Turist tur ЖШС-і жалпы сипаттамасы және қызмет бағыттары

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 88 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Кіріспе: 1

3: Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігінің теориялық аспектілері

Кіріспе: 1. 1

3: Бәсекеге қабілеттілік оның ұғымы, мәні және факторлары

Кіріспе: 1. 2

3: Туристік қызметтін бәсекеге қабілеттілігін бағалау бағыттары

Кіріспе: 1. 3

3: Туристік қызмет көрсету ерекшеліктері мен атқаратын міндеттері

Кіріспе: 2

3: «Turist tur» ЖШС-і қызметін және өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін зерттеу

Кіріспе: 2. 1

3: «Turist tur» ЖШС-і жалпы сипаттамасы және қызмет бағыттары

Кіріспе: 2. 2

3: «Turist tur» ЖШС-і қызметінің тиімділігін талдау

Кіріспе: 3

3: Туристік қызметтін бәсекеге қаблеттілігің жоғарлату жолдары

Кіріспе: 3. 1

3: «Turist tur» ЖШС-і қызметінің бәсекеге қабілеттілігін маркетингтік зерттеу

Кіріспе: 3. 2

3: «Turist tur» ЖШС-і қызметің жетілдіру

Кіріспе: Қорытынды

3: 75

Кіріспе: Қолданылған әдебиеттер тізімі

3: 78

Кіріспе

Диплом жұмысының өзектілігі. Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «Нұрлы жол - болашаққа бастар жол» Қазақстан халқына Жолдауында қойылған міндеттерге байланысты қазіргі уақытта туризмді дамытуға ерекше маңыз беріледі. Индустриялық инфрақұрылымдарды дамыту. Инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыру құрылыс материалдарына, көліктік-коммуникациялық, энергетикалық және тұрғын үй-коммуналдық салалар үшін өнімдер мен қызмет көрсетулерге үлкен сұраныс тудырады. Осыған байланысты, біріншіден, жұмыс істеп тұрған арнайы экономикалық аймақтарда инфрақұрылымдар қалыптастыру жұмыстарын аяқтау керек. Үкіметке және әкімдерге оларды нақты жобалармен толықтыру бойынша жедел шаралар алу қажет. Туризм үшін инфрақұрылым - жеке бағыт. Оның басты басымдығы жұмыс орындары санын көптеп құру мүмкіндігі болып табылады. Мұнда бір жұмыс орнын құру өнеркәсіпке қарағанда 10 есе арзанға түседі. [1] .

