ИПОТЕКАЛЫҚ ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН НЕСИЕЛЕНДІРУ ПРОБЛЕМАЛАРЫ ЖӘНЕ ИПОТЕКАЛЫҚ ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН ДАМЫТУ МОДЕЛЬДЕРІ

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

І ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Қазақстан Распубликасында ипотекалық институттардың

қалыптасуы . . . 4

1. 2 Қазақстан Республикасының дамыған мемлекеттердің қатарына

қосылуына ипотекалық несиелендірудің қосатын үлесі . . . 8

1. 3 Қазақстан Республикасының құрылыс жүйесін дамытуды

қаржыландырудың құқықтық және ұйымдастыру базасының жағдайы . . . 14

II ИПОТЕКАЛЫҚ ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН НЕСИЕЛЕНДІРУ ПРОБЛЕМАЛАРЫ ЖӘНЕ ИПОТЕКАЛЫҚ ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН ДАМЫТУ МОДЕЛЬДЕРІ

2. 1 Ипотекалық үй құрылысын несиелеуде қалыптасқан

проблемалары мен оны шешу жолдары . . . 18

2. 2 Шет елдердің тәжірибелері негізінде ипотекалық несиелендіру

жүйесін дамытудағы модельдерін қолдану . . . 23

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 33 ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 34

ҚОСЫМША . . . 35

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасында ипотекалық үй құрылысын несиелендірудің қалыптасуы мен болашағы тақырыбының зерттеу маңыздылығы Қазақстан экономикасын көтеру мәнімен, сондай-ақ халықтың басым бөлiгiнiң өз тұрғын үй жағдайларын жақсартуға ұмтылысын қанағаттандыру керектігімен, республикада тұрғын үй құрылысын несиелендіруді дамыту және жетілдіру қажеттілігімен түсіндіріледі.

Тұрғын үй құрылысы Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясының басым бағыттарының бiрi болып танылды және ол жалпы ұлттық сипаттағы неғұрлым маңызды мiндеттердiң бiрi болып табылады.

Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттігiн арттыру орта мерзiмдi перспективада тұрғын үй құрылысында жаңа саясатты талап етедi.

Осыған байланысты Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының негізгi бағыттары тұрғын үйдiң құнын арзандату арқылы халықтың қалың жiгi үшiн қолжетiмдi тұрғын үй құрылысының тұрақты өсу қарқынын қамтамасыз ету, тұрғын үйге несие беру мерзiмдерiн ұзарту, несие берудiң бастапқы жарнасы мен ставкаларын азайту болып табылады.

Ипотекалық несиелеудің дамуы әлеуметтік тұрақсыздық мәселесін шешуде оң ықпал тигізеді. Ипотека жұмыспен қамсыздандыруға да әсер етеді (құрылыс саласында жаңа жұмыс орындарының ашылуы) және халықтың тұрғын үй мұқтаждығын қанағаттандыруына көмектеседі.

Ипотекалық несиелеу елдің экономикалық және әлеуметтік дамуының маңызды факторы болып табылады. оның мәні экономикалық дағдарыстан шығу кезінде аса өсе бастайды. Жалпы ел өндірісінің, сәйкесінше жалпы табыстың және жалпы тұтынудың тұрақты өсуі үшін жиналған қаражаттың бөлігі инвестициялар арқылы өндірісті дамытуға жіберілу тиіс. Сонда экономикалық көрсеткіштерді өсірудің реакциясы болуы мүмкін.

Ипотека тұрғын үй мәселесін шешудің маңызды механизмі ғана емес, инвестициялық климатты жақсартудың, ақша массасын реттеудің, тұтастай әлеуметтік-экономикалық прогрестің маңызды механизмі болып табылады.

Қазіргі экономикалық жағдайда және экономикалық даму кезінде Қазақстанда ипотекалық несиелеуге көп көңіл бөлу қажет. Өйткені бұл жүйенің дамуы - Қазақстандағы нарықтық экономикалық қатынастардың дамуындағы кезекті бір қадам.

Ипотекалық несие беру - тұрғын үй саласына инвестициялар тартудың ең тиiмдi тәсілдерiнiң бiрi. Дәл осы ипотека халықтың - тұрғын үй жағдайларын жақсарту, банктердiң - тиiмдi және пайдалы жұмыс iстеу, құрылыс кешенiнiң - өндiрiстi ырғақты жұмыспен жүктеу және халыққа ипотекалық несие берудi кең қолдануға жәрдемдесетiн экономикалық өсуге ынталы мемлекеттiң мүдделерiн үйлестiруге мүмкiндiк бередi.

І ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ

АСПЕКТІЛЕРІ

Қазақстан Республикасында ипотекалық институттардың

қалыптасуы

Ипотека кепілдің бір түрі ретінде жасалған шарт тараптарының арасында пайда болған міндеттемені орындауды қамтамасыз етудің бір шарасы болып табылады.

Ипотеканың құқықтық қамтамасыз етілген анықтамасы Қазақстан Республикасының азаматтаық заңнамасында берілген. Ипотеканың ұғымын беру үшін жалпы кепілдің ұғымын білу қажет: мiндеттемеге сәйкес несие берушiнiң (кепiл ұстаушының) борышқор кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi орындамаған ретте кепiлге салынған мүлiк құнынан осы Кодексте белгiленген алып тасталатындарды қоспай, осы мүлiк тиесiлi адамның (кепiл берушiнiң) басқа несие берушiлердiң алдында артықшылықпен қанағаттандырылуға құқығы бар мiндеттеменi атқаруының осындай әдiсi кепiл деп танылады.

Кепіл нысанасы, яғни кепілге берілетін мүлік немесе мүліктік құқық кепіл алушының иелігіне өтуі мүмкін немесе меншік иесінің, яғни кепіл берушінің иелегінде қалуы мүмкін. Кепіл алушының иелігіне өтетін мүлік кепілзат деп аталады, ал меншік иесінің иелігінде қалатын мүлік ипотека деп аталады. Әрине кепіл нысанасының меншік иесінде, яғни кепіл беруішінің иелігінде мүлікті қалдыру ол үшін өте ыңғайлы, өйткені бұл мүлікті ол пайдалана алады, мысалы кепілге, яғни ипотекаға берілген пәтерде өзі жанұясымен тұра береді .

Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес ипотека - кепiлге салынған мүлiк кепiл салушының немесе үшiншi бiр жақтың иелiгiнде және пайдалануында қалатын кепiл түрi.

Кәсiпорындар, құрылыстар, үйлер, ғимараттар, көп пәтерлi үйдегi пәтерлер, көлiк құралдары, ғарыш объектiлерi, айналымдағы тауарлар және азаматтық айналымнан алынбаған басқа да мүлiк ипотека нысанасы бола алады.

Ипотека ипотекалық қарыз шарты немесе өзге де мiндеттеме бойынша кепiл ұстаушыға қарыздың негiзгi сомасының толық немесе ипотека шартында көзделген бөлiгiнде төленуiн қамтамасыз етедi.

Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотекалық қарыз шартын қамтамасыз етуге белгiленген ипотека, сол сияқты кредиторға кредиттiң пайдаланылғаны үшiн өзiне тиесiлi сыйақының (мүдденiң) де төленуiн қамтамасыз етедi.

Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотека кепiл ұстаушының талаптарын оларды қанағаттандыру сәтiндегi көлемiне қарай:

- негiзгi мiндеттеменiң орындалмауынан, мерзiмi кешiктiрiлуiнен немесе өзге де тиiсiнше орындалмауынан келтiрiлген шығындарды өтеудi;

- негiзгi мiндеттеменiң орындалмауы, орындалу мерзiмiнiң кешiктiрiлуi немесе өзге де тиiсiнше орындалмауы үшiн айып (айыппұл, өсiм) төлеудi;

- негiзгi мiндеттемеде не заң актiлерiнде көзделген бөгде адамның ақшаның заңсыз пайдаланғаны үшiн айыпақыны қоса қамтамасыз етедi.

Ипотека сонымен қатар:

- сот шығындарын және кепiлге берiлген мүлiктен айыпақы өндiрiп алуға байланысты өзге де шығыстарды өтеудi;

- ипотеканы өткiзу жөнiндегi шығыстардың өтелуiн қамтамасыз етедi.

Егер ипотека шартында ипотекамен қамтамасыз етiлген кепiл ұстаушының талаптарының жалпы нақты сомасы көрсетiлсе, борышқордың кепiл ұстаушы алдындағы осы сомадан асатын бөлiгiндегi мiндеттемелерi ипотекамен қамтамасыз етiлген болып саналмайды.

Кепiл ұстаушы ипотека шартының ережелерiне сәйкес немесе кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң сақталуын қамтамасыз ету қажеттiгiне орай, оны ұстау және күзету не осы жылжымайтын мүлiкке байланысты салықтар, алымдар немесе коммуналдық төлемдер бойынша кепiл берушiнiң берешегiн өтеу жөнiнде шығыстар тартқан жағдайларда кепiл ұстаушының мұндай қажеттi шығыстарын өтеу кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң есебiнен қамтамасыз етiледi.

