Дарынды балаларды оқытудың инновациялық технологиялары

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Көкшетау қаласы
№ 6 орта мектебі

Математика пәнінің мұғалімі: Мырзаханова А.Д.

Математика пәнінен дарындылықты
анықтауға және қолдауға арналған тиімді технологиялар
(әдістемелік көмек)

Көкшетау – 2012

Математика пәнінен дарындылықты анықтауға және қолдауға
арналған тиімді технологиялар
(әдістемелік көмек)

Көкшетау қаласы, №6 орта мектебі

Математика пәнінің мұғалімі: Мырзаханова А.Д.

Координатор: магистр –доцент Исабекова Н.А.
Математика және оқыту әдістемесі кафедрасы, Ш.Уәлиханов университеті

Кітапшаға математика пәнінен дарынды оқушыларды анықтау жолдарын ұсына
отырып, оларды қолдауда математика есептерін шешіп, сапалы сабақ берудің
маңыздылыған айта келіп, өз тәжірибемді насихаттадым. Математика пәнінің
мұғалімдеріне және еңбекті жаңа бастаған жас мұғлімдерге әдістемелік көмек.

Мектепішілік әдістемелік кеңесте қаралды.
Хаттама № қараша 2013

Мазмұны

1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4

2. Дарынды шәкіртті – дарынды ұстаз тәрбиелейді ... ... ... ... ... ... ... 5

3. “Дарынды бала“ дегеніміз кім
? ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 6

4. Дарынды балаларды оқытудың инновациялық технологиялары ... ... . 7

5. Өз тәжірибемнен (жұмыс жоспары, зерттеу парағы ) ... ... ... ... ... . 10

6. Математика пәнінде оқушының дарындылығын дамытуда математика

есептерін шешудің шығармашылық маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... .. 11

7. Сапалы берілген сабақ – дарынды шәкірттер даярлаудың
басты кепілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

8. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 23

9 Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 24

Кіріспе

“Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, білім, ар, мінез
қасиеттерімен озады ” деген данышпан Абай Құнанбаев. Ұлы ақын сөзі еш
уақытта өз мәнін жойған емес. Озық ойлы білімді адамдар әр заманда
заманның дамуына өз үлесін қосуда.
Дарынды, жас талапты жастар – бүгінгі егеменді еліміздің жарқын
болашағы. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев: “Бізге керегі - шын дарындар. Нарық
қол – аяғымызды қалай қыспасын мемлекет өзінің талантты ұлдары мен
қыздарын, тарланбоз жүйріктерін қолдауға, қорғауға міндетті”,- деп
еліміздің болашағы жастарға үлкен мән берген.
Қазақстан Республикасының “Білім туралы Заңына” мемлекеттік саясат
негізінде әр баланың жеке қабілетіне қарай интеллектуалдық дамуы жеке
адамның дарындылығын дамыту секілді өзекті мәселелер енгізілген.
Оқушы дарындылығынын дамуы,қабілетінің ашылуы көбінесе мұғалімнің
кәсiби біліктілігіне және оның тұлғалық қасиетіне байланысты екеніне айдан
анық.
Дарынды оқушымен жұмыс істеудін негізгі мақсаты олардың шығармашылық
жұмыста өзінің қабілетін іске асыру дайындығын қалыптастыру. Ал мақсатқа
жету оқу бағдарламасын терендеп оқыту және оқушының танымдық белсенділігін
дамыту арқылы жүзеге асыру.
Дарынды оқушымен жұмыс жүйесінде мұғалім маңызды орын алады.
Оқушының болашақтағы мамандығы, яғни кәсiби тағдыры тек қана жақсы
мұғалімге байланысты.
Адамды танып – білу,оның бойындағы ерекше қабілетті көре білу мұғалім
үшін аса қажет қасиет. Ол үшін ерінбей еңбек етіп,баланың ерекше қабілетін
байқауда күнделікті сабақта,тәрбие жұмысында,үйірме жұмысында оқушыны
үзбей бақылап,рейтинг жүйесімен білімін қадағалай отырып, белгігі бір
мақсатқа негізделген жоспарлы жұмыстын нәтижесінде бала бойындағы
дарындылықты анықтап, жүйелі дамытуға болады.

Дарынды шәкіртті – дарынды ұстаз тәрбиелейді.

