастап баланың қызығушылығын ояту
арқылы сабаққа белсене қатысуын ұйымдастыру.
3. Алдыңғы және кейінгі сабақтар арасындағы байланысты ескере отырып, әр
кезеңдегі жұмыс мазмұнын іріктеу. Мұндайда мұғалім оқу-әдістемелік
топтаманы (ОӘТ), сабақтың жоспарын шығармашылық тұрғыдан дайындауды жүзеге
асыру үшін қосымша әдебиетті пайдалануы тиіс.
4. Сабақта оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыруды. Оқушылармен жұмыс
формасын ойластыру, ұйымдастырудың негізгі формаларына сынып жұмысы,
сыныптан тыс жұмыс, үй жұмысы жатады. Ұйымдастырудың қосымша формаларына
ұжымдық жұмыс, жаппай жұмыс, топтық жұмыс, жұптық жұмыс, жеке-дара жұмыс,
өзіндік жұмыс, практикалық жұмыс, бақылау жұмысы жатады.
Сонымен бірге, жұмыс дербес, өзіндік, практикалық та болуы мүмкін.
Жұмыс формаларын біріктіруге болады, мысалы, бір уақытта карточка бойынша
дербес жұмысты, тақтада өзіндік жұмысты және барлық сыныппен жаппай жұмысты
өткізуге болады. Сабақтың сапасын көтеру үшін бір уақытта қандай жұмыс
атқаруға болатындығы жан-жақты ойластырылуы қажет.Әсіресе өзіндік жұмысты
өткізу және оны тексеру (өзара тексеру, өзін-өзі тексеру, шапшаң тексеру
және т.б.) жұмысына ерекше назар аударылады.
5. Сабақтың әрбір кезеңдеріндегі жұмыстың әдістемесін анықтау. Алдымен
оқушының білім, білік, дағдыны өз бетімен алуына, өзін көрсете білуіне,
сондай-ақ оқыту мазмұнына сай субъективті қатынастарды жүзеге асыруға
себепші болатын қазіргі заманғы оқыту әдістерін қолдануды, кіші жастағы
оқушылардың зейіні 5-7 минут қана тұрақтанатындығын ескеріп, олардың
жалығып кетпеуі үшін іс-әрекет түрлерін ауыстырып отыруды жоспарлау, жаңа
материалды қарастыру әдістемесін ойластыру- оны түсіндіру, оқулық-пен,
дәптермен, оқушылардың дара ерекшеліктеріне сай дидактикалық материалдармен
жұмыс, сондай-ақ жаңа материалды алғашқы бекіту мақсатында практикалық
жұмыс жүргізу яғни қандай жаттығулар ауызша, ал қандай жаттығулар жазбаша
орындалуы қажеттігін шешу қажет.
6. Сабақтың көрнекілігін дайындау - алдын ала дайындау, қажет материалдар
өз уақытыңда көрсетіліп, артық зат баланың назарын аудармас үшін уақытында
алынуын қадағалап, оларды тиімді орналастыруды ойластыру.
Тақтаға жазуды ойластыру- қандай жазулар алдын ала жазылып, жабылады;
қандай жазулар сабақ барысында жазылады және оларға арнайы орын қалдыру,
тақтадағы артық жазуды өшіру.Дидактикалық материалдарды қолдану әдістемесін
дайындау және олардың сапасына назар аудару: әдемілігі, ұқыптылығы,
көркемдігі, қол жетерлігі, әсерлілігі.
7. Жұмысты қорытындылау:сабақтың әр кезеңінің соңында қандай қорытынды
(мұғалім өзі қорытындылайды) жасауға болатынын ойластыру;
сабақтың соңында қорытынды жасау және жалпылау, мұғалімнің жетекші
сұрактарына жауап бере отырып, оқушлардың қорытынды жасауы: Жаңа не
үйрендік? Есептеудің қандай тәсілімен таныстық? Нені қайталадық? Не ұнады?
Нені естеріңде сақтап қалдындар?
8. Сабақтың нәтижесін хабарлау:қандай оқушылардың жұмыстары бағалануы
керектігі алдын ала ескеріледі,мадақтау түрлерін: (мақтау, жүлде беру және
т.б.) анықтау.
9. Үй тапсырмасын ойластыру:сабақ тақырыбымен қалай байланысты
екендігі(өтілетін материалдың күрделілігі мен оны игеру деңгейіне
байланысты), тапсырма қандай мақсатпен берілетіндігі,балаларға қандай
нұсқаулар (оны орындауға арналған) беру қажет екендігі, нені қайталау керек
екндігі ойластырылады. Кейде оны орындау үлгісін де беруге болады.