Туристік фирма қызметінің бәсекеге қабілеттілігі - бұл оның жетілдіруінің экономикалық және коммерциялық жағдайы сияқты эстетикалық, техникалық, сапалық мінездеме бойынша тұтынушылардың нақты талаптарына қызмет көрсетудің нарықтық жағдайға сәйкес келетіндігін көрсететін көпфункционалды сипаттағы экономикалық категория. Оны қызмет көрсетудің кешенді тұтынушылық және құнық сипаттағы нарықтағы анықтаушы жетістік деп көрсетуге болады. Кез келген қызметтің бәсекеге қабілеттілігі оның аналогымен салыстыру нәтижесінде анықтауға болады. Нақты қоғамдық қажеттілікті қанағаттандыу дәрежесі бойынша бәсекелес қызметтен берілген қызметтің айымашылығын көрсете отырып, ол қатысты көрсеткіш болып табылады. Сонымен қатар, дүние жүзілік экономикалық дағдарыстың салқынын азайту үшін туризм бірқатар экономикалық және мәдени параметрлерге оң әсерін тигізеді. Бұл шағын және орта кәсіпкерлік саласында көптеген жұмыс орнын құру, ұлттық мәдени дәстүрлерді дамыту және елдің жағымды саяси имиджін құру және т. б. Туризм - экономиканы тез арада жандандыратын құрал. Қазiргi кезде Қазақстанның мемлекет басшылары туристiк нарықта көптеген миллиардтық айналымы бар алып механизмдi көрiп отыр. Туризм әлемдiк экономикада басты рөлдiң бiрiн атқарады. Дүниежүзiлiк Туристiк Ұйымның (ДТҰ) деректерi бойынша ол әлемдегi жалпы ұлттық өнiмнiң оннан бiр бөлiгiн, халықаралық инвестицияның 11 пайыздан астамын, әлемдiк өндiрiстiң әрбiр 9-шы жұмыс орнын қамтамасыз етедi. Туризмнiң қазiргi индустриясы табысы жоғары және серпiндi дамып келе жатқан қызмет көрсетулердiң халықаралық сауда сегменттерiнiң бiрi болып табылады. 1999 жылы халықаралық туризмнiң үлесi экспортқа шығарылатын дүние жүзiлiк табыстың 8 пайызын, қызмет көрсету секторы экспорттың 37 пайызын құрады. Туризмнен түскен табыс мұнай, мұнай өнiмдерi және автомобиль экспортының табысынан кейiн тұрақты үшiншi орында келедi. Бұл жағдайда шикiзатты сату елiмiзiдiң ресурстық байлығын азайтады, ал туристiк индустрия сол ресурстармен жұмыс iстей бередi. Осыған қарап, туризмдi дамыту шикiзатты сатуға қарағанда пайдалы ма деген сұрақ туындайды. Оның жауабы белгiлi: шикiзатты сату - экономикалық тығырыққа алып келедi, ал туризмдi дамыту - ұзақмерзiмдi, экономикалық пайдалы перспектива. Біріккен Ұлттардың Дүниежүзілік Туристік Ұйымының (БҰДТҰ) болашаққа арналған болжамдарына сүйенсек әлемдегi саяхат жасайтын адамдар саны 1999 жылы 613 млн. -нан 2020 жылы 1, 6 млрд-қа дейiн өседi. Әлемдiк туризмнен түсетiн пайда 1999 жылы 443 млрд. -тан 2020 жылы 2 трлн-ға дейiн өспек.

Туризм, экономиканың басқа секторларына қарағанда, мультипликаторлық әсермен жақсы қамтылған. Ол экономиканың 32 саласына тура немесе жанама әсер етедi (бұл турфирмалар, көлiктiң барлық түрлерi, орналастыру орындары, тамақтану жүйесi, демалыс орындары, санаторилер, ұлттық шеберлiк және т. б. )

Әлемдiк туристiк индустрияның дамуы жаңа туристiк-рекреациялық ресурстардың пайда болуына алып келедi, ал бұл Қазақстанға дүниежүзiлiк туристiк нарықта өз орнын табуға мүмкiндiк бередi. Осыған байланысты Қазақстан Республикасы Үкiметiмен туризм индустриясын дамытудың ұзақмерзiмдi жоспары жасалынған.

Туризм - экономиканың дамуының ұтылмайтын әдiсi: шикiзат сатуға қарағанда туризмнен елiмiздiң жер қоймасы азаймады, елге валюта ағымы көбейедi, жаңа жұмыс орындары пайда болады. ДТҰ мәлiметтерi бойынша туризм саласындағы айналым қазiргi уақытта шамамен 440 млрд. АҚШ долларын құрайды, ал Тайланд, Испания немесе Греция сияқты елдерде туризм экономиканың негiзгi бөлігі болып табылады.

Туризмнің тиімді дамуы маркетинг жүйесін ендіру арқылы ғана мүмкін. Соңғы жылдары Қазақстанда туристік қызметте маркетинг элементтерін қолдану кең өріс алуда. Алайда, туристік маркетингті ендіру жүйелілік және мақсаттылық сипатқа ие болмай, туристік фирма басшысының эпизодты инициативасы ғана болып табылады.