“Бұлақ көрсен көзін аш” деген ұлағатты сөзге сүйеніп, жас жеткіншектің
бойындағы табиғат берген ерекше қабілетті,дарындылықты танып,оның одан әрі
дамуына бағыт-бағдар бере білу әр үстаздың парызы.
Дарынды оқушымен жұмыс істейтін мұғалімге қойылатын педогогикалық-
психологиалық талаптарды мынадай кезендерге бөлуге болады:
1. Мұғалімнің бағыт- бағдарына байланысты талаптар:
- дарынды оқушымен жұмыстын әлеуметтік – қажеттілігін сезіну;
- оқушыны жақсы көруге және қабілеті жоғары оқушылармен жақсы қарым-
қатынаста болуы;
- дарынды оқушымен жұмысқа тұрақты қызығушылық танытуы және нәтижелі әдіс-
тәсілдерді талмай іздеуі;
- дарынды оқушының ата -анасымен тығыз байлас орнатуы;
- дарынды оқушымен жұмыс кезінде жоғары нетижелерге жетуге ұмтылуы;
2. Мұғалімнің біліміне қойылатын талаптар;
- өзінің сабақ беретін пәнін мемлекеттік стандарт деңгейінен жоғары
деңгейде білуі;
- оқушы дарындылығының моделін білуі;
- жеке тұлға теориясын,оны қалыптастырудын әдіс-тәсілін білуі;
- дарынды оқушыны оқыту,тәрбиелеу үрдісінде үлгеріміне ғана бөлмей,оның
басқа көрсеткіштерімен байланысына да көніл бөлуі;
3. Мұғалімнің іскерлігіне қойылатын талптар;
- дарынды оқушыны анықтау әдіс - тәсілдерін білуі;
- дарынды оқушыларды оқытуға арналған терендітілген бағдарлама
қарастырып, сонымен тұрақты жұмыс жасай білуі;
- оқушымен қарым - қатынасын психологиялық тұрғыдан сауатты орната білуі;
- дарынды оқушының нәтижесін нақты бағалай білуі;
- дарыңды оқушының ғылыми- ізденіс жұмыстарымен айналысуына жетекшілік
етуі.

Дарынды бала дегеніміз кім?

Дарындылық тұжырымдамалары атты психолоктар дайындаған құжатта
дарынды бала дегеніміз-айрықша жетістіктермен ерекшеленетін және іс әрекет
барысында сондай жетістіктерге ұмтылатын баланы айтамыз делінген.
Сонымен, дарынды деп психология ғылымда атап көрсетілгендей, адамның
бір іске айрықша қабілеттілігі, өмірдін қандайда бір саласында өзін ерекше
қырынан көрсетуін айтамыз.
Өз қатарларынан әлдеқайда дамыған , ерекше зейіні бар, белгігі бір іс-
әрекет бойынша қабілеттілік танытып , жоғары жетістіктермен дараланатын
бала.
Дарындылық бала бойындағы белгісіне қарай екіге бөлінеді;
• Айқын дарындылық
Оқушының әр ісінен,қабілет ерекшелігінен бар қасиеті айқын көрініп тұратыны
соншалық, бұл бала дарынды деген қағидаға ешкүмән келтірмейсің;
• Жасырын түрде кездесетін дарындылық
Баланың іс-әрекетінің нәтижесі көп жағдайда жасырын байқалады.
Дарындылықты ашудың қажетті шарттары туралы А.Владимиров Бізге
туғаннан берілген дарындылық оңделмеген алмазға ұқсайды.Жаңа ғана Сібір
кенінен алынған мөлдір, қатты тас тәріздес бірақ алмаз қаншалықты тамаша
болса да, маржан тас екеуінін айырмашылығы жер мен көктің
айырмашылығындай.Маржан тас деп-ерен еңбекті қажет ететін тегістелген
алмазды айтамыз деп жазды.
Дарынды балаларға арналған бағдарламалар мен тапсырмалар-нағыз
зертхана.
Баланың бойында күш қуаты жеткілікті,шын дарынды екеніне сендіру-ұстаз
бойындағы құдіретті күш, өйткені сенім үлкен жеңіске жетелейді.
Оқушы дарындылығын, қабілетін қалай анықтауға болады?Неліктен кейбір
адамдардың Паскаль,Моцарт,Гете,Архимед қабілеті ерте жасында байқалады?Ал
кейбір адамдардың Ньютон,Дарвин,Менделеев ересек жасында пайда болады?Осы
сұрақты талмай іздеп таба білген ұстаз ғана дарынды оқушымен нәтижелі жұмыс
жүргізе алады. Дарынды баланың одан әрі жетіле түсуіне ұстаз тарапынан
мейірім мен кішіпейілділік ,бала жанын жазбай танушылық қасиет қажет-ақ.
Дарынды баланың психологиялық ерекшеліктерін әрдайым оқу –тәрбие
жұмысында басты назарда ұстау керек.
Психологтардын зерттеуі бойынша әрбір жаста шығармашылыққа баулуға
өзек болардай өзіндік қабілет, бейімділік болады дегенді айтады. Сондықтан
баланы сәби кезінен бастап мектеп бітіргенге дейін үзбей,жүйелі түрде
шығармашылыққа баулу, ақыл-ойын,икемділігін дамыту қажет.
Шығармашылық қабілеттілік –бала өз бетінше жаңа бір бейне құрумен
сипатталады. Яғни іс- әрекеттің қаңдай түрінде болсын жаңалық ашу арқылы,
жасампаздық бейне жасау арқылы өзіндік жеке даралық дамудың көрінісін
байқатқан жағдаймен түсіндіріледі.
Оқушыларды шығармашылыққа балу үшін тағы бір қажеттілік-баланы
психологиялық дайындықтан өткізу. Психологиялық дайындылық, яғни педогогтың
психологиялық шығармашылық кезеңде баланың шабытын оятып, құлшындырып,
еліктіріп отырады. Шығармашылық шеберлік үшін оқушыға ұстаздың берер
психологиялық әсері мынадай болмақ: Сенің қолыңнан бәрі келеді, Сен
қабілеттісің, Жаз, Үйрен деп баланың еркін билеп, сенім білдіру;
- Оқушының кішкентай жетістігі болса да жоғары бағалап, мадақтап,
көтермелеу, оқушылар басылымында өлең, әңгімелерінің жарық көруіне
көмектесу;
- Шығармашылық сәтте оқушыға құптаушылық көзқарас білдіру, сезім күйін
байқау, қамқорлық таныту;
- Ақын- жазушылардың өнер адамдарының шығармашылық дәстүрінен қызғылықты
оқиғаларды әңгіме ету;
- Оқушылар үшін педагог өзін қарапайым жан есебінде таныта
білу,оқиға,сюжет,образ жасауда оларға сенім білдіру;
- Оқушының қойған сұрақтарына пейілмен жауап беру, олардың психологиялық
екпінділігін қамтамасыз ету сияқты әрекеттерді мұғалім білуі тиіс.