Мұғалімнің тәжірибесіне байланысты сабақта жұмыстың жазбаша жоспары
жасалады:
а) сабақ жоспары — мұғалімнің сұрақтары және тапсырмаларымен, оқушылардың
шамамен беретін жауаптарымен жазылған толық жоспар;
ә) ашық жоспар — оқшылардың жауаптарынсыз, әлде қайда қысқа жоспар;
б) қысқаша жоспар- мұнда мұғалімнің сұрақтары мен олардың жауаптары
жоспарланбайды.
Математиканы оқыту:
-есептеу мәдениетiн және есептеудiң практикалық дағдыларын дамытуды;
-формальды-оперативтiк алгебралық аппаратты және оны әртүрлi
мәселелердi шешуге қолдана алу бiлiгiн меңгертудi;
-статистикалық мәлiметтердi ұсыну мен талдаудың негiзгi тәсiлдерiмен,
нақты болмыстағы статистикалық заңдылықтармен таныстыруды, қарапайым
ықтималдық бойынша түсiнiктердi берудi;
-планиметрияның негiзгi фактiлерi мен әдiстерiн игертудi және
кеңiстiктiк түсiнiктердi дамытуды қамтамасыз етеді.
Соған байланысты оқу бағдарламасында оқушыларға бiлiм алу тәсiлдерiн
үйрету сияқты математиканы оқытудың барынша нақты дидактикалық мiндеттерi
жүзеге асырылады.
Математикадан оқу материалы мазмұнындағы негізгі бес мәселені бөліп
көрсетуге болады.
1. Арифметикалық материал математиканың бастауыш курсының негізгі мазмұнын
құрайды.
а) Сандар номерациясы:
-натурал сан және нөл саны туралы түсінік;
-теріс және оң сандар туралы түсінік;
-сандарды шығарып алу тәсілдері және салыстыру;
-натурал сандар қатары, оларды құру принциптері туралы түсінік;
-сандар разряды (бірліктер, толық ондықтар, толық жүздіктер, толық
мыңдықтар және т.б.) және олардың қатарлары;
-сандарды оқу және жазу, сандарды жазудағы орындық принцип;
-санды разрядтық қосылғыштарға жіктеу.
ә) Арифметикалық амалдар:
-теріс емес бүтін сандармен амалдар орындаудың мән-мағынасы туралы нақты
түсінік;
-арифметикалық амалдардың негізгі қасиеттері мен алгоритмдері;
-қосу мен азайтудың, көбейту мен бөлудің өзара кері амалдар екендігі,
сондай-ақ көбейту мен бірдей қосылғыштарды қосу, бөлу мен бірдей сандарды
азайту арасындағы байланыс;
-қосу мен көбейтудің кестелерін құру және жаттығу, сондай-ақ азайту мен
бөлудің сәйкес жағдайлары;
-есептеу тәсілдерін (ауызша және жазбаша) қалыптастыру;
-сандардың дәрежелерін табу: көбейткіштің квадраты және кубы;
-санның бөлігін (үлесін) және бөлігі (үлесі) бойынша санды табу.
2. Алгебралык материал арифметикалық материалмен табиғи байланыста, бірақ
математиканың бастауыш курсының негізгі тарауы болып табылмайды.
а) Өрнектермен таныстыру:
-қарапайым өрнек атаулары (сандардың қосындысы, айырмасы, көбейтіндісі және
бөліндісі) және өрнектердің мәні (қосындының мәні, айырманың мәні,
көбейтіндінің мәні және бөліндінің мәні);
-санды және әріпті өрнектермен, сондай-ақ олардың мәндерін табумен
таныстыру;
-жақшалы және жақшасыз өрнектердегі арифметикалық амалдарды орындаудың
тәртібі;
-арифметикалық амалдардың қасиеттеріне негізделген қарапайым
түрлендірулерді пайдаланып, күрделі өрнектерді ықшамдау;
-әріпті өрнектің анықталу облысы (терминсіз) жөніндегі
түсінік.
ә) Санды теңдікпен және санды теңсіздікпен, тура және тура емес санды
теңдік пен санды теңсіздік туралы түсінік;
-санды теңдіктерді және санды теңсіздіктерді құру мен
оқу.
