Алтай экспедициялары ЖШС-нің қаржылық қызметін экономикалық талдау

Мазмұны

Кіріспе

Диплом жұмысының өзектілігі. Шипажай - курорттық емделу табиғи емдік ресурстарды және физиотерапиялық-медикоментоздық қағидаларды қолдану арқылы жүзеге асырылған дегенмен мұнда емдік ресурстар негізгі рөлді атқарады. Табиғи емдік ресурстардың құрамына кіретіндер: ландшафттар биоклиматтар гидроминералды ресурстар (минералды сулар және емдік батпақтар) .

Емдік сауықтыру орындары халықтың ұлттық игілігі болып табылады. Олар халықтың демалуы мен емделуіне арналған және де қатаң түрде қорғауға алынған табиғи обьектілері мен өзіндік ерекшеліктері бар аймақ болып келеді. Көптеген табиғи факторлардың шипалы қасиеті ерте заманнан белгілі; су емшілік жорамалдарымен құрастырылған және де олар балнеологиялық курорттардың минералды суларының прототиптері тектес болып келген. Ол судың емдік қасиеті туралы құлақ қағыстар көптеген аурушаң адамдарды өздеріне назар аудару мақсатында шет аймақтарға тез қарқын мен таралуда «Ғажайып» бұлақтар мен басқа да емдік факторлары емдік құпиялардың негізі бола тұрып кей бір жағдайларда діни мәдениеттің қағидасы ретінде саналып келді.

Қазақстан Республикасының кең байтақ территориясында ерекше физико-географиялық және геологиялық жағдайлары бар емдік туризмдегі әр түрлі факторлар кең таралған. Емдік туризмді дамытуға Қазақстанның мүмкіншілігі зор. Оның негізгі ғажайып табиғи жағдайларын көптеген емдік батпақтар мен минералды бұлақтар кұрайды.

Қазақстан Республикасындағы емдік туризмнің даму қарқыны шикізат базасы мен дағдыланған.

Емдік туризмнің халықаралық стандарттар деңгейінде аймақтағы қарқынды даму жағдайларын қарастыру дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдауға себепші болды. Қазақстан Республикасының аймақтарында санаторлы-курорттық шаруашылығын емдік туризмнің хал ахуалын зерттеу обьектілері ретінде талқыға салуға мұрша берді.

Жұмыстың өзектілігі: Туризм индустриясының құрылымдық құрамында танымдық және спорттық туризмнен басқа емдік-сауықтыру туризмінің өзіндік ерекшеліктері бар. Туризм саласының мамандары туризм классификациясын әр түрлі топтарға бөліп жүр.

Диплом жұмысының мақсаты : шипажай-курорттық туризмінің Қазақстан Республикасындағы әлуетін зерттей отырып, оны дамыту бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Диплом жұмысының міндеттері: Жоғарыдағы мақсатқа байланысты келесі міндеттер қойылды:

1. Емдік туризмнің даму тарихын анықтай отырып, теориялық саласын қарастру.
2. Курорт, шипажай шаруашылығы саласының менеджмент пен маркетинг мәселелерін қарастырып, талдау жасау
3. Қазақстан Республикасының емдік туризмді дамыту жолдары мен болашағын айқындау.

Дипломдық жұмыстың нысаны: Аймақтағы емдік туризмнің даму перспективаларының меңгерудің дәрежелері сай «Алтай экспедициялары» ЖШС.

Диплом жұмысының зерттеу пәні Қазақстан Республикасы мен ТМД аймағы бойынша және әлемдегі емдік туризмнің даму тарихын қарастыру, Қазақстан Республикасындағы курорттық санаториялық шаруашылықтың қазіргі заманғы жағдайын зерттеу, облыс пен аймақтағы емдік туризмнің даму деңгейін жобалау, курорттық-санаториялық шаруашылықтың дамуындағы жағдайларды қадағалау, Қазақстан Республикасы бойынша емдік туризмнің даму перспективаларын қарастыру.

Диплом жұмысының зерттеу әдісі: ғылыми жұмыстың жоғарыда аталған әртүрлі аспектідегі мәселелерді және оларды шешу жолдарын зерттеу статистикалық деректерді өңдеу, графикалық келтіру, салыстырумен анықталады.