Сондықтан туристік қызметтің экономикалық тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін жоғарлату үшін, туризмде маркетингтің бүтіндей концепциясын қолдану қажеттілігі туындап тұр. Туристік фирмалар бәсекелестік артықшылықтарға ғана жету мақсатын көздеп қоймай, сонымен қатар қызметінің әрбір кезеңінде маркетингтік орта өзгерістеріне бейімделуге және нарықта жетістіктерге жетуге мүмкіндік беретін тұрақты бәсекелестік артықшылықтарды қамтамасыз ету мақсаттарын көздейді. Туризмде бәсекелестік артықшылыққа жету оңай емес, бірақ бірнеше артықшылықтарды иемденіп, белгілі бір уақыт мерзімінде нарықтың үлесін алу мүмкіндігі бар. Бәсекеге қабілеттігін жоғарлату Қазақстанның туристік фирмаларының даму стратегиясына айналуы керек, сонда ғана туристік фирмалар нарықта қызмет етіп қана қоймай, өз қызметтерін кеңейтуге, нарықтағы үлесін арттыруға мүмкіндік алады.

Қазіргі таңда бұл сұрақ өте өзекті болып табылады, Сондықтан берілген дипломдық жұмыстың тақырыбы ретінде таңдалынып алынған. Туристік маркетингтің өзіндік ерекшеліктері бар. Бұл ерекшеліктер туристік сала спецификасымен және бұл саланың аз зерттелгендігімен сипатталады. Қазақстанда туризмнің әр түрінің дамуына қолайлы табиғи - рекреациондық ресурстар мен қалыптасқан тарихи жағдайлар баршылық. Туристік маркетингті қолдану туризмнің алдыңғы қатарлы салалардың біріне айналуына және Қазақстан экономикасының катализаторы болуына өз септігін тигізеді.

Диплом жұмысының мақсаты - туристік қызмет көрсету саласында шағын кәсіпкерліктің қызмет етуінің теориялық және әдістемелік негіздерін зерттеу мен талдау нәтижесінде тәжірибелік бағыттарын анықтап, ғылыми негізделген ұсыныстар жасау болып табылады.

Диплом жұмысының міндеттері:

- Қазақстан Республикасының туристік қызмет көрсету саласында шағын кәсіпкерліктің қызмет етуінің теориялық аспектілерін жүйелеу және әдістемелік тәсілдерін нақтылау;

- туризм саласының қазіргі жайы негізінде оның қалыптасу үдерісін айқындау;

- туристік фирмалардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың басыңқы стратегиясын жасақтау және туристік қызмет саласындағы кәсіпкерліктің даму бағыттарын негіздеу;

Дипломдық жұмыстың нысаны: «Turist tur» ЖШС-і мысалында стратегиялық басқару құрылымы және негізгі қызметтеріне сипаттамалар келтірілген.

Диплом жұмысының зерттеу пәні Туристік қызмет көрсету саласында шағын кәсіпкерліктің қызмет етуі барысында пайда болатын экономикалық қатынастардың жиынтығы, Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агенттігі мен Өскемен қаласы Статистика жөніндегі басқармасының материалдары, ««Turist tur» ЖШС-інің жайлы материалдар мен мәліметтер зерттеу жұмысының негізгі ақпараттық базасын құрады.

Диплом жұмысының зерттеу әдісі Дипломдық жұмысты зерттеу барысында жүйелілік және логикалық, экономика-статистикалық, салыстырмалы талдау, сараптама әдістері қолданылды.

Диплом жұмысының теориялық және методикалық мәні. Жалпы зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі ретінде заң актілері, ҚР Президентінің Жарлықтары мен ҚР Үкіметінің Қаулылары, отандық және шетелдік ғалым-экономистердің ғылыми жұмыстары алынды, соның ішінде: Алтынбаев Б. А., Смыкова М. Р., Айгистова О. В., Забаев Ю. В., Сеселкин А. И. , Борисова Ю. Н. , Браймер Р. А. , Балабанов И. Т., Балабанов А. И.,

Гуляев В. Г., Гузакова Е. П., Честникова В. В., Чудновский А. Д., Дуйсен Г. М.,

Дурович А. П., Кабушкин Н. И., Дурович А. П. және т. б.

Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы . Дипломдық жұмысты зерттеу барысында ғылыми жаңалық ретінде мынадай нәтижелер алынды:

- шағын кәсіпкерліктің туризм саласындағы теориялық түсінігі мен мәні нақтыланып негізгі қағидалары анықталды;

- ҚР-ның туристік саласының қазіргі жағдайы мен осы саладағы шағын кәсіпкерлікті талдау нәтижесінде туристік бизнестің даму бағыттары айқындалды;

- туризмнің тиімділігіне тәуекел жағдайында әсер етуші факторларларды есепке алу нәтижесінде туристік қызмет саласында шағын кәсіпкерлікті дамыту жолдары негізделді;

- Қазақстан Республикасындағы туристік кластердің даму үлгісі және туристік фирмалардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың стратегиялық баламалары ұсынылды.

Диплом жұмысының практикалық мәні. Дипломдық жұмысының нәтижелері мен ұсыныстары, әдістемелік нұсқаулары келесі бағыттарда қолданылуы мүмкін: туризм саласында шағын кәсіпкерліктің қызмет етуінің қазіргі жай күйі мен дамуын талдауда; туристік қызмет көрсету саласында шағын кәсіпкерліктің қызмет ету мәселелері мен болжауды жасақтауда; зерттеу жүргізу нәтижесінде алынған тұжырымдар мен нұсқаулар ШҚО-ның кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасында тәжірибелік есептеулер арқылы жасалған әдістеме тексерілді және тәжірибе жүзінде қолданылды.

Диплом жұмысының құрылымы.

Зерттеу кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Туристік қызметтің бәсекеге қабілеттілігінің теориялық аспектілері

1. 1 Бәсекеге қабілеттілік оның ұғымы, мәні және факторлары

Экономиканың негізгі бөлімінің деңгейінде бәсекелік артықшылыққа ие болу мәселесі - осы уақытқа дейін түпкілікті ашмай келеді. Тауарлар мен қызметтің отандық нарықта бәсекелік артықшылықты қамтамасыз ету технологиясын оқып білуін қажет ететін өте күшті бәсеке қалыптасты.

Бәсеке артықшылығы бәсеке мен бәсекеге қабілеттілік ұғымымен тығыз байланысты. Бәсеке - өндірістің шығынын төмендету мен тауарлар мен қызметтер сапасын көтеруін қамтамасыз ететін бәсекелік нарықтық ортада негізгі қозғаушы күш болып табылатын іргелі экономкалық категория.

А. Смит айтқан бәсеке - өте пайдалы сату мен сатып алу нарығында жеке сатушы мен сатып алушы бәсекелесу кезінде мінез-құлықтық категория. И. Шумпетер бәсекені экономикалық өсу көзқарасы бойынша, яғни ескі мен жаңаның арасындағы бақталастықты - жаңа тауарлар, жаңа технологиялар, жаңа ұйымдық түрлерін анықтайды.

«Бәсеке артықшылығы» және «бәсекеге қабілеттілік» ұғымы теорияда да, тәжірибеде де ұқсас болып келеді. Олардың арасындағы негізгі айырмашылық бәсеке - бұл бәсекелік артықшылықтың бар екенін шындайтын нәтиже.

Экономикалық әдебиетте фирмалардың бәсекелік артықшылыққа қол жеткізу және талдауға қатысты көзқарас өте көп. Берілген мәселе бойынша аса маңызды зерттеу бизнес пен құқықтық Гарвардық мектебінің профессоры М. Портердің болып келеді. Мынадай факторларды, яғни жұмыс күшінің, ресурстардың, үкіметтің протекционистік саясаты, фирмаларды басқару тәжірибесінің бар болуын қарастыра отырып, ол мынадай қорытындыға келеді, яғни жеке алған бірде -біреуі нарықта фирманың сәтсіздікке немесе жетістігін толығымен нақты анықтауға мүмкіндік бермейді, және ол бәсекеге қабілеттіліктің өнімді және тиімді қолдану табылады.