б) Теңдеулермен таныстыру:
-құрамында әріппен белгіленген белгісіз бар теңдік түріндегі теңдеу;
-теңдеуді шешу тәсілдері;
-теңдеудің шешімі, теңдеудің түбірі;
-теңдеу құру арқылы (алгебралық тәсілмен) есепті шы-
ғару.
3. Геометриялық материал да бастауыш курстың негізгі тарауы емес, бірақ
арифметикалық және алгебралық материалдармен табиғи байланыста.
а) Қарапайым геометриялық фигуралармен таныстыру:
-түзу және қисық, тұйықталған және тұйықталмаған сызықтар;
-нүкте, сәуле, бұрыш, кесінді;
-осы фигураларды сала білу және тану;
-берілген ұзындық бойынша кесінді салу;
-кесінділердің қосындысын және айырмасын табу.
ә) Геометриялық фигуралармен таныстыру:
-сынық, параллель, перпендикуляр сызықтар,тік, сүйір және доғал бұрыштар;
-тұйықталған сынық сызықтан құралған фигура түріндегі көпбұрыш;
-олардың элементтері: қабырғалары, бұрыштары, төбелері;
-көпбұрыштардың түрлері: үшбұрыш, төртбұрыш, бесбұрыш және т.б.;
-тік төртбұрыш және оның түрлері, шаршы;
-сызықты және сызықсыз қағазда тік төртбұрыш пен шаршыны салу;
-тік төртбұрыштың, шаршының және тік бұрышты үшбұрыштьң периметрін табу
ережелері;
-геометриялық фигураларды латын алфавитінің бас әріптерімен белгілеу;
-дөңгелек, шеңбер және олардың элементтері: радиус, диаметр, центр;
-сызба және өлшеу құралдарын: сызғышты, үшбұрышты сызғышты, циркульді және
бұрышты градустық өлшеммен (1°) өлшейтін транспортирді қолдана білу.
б) Геометриялық денелермен таныстыру:
-текше және тік бұрышты параллелепипед;
-олардың элементтері: төбелері, қырлары, жақтары;
-жақтарының атаулары: алдыңғы, артқы, төменгі, жоғарғы, бүйір (сол жақ және
оң жақ);
-текше мен тік бұрышты параллелепипедтің көлемін табу.
4.Шамалар сандардың номерациясымен және сандарға арифметикалық амалдар
қолданумен, яғни арифметикалық материалмен, сондай-ақ алгебра және
геометрия элементтерімен тығыз байланыста оқытылып үйретіледі:
-шамалар туралы түсінік: ұзындық, масса, сыйымдылық, аудан, көлем, уақыт;
шама бірліктері және олардың арақатынасы;
-шама бірліктерін түрлендіру - шаманың ұсақ бірліктеріне немесе ірі
бірліктеріне көшу;
-шамаларды салыстыру және шамалармен арифметикалық амалдар;
-шамалар арасындағы тәуелділік: жылдамдық, уақыт, қашықтык; баға, сан, қүн;
бір заттың массасы, заттың саны, барлық заттардың массасы және т.б.
5. Есептер - бастауыш математика курсының түрлі тарауларындағы көптеген
теориялық материалдардың мәнін ашуға, сондай-ақ теориялық білімді бекітуге
көмектесетін арнайы жөне ерекше математикалық жаттығулар. Есептер және
есептің құрамы туралы ұғымды бекітуге арналған тапсырманың түрлері;
-жай және құрама есептер;
-негізгі тәсіл: әр түрлі есептерді және олардың шешулерін салыстыру;
-жай есепті кұрама есепке және керісінше айналдыру;
-есептерді иллюстрациялаудың түрлері;
-есептің шешуін жазудың түрлері;
-кері және өзара кері есептер;
-есепті әр түрлі тәсілмен шығару;
-мұғалімнің тапсырмасы бойынша есептің шартын немесе сұрағын өзгерту;
-сурет, кысқаша жазу, схема (сызба, график) және өрнек бойынша есеп
құрастыру;
-есептің шешуін әр түрлі тәсілмен тексеру.

1.2 Математика пәнінің мазмұны мен құрылымы

Математикадан оқу барысын жоспарлау оқу жоспары, оқу бағдарламасы,
күнтізбелік жоспар және оқулықтарда көрсетілген математикадан бағдарламалық
материалдардың мазмұнымен анықталады.
Оқу жоспары негізінде күнтізбелік-тақырыптық жоспар жасалады, соған сәйкес
белгілі бір тақырып бойынша математиканың әр сабағының жоспары дайындалады.