Ипотека шартқа сәйкес пайда болады. Ипотека заң құжаттарының негiзiнде, егер заң құжаттарында қандай мүлiк және қандай мiндеттеменiң орындалуын қамтамасыз ету үшiн кепiлде жатқан деп танылатыны көзделсе, оларды көрсетiлген мiндеттемелердiң пайда болуы кезiнде де туындайды.

Ипотекалық несиелеу - бұл белгілі бір мүлікті немесе мүліктік құқықты несие берушіге кепілге беріп, бірақ өз иелігінде қалдыру арқылы несие алу

Көбінесе ипотекалық несиелеу Қазақстан Республикасында тұрғын үй сатып алуға беріледі. Өйткені тұрғылықты жерді кепілзатқа емес, ипотекаға берген ыңғайлы .

Ұзақ мерзімді ипотекалық несие - бұл үш жылдан астам мерзіме дайын тұрғын үйді сатып алу мақсатында сатып алынатын мүлікті міндеттемені орындауды қамтамасыз ету шарасы ретінде алу арқылы кепілге беру негізінде несие алу.

Ипотекалық несиелеудің бір ерекшелілігі - несиені пайдалану үшін берілетін сый-ақы пайызы ауыспалы болады және көптеген факторларға байланысты болады.

Бұл жағдайда негізгі факторларға келесілер жатады: жылжымайтын мүліктің бағасын өзгертуі мүмкін оны пайдалану жағдайларының өзгеруі; банктің несиелік операцияларының табыстылығына әсер ететін макроэкономикалық жағдайлардың өзгеруі; несиенің осы түрімен байланысты тәуекелді өзгертуіге әкелетін Ұлттық банктегі міндетті резервілеу нормаларының өзгеруі.

Ипотекалық несиелеудің міндетті шарттарының бірі - банкке кепілге берілетін мүлікті және несие алушының өмірін сақтандыру. Банк өз еркі бойынша осы мүлікті сақтандыруға құқығы бар.

1999 жылдың аяғында Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі ипотекалық несиелеуді енгізудің нормативтік-құқықтық базасын әзірлеуге бастамашылық білдірді. Нәтижесінде Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру және ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту концепциясын бекітті. Бұл концепция ипотекалық несиелеудің тұтас жүйесін құруды болжайды, оған банктердің және басқа да несие берушілердің ұзақ мерзімді ипотекалық несие беруі, сондай-ақ несие берушілерді несие беру үшін қажетті ұзақ мерзімді ресурстармен қамсыздандыру механизмі кіреді. 2000 ж. аяғында бұл жүйені енгізу басталды.

Қазақстан ипотекалық несиелеу жүйесінің Малайзия моделін таңдады. Оның негізінде батыс ноу-хау жатыр - нарықтың екі деңгейлі жүйесі, оның арқасында банктер бағалы қағаз нарығында ипотекаға арналған «ұзақ» бағалы қағаздарды жұмылдырады және осындай «ұзақ» және «жеңіл» (пайызы төмен) тұрғын үй несиелерін береді. Бірінші деңгей - бұл несиелердің өзі, ал екінші деңгей - арнайы ипотекалық бағалы қағаздар (облигациялар), олар арқылы банктер табыс алады. 2000 ж. аяғында Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі «Қазақ ипотекалық компаниясы» жабық акционерлік қоғамы ашты - бұл малайзиялық «Кагамас Берхард» ипотекалық компаниясы жобасы бойынша жасалды. Ол елде ипотекалық бағалы қағаздар нарығын құру үшін арнайы құрылған. Өзінің әріптестері-банктердің атынан туынды нарықта ипотекалық облигацияларды сату арқылы және сол ақшаға банктерден ипотекалық несиелер алып оларды халыққа беру арқылы халықпен жұмыс істеу үшін құрылған. Осылайша ипотекалық компания бірінші нарықта коммерциялық банктермен жұмыс істейді, ал екінші нарықта нарықта - екінші деңгейдегі банктердің стандартты ипотекалық несиелерін алып осы несие берушілер қамтамасыз еткен ипотекалық облигациялар шығару арқылы банктерді қайта қаржыландыруды жүргізетін оператордың қызметін жүзеге асырады. Ипотекалық несиелеудің екі деңгейлік жүйенің жүзеге асу механизмі әрі қарай көрсетілген .