Диплом жұмысының теориялық және методикалық мәні ретінде заң актілері, ҚР Президентінің Жарлықтары мен ҚР Үкіметінің Қаулылары, отандық және шетелдік ғалым-экономистердің ғылыми жұмыстары алынды, соның ішінде Полтаранов В. В., Ердаулетов С. Р., Данилов Ю. Е., Мезенцев А. Г., Гибдут А. В., Иванова А. И., Хасенов А. П., Соколова М. В. және т. б., сонымен қатар Қазақстан Республикасының статистика және ақпарат агенттігінің, Шығыс Қазақстан облысы Статистика Департаментінің мағұлматтары қолданылды.

Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы шипажай-курорттық туризмін жетілдіру бойынша келесі нәтижелер алынды:

1. шипажай-курорттық туризмінің даму тарихына, Қазақстандағы даму жағдайына талдау жасалды;
2. емдік туристік-рекреациондық ресурстарды меңгеру шаралары ұсынылды;
3. Қазақстандағы шипажай-курортық қызметін көрсетуші кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында ақпарат базасын құру әдістемесі ұсынылды.

Диплом жұмысының практикалық мәні.

Жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы оның Республикадағы шипажай-курорттық орындарын дамытуда қолданылу мүмкіндігінен көрінеді. Шипажай - курорттық орындарының тазалық жағдайына назар аудару. Емдік-туризм саласын қолға алу. Шетел асып елімізге келген қонақтарды қарсы ала отырып оларды Қазақстанның мәдени-мұрасымен, емдік-сауықтыру туризмнің саласымен таныстыру.

Диплом жұмысының құрылымы. Зерттеу кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Шипажай - курорттық туризмінің даму негіздері

1. 1 Шипажай - курорттық туризмінің даму тарихы мен мәні

Курорттық емделуді ғажап физиолог Павлов И. П. былай деген: “Емделушіге жазылған барлық дәрігерлік анықтамалар орнында қозғалмай қалушыларға әсер етеді себебі негізгі аурудың ошағы әлі қалпына келе қойған жоқ. Мұндағы ең басты талпыныс - адамды отырған орнынан дереу түрде алып шығу, күделікті атқарып жүрген жұмысынан босату, оның ойын денсаулығының сау болуына қарай итермелеу ондай жағдайды бірнеше күндей қалпында қадағалап отыру” [1] .

Емдік туризм - бұл тұрғылықты жерден алшақтап демалу мен емделу мақсатында табиғи факторларды өзіне сіңіру. Сонымен қатар санаторлы-курорттық жерлер мен емдік орындарға саяхат жасау.

Санаторлы-курорттық емделудің негізі мынада жатыр ол:

Біріншіден адам баласы өзінің өмір сүру қалпынан ауытқып, жаңадан құрылған жерге келіп қоныстанады, және табиғи жанға-жайлы жағдайға кеңеледі.

Екіншіден ауруға төтеп бере алатын арнайы емдік режимді орнатады

Үшіншіден бұның мәні мынадан тұрады оған негізінен табиғи емнің факторларын қолдану мақсатында - минералды сулар мен емдік батпақтарды және жайлы климатқа толығы мен ем алып шығуына себепші болады. [2] .

Курорттық немесе курорттық емес санаторияларға барудың ең басты мәні науқасты өзінің бұрынғы өмір сүрген және де ауруы асқынған ортасынан алшақтатып оны жанға жайлыкөңілінен шығатын аймаққа апару керек.

Бұл қоршаған орта мен табиғи жағдайдың (климаттық т б) тұрақтануы жұмыстағы адамдар мен қарым-қатынастың орнықты болуы әсер етеді.

Осындай кезеңде қоршаған ортаның жағдайы адамға оңды әсер қалдырса және адамның сол аймаққа бейімделуі көбінесе оның денсаулығына байланысты. Адам салмағының нашарлауы қоршаған ортада әр түрлі ауруларды жұқтыруына себепші болады.

Ал одан өзге ортада курорттағы науқасқа ең маңызды емделу жолдарын ұсына алады. Оның әсер ету күші адамға курортта салауатты өмірі мен тәбетінің дұрыс сақталғаны үшін жағымды әсер қалдырады.