Сабақ — уақыт мөлшері шектелген (көбінесе 45 мин), жұмыс жоспары және
қатысушылардың құрамы нақты анықталған ағымдағы оқу жұмысын ұйымдастырудың
негізгі формасы.
Негізгі дидактикалық мақсатқа байланысты сабақтың бірнеше типін бөліп
көрсетуге болады:
1. Жаңа материалды өту сабағы (бастауыш мектепте сирек қолданылады) Мұнда
оқушыларды ұйымдастыру, сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын хабарлау,жаңа
материалды меңгеруде қажет болатын негізгі бөлімдер бойынша өткен
материалды қайталау,жаңа материалмен таныстыру, иллюстрацияны пайдалану
(проблемалық жағдаят туғызу), оқулықпен жұмыс.Жаңа материалды алғашқы
бекіту үшін жаңа білімді қолданып жаттығулар орындау арқылы практикалық
жұмыс, игерілгендін тексеру үшін жаңа материал бойынша қысқаша сұрау іске
асырылады.
2. Білім мен білікті қалыптастыру және жетілдіру сабағы. Бұлар -өзіндік
жұмысты орындау немесе бақылау жұмысына дайындық сабақтары, сондықтан
төмендегідей міндеттер қоя отырып, сабақтың құрылымын өз қалауынша мұғалім
өзі тандайды:
а) бұрын игерілген білімді қайталау және тиянақтау;
ә) бұрын игерілген білімді терендету және кеңейту үшін білімді біршама
өзгерген жағдайда тәжірибеде қолдану;
б) жаңа білік және дағды калыптастыру;
в) оқу материалын оқыту барысын бақылау және білім, білік пен дағдыны
жетілдіру.
3.Білімді бекіту, жалпылау және жүйелеу сабағы. Бұл сабақтарды да
мұғалімнің өзі құрылымын анықтап және өз шығармашылығын көрсете отырып,
жоспарлауына болады. Бұл жарыс, саяхат, топсеруен, КТК-сабақтар және т.б.
болуы мүмкін. Мұнда мұғалім өз алдына және оқушылар алдына төмендегідей
дидактикалық міндеттер қояды:
а) тапсырмаларды орындау үшін білім, білік және дағдыларды оқушылардың еске
түсіруі;
ә) оқушылардың әр түрлі, оның ішінде дамытушы және шығармашылық сипаттағы
жаттығуларды өз беттерімен орындауы;
б) тапсырмалардың орындалуын тексеру және оқулардың теориялық білімді
меңгеру деңгейін анықтау;
в) бағдарламаның өтілген тарауының белгілі бір мазмұнын тереңдету және
жүйелеу.
4. Аралас сабақ - бастауыш сыныптарда жиі қолданылатын сабақтар. Ол кіші
жастағы оқушылардың және математиканың бастауыш курсын құру
ерекшеліктерімен түсіндіріледі, сондай-ақ аралас сабақтардағы оқулықтардың
сабақтык құрылымымен мыналар шамаланады:
-оқушыларды ұйымдастыру, сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау;
-өткенді қайталау және өтілген материал бойынша білім, білік, дағдыларды
тексеру;
-жаңа материалды өту;
-бұрынғы өтілген материалды тиянақтау және келесі тақырыпты өтуге дайындық
жұмысы.
5. Бақылау және ББД түзету сабақтары.
Бұл сабақтар көбінесе екі кезеңмен- бақылау жұмысы және оқушылардың типтік
қателерімен жұмысқа арналған арнайы сабақ түрінде өткізіледі. Оның мақсаты:
а) теориялық материалды оқушылардың игеру деңгейін бақылау;
ә) білік, дағды қалыптасуын және оны практикада қолдану білігін бақылау;
б) игерілген ББД түзету, анықталған кемшіліктер мен олқылықтарды жою.
Мұндай сабақтар құрылымының үлгісі:
кіріспе түсініктеме бөлім: тапсырмаларды орындауға оқушыларды психологиялық
дайындау, нұсқау, тапсырманы түсіндіру, оқушылардың сұрақтарына жауап беру;
негізгі бөлім: оқушылардың өзіндік жұмысын, оқушылардың сабырлылығы мен
өзіне сенімділігін қолдау үшін кеңес түріндегі жеке-дара жұмыс.
Қорытынды бөлім: өткізілген бақылауды талдау, типтік қателерді анықтау,
түзету жұмыстарын жүргізу.
6. Проблемалық сабақ.