Қазіргі таңда Қазақстанның құрылыс индустриясы экономиканың қарқынды дамып келе жатқан салаларының бірі, мысалы, 2006 ж. ол 14, 8 % өсіп, оның жалпы ішкі өнімдегі үлесі 7, 3 % болды.

Ипотекалық несиелеуге мемлекеттің қатысуы қолайлы жағдай жасайды, өйткені оның қолдауы арқылы халыққа мемлекетті бағдарлама шегінде төмен пайызды және ұзақ мерзімді несиелер беріледі. Мемлекеттің тұрғын үй мәселесін көтеруі және тұрғын үй ипотекалық несиелеуін қолдауы осы ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуының негізгі алғышарттарының бірі болып табылды. Әрине бұл алғышарттарға сонымен қатар келесі жағдайларды жатқызуға болады:

халықтың әлеуметтік жағдайының жақсаруы, бұл да бір жағынан мемлекеттің қолдауынсыз болмады, өйткені мемлекет өз тарпынан шағын және орта кәсіпкерлікті қолдап жатыр, әлеуметтік қорғалмаған халыққа көмегін көрсетіп жатыр;
халықтың кәсіпкерлік қызметі арқылы босалқы аұша қаражатының пайда болуы;
Қазақстандағы банк жүйесінің дамуы;
тұрғын үй құрылысының дамуы,
инвестициялық саясаттың дамуы және т. б. экономикалық, әлеуметтік және саяси жағдайлар.

Қазақстанда банк қаражаттарын қайтармау қауіпін төмендету, несиелеу бойынша ұсынысты көтеру және оның бағасын тұсіру мақсатында ипотекалық несиелерді сақтандыру бағдарламасы жүзеге аса бастауы осы ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуының алғышарты болып табылды. Мемлекетте «Ипотекалық несиелерді кепілдеудің қазақстандық қоры» АҚ құрылады. Ипотекалық кепілдеу банктердің халықтың төлем қабілеттілігінің төмен болуына байлынасты несиелік тәуекелін төмендетуді және тіпті болдырмауды көздейді. Ипотекалық несиелерді кепілдеу қоры осы несие тәуекелін бөліскендіктен банктер несие алушылардың көбіне бағытталған ипотекалық несие өнімінің кеңейтілген потрфелін ұсына алады.

Қордың кепілі біріншіден бірнші рет үй сатып алатын бастапқы салым үшін қаражаты жетіспейтін онша көп емес, бірақ тұрақты табысы бар жас мамандардың тұрғын үй мәселесін шешу үшін мүмкіндік береді. Талап етілетін бастапқы салымның мөлшерін азайту несие алушыларға ипотекалық несиені ертерек алуға көмектеседі, ал несиенің мерзімін ұзарту төлемдердің ай сайын төленуін жеңілдетеді.

Осы жұмысты жазу кезінде Қазақстандағы ипотекалық несиелеудің артықшылықтары мен кемшіліліктеріне және халықтың қаржы ресурстарын тарту процесіне жүргізілген салыстырмалы талдау нәтижесінде келген тұжырымым: ипотеканың банк деңгейінде емес, инвестициялық-құрылыс деңгейінде дамуы - дүние жүзінде кең таралған құбылыс. Қазақстанда жылжымайтын мүлік нарықтың толықтырылуының және тұрғын үйге деген төлем қабілеттілігінің төмендеуінің салдарынан девелоперлік компаниялар тұрғын үйді бөліп сату және ипотекалық ссуда беру нысандарына көңіл бөліп отыр.

Қазіргі кезде мемлекет екінші деңгейдегі бактерге және Қазақстан ипотекалық компаниясына кепілге берілген мүлікті бағалау жүйесін реформалауын және стандарттауын өкізіп жатыр. Бұл экономиканың жағдайында жылжымайтын мүліктің бағасының өзгеруіне байланысты болады. Кейде кіпелге берілген мүліктің құны несие сомасынан төмен болған жағдайлар да кездескен. Объект бағасының физикалық тозу немесе моральдық ескіру салдарынан төмендеуі - ипотекалық несиелеу кезіндегі банктің негзігі қауіптерінің бірі. Сондықтан ипотекалық несиелеу шартында жылжымайтын мүлікті пайдалану талаптары көрсетіледі. \

1. 2 Қазақстан Республикасының дамыған мемлекеттердің қатарына қосылуына ипотекалық несиелендірудің қосатын үлесі

Бізде тұрғын үй бағдарламасы іске асырылып жатқанына үшінші жыл. Осы уақыт ішінде біз оның артықшылығын бағалауға толығымен көз жеткіздік.

