Жетімшілік өзекті мәселе және оны шешу жолдары

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..3
1 – тарау.Шетелдерінде баланы асырап алу.
1.1 Шетел азаматтарының баланы асырап
алуы ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2. Қорғаншылық және қамқоршылық
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8

2 – тарау. Жетімшілік өзекті мәселе және оны шешу жолдары
2.1.Бала асырап алу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...13
2.2. Кәмелетке толмағандардың құқығын қорғаудағы білім бөлімі мен
қорғаншылық және қамқоршылыққа алу органдарының қызметі және міндеттері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..22
Қорытынды бөлім .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .. 25
Қолданылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
7

Кіріспе
Әр түрлі себептерге байланысты ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған
балаларға қорғаншылық және қамқоршылық тағайындалады . Ата анасының қайтыс
болуы олардың ата- ана құқықтарынан айрылуы , ата-аналарының әрекетке
қабілетсіз деп танылуы, немесе ата - анасының сырқаттылығына байланысты
ұзақ уақыт болмауы , ата-аналардың балаларды тәрбиелеуден немесе олардың
құқықтарымен мүдделерін қорғаудан жалтаруын соның ішінде ата аналардың
тәрбиелеу емдеу және басқа да осыған ұқсас мекемелерден өз балаларын алудан
бас тарту сондай - ақ ата-аналардың қамқорлығы болмаған өзге де жағдайларда
балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау қорғаншы және қамқоршы
органдарға жүктеледі.Қорғаншылық және қамқоршылық органы жетім ата-
аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды әр түрлі үлгідегі интернатты
мекемелерге,және асырап алуға тілек білдіргендерге,
қамқорлығына қорғаншылығына алуға тілек білдірген адамдарға мекемелерге
орналастырады.Асырап алуға тілек білдірген азаматтар,шетел азаматтары
өздерінің отбастары туралы, тұрмыс жағдайы туралы ,айлық жалақысы туралы
және денсаулықтары туралы анықтамаларды және басқа да бала асырап алу
органының талап еткен құжаттарын жинайды . Осы орган асырап алынған
балалардың қалай тұрып жатқанын білім алуын тәрбиеленуін ай сайын немесе
жыл сайын тексеріп тұрады.Қорғаншылық және қамқоршылық 14 жасқа толмаған
балаларға сондай - ақ психикалық аурудың салдарынан сот әрекетке қабілітсіз
деп таныған адамдарға тағайындалады.Қорғаншылық 14-18- жасқа дейінгі
кәмелетке толмағандарға сондай - ақ спирттік ішімдіктерге немесе есірткі
заттарға салынған сот әрекет қабілеттілігі шектеулі деп таныған адамдарға
белгіленеді.Қорғаншылыққа қамқорлыққа алынған адамдардың төмендегідей
құқықтары болады, өздерінің қадыр - қасиеттерінің құрметтелуіне, қорғаншы
қамқоршы тарапынан қамқорлық көруге , олармен бірге тұруға ,өздеріне
тиесілі әлименттерін зейнетақыларын , жәрдемақыларын және басқа да
әлименттік төлемдерін алуға , тұрғын үйге меншік құқықтарын немесе тұрғын
үйді пайдалану құқығын сақтауға , қорғаншы қамқоршы тарапынан қиянат
етушіліктен құқығы бар , асырап бағу тәрбиелеу білім беру және жан -жақты
дамыту үшін жағдайларының қамтамасыз етілуі , тұрғын үй жайы болмаған
жағдайда тұрғын үй заңдарына сәйкес оны алуларына құқықтары
бар.Қазақстандағы жетім балалар үйіндегі 100-дің 90 % пайызы қазақ
балалары, яғни жетім балалардың ауқымды бөлігін қазақ балалары құрайды .
[1]

І тарау. Шетелдерде баланы асырап алу.
1.1 шетел азаматтарының балаларды асырап алуы.