Табиғи жағдайдың орнығуы науқастың психикасына әсер етіп ғана қоимай оның жүйке жүйесі процестерінің қалпына келуіне жол ашып ағзадағы өмірлік талпынысын арттыруда басты рөл атқарады.

Осы орайда жанға жайлы психикалық және физиологиялық түрі денсаулықты қалпына келтіру мақсатында әр түрлі емдік факторлардың әсері және минералды сулар мен ем батпақтарын қолдануға мүмкіншілік береді.

Табиғаттың адамға жағымды әсері үшін алыс жаққа сапар шегу маңызды емес Мысалы: Кавказ бен Қырым курортын айталық. Тұрғылықты тұрған жеріңіздегі жақын маңда орналасқан курорттар науқастарға өзіндік ерекшелігін және көптеген жағдайда науқастардың халдары нашарлап басқа аймаққа қоныстанған адамдардың денсаулығына үрей тудырады. Келгеннен кейін бірнеше күн өткен соң жаңа климаттық жағдайға бейімделіп жатқан адамның хал ахуалының сыр беруіне әкеліп соғуы мүмкін, сонымен қатар бейімдірек емделуінің мерзімі қысқарып емнің толық нәтижесі болмауы анық.

Курорттан кейін бастапқы қалпына қайта келу үшін акклиматизациядан өтуі керек.

Рекреация - бұл адам баласы өзінің бос уақытын танымдық сауықтыру спорттық және мәдени-көңіл көтеру іс-шараларын өткізу мен шектелмейді және осы шаралар бір күндік, апталық, жылдық сонымен қатар өмірлік циклдерді жүзеге асыру мақсатында орындалады [3] .

Адам өзіне бірнеше рекреациялық аспектілерді біріктіре алады Олар: медико-биологиялық, әлеуметтік-мәдени, экономикалық, саяси және экологиялық болып бөлінеді.

Рекреациялық аспектілердің маңыздылары мыналар болып табылады: Ол мынау; медико-биологиялық олар мынандай құрамдардан тұрады:

1. Осы ауруға шалдыққан денсаулығын қалпына келтіруге курортология әдісімен емдік процестің аяқталуын күтетін зиялы қауым.
2. Дені сауыққан адамдардың шаршағанын басатын аурудың әдістемесінде және кәсіби маман ретінде қабылдауға болады.

Туризм арқылы сауығу - бұл адамның өндірістік және өндірістік емес психологиялық жағынан шаршауын кетіре алады. Дені сау адамның жұмыстағы және үй шваруашылығындағы ауырпашылықтан шаршауы адамның жұмыс істеу қабілетін төмендетіп жібереді.

Орындалып жатқан жұмыстың талпынысына қарай отырып, оннан екі түрлі шаршау белгілерін анықтауға болады Олар: Интенсивті және тәулік бойы жұмыс істеу барысында функционалды потенциалдың төмендеуі салдарынан жүйке жүйесі орталығының және жұмыс істейтін ағзаның тежелуіне әкеліп соғады. Осы орайда жұмыстық қабілеті дереу қалпына келеді. Ең аз деген интенсивті ұзақ жұмыста функционалды потенциалдың әлсіреу тереңдігі күрделеніп жұмыс бабына ұзақ мерзімдей дайындалады [4] .

Физиологиялық өзгерістердің болуын қадағалау мақсатында еңбегі демалысқа ауысуы керек

Рекреациялық әрекеттің қасиеті шаршағанын басатын оның белсенділігін арттырады. Белсенді қасиеттің қалпына келу процесінде пассивті демалысқа қарағанда өтуі анық байқалады.

Келесі бір түрі ағзаның жасына қарай әр түрлі рекреациялық қасиеттердің түрлеріне тәуелді болуы керек.

Мысалы: Балалар рекреациялық қасиеттің хал-ахуалынан әр түрлі әсер алу мақсатында жүктің физиологиялық және психологиялық жасының негізінде ауыр болуы ғажап емес.

Тәулік бойы ауыр салмақтан күшті әсер алуы жасөспірімдер жасына байланысты.