Тек 2005 жылы ғана қаржыландырудың барлық көздері бойынша бағдарламада көрсетілген 3 миллион шаршы метрдің орнына 5 миллионнан астам шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді, бұл 2004 жылғы деңгейден 1, 8 есеге көп.

Осы саладағы табыстар мен кемшіліктерді тыңғылықты зерделеп, тұрғын үй бағдарламасына түзетулер енгізу керек.

Жеке тұрғын үй құрылысын кең ауқымда дамыту үшін ынталандыру жағдайларын жасауымыз керек.

Ипотекалық несиелеу жүйесі бойынша тұрғын үй сатып алуға табысы жетпейтін азаматтар үшін тұрғын үй құрылысы жинақтары жүйесін одан әрі дамыту керек.

Елімізде тұрғын үйді жалға беру нарығын әлемдік стандарттарға сай дамытып, оны мемлекет үшін ашық, бизнес үшін тартымды ету керек», - деп Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына « Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты жолдауында көрсетілген.

Ипотекалық несиелеу елдің экономикалық және әлеуметтік дамуының маңызды факторы болып табылады, оның мәні экономикалық дағдарыстан шығу кезінде аса өсе бастайды. Жалпы ел өндірісінің, сәйкесінше жалпы табыстың және жалпы тұтынудың тұрақты өсуі үшін жиналған қаражаттың бөлігі инвестициялар арқылы өндірісті дамытуға жіберілу тиіс. Сонда экономикалық көрсеткіштерді өсірудің реакциясы болуы мүмкін.

Ипотекалық бизнестің дамуы экономиканың дамуына үлкен әсер етеді. Ипотека салынған үйлерді сатуға ықпал тигізеді, құрылыс материалдарын шығаруды, құрылыс және жол машиналар өндірісін, ағаш өңдеу және жиһаз шығару өнеркәсібін ынталандырады. Өнеркәсіптік ипотекалық несиелеу өндірісті модернизациялауға әкеледі, бұл өз кезегінде өнімнің сапасын және бәсекелестік қабілтеттігін көтеруге әкеліп - осының барлығы елдің экономикалық потенциалын арттыруға әкеледі.

Қазақстанның қайта енгізілген тұрғын үй қорының үлесі жалпы көлемнің 74-76 % құрады. Тұрғын үй құрылысын қаржыландырудың негізгі қатысушылары қазіргі кезде жеке құрылысшылар болып табылады.

Соңғы 3-5 жылдарда бай халық үшін ипотекалық несилеудің американдық моделі, ал жағдайы төмен халық үшін неміс моделі жүзеге асып жатыр.

Сарапшылардың 87 % элиталық тұрғын үй нарығының толық болуын көрсетіп отыр, бұл үйлерге сұраныстың төмен болуы құрылыс материалдарының бағасының, өзіндік құнының жоғары болуымен түсіндіріледі.

Оның дәлелі - халықтың өз қаражатын тұрғын үй құрылысына инвестиция ретінде салуның сәл ғана төмендеуі болып табылады.

Халықтың қатысуын төмендететін факторлардың бірі тұрғын үйді сатып алу мен күрделі жөндеу жүргізумен байланысты шығындарды өтеуге бағытталған тұтынушылықтың шекті деңгейі. Жоғарыда айтылғандай құрылыс индустриясының негізгі тұтынушылары мен генераторлары Астана және Алматы қалалары болып отыр, өйткені республикадағы тұрғын үй құрылысы біргелкі өткізіліп жатқан жоқ, үлкен үлес Алматы, Астана қалаларында, Атырау, Алматы, Оңтүстік-Қазақстан облыстарында.

Қазақстанда тұрғын үй құрылысын қаржыландырудың негізгі түрлері тұрғын үй жинақтарының жүйесі және ұзақ мерзімді ипотекалық несиелеу жүйесі болып табылады.

Тұрғын үй құрылысы көлемінің төмендеуі сияқты теріс тенденциямен қатар жаңадан құрылған тұрғын үй аудандарының өсуі сияқты оң тенденция байқалады. Бұл тенденция табыстың дифференциациясының тұрғын үй ұсыныстарына және тұтастай ипотекалық несиелеу нарығына ықпал етеді.