Конвенцияға қол қойылғаннан бастап шетелден келіп бала асырап алушылар
саны көбейуде. Нидерландияда асырап алған баланы 24 жасқа дейін асырап
бағады , 18 жасқа дейін бала екі елдің азаматтығында болады 18 жастан
кейін қай елдің азаматы болғысы келетінін өзі таңдайды . Нидерландияда 15-
мың халық тұрады олардың 12 милионы сайлаушылар қалған 3 милионы халық яғни
халық саны аз. Пакистанда әйелдер бір күнде дүниеге әкелетін баланы
Нидерландияда әйелдері бір жылда дүниеге әкеледі ,яғни шетелдерде халықтың
бала тууы аз тұрмыстары жақсы сондықтан олар қазақстаннан балаларды асырап
алады . 5300 баланы Америка құрама штаттары асырап алды.2007 жылдан бастап
Неке және отбасы туралы заңының бала асырап алу туралы баптарына
өзгерістер мен толықтырулар енгізілу көзделіп отыр , онда яғни мынадай
адамдардың бала асырап алулырына құқықтары жоқ делініп отыр , 1) түрмеде
отырып келген адамдарға , 2) жалғыз тұратын ер адамдарға , 3) 45-тен жоғары
жастағы адамдардың бала асырап алуларына рұқсат берілмейді делінген .
Қазақстан Республикасы конвенцияға қатыспауға да болады бірақ біздің елде
жетім балаларды мемлекет өзі асыраса конвенцияға қатыспауға болады .
Қазақстанда жетім баланы асырап алған кісіге айына төленетін жәрдемақының
көлемі екі мың тенге , елімізде осы жалақыны одан әрі көбейтіп жағдай
жасаса жетім балаларды шетелдіктердің асырап алуларына бермей-ақ өзіміз
асырауға болады .БҰҰ- Конвенциясына сәйкес әрбір баланың отбасында
тәрбиеленуіне құқығы бар – делінген . Мына жағдайда баланың тұратын елі
әрбір баланың заңды құқығы яғни отбасында тәрбиеленуін қанағаттандыру
жағдайы жоқ болса , онда ол баланың осы отбасында тәрбиелену құқықтарын
шетелдерде іске асыруларына мүмкіндік берілсін делінген . Көп жағдайда
Қазақстан балаларын асырап алушылар АҚШ азаматтарынан келеді , АҚШ
азаматтары өз отбасыларына бала асырап балаларды да алады . Қазақстан
Республикасының азаматтары болып саналатын балалар ұлттық заңнамаға сәйкес
шетелдіктердің асырап алуына (ұл асырап алуларына ,қыз бала асырап
алуларына ) тек мынадай жағдайларда ғана беріледі : Республика аумағында
тұрақты тұратын немесе (ұл асырап алуға қыз асырап алуға ) балалардың
туыстарының мүмкіндіктері болмаса , бұл туыстардың бұл туыстардың
азаматтығында және тұрғылықты жерінде бала тұруға тәуелді емес , егер осы
жетім балаларды біздің азаматтардың тәрбиесіне беру мүмкін болмаса
шетелдіктердің асырап алуларына жол беріледі . Ұл бала асырап алуға (қыз
бала асырап алуға ) тілек білдірүші шетелдіктер баланы өзі жеке таңдап
алуға міндетті , және ол балалармен екі аптадан кем емес уақыт байланыста
болуға құқығы бар . Және бала асырап алу үшін мынадай құжаттарды жинайды ,
ұл бала асырап алу (қыз бала асырап алуға ) тілек білдіретіні жөнінде
жазбаша өтініш беру , сондай ақ қаржылық жағдайы туралы анықтама әкелу ,
отбасы жағдайы , денсаулық жағдайы , және ата аналардың жеке қасиеттері
жайлы мәліметтерді бала асырап алу жөніндегі мемлекеттік лицензия
негізінде осындай қызметтерді жүзеге асыратын қорғаншылық және қамқоршылық
ұйымына жоғарыда аталған құжаттарды ұсынады . Шетелдіктердің Қазақстан
балаларын асырап асырап алуларына қызмет көрсететін үлкен көлемді
үкіметтік емес халқаралық ұйымдардың Қазақстан территориясында бар екені
белгілі . Осы агенттіктердің жұмысы қаншалықты ұлттық және халқаралық құқық
нормаларына сәйкес пе ? деген сұрақтар туындайды . Осы мысалға ұқсас
көптеген басқада сұрақтар бар :мысалыбала өз Отанына қайтып келе ала ма ?