Мұндай сабақтар қазіргі мектептерде өзекті, өйткені оқушыларды іздену және
зерттеу міндеттерін шешуге тарта отырып, олардың танымдык іс-әрекеттерін
белсендіру мәселесіне ерекше назар аударылуда.
Проблемалық сабақтарда мыналар жүзеге асырылады:
-оқушыларды ұйымдастыру,
-проблемалық жағдаяттар туғызу;
-проблеманы анықтау, жорамал жасау — нәтижесі қандай болатыны туралы болжам
жасау;
-проблеманы шешудің нұсқалары жөнінде пікір айту, оның нақты практикалык
шешімін іздеу, нәтижесін талқылау;
-мұғалімнің талдауы және жалпылауы, қорытынды жасау;
-үй тапсырмасының түрін және көлемін анықтау.
Бастауыш сыныптардағы математика сабағында өзіндік ерекшеліктері бар.
1. Бір сабақта әр тараудың материалдары, яғни арифметикалық материалдармен
қатар бір уақытта алгебраның және геометрияның элементтері, есептерді
шығару және салыстыру, дамытушылық және шығармашылық сипаттағы жаттығулар
қарастырылады.
2. Теориялық және практикалык мәселелер өзара байланыста қарастырылады.
3. Кіші жастағы оқушыларда көрнекі-образдық ойлау басым болғандықтан және
зейін рөлі толық тұрақтанбағандықтан, материалдың абстрактілі сипатын,
көрнекі құралдарды, оқытудың тиімді тәсілдерін аса ыждаһаттылықпен
іріктеуді талап етеді.
4. Сабақтарда оқытудың ойын (қысқа, аз уақыт ойналатын ойындар, ұзақ
дамытушы ойындар) және қызықты тасырмалар түрлері қолданылады. Мұнда бала
ойын барысында қандай да бір білімнің игерілетінін, ойынның оқуға қалай
ұласатынын сезбей қалуы тиіс, сонда ғана ойын мен оқыту табиғи байланыста
болады, білімді берік игеруге және білік пен дағдыны жетілдіруге себепші
болады.
5. Оқушының іс-әрекетін өз деңгейінде басқару үшін материалдың
меңгерілуіне және білімдегі олқылықтарды жою мақсатында саралап оқытуды
жүзеге асыру барысына үнемі бақылау жасалады.
6. Сабақтың барлық кезендері арнайы мақсатты түрде іріктеліп алынған
жаттығулар жүйесі арқылы іске асырылады. Ағымдағы оқу әрекетін ұйымдастыру
үшін мұғалім оқу-әдістемелік топтама (ОӘТ) пайдалана алады.
Математика – ұлы ғылым, адам ақылының ең бір асыл қабілеттерінің тамаша
жемісі. Шәкірттерді білім нәрімен сусындататын, өмірдің асулары мен
шыңдарына қажымай-талмай шығуына алғашқы жол нұсқаушысы – ұстазы.
Оқушылардың ұлы ғылым саласынан сапалы білім алуы тікелей мұғалімге,яғни,
мұғалімнің сабақ барысында оқушыларға білім беру мақсатымен жүргізілетін
жұмыс түрлеріне байланысты. Бұл жұмыс түрлері әр сабақта қолданылып отырса
оқушының білім сапасының ойдағыдай деңгейде нәтиже беретініне үлкен үміт
артуымызға болады. Бастауыш сыныпта математикадан оқушылардың білім
деңгейін арттырудың жолдарын қарастырдық. Онда ауызша есептеуге үйрету
тәсілдеріне, өз бетімен жұмыс істеу машықтарын қалыптастыруға, көрнекі
құралдарды пайдалану жүйесіне,дидактикалық материалдарды орынды ретпен
қолдануға тоқталып өттік. Осылардың барлығын оқушы санасына жеткізе білу
мұғалімнің профессионалдық шеберлігімен, іскерлігімен тікелей байланысты,
ана - өмір тұтқасы болса, ұстаз – мектеп тұтқасы десек артық айтпаймыз.
Оқушыларға математика негіздерінен білім беру, басқа ғылым салаларымен
ұштастыру - ұстаздардың басты міндеті екенін әрдайым есте тұтқанымыз жөн.