Орташа жас пен жасы келген адамдардың салмақты көтеруі бірдей болуы керек және тыныштық қалпында өтуі тиіс.

Осыған орай әр бір жасқа арнайы цикл тәрбие мақсатында жүргізіледі.

Емдік сауықтыру туризмінің түсінігі И. В. Зориннің және В. А. Квартальныйдың анықтаулары бойынша бұл:

Біріншіден Емдік және демалу мақсатындағы туризм.

Екіншіден Жалақылары төмен тұрғындардың туристік саяхатында тұрмыстық жағдайы нашар, әлеуметтік жағынан қорғалмаған емделу мен рекреациядан өтуді қажет ететін адамдар саны.

Демалу зонасы мен қала сыртына жақын орналасқан қолайлы жағдайы және (орманды массивті өзен-көлдері) тек демалуға арналған.

Курорттық орындар: Жанға жайлы табиғи факторлары мен денсаулықты қалпына келтіру үшін профилактикалық ауруларды емдеуге арналған.

Куроттық емделу: Адам денсаулығын бастапқы қалпына келтіру процесінде әр түрлі курорттық ресурстарды пайдалану арқылы жүзеге асырылады.

Емдік рекреация: Ол өзінің негізгі емделу факторлары мен көзге түседі, климат минералды бұлақтар емдік батпақтар т. б.

Осыған орай ол 3 топқа бөлінеді. Климаттық емдеу, бальнеологиялық емдеу, және батпақпен емдеу. Емдік-курорттық рекреацияның мақсаты медико-биологиялық нормаларға қатаң түрде сай болуы.

Адамды емдеуге бөлініп алынған курортологиялық территориялар қатаң түрде жинақталған қасиетіне тиісті болып келеді.

Қазіргі заманғы курортология бойынша белгіленген факторлардың механизімінің географиялық ортаға әсері адамзатқа мәлім.

Құрамы мен қасиеті бойынша кеңінен таралған әр түрлі қоспалардан тұратын ағзаға әсері мол минералды су емдік батпақ және жайлы климаттық жағдайы көптеген аудандарда курорттық орталықтардың ашылуына негіз болды.

Қазіргі таңда емдік туризмнің деңгейі төмендеп барады.

Негізінде осы жағдай ТМД елдеріне дәп түсіп тұр. Оған қарамастан санаториялық-емдік рекреациялық орындар ішкі және халықаралық туризмнің негізгі факторларының бірі болып қала бермек.

Осыған байланысты санаториялық-емдік рекреация бұл - туризмнің Еуропалық түрі.

Өкінішке орай жер шарының басқа бөліктерінде аса қатты дамымаған.

Ал АҚШ-та туризмнің өте көп бағытта таралмаған түрі болып келеді

Соңғы кезде тау шаңғысының курорты белең алып барады. Олар мынандай табиғат факторларына тән: қар жамылғысының көптігін жылына 3 айға дейін биіктігі 50-60 см болуын қадағалайды. Сонымен бірге жайлы климаттық жағдай әлсіз немесе белсенді түрде бөлшектелген рельефтер жартасы мен орташа температурасы 17 ⁰ , қар көшкінінен сақтану шараларын қарастырады. [5] .

Қазақстан Республикасында емдік факторлардың ресурстарға бай 10% зерттелген. Ал 6 бальнеологиялық топтағы шипалы суларынан (жағымсыз иісі жоқ қасиетті компоненттері мен) сулфидті бромды кремнийлі радонды йодты темірлі, негізгі қолданылатындары радонды және кремнийлі болып табылады

Республикамызда емдік батпақтың негізгі түрі сульфидті (құрамы - 60 млн м ³ ) дейін жетеді. Сонымен қатар теңіздік примориялық түрлері кездеседі, бірақта Арал теңізінің суының тартылуына байланысты кей біреуі құрамындағы байлықтарын жоғалтқан.

Қазіргі заманғы туризм классификациясында емдік туризм басты рөлде қамтып отыр. Туризмдегі қоғамдағы функция мен өндірісті шығару технологиясының негізін 3 топқа бөлеміз олар: емдік, спорттық - сауықтыру, және де танымдық туризм болып саналады.