Дарынды балаларды оқытудың инновациялық технологиялары:

Дарынды балаларды іздеу,оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін ауадай
қажет, себебі дарынды адам басқаларға қарағанда қоғамға көп пайда әкеледі.
Ендеше сол жұмысымыз нәтижелі болу үшін әрқашан жаңа оқу әдістерін
(технология) қолданамыз.Жаңа оқыту әдісі (технология)-бұл қандай да болсын
істегі,шеберлектегі,өнердегі амалдардын жиынтығы. Ал педогоктардын жаңа
оқыту әдісі дегеніміз –бұл педагогтын мақсатқа қол жеткізу жолындағы
қолданылытын барлық қисынды ілім амалдары мен әдіснамалық құралдардың
жүйелі жиынтығы.
Жаңа оқыту әдісін жүзеге асыруда мұғалім белсенділігі,шығармашылық
ізденісі,өз мамандығына деген сүиіспеншілігі шәкірттердін бағалауы ерекше
орын алады.
Баланың ерекше қабілетін байқауда күнделікті сабақта, тәрбие
жұмысында,үйірме жұмысында оқушыны үзбей бақылап,рейтинг жүйесімен білімін
бағалай отырып,бала бойындағы дарындылықты немесе жүйелі білім алуға
қабілетті тұлғаны анықтауға болады.

Рейтинг жүйесі бойынша бағалау.

№ Оқушының аты –жөні Денгейлік тапсырмаТанымдық сұрақтар
1 7-9 сыныптар дарынды оқушыларды Қыркүйек Білімге
анықтау,психологиялық зерттеу құштар,мақсаты
айқын,табанды
оқушылар
2 Пән бойынша бейімділігін ,білім Қазан-мамыр Дарынды оқушылар
тапсырмалары. Рейтинг бойынша
нәтижесін шығару
3 Оқушылармен бірлесе отырып Қазан Нәтижеге
жылдық жұмыс жоспарын құру бағытталған жұмыс
жоспары
4 Оқушылардың пән бойынша Қыркүйек-маусым Білім деңгейлерін
республикалық сырттай және саралау , жоғары
қашықтықтан әлемдік деңгейдегі деңгейдегі
пән олимпиадаларына тіркеліп, нәтижеге қол
тапсырмаларын орындау жеткізу
деңгейлерін қадағалау тапсырмаларын
орындау
деңгейлерін
қадағалау
5 ҰБТ-те математика пәнін Қыркүйек-мамыр ҰБТ-те жоғары ұпай
тандаған11-сынып оқушыларымен , оқу грантын
дайындық жұмыстарын жетілдіріп жеңіп алу
,кәсіптік бағдар беру
6 Қосымша білім беру ,пән Күнделікті сабақ Білім деңгейлерін
олимпиадаларына дайындық үстңнде және әр терендету ,кәсиби
жұмыстары аптаның бағдар беру
белгңленген күні
7 Мектеп одиссеясына қатыстыру Қараша Жеңіске ұмтылу
,қызыл сертификат
иелену
8 Жаңа оқу жылына ғылыми жоба Қыркүйек-мамыр Шығармашыл
тақырыптарын анықтап ,оқушылар ізденістегі тұлға
әзірлеу тәрбиелеу
9 Мектепшілік олимпиадаға Желтоқсан Қалалық
қатыстыру олимпиадаға
оқушыларды анықтау
10 Қалалық олимпиадаға қатыстыру Қаңтар Облыстық
олимпиадаға
жолдама алу
11 Облыстық олимпиадаға қатыстыру Наурыз Жеңімпаздар
деңгейінен көріну

Осындай жоспарлы жұмыстарды жүргізбес бұрын дарынды оқушыны анықтаған
сәттен (№2) ,әрбір дарынды оқушыға зерттеу парағы толтырылады. Бұл зерттеу
парағы арқылы оқушы жайлы алғашқы мәлеметтерді біле отырып , алдағы
күндерге жоспар құрамын:

Математика пәні бойынша дарыңды оқушыға арналған қысқаша зерттеу парағы

Оқушының аты-жөні___________________________ ___Сыныбы_____________
Мұғалімнің аты-жөні___________________________ _______________________

1. Оқушыға мінездеме__________________________ ________________________
2. Әуестік әлемі:_____________________________ __________________

3. Отбасылық жағдайы
___________________________________ ___________________________________ ______
___________________________________ ___________________________________ ______
___________________________________ _________________

4. Бүгінгі күнге дейінгі жетістіктері:
___________________________________ ________________________________________
___________________________________ ________________________

5. Пән бойынша білім деңгейі (Рейтинг нәтижесінен ):_________________
___________________________________ ________________________________
___________________________________ ________________________________

6. Игеруге ұсынылатын білім(теория, есептер түрлері,практика) ______
___________________________________ _______________________________

7. Алдағы жұмыс түрлері:

Мерзімі Жұмыс түрлері

8. Жұмыс нәтижесі___________________________ ______________________
___________________________________ ________________________________________
___________________________________ ________________________________________
___________________________________ ________________

Егеменді еліміздің дүние жүзі елдерімен терезесі тең болуы үшін оның
негізгі тұтқасын ұстайтын дүние әлемін шарлайтын біздің дарынды да
қабілетті ұландарымыз. Халқымыз Басында бұлағы бар өзен ұзақ ағады деп
бекер айтпаған.

Математика пәнінде оқушының дарындылығын дамытуда математика есептерін
шешудің шығармашылық маңызы

Математика пәнінде есеп шығарумен үнемі шұғылдану- дарынды оқушыны
еңбек сүйгіштікке, жауапкершілікке, табандылыққа және жігірлілікке
үйретеді,алға қойған мақсатқа жету үшін қайсарлықты қалыптастырады.
Математика пәнінен теорялық түсініктеме бергеннен кейін есептер шығару
мен жаттығулар орындау арқылы алған білімімдерін пысықтап,толықтыра түссек
, тәжірибелер жасау арқылы оны тереңдетіп бекітеміз.Бұл туралы әйгілі ғалым-
әдіскер Д. Пойа:
“Есеп шығара білу практика жүзінде алынатын өнер ”,-деп айтқан екен.
Математика пәнін меңгеруде бұл үшеуі -өзара байлынысты,бір-бірімен
сабақтас,құрамдас әдістер.
Олар бірін-бірі толықтырып, оқушылардың пәнге деген ынтасын,
қызығушылықтарын арттыруға қызмет етеді.
Есептер шығару барысында заттар мен құбылыстар туралы түсініктерді
жете түсіну және бекіту, алған теориялық білімді сапалы да орынды пайдалана
алу машығы қалыптасады.
Оқудың бұл әдісін пайдалану кезінде математика ғылымының негізгі
түсініктері мен заңдылықтары бір неше рет қайталанып, оларды түсіну және
еске сақтау әлдеқайда жеңілдейді.
Математика есептерді шешу-теориялық материалдарды практикада қолдану
дағдысын қалыптастырады және практикада ғылыми білімді жүзеге асыруға
көмектеседі.
Екіншіден есептерді шешу- пәнаралық байланыстарды жүзеге асырудың,
математика ғылымының өмірмен байланысын көрсетудің, сондай-ақ жаратылыстану
ғылымының мамандықтарына балудың тамаша әдісі деп есептеуге болады.
Психологтар мен әдіскерлер есеп шығаруды ой-әрекеттің жиынтығы деп
есептейді, яғни сандық және сапалық есептерді шығаруда білім мен әрекеттің
тұтастығы ойлаудың әр түрлі әдістерін (пайымдау, жүктеу, жүйелеу, дәләлдеу,
қорытындылау) қалыптастырылады.
Қандай да болмасын математикалық есепті шығару оның мазмұнына жан-
жақты талдау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.