Ел егемендігін алып, демократия кең өрістей бастаған қоғамда, әлемдік
қауымдастыққа ұмтылып, бәсекелестік өмір сүрудің басты шартына айналған
бүгінгі өзгермелі дүние жағдайында адамның мәні мен әлеуметтік рөлі жаңа
сипатқа ие болып отыр. Соған сай рухани құндылықтар әлемі де түбегейлі
жаңарып, адамның ақыл-ой қуаты мен интеллектуалдық әлеуметін
қалыптастырудағы білімнің маңызы туралы қағидалар түбірімен өзгерді. ХХІ
ғасырдың оқыту жүйесінде меңгерілетін білімнің түпкі нәтижесі ең тұғырлы
мәселеге айналды. Сондықтан жалпы білім беретін мектеп қабырғасындағы әрбір
пән оқушыны дара тұлға ретінде жетілдіруге, оның шығармашылық қабілеттерін
дамытуға алғышарт жасауы қажет деген қағида берік орнықты.
      Логикалық ойлауды оқушының саналы әрекетін дамытатын, өмірлік қажетті
лігін ақтайтын тегеурінді тетікке айналдыру үшін сол білімнің өзегінде,
біріншіден, өзіндік көзқарас, дүниетаным мен сенім қалыптастыратын,
екіншіден, ортаға тез бейімделу, жаңа ақпаратты түсіну, қабылдау,
өзгелермен қарым-қатынас жасай алу қабілеттерін дамытатын компоненттердің
қатар қамтылуына назар аударыла бастады. Сондықтан тәуелсіздік алған
алғашқы жылдардан бастап-ақ Қазақстанның білім жүйесін реформалауда
оқушының дара тұлғалық қабілет терін дамыту проблемасы күн тәртібіне
қойылды. Бұл математика пәнін оқытуда оқушының логикалық ойлауын
қалыптастыруға басымдылық беруді талап етеді.
Әйгілі ғалым Маркушевич А.И.    Еңбек пен жаңалықтар ашудың байтақ
және көз жеткіліксіз қиырларына апаратын кең жол мектеп берген
математикалық білімдер арқылы өтеді - деп мектеп математикасына баға
берген
Адамның жеке басын қалыптастыру негізі бастауышта қаланатыны бәрімізге
белгілі. Бастауыш мектептің негізгі міндеттері – баланың жеке басының
алғашқы қалыптасуын қамтамасыз ету; олардың қабілеттерін ашып, дамыту,
оқуға деген ынтымақтастық тәжірибесінің берік дағдыларын меңгерту,-
делінген Қазақстан Республикасының Орта білімді дамыту тұжырымдамасында.
Осы міндетті ойдағыдай орындау үшін, әрбір жас балаға, оқыту, тәрбиелеу,
дамыту жұмыстарын ұштастыра жүргізіп, оқушыны жан-жақты қамтамасыз етуге
дайын болуымыз керек.Оқушыларға математика білімінің қыр-сырын жетік
таныту, қабілеттерін шыңдау, кез-келген ортада өзін еркін ұстауға,
Қазақстан Республикасының азаматы деген атқа лайық болатындай етіп
тәрбиелеу – біздің міндетіміз болмақ. Осы орайда оқушылардың білім деңгейін
арттыру – маңызды іс. Бұл мәселе көптеген жылдар бойы қарастырылып келе
жатыр. Математика, оқыту әдісінде сан алуан жетілдірулері болатындығына
қарамастан, шәкірттер үшін әрдайым қиын жұмыс болып қала береді - деген
атақты ғалым Писарев Д.И. Сондықтан, матеметиканың қиындығына,
күрделілігіне қарамастан, болашақ ұрпақты осы пәнге қызықтыру, білім
деңгейін көтеру біз үшін орасан зор жауапкершілікті қажет ететін оқыту
әдісі болуы тиіс. Бұл бастауыш сыныпта оқытуда орындалады.
Бүгінгі бөбек – ертеңгі азамат – қоғам иесі. Балғын бөбектерге ең алғаш жол
көрсетуші, бағыт беруші – бастауыш мектеп мұғалімдері. Ақ жүрек балғын
бөбектерге білім мен тәрбие есігін ашу бастауыш мектеп мұғалімдеріне
абыройлы да жауапты жұмыс жүктейді.
Ұстаздың әрбір қылығы оқушыға әсер қалдырып, оның ары қарай жетілуіне ықпал
ететіні бәрімізге белгілі. Мұғалім – оқушы атаулыға үлгі болатын өмірінің
сан алуан жолынан адаспай өтуде оған бағыт беріп, жөн сілтеуші, баланы
адамгершілікке, еңбек сүйгіштікке, адалдыққа және басқа да сол сияқты ізгі
қасиеттерге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.