Жылжымайтын мүлік нарығына жүргізілген талдау бойынша Қазақстан халқының тұрғын үй сатып алу мақсаты көбенесе инвестициялық түрде екенін білдік: сатып алушылардың 38 пайызы өзінің қаражаттарын тұрғын үйге табыс алу үшін салады екен.

Қазақстанда қазіргі кезде ипотекалық банк мәртебесіне ие «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақтаушы банкі» акционерлік қоғамы мамандандырылған қаржы мекемесі жұмыс істеп жатыр.

2001 ж. шілде айында «Қазақ ипотекалық компаниясы» жабық акционерлік қоғамы, «Астана-Финанс» жабық акционерлік қоғамы халықтың туынды нарықта тұрғын үй сатып алу үшін ипотекалық несиелеу бойынша пилот жобасын жүзеге асыруға кірісті. Жобаның қатысушыларының басты міндеті - тұрғын үй нарығында халыққа қолайлы жағдайлар жасау. Бұл жоба Алматы және астана қалаларында жүзеге асты. Осы жоба шегінде аталған қалалардың тұрғындарына 3 жылдан 10 жылға дейінгі теңгемен ұзақ мерзімді ипотекалық несие берілді. Несиенің ең төменгі мөлшері 3 мың АҚШ доллар, ең жоғарғысы 30 мың АҚШ доллар болды. Жоба 8 ай ішінде (2001 шілдесінен 2002 ж. сәуіріне дейін) жұмыс істеді. Жобаны іске асыру кезінде «Қазақ ипотекалық компаниясы» жабық акционерлік қоғамы ипотекалық тұрғын үй несиелері бойынша 300 млн. Теңге сомасында 230 талап ету құқықтарын сатып алды. Несиенің орташа мөлшері 1 млн. Теңге болды (7 мың АҚШ доллары) . Орта табысы 200-300 $ жанұялардың несие алушылар арасындағы үлесі 85 пайыз болды [34; 230] .

Арнайы ипотекалық несиелеумен айналысу үшін құрылған «Астана-Финанс» акционерлік қоғамы өзінің жемісті жұмыстарын көрсетіп жатыр, мысалы Көкшетау қаласында Горький көшесінде 2005 ж. 108-пәтерлі 9-қабатты үйдің пәтерлерін сатып алу кезінде Көкшетау қаласының тұрғындарына ипотекалық несие берді, оның сыйақы мөлшері 13, 5 пайыз болды, мерзімі - 20 жыл.

Ипотекалық несиелеуді дамыту мақсатында Астана қаласы Мәслихатының 2001 ж. 25 желтоқсанында № 123/26-ІІ шешімімен «Астана қаласында ипотекалық несиелеуді және тұрғын үй құрылысын дамыту Бағдарламасы» бекітілді [34; 230] .

Мысал үшін, 2005 ж. Астана қаласында 530 мың шаршы метр тұрғын үй ауданы енгізілді. Оның 30 пайызы ипотекалық несиелеу бағдарламасы бойынша сатылды.

Халықтың теңгемен берілетін валюталық эквиваленті көрсетілмейтін ұзақ мерзімге берілетін ипотекалық несиелеу деген мұқтаждығы пайда болды. Бірақ теңгемен несиелеудің банк үшін қауіп тудыратын мәселелері болды.

Қазақстандық ипотекалық компания несие алушыларды қауіпсіздендіретін схемаларды іздестіру бойынша үлкен жұмыс жүргізді. Мысалы, сыйақы ставкаларын шектеудің - «сар» (кэп) шетел тәжірибесін практикаға енгізді.

Ипотекалық несиелеу бойынша ставкалар икемді болғандықтан оларды қайта қараудың базалық индексін анықтау көкейкесті мәселе болды. Ол инфляция индексінің жылдық көрсеткіші ретінде анықталды. Бұл инвесторлардың ойынша, қолайлы жол .

Қазақстандық ипотекалық компанияның қызметі басталған кезде заңнама базасы құрылғанмен, бағдарламаны жүзеге асыру кезінде келесі мәселелер туындады:

жылжымайтын мүлікті мемлекеттік тіркеудің заңмен белгілеген тәртібінің жетілдірілмеуі (мысалы, тіркеу үшін төленетін төлемнің негізсіз жоғары болуы) халық үшін несиенің қымбат болуына әкеледі;
тұрғын үйді несиеге алатын азаматтар үшін салық жеңілдіктерінің болмауы;
заңды тұлғаның банкроттығы кезінде кепілге берілген мүлікті конкурстық массаға енгізу.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.