Бәсекеге қабілетті фирмалар өз қатарына ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін көтереді. Дамыған мемлекеттердің бәсекеге қабілетті салаларын талдай отырып, мынаны ескеру қажет. Германияда - автомобильді және көптеген құрал-жабдықтарды өндіру дамыған, Швейцарияда - сауда, фармацевті өнеркәсіп, АҚШ-та - киномотография, бағдарламалық қамтамасыз ету, персоналды компьютерлерді өндіру бойынша көсбасшы, Жапония - фото және көшірмелі аппаратура роботтар, тұрмыстық электроника бойынша.

«Қазақстан - 2050» стратегиясына мемлекеттің негізгі артықшылғы ретінде табиғи және адамдық ресурстар белгіленеді. Қазақстанда ғылыми және шығармашылық потенциалдық жоғары деңгеймен оқыған халық өмір сүреді. Қазіргі уақытта ұлттық экономиканы бәсеке қабілеттілікке төменгі реттік факторлар, яғни табиғи ресурстар мен арзан жұмысшы күшінің есебінен қол жеткізіп отыр. Әлемдік тәжірибеде бұл факторлардың есебінен жасалған бәсекелік артықшылық тез жоғалтатынын көрсетеді.

Жоғары реттіктің артықшылықтары жаңа технологияларға, қазіргі уақыттық инфрақұрылымға, бірегей тауалар мен қызметтерге, фирманың репутациясына, маркетингтік ноу-хау-ға негізделінеді және ұзақ уақыттық пен тұрақты бәсекелік қалыпқа ие болуға мүмкіндік береді. Олардың қолдауы мен дамытуы ресурсты үнемдейді және олардың әрдайым қаржыландыруы - отандық кәсіпорындар үшін ауыр мәселе болып табылады.

Егер кәсіпорынның үлкен ресурстары бола отырып тәуекелге барғысы келмесе, тауарды әзірлеу стратегиясын қолданады. Ал ресурстар жеткілікті болмаса, нарықты дамыту стратегиясын таңдауға болады. Компания өзінің қоржынында жоқ бизнесті дамытып, өсіруге болады деп есептесе, соған жетуге ресурстары мен мүмкіндіктері жеткілікті болса, диверсификация стратегиясын қолданудың мәні бар.

Диверсификация есебінен өсу мүмкіндіктерінің негізгі үш түрі белгілі. Біріншіден, компания бар өндірістік желілердің технологиялық және стратегиялық ресурстарына сәйкес келетін жаңа өнімді шығару туралы шешім қабылдай алады. Бұл стратегия шоғырланған диверсификация деп аталады. Мысалы, қолданатын технологиясы компьютерлік дискеттерді дайындауға мүмкіндік беретін болғандықтан, компания дискеттер шығаруды ұйғарады. Екіншіден, жаңа өнім өндіру компанияның өндірістік желісіне технологиялық жағынан сәйкес келмейтін болса да, ол жаңа өнім өндіру туралы шешім қабылдауы мүмкін. Бұл - көлденең диверсификация деп аталады. Мысалы, компания шығарылуы басқа технологиялық үрдістерге негізделген компьютерлік столдарды өндіре алады. Үшіншіден, компания өзінде бар технологияға да, өндіретін өніміне де сәйкес келмейтін жаңа қызмет өрістеріне тоқтауы мүмкін. Бұл - конгломератты диверсификация. Бәлкім, компания туристік бизнеспен айналысар.

Интеграциялық өсу. Оның үш түрі бар:

1) Кері интеграция, компания өз жабдықтаушыларына ие болады, осының негізінде зор табыс табады.

2) Прогрессивті интеграция, компания өзінің көтерме және бөлшек саудагерлерін сатып алады.

3) Көлденең интеграция - өз бәсекелестерін жаулап алуы.

Басқа да бәсекелік артықшылықтар беретін соңғы уақытта қолданылып жүрген стратегиялар:

1) Мәжбүрлі қысқарту. Кейде ірі компаниялар өз ресурстарының барлық іс-әрекетін тиімді қорғауға жеткіліксіз екенін түсінеді. Мұндай жағдайдан шығудың ең жақсы жолы - жоспарлы қысқарту (немесе стратегиялық шегіну) : әлсіз позициялардағы ресурстарды болашағы бар бағыттарға шоғырландыру.

2) Нарық үлесін кеңейту. Осы мақсатты нарықтағы үлесін көбейтуге ұмтылатын көшбасшылар (нарықтағы үлесі 40%) қолданады. Олар пайдасын жоғарылату мақсатында өздеріне тиесілі нарық үлесін кеңейтуге ұмтылып отырады.

3) Басқа бәсекелік стратегиялар. Сала рейтингінде екінші, үшінші орынды алатын компанияларды (Colgete, Ford, Avis, PepsiCo) бірқатары ірі өндірушілер болса да көбінесе вице-чемпиондар деп айтады. Бұл топтың өкілдері еі жолдың бірін таңдауы мүмкін: нарықтағы өз үлесін кеңейту үшін көшбасшы мен басқа да бәсекелестерге шабуыл жасау (нарықта көшбасшылыққа ұмтылушылар) немесе алға ұмтылмай көшке ілесу.

Көшбасшылыққа ұмтылушылар (нарықтағы үлесі 30%) . Нарықта көшбасшылыққа ұмтылушы компаниялардың көшбасшының тепе-теңдігін бұзып, тіпті кейде олардан алға шыққандығына көптеген мысалдар бар. Toyota компаниясы қазіргі уақытта General Motors компаниясына қарағанда көп автомобиль шығарады.

Нарық көшбасшысына шабуыл жасау - тәуекелі жоғары, бірақ неғұрлым тиімді стратегия, әсіресе қазіргі уақытта беделі жоғары компания өз міндеттеріне немқұрайлы қарайтын болса. Осыған баламалы стратегия - мүлдем жаңа тауар шығару арқылы көшбасшының нарық сегментін жаулап алу.

Мөлшері бойынша ұқсас бәсекелес компанияларға шабуыл жасау. Бұл стратегия тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыра алмай отырған, қаржылық жағдайы күрделі компанияларға қатысты қолданылады. [14]

Шабуыл жасаудың жалпы стратегиясын таңдау. Егер компанияның мақсаты нақты және өз қарсыласын жақсы біліп тұрса, онда ол бес шабуыл жасау стратегияларының бірін таңдай алады.

1) Фронталдық шабуыл. Бұл стратегия бір мезгілде бәсекелес компанияның тауарына, оның жарнамасына, бағасына және өткізу жүйесіне шабуыл жасауды білдіреді.

2) Флангілік шабуыл. Бәсекелестің әлсіз тұстары - шабуыл жасаудың ең жақсы объектісі деген қағиданы ұстанатын стратегия. Бұл стратегия географиялық және сегменттік екі бағыт бойынша жүргізілуі мүмкін. Географиялық шабуыл бәсекелес компанияның белсенділігі төмен аймақтарды жаулау болып табылады. Ал сегменттік шабуыл бәсекелестің нарық сегментіндегі қанағаттанбаған қажеттіліктерді қанағаттандыруға ұмтылу.

3) Қоршау. Қоршау тактикасы - бәсекелестердің территориясын «күрт шабуыл» жасау арқылы жаулап алу. Ол бірден бірнеше бағытта жаппай шабуыл жүргізу дегенді білдіреді.

4) Айналып өту. Бұл шабуыл жасаудың аса қауіпті тәсілдерінің бірі. Оның мақсаты қарсыласты айналып өтіп, неғұрлым қол жететін нарықтарға шабуыл жасау, ол компанияның ресурстық базасын кеңейтуге мүмкіндік береді.

5) Партизандық соғыс. Бұл стратегияның мақсаты - аз-аздан жиі шабуылдар жасау арқылы қарсыласты әлсіретіп, соңында оның басты бекінісін жаулап алу болып табылады.