өкінішке орай Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы
заңында балаларды Отанына қайтару маханизімі қаралмаған. Кейбір ақпарат
көздерінің мәліметтеріне қарағанда агенттік арқылы шетелдіктердің бала
асырап алуы 50-100 мың долларға түседі .Бала асырап алу сұрақтарымен
айналысатын айналысатын агенттіктің қомақты пайда табатыны күдіксіз .
Бір нәрсені адамдар естерінен шығармаулары қажет , бала деген зат
емес жеңілдікпен ала салып басқа қожайынға сыйлай салатын .
Сондықтан шетелдіктер асырап алған ұлдар мен қыздардың тағдырын
бақылау мемлекеттік деңгейден жүргізілуі тиіс . Ереженің 19 п сәйкес ұл
бала қыз бала асырап алған шетелдік ата аналар асырап алған баласы
кәмелеттік жасқа олғанша баланың өмір сүру жағдаый , оқуы білім алуы
тербиеленуі денсаулық жағдайы жөнінде және тұрғылықты жері жайлы баланың
бейне суретін ұсыныстарын баланың өмір сүруі жөнінде ақпараттар жіберіп
тұруға міндетт. Бала асырап алушылар баланы асырап алған соң ара –қашықтығы
6 айда 12, 24 және 36 айда асырап алған баланың өмірі жайлы есеп беріп
тұруға міндетті. Халқаралық кодекстің ережесіне сәйкес жер аударылған
шетелдіктер асырап алған балалары туралы осындай ақпараттар беріп тұруға
міндетті . Шетелдіктердің бала асырап алуы туралы сұрақ республика
Парламентінің талқылауында жиі-жиі көтеріледі бірақ қазірге дейін нақты
шешім қабылданған жоқ .[2]

1.2 . Қорғаншылық және қамқоршылық
Қорғаншылық және қамқоршылық органдары осындай мәліметтерді алған күннен
бастап үш күн ішінде баланың тұрмыс жағдайына зерттеу жүргізуге және ата-
аналарының немесе баланың туыстарының қамқорлығы жоқ екендігі фактісі
анықталған кезде баланы орналастыру туралы мәселе шешілгенге дейін оның
құқықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуге міндетті.Ата-аналарының
қамқорлығынсыз қалған балалар асырап алынып отбасына тәрбиеленуге
қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа немесе патронат шарты
бойынша ал мүмкіндік болмаған кезде жетім балаларға немесе ата-аналарының
қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған барлық үлгідегі макемелерге
берілуге тиіс .
Қорғаншылық және қамқоршылық ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған
балаларға оларды асырап тәрбиелеу және білім беру мақсатында сондай-ақ
олардың мүліктік және мүліктік емес құқықтарын қорғау үшін беріледі.
Қорғаншылық 14-жасқа толмаған балаларға сондай –ақ психикалық ауырудың
салдарынан немесе ақыл есінің кемдігінен сот әрекетке қабілетсіз деп
таныған
адамдарға белгіленеді .Қорғаншылық қайтыс болған немесе соттың шешімімен
өлді немесе хабар ошарсыз кеткен деп танылған , кәмелетке толмаған
адамдардың әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеттілігі шектеулі деп
дерігерлік анықтамасымен және сот сараптамасымен айқындалған , кәмелетке
толмаған адамдардың мүліктеріне тағайындалады.Мұндай іс -әрекетті кәмелетке
толмағандардың туыс–туғандары жақын адамдары және бірге тұратын
қамқорлығына алған адамдар жүзеге асыра алады.Қорғаншылық 14-18-жасқа
дейінгі кәмелетке толмағандарға сондай-ақ спирттік ішімдіктерге немесе
нашақорлыққа есірткі заттарға салынған сот әрекет қабілеттілігі шектеулі
деп таныған адамдарға
белгіленеді .
Қорғаншы және қамқоршы органдар жергілікті атқарушы органдар
қорғаншы және қамқоршы болып табылады . Аудандық және қалалық атқарушы
органдар өздерінің қорғаншылық және қамқоршылық міндеттерін халыққа
білім беруге оны әлеуметтік жағынан қорғауға және оның денсаулығын сақтауға
уәкілеттік берген органдар арқылы жүзеге асырады . Ал поселкелік және
селолық , ауылдық атқарушы органдар бұл қызметті дербес атқарады .
Қорғаншылық және қамқоршылыққа алынған адамдардың төмендегідей
құқықтары болады :
1.) өздерінің адамдық қадір қасиеттерінің құрметтелуіне ,
2.) қорғаншы және қамқоршы тарапынан қамқорлық көруге ,
3.) олармен бірге тұруға ,
4.) өздеріне тиесілі элименттерін , зейнетақыларын және басқада әлеуметтік
төлемақыларын алуға құқығы бар ,
5.) тұрғын үйге меншік құқығын немесе тұрғын үйді пайдалану құқығын
сақтауға ,
6.) қорғаншы және қамқоршы тарапынан қызмет етпеушіліктен құқығы бар ,
7.) асырап бағу тәрбиелеу ,білім беру және жан-жақты дамыту үшін
жағдайлармен қамтамасыз етілуі .
8) тұрғын үй жайы болмаған жағдайда тұрғын үй заңдарына сәйкес оны алу
құқықтарына ие болады. Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы
заңы. Осы Заң балаларды қоғамдағы толымды өмірге даярлау, олардың қоғамдық
мәні бар және шығармашылық белсенділігін дамыту,әлемдік өркенинттің жалпы
адамзатқа тән құндылықтары негізінде оларды жоғары имандылық қасиеттерге,
елжандылық пен азаматтыққа тәрбиелеу, олардың бойында ұлттық сана-сезімді
қалыптастыру принциптерінің басымдығына сүйеніп, баланың Қазақстан
Республикасы Конституциясында кепілдік берілген негізгі құқықтары мен
мүдделерін іске асыруға байланысты туындайтын қатынастарды реттейді.
Осы заңда мынандай негізгі ұғымдар пайдаланылады:
1)бала – 18 жасқа ( кәмелетке ) толмаған адам;
2)баланың заңды өкілдері–ата-аналары,бала асырап алушылар,қорғаншысы,
қамқоршысы, патронат тәрбиелеушісі. Қазақстан Республикасының заңдарына
сәйкес олардың орнында қамқорлық жасайтын, білім, тәрбие беретін, баланың
құқықтары мен мүдделерін қорғайтын
адамдар;
3) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған бала- ата-ана құқықтарының
шектелуіне немесе олардан айырылуына, ата-анасы хабар –ошарсыз кетті деп
танылуына, олар өлді деп жариялануына, әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті
шектеулі) деп танылуына, ата-анасының бас бостандығынан айыру орындарында
жазасын өтеуіне,ата-анасының баласын тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен
мүдделерін қорғаудан жалтаруына, оның ішінде ата-анасының өз баласын
тәрбиелеу немесе емдеу мекемелерінен алудан бас тартуына байланысты, сондай-
ақ ата-анасы қамқорлық жасамаған өзге де жалғызбасты ата-анасының немесе
екеуінің де қамқорлығынсыз қалған бала;
4) жетім бала ата-анасының екеуі де немесе жалғызбасты ата-анасы қайтыс
болған бала;
5) мүгедек бала –дене немесе ақыл –ес кемістігі болуының салдарынан
тіршілік етуінің шектеулі болуына байланысты әлеуметтік жағынан көмек алуға
және қорғалуға мұқтаж бала;
6) қорғаншылық - он төрт жасқа толмаған балалардың құқығы мен мүддесін
қорғаудың құқықтық нысаны;
7) қамқоршылық – он төрт жастан он сегіз жасқа дейінгі балалардың құқығы
мен мүддесін қорғаудың құқықтық нысаны ;
8) патронат – ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланы уәкілетті
мемлекеттік орган мен баланы тәрбиелеуге алуға тілек білдірген адам
(патронат тәрбиелеуші) жасасатын шарт бойынша азаматтардың отбасына
тәрбиелеуге берген кездегі тәрбиенің нысаны ;
9) баланың әлеуметтік бейімделуі - өмірлік қиын ахуалға тап болған
баланың қоғамдағы құндылықтарды, мінез- құлқын ережелері мен нормаларын
игеру және қабылдау арқылы әлеуметтік ортаның жағдайларына белсенді түрде
бейімделу процесі, сондай-ақ басынан кешірген психологиялық және
( немесе )моральдық зардаптарды ескеру процесі ;
10) бала құқықтарын қорғау жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын ұйымдар
–бұл ұйымдық –құқықтық нысанына қарамастан , балаларды әлеуметтік қолдауды
, әлеуметтік-тұрмыстық , медициналық - әлеуметтік , әлеуметтік
–педагогикалық , психологиялық- педагогикалық , құқықтық қызмет көрсетулер
мен материалдық көмек көрсетуді , өмірдегі қиын ахуалға тап болған
балаларды әлеуметтік оңалтуды , мұндай балалар еңбекке қабілетті жасқа
жеткенде олардың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз етуді жүзеге асыратын
ұйымдар;
11) мемлекеттік ең төменгі әлеуметтік стандарттар –мемлекет белгілеген
әлеуметтік қызмет көрсетулерді , нормалар мен нормативтерді қамтитын,
балалар өмірінің сапасын қамтамасыз ететін негізгі көрсеткіштер;
12) өмірде қиын ахуалға тап болған балалар –қалыптасқан мән-жайлардың
салдарынан тіршілік етуі бұзылған және бұл мән-жайларды өз бетімен немесе
отбасының көмегімен еңсере алмайтын балалар .
Баланың мүліктік құқықтары : 1) Әрбір баланың заңмен белгіленген
тәртіппен және мөлшерде өз ата-анасынан және отбасының басқа да мүшелерінен
қаражат алуға құқығы бар. Балаға алименттер , жәрдемақылар және басқа да
әлеуметтік төлемдер ретіндегі тиесілі сомалар ата-анасының(олардың
орынындағы адамдардың ) билік етуіне кепіл түседі және олар баланы күтіп
–бағуға , оған білім беруге және оны тәрбиелеуге жұмсалады.
2) Әрбір баланың заңдарда белгіленген тәртіппен өз бетінше немесе өзінің
заңды өкілдері арқылы мәмілелер жасауға , банктерде салымы болуға және
жалақысына, стипендиясына немесе өзге де кірістеріне және интелектуалдық
меншік құқығы обьектілеріне билік етуге, өзге де мүліктік құқықтарды
иемденіп алуға жәнеоларды жүзеге асыруға құқығы бар.
Ата-аналар немесе заңды өкілдер баланың жәрдемақысын немесе
материалдық көмек ретінде мемлекет бөлген ақшалай қаражатты баланың атына
банкке салуға құқылы.
3) Әрбір баланың өзі тапқан табысқа , өзі сыйға немесе мұра ретінде алған
мүлікке, сондай-ақ баланың қаражатына сатып алынған басқа да кез келген
мүлікке меншік құқығы бар.
Өз еңбегімен табыс табатын бала, егер ол ата-анасымен бірге тұратын
болса, отбасын асырауға жұмсалатын шығындарды бөлісуге қатысуға құқылы .
Баланың өзіне меншік құқығымен тиесілі мүлікке билік ету құқығы Қазақстан
Республикасының азаматтық заңдарымен айқындалады.
Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, оның ішінде жетім балалар
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес толық мемлекеттік
қамсыздандыруда болады. Мемлекеттік органдар ата-анасының қамқорлығынсыз
қалған әрбір балаға, қорғаншылық немесе қамқоршылық нысанын қамтамасыз
етеді.[4]

ІІ – тарау. Жетімшілік өзекті мәселе және оны шешу жолдары
2.1 Бала асырап алу .
Баланы асырап алу – бала асырап алушы мен бала болушының ата-ана мен
баланың – арасындағы жеке және мүліктік қарым-қатынасты белгілейтін
юристік ,адамгершілік акт . Баланың оңға толғаннан кейін бала қылып алушы
адамнан оның ( баланың ) рұқсаты талап етіледі . Бірақ бұл жөнінде баланың
жазбаша түрде беруі міндетті емес . Бала өзін қабылдап алған отбасында
көптен бері тәрбиеленіп келе жатса да және бала қылып алушыларды өзінің
туған ата-анасы деп есептесе де , оның өсіп қалған кезінде бала қылып алу
жөніндегі қағаздарды жасауға тура келеді . Мұндай жағдайда баланың
келісімін алуды талап ету-оған тумаған семьяда өсіп жатқаны жөніндегі
құпияны ашу , демек , бұл- оның жүрегіне от салып , асырап алушымен қарым-
қатынасын қиындата түсу . Егер тексерілгенде бала өзінің тәрбиешілерін
сүйіп , оларды ата-анасы деп есептегені анықталса , онда бұл актіде
жазылады да , басқа еш нәрсе керек етілмейді . Бала қылып алғанда оның ата-
анасы ( олардың біреуі болса да ) тірі болса , олардың келісімі қажет
етіледі . Бұл ереже бөлек тұратын , баланың тәрбиесіне және өсуіне ешбір
қатысы жоқ , сондай-ақ психикалық ауру салдарынан өздері де бағуда жүрген
ата-аналарға жатпайды .
Егер бала қылып алушы некеде жазылып тұрса , бала қылып алу жөніндегі
жұбайлардың екі жақты келісімі қажет болады . Бала қылып алу жөніндегі арыз
халық ағарту бөліміне беріледі , ол бөлім арыз берушінің өмір тіршілігін –
жан-жақты тексереді , бұл жағдайлар баланың мүддесіне сай келе ме, соны
анықтайды .Халық ағарту бөлімінің ұйғаруы бойынша еңбекшілер депутаттарының
жергілікті Советі ағрту комитеті бала қылып алу жөнінде қарар шығарады .
Бала болушыға ( егер он жасқа толған болса , оның келісімімен ) бала қылып
алушының фамилиясы және оның аты әкесінің аты болып тағайындалады . Сондай-
ақ бала қылып алушылардың да баланы туған ата-ана есебінде акті кітабына
жазуын өтінуге еркі бар . Бұл жағдайда бала қылып алу жөніндегі құпия
сақталады . Бала қылып алушылар баланың денсаулығы , тәрбиесі , білім алуы
және еңбектік іс-әрекетке дайындығы жөнінде , киіндіріп –ішіндіруі жөнінде
де қамқорлық жасауға міндетті . Мұндай міндеттерді орындай алмаған
жағдайда олардан , ата- анадан алынатыны сияқты , алимент төлетіледі . Бала
болғандар бала қылып алушылар өлгеннен кейін мұрагері бола алады жене
пенсиясын да алады . Егер баланың мүддесі ескерілмесе , онда бала қылып алу
( әдетте сот арқылы ) болмай қалуы мүмкін . Мұндай талаппен кез келген
адамның немесе мекеменің сотқа баруына құқығы бар . Бірақ бала қылып алу
бала қылып алушылардың кінасынан бұзылғаннан кейін де бала қылып алушылар
баланы асырап –сақтауға жауапкершілікті ( яғни алимент төлеуді ) одан әрі
жалғастыра береді . Советтік заңдар ата-ананың қамқорлығынан айрылған
балалар жөніндегі қамқорлыққа толы . Осы кезде балалық шағы патшалық режим
жағдайларында өткен аға буын адамдардың ғана жетімнің күні , шын жетім
, жарлы ағайын , жетім қыз , өгей бала деген ұғымдардың
мазмұнының қандай болғандығы естерінде.. Бала қылып алушылар ата-ана деген
атаққа мейлінше лайықты болуға тырысады . Баланы асырап туралы өтініш
қанағаттандырылған жағдайда , бала асырап алушылардың (бала асырап
алушының) және асырап алынған баланың өзара құқықтары мен міндеттері сот
шешімі заңды күшіне енген күннен бастап пайда болады .