Осы формаларды назарға ала отырып туризм классификациясын класқа, типке түрге, және әр түрліліге бөлуге болады.

Қолға алынатын мақсаттарға байланысты туристік саяхаттағы туризм мынадай түрлерге бөлінеді:

А) рекреациялық туризм;

Ә) экскурсиялық туризм;

Б) арнайы туризм.

Сурет 1 Емдік сауықтыру туризмінің жіктелуі

Рекреациялық туризм өзіне емделу мен сауықтану саяхатын қосады. Ол мынандай бөліктерден құралады курорттық емделу оның ішіне климаттық емделу, балнеологиялық емделу, қымызбен емделу және батпақпен емделу, спорттық сауықтыру және оның құрамына пансионаттар демалыс үйіндегі сауықтану және де спорттық жорықтардағы болып бөлінеді.

Сонымен қатар климаттық емделу туризмі мынадай түрлерге бөлінеді Олар: талассотерапия (теңіз климаты мен шомылу және күнге қыздырыну мен емделу) гелиотерапия (күн ваннасы), аэротерапия (ауа ваннасы) .

Курорттағы емдік факторлардың түрлері бальнеологиялық батпақты және климаттық болып келеді.

Бальнеологиялық курорттар: Мұндағы ең негізгі факторлар шипалы сулар іш құрылысты тазалау мен мұрынды қыздыруға арналған. Минералды сулар әлі толық қанды зерттеле қоймаған өте күрделі бөлшектерден тұрады, Сонымен қатар көптеген критерийлер арқылы анықтау және құрамында ионы бар минерализациялануы көгілдір отыны көбірек қосылған фармакологиялық активті микроэлементтер мен әр түрлі қарым-қатынастардың белсенділік ортасында болғандығы ішкі байланыста белгіленген элементтердің радиоактивтігінен қышқылдығын қалпына келтіретін температураның потенциалын айтады.

Шипалы судың әр түрлі типтері өзінің физико-химиялық негізімен ерекшеленіп келе оның емдік сапалығы талаптарына сай болуын қадағалайды.

Емдік мақсат негізінде жер астының шипалы сулары көптеген тығырықтан шыға алатын бұрғылау скважиналары мен әр түрлі тереңдіктегі су бетінен тұзды өзендерден көре аламыз.

Бальнеология мен байланысты көптеген анықтаулар көзге көрініп ғана қоимай өзін-өзі ақтау барысында бұл курорттық салаға толығы мен сипаттама бере аламыз

Бальнеология - (бұл лат. Тілінен аударғанда balneum - шомылу), деген мағынаны береді, медицина ғылымының бөлімі шипалы сулардың физико-химиялық қасиеті мен оны емдік-профилактикалық мақсатта қолдану тәсілдері мен дәрігерлік көрсеткіштің ішкі және сыртқы оң мен кері әсерін көрсетеді

Кей кезде балнеологияны пиелотерапия (емдік батпақтардың оқылуы) және талассотерапия (теңізде шомылу туралы оқылулар) мен шатыстырады. СССР-де қабылданған классификациясы бойынша балнеология мен балнетерапия және климатерапияны қоса алғанда курортологияның ең негізгі құрамдас бөлігі болып келеді. Балнеологияның құрамына балнетерапия балнеотехника балнеография (курорттардың жазба нұсқасынан) тұрады. Балнеология басқа да пәндер мен тығыз байланыста олар: физиотерапия, гидрогиология, метеорология, физика, химия, биология, физиология, клиникалық медицина және архитектура тб. [6] .

Балнеологияның да адамдар сияқты өзіндік жасы бар. Ерте кезеңде емдік қасиеті бар сумен сұхбаттасу әдетке айналып кеткен болатын. Әлемнің көптеген аймақтарында мәдениет бұлақтары әлі күнге дейін сақталуда. Сол аудандағы техногендік өркениеттің қабылданғанынан бері жер астынан сарқырап ағатын суға декоративті фонтан түрін келістіріп қойған, оларды мраморлық шыныларға қарай бағыттаған екен. Ол суда болу адамдар үшін әсемдікке сәндікке айналғандай. Бұлақтар айналасында курорттық қалашықтар бой көтеруде әлемге әйгілілердің өмірін кешу орталығына айналып емханалардың жан-жақтарына ипподромдар мен ойынханалар салынуда.