Көшке ілесуші компаниялардың (нарықтағы үлесі 20%) стратегиясы. Осыдан ондаған жылдар бұрын Теодор Левитт «Инновациялық имитация» мақаласында тауар имитация стратегиясы инновациялық тауар стратегиясынан да тиімді болуы мүмкін деп тұжырым жасаған. Жаңашыл компания жаңа өнім жасап шығаруға, оны таратуға және нарықты ақпараттандыруға көп шығын жұмсайды. Сол арқылы ол нарықта көшбасшылыққа ие болады. Көптеген компаниялар көшбасшымен жарысқаннан гөрі оның соңына ілесуді қалайды. «Саналы түрде қатар жүру» моделі капитал сиымдылығы жоғары біртектес өнім өндіретін салаларда кең тараған. Мұндай салаларда өнімді және оның беделін дифференциациялау мүмкіндігі төмен. Ілесуші компаниялардың негізгі төрт стратегиясы бар [15] .

- Қарақшы. Көшбасшының тауарын және орамасын көшіріп алып, оны көлеңкелі нарықта немесе күмәнді делдалдарға өткізеді.

- Ұқсастар. Орамасына аздаған өзгерістер енгізе отырып, көшбасшы өнімін көшіреді.

- Еліктеуші. Көшбасшы өнімінің кейбір элементтерін көшіреді, бірақ орамада, жарнамада, бағада өз ерекшеліктертерін сақтайды.

- Бейімделуші. Әдетте өнім түрін өзгертіп немесе көшбасшының өнімін жақсартып шығарады. Көшбасшы компаниямен қақтығыспас үшін өнімін басқа нарықтарға шығарады.

Нарықтың тауашасында өмір сүрушілер (нарықтағы үлесі 10%) . Шағын компаниялар ірі компаниялармен бәсекелесуден қашып, көшбасшылар үшін қызығушылық туғызбайтын нарықта немесе оның тауашасында әрекет етеді.

Қазір бәсекелік артықшылықтың негізгі бастауы болып білім табылады. Егер де ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттіліктің келешек потенциалын білім мен ғылымның ролін мемлекетпен дұрыс емес бағалаумен үзілсе, онда кәсіпорын деңгейінде өнімнің бәсекеге қабілеттілігін төмендетеді.

Қазақстан экономиксында бәсекелік мүмкіндіктерді жоғарылату экспорттық салалардың салыстырмалы артықшылықтардың негізінде шешіледі.

Зерттеліп отырған тақырыпқа байланысты ғылыми ыңғайға берілген мәселелер бойынша ғалымдардың талдауы мен қорытындылары ықпал етеді. Сонымен қатар М. Портермен бірге бұл мәселеге үлес қосқан Ф. Котлер, Ж. Ж. Ламбен, П. Диксон, тағы ресей ғалымдары- Р. Багиев, Р. Фатхутдинова, Г. Азоев және т. б. еңбектері. Сонымен, М. Портер фирманың бәсекелік артықшылығы бәсекелестер мен олардың дифференцациясының тауарларымен салыстырғанда өте төмен бағамен бейнеленеді деп санайды. Соңғысы, яғни диффренцациясы бәсекелестердің шығындарымен тең кезде болжалмалы жоғары бағаны бекітумен ерекше тұтынушылық қасиетпен көп құнды жаңа тауарларды шығаруды бейнелейді.

Ф. Котлер бойынша бәсекелестік артықшылық аса төмен баға бойынша аса жоғары сапалы тұтынушыларға қызмет көрсетумен немесе жоғары бағаны ақтайтын көп пайда алып келу есебінен қол жеткізуге болады.

Берілген ақпараттар бойынша өз уақытында және дұрыс шешім қабылдай алу бәсекелестер алдында сөзсіз артықшылыққа ие болу. Бұл жағдайда - П. Диксон профессордың бәсекелестік ұтымдылық теориясының негізі, яғни бұл да фирманың бәсекелік артықшылығын арттыруға бағытталған. Біздің ойымызша, фирмалар ішінде бәсекелік артықшылыққа ие болу үшін отандық нарықтағы өспелі бәсекелес жағдайында маркетинг қызметіндегі тораптық тапсырма болу керек. Бірақ та, тәжірибе бұл мәселенің теориялық негізін оқып білуге бағытталмайды. Өзінің мақсатына жету үшін бәсекелік артықшылықтың бастамасын талдау мен табу керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.