Соттың заңды күшіне енген шешімі баланы асырап алуды мемлекеттік
тіркеу үшін сот орналасқан жердегі азаматтық хал актілерін жазу органына ,
сондай-ақ қорғаншы және қамқоршы органға жіберіледі .
1989 жылғы 20 қарашадағы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы
қабылдады . Біріккен Ұлттар Ұйымының негізгі принциптері және адам құқығына
байланысты кейбір пактілер мен декларациялардың негізгі қағидалары атап
өтіледі .
Онда балалар өздерінің табиғи нәзіктігіне байланысты ерекше қамқорлық
пен қорғауды қажет ететіндігі , әсіресе басты қамқорлық пен жауапкершілік
от басы иелеріне жүктелетіндігі расталады . Сондай-ақ онда баланы туылғанға
дейін және туылғаннан кейін құқықтық және басқалай қорғау қажеттігі , оның
туған халқының мәдени құндылықтарын құрметтеу маңыздылығы және бала құқығын
қорғау жолында халықаралық ынтымақтастықтың ролі мақұлданды . Біріккен
Ұлттар Ұйымының Жалпыға бірдей адам құқықтары декларациясында балалардың
ерекше қамқорлық пен көмекке құқылы екендігін жариялағанын еске ала отрып ,
отбасына қоғамның негізгі ұясы ретінде және оның барлық мүшелерінің ,
әсіресе балалардың өсіп-жетілуінің және игілігінің табиғи ортасы ретінде ,
қоғам шеңберінде өз міндеттерін мойнына толық ала алатындай қажетті қорғау
және жәрдем көрсетілуі тиіс екендігіне кәміл сене отырып баланың жеке басы
толық және үйлесімді дамуы үшін оның отбасы аясында , бақыт , махаббат және
түсінушілік ахуалында өсуі қажет екендігін есте сақтау қажет . Бала қоғамда
өздігінше өмір сүруге толық дайын болуға және Біріккен Ұлттар Ұйымының
Жарғысында жария етілген идеялардың, әсіресе, бейбітшілік , қадір –қасиет ,
төзімділік , еркіндік , теңдік және ынтымақтастық рухында тәрбиеленуге тиіс
. Бала құқықтарының декларациясында бала туылғанға дейін , сондай-ақ
туылған соң да тиісті құқықтық қорғауды қоса алғанда , оның тәні мен ақыл-
есінің жетілмегендігіне байланысты арнайы қорғау мен қамқорлықты қажет
етеді деп көрсетілген . Дүниежүзінің барлық елдерінде аса ауыр
жағдайларда өмір сүріп жатқан балалар бар екенін және мұндай балалар ерекше
көңіл бөлуді қажет ететіндігің мойындау керек . Баланы қорғау және оның
үйлесімді дамуы үшін әрбір халықтың дәстүрлері мен мәдени құдылықтарының
маңыздылығын тиісті түрде ескере отырып , әрбір елде , атап айтқанда ,
дамушы елдерде балалардың өмір сүру жағдайын жақсарту үшін халықаралық
ынтымақтастықтың маңыздылығын тани отырып , төмендегілер туралы келісті
:
1.Осы Конвенцияның мақсаттары үшін әрбір адам баласы 18- жасқа
толғанға дейін , егер осы балаға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.