Балнео емханалар: Егу жұмыстарын өткізуге арналған дәрігерлік орындардың бірі (мұрынды булауға іш құрылысын қалпына келтіру үшін) және тб қолданылады, мұның басты қаруы шипалы су болып табылады. Өзіндік біріккен курорттық балнео емхана шомылу ғимаратында орналасқаны мен санаторий құрамындағы балнео емдік бөлімшелер жұмыс істеп тұр. Балнео емхананы қаражаттары толығымен талаптарына сай келетін аймаққа орналастырады. Біріккен курорттық балнео емхана 20-70 шомылу орындарына дағдыланған. Кей бір балнео емханаларда емдік бассейдер орналастырылған. Табиғи емдікте газдық-тұзды құрамның қасиетін шипалы суды қыздыру үшін 45-50°С, аспауы тиіс осы мағұлматтардың балнетехникалық құрал-саймандары арнайы талаптарға сай болуы керек.

Балнетехника: саласы техника мен балнеология және табиғи балнеологиялық ресурстарды қорғау мен айналысады, (шипалы сулар мен емдік батпақтар) одан басқа топырақтың ластануына жол бермейді. Балнеологияның негізгі тапсырмаларына кіретіндер: технологиялық рационалды кестенің жобасы шипалы судың шығу тегінің эксплуатациясы мен емдік батпақтың; каптажды жөндеп салу шипалы суды жоғарыға шығаратын сыртқы құбыр жүйесін тұтынушыларға тасымалдау үшін жөнделген шипалы су қалдығын тастап шомылу ғимараттарының ішкі құбырын емдік жұмыстарын өткізу мақсатында балнеологиялық жабдықтар мен шипалы суды сақтауға резервуарларды орнату қыздырылуын қадағалау емдік батпақтарды жоюға батпақ емханасында регенерациондық бассейндерді орнықтыру.

Балнеотерапевтикалық емнің әсері негізінен рефлекторлық механизмдік жүйке жүйесінен қанға қарай тізбектеледі. Минералды суды сырқы қабаты мен қолданатын болсақ тері рецептрлеріне термалді химиялық радиациондық және басқа әсер етуден бұрын көбінесе терморегуляциялық механизмнің жылу алмасуын жоғары немесе төмен болуын қышқылдың-қалпына келтіру процесін түзейді.

Минералды сулардың әр бір типі ағзаға негізгі жағдайда талқыланған былайша айтқанда химиялық қоспалары бар иісті су болуы мүмкін.

Ішкі ағза мен сыртқы денеге қолдану барысында ең негізгі рөлді мынадай факторлар атқарады ішке қолданатын оның түсі судың иісі және де науқастың қандай жағдайда балнетерапиялық емді қабылдауы маңызды болып келеді.

Минералды сулар деп мыналарды атайды: Құрамында жоғары дәрежелі қоспалардан құралған әр түрлі минералды компоненттері немесе бір физикалық иісті қасиеті мен (радиоактивтердің қысымы жоғары) осы сулардың арқасында адам ағзасына емдік шипасы қонатын су болып табылады.

Химиялық және физикалық құрамына қарай минералды сулар ішке және сыртқа қолдануға арналған.

Ең алдымен суды минералды деп есептеудің алдында төменгі қабатынан оның құрамында терапевтикалық активтік компоненттердің бар болуын қарап білу. Осындай бағалау критерийлары химиктер мен балнеологтар мен гидрохимиктер мен гидрогеологтар мен жобалануда.

Әлемге танымал болған минералды сулар классификациясының құрамында иондық қоспалардың болуы үлкен рөл ойнауда.

В. А. Александров иондық құрамы бар минералды суды 5 топқа бөлді.

I топ - гидрокарбонаттық су (натрийлік кальцийлік магнийлік)

II топ - минералды хлорлы су, құрамында 25%, иондық хлорлы суды айтады, ал басқа иондар төменгі сапада (теңіз суы сонымен бірге натрийлік кальцийлік магнийлік)

III топ - минералды сулфидті су

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс