Барокко дәуіріне жалпы сипаттама

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

I. Негізгі бөлім
1.1 Интерьер
Интерьер -- пәтердің белгілі бір ретпен қалыптастырылған әрі сәндеп жабдықталған ішкі кеңістігі. Пәтер интерьерін қалыптастыруда оның сәулеттік шешімі және құрылыс жабдықтары: бөлменін саны мен өзара ыңғайластырыл олардың көлемі мен габариті, терезе мен есіктің, үй жылытатын радиаторлардың, жап-сарластырып салынған шкафтың, санитарлық аспаптардың, асханадағы ыдыс-аяқ жуғыш пен газ не электр плитаның т. б. орналасуы елеулі роль атқарады. Пәтер интерьері тұрмыстық аспаптардан, машиналар мен жарық түсіретін құралдардан және жиһаздан құралады. Интерьерді жабдықтаудың қажетті шарты -- қолайлылық пен әсемдік. Интерьердің барлық элементтері өзара әдемі үйлесуі, ал интерьер бүтіндей алғанда бірін-бірі толықтырып, көз тартарлық әсем болуы тиіс. Пәтерді жабдықтарда үйге қандай заттар қажет, оларды қай жерге және қалай орналастыру, әшекейі мен түсі, бөлменің әшекей мен болуын өзгерту-өзгертпеу туралы мәселені алдын ала ойластыру керек. Пәтер интерьерін қалыптастыру мәселесіне арналған кітаптар шығарылады, журналдарға мақалалар басылады, көрмелер ұйымдас-тырылады, ал көрмелерде осы заманғы пәтер интерьерлерінің макет үлгісі және жиһаздың, жабдықтың, әшекейдің, жабдықтауға қажетті басқа да элементтердің ең жақсы өнеркәсіптік үлгілері көрсетіледі. Интерьер стилі өте көп. Базалық түрде: ретро, антикалық, классикалық, модерн, хайтек, өндірістік және т.б. көптеген түрлері бар және пайдаланатын материалдар да табиғи және негізінен химиялық жолмен жасалған жлементтерді қамтиды. Сізге бір өзім ұнататын интерьер түрін жаза кетейін, ол - гипстен жасалған интерьер элементтері және ол көбіне классикалық интерьерге жарасады. Гиптстің жақсы жағы: күрделі геометриялық оюлар оюға болады, экологиялық таза, көрінісі әдемі және т.б. жақсы жақтары бар. Гипс лепнинасынан жасалған интерьер элементтерінен құралған дизайн мысалдарын көрсетейін:

1.2 Дизайн - көркемсурет және сәулет өнерінің өнеркәсіп бұйымдарының ең үздік үлгілерін жасау және заттық ортаны үйлестіру шараларын қамтитын бағытының атауы. Дизайн қызметінің ерекшелігі - әсем әрі көркем жасалған тұтыну заттары мен бұйымдардың қоршаған ортаға лайық үйлесімін жүзеге асырып, ұдайы олардың жаңа үлгілерін ойлап табу.1928 ж. АҚШ-та пайда болды.
1.3 Қолөнер және дизайн.
Дизайнер" термині 1600 жылдарға жатады. Бұған дейін орындық жасайтын қолөнерші дизайнер де, дайындаушы да өзі болатын. 1800 жылдарға қарай фабрика жұмысшылары арнайы дизайнер әзірлеген дизайн бойынша көптеген орындықтар шығарды. Ақын және дизайнер Вильям Морис 1880 жылдары фабрика бұйымдарына қарсылығын білдірді. Ол қол өндірісіне қайта көшу үшін "Өнер және қолөнер" қозғалысын бастады. Шансорғыш сияқты алғашқы электр құралдары көрер көзге кескінсіз болды. Қәзіргі уақытта біз үй құралдарының тек жақсы жұмыс істейтініне ғана емес, үй ішіне үйлесімділігіне де мән беріп жатамыз, соңдықтан дизайн - қазіргі тауарларды шығарудың маңызды қасиеті.
1.4 Дизайн өнері.
Терминдік атауы жаңа болғанымен, оның негізі ерте замандарда-ақ қалыптасқан. Мысалы, қазақ халқының қолөнер бұйымдарының (қобыз, домбыра, сандық, ожау, торсық, қару-жарақтар, сәндік әшекейлі бұйымдар, т.б.) қайталанбас түрлері этнодизайндық үлгіде жасалған. Безендіру өнерінде де дизайнның әдіс-тәсілдері мен тәжірибесі кең қолданылады. Дизайн өнері заман талабына орай үнемі өзгеріп, дамып отырады. ТМД елдерінде, соның ішінде Қазақстанда дизайн өнері 1960 жылдан бастап жүйелі түрде қалыптасып, дами бастады. 1987 ж. Қазақстан Дизайнерлер одағы құрылды. Дизайн өнері қазіргі өскелең тұрмыстық жағдайлар мен талап-сұраныстарға байланысты жаңа сипаттарға ие болуда. Жарнама, плакаттар, кітап безендіру, өндіріс бұйымдарын жасау, жиhаз бұйымдарының жаңа үлгілерін өмірге әкелу, т.б. қазіргі заманғы кәсіптердің дамып-жетілуі дизайн өнерімен тығыз байланысты. Ұлттық этнодизайн да өзіндік қолтаңбасы бар өнер ретінде заман талабына сай даму үстінде
1.5 Қонақ үйдегі интерьер дизайны
Қазіргі уақытта дизайн адам өмірінің барлық саласына еніп жатад. Дизайн барлық жерде қонақ үйде де, тұрмыста да, жұмыста да мейлі ол кофэмолка немесе авиалейнер, тұтқа немесе кәсіптік цех болсын. Қонақ үйдегі ішкі көрінісін интерьер дизайны арқылы безендіру. Қоршаған заттың ортада жамандық пен жақсылықты айыруға үйретеді - ал бұл аз нәрсе емес. Қонақ үйдің ішкі көрінісі интерьер дизайнның пластикалық түріні, сонымен қатар дизайнның зандылықтарын меңгерген, тіршілікті және заттық ортаның формасын сана - сезіміімен түйсінетін адам эстетикалық дамымаған жандарға қарағанда бірқатар артықшылыққа ие: жақсы заттарды таңдау, көркемдік қайталанбас заттар, заттық ортаны тудыру Дизайн термині біздің өмірімізге салыстырмалы түрде кейін пайда болған. Ағылшын тілнен аударғанда Дизайн сөзі-суреттеу, салу мағынасын береді. Бұдан бұрын Дизайн айналысатын заттарды проектілеу Көркемдік құрастыру деп аталады, ал заттарды тудыру теориясы көркемдік техникалық эстетика. Осыдан келіп Дизайнер - суретші - конструктор, Дизайн - форма - заттың сыртқы формасы және т.б. түсініктер пайда болды.
Дизайн бұл - өңдірістік заттарды шығаратын және біртұтас заттық ортаның рационалды формасын қамитын көркемдік проектінің қайраткерлігінің әртүрлігін білдіретін термин. (Дизайн тарихының материалдарынан м,. 1968 жыл). Әйгілі италияндық архитектор және дизайнер Понти: Дизайн бұл - біздің өркениеттің айқын мінезін ашатын әдемі формалар, заттардың әлемін тудырушы, - деп санайды . Тағы бір теоретик Т.Мольдонада басқа пікірді ұстанады. Оның ойынша қолданылатын заттар көркемдік шығарманың функциясын орындай алмайды, ал өнердің, яғни заманауи интерьердегі негізгі талаптар, түстердің ықпалы, жарық пен түстер гаммасының адам психикалық әсері психикасын әсері сияқты мәселелер туралы ой, пікір қозғалады. Үшінші бөлім Фойені көркем, демек үлгілі сәйкестеңдіріп келбетін заманға сай жетілдіре түсу. Батыста мұны стайлинг (стилизация) деп атайды. Ал екіншісі қалыпты жағдайға байланысты. Керек жарықтарды ыңғайластырып орналастыру. Бұған қолдан жасау немесе ойдан құрастыру сияқты қарапайым талаптар қажет. Бұл күнделікті тұрмыста сирек кездескенмен машина құрылыстарында қалыпты қалыпты жағдай болып есептеледі. Жобалау жұмысының барысы дайындық жұмыстарынаң бастап оны аяқтағанға дейінгі аралықта бірнеше сатыға бөлінеді.
Бірінші саты - ол дизайнердің заттың құрылымна оның техникалық мүмкіндіктеріне байланысты алдын-ала зерттеу, талдау жұмыстарын жүргізуі.
Екінші сатысы - эскиздік жобалаулар. Мұнда жалпы көріністер жобаланып жобалар жасалынады. Автор графикалық суреттерді қарындашпен, тушьпен сондай - ақ көмір, акварельмен салып, әлі толық пісіп жетілмеген ойларын (макеттер арқылы) пластикалық түрде орындауы мүмкін.
Үшінші саты - Көркем-құрылымдық жоба яғни эскиздік жоба қабылданған соң үшінші саты басталады. Эскиздегі кейбір жетілмеген мәселелер осы сатыда ары қарай дамытылып жатады. Сондықтан да осы сатыда жазылатын сөз, айтылар ой барынша айшықталып көріне бастайды. Әрі десе барлық өлшемдер дәл әрі нақ болуы тиіс. Осы көркем - құрылымдық жоба бекітілген соң өндірістік дайындық бұйымдар бойынша жұмыс сызбалар орындала басталады. Яғни қоршаған орта мен интерьер арасында үйлесімді байланыс болуы тиіс. Мысалы сәулеттік қонақ үйдің негізін ғана қалайды. Ол - қабырғалар, еден, үйдің төбесі, ал қалғаны суретші - дизайнердің ісі, қабырғаларды қалай әрлеу керек, үйдің төбесін қандай бояумен сырлау керек, жалпы бөлмелердің түстер гаммасының үйлесімдері қалай болу керек, жалпы бөлмелердің түстер гаммасының үйлесімдері қалай болу керек, тіпті жиһаздарды қалай орналастыруға дейінгі жұмыстардың бәрі осы безендірішінің міндетіне жатады. Қонақ үйдегі интерьер дизайн біздің қонақ үйлерге орасан зор әсер етіп, күнделіктіөмірімізге аса деңдеп келеді. Интерьер дизайн өте кең мағыналы әрі сан қыран
1.6 Қонақ үйдегі ішкі көріністің безендірілуі
Жылдап, айлап емес күн сайын өзгеріп жатқан мынау заманымызда интереьерді жеке бұйымдарға қарап жобалаудан гөрі кешенді жобалау яғни сол ортада бейімдеу басым болып барады. Бұл заңды да.Ең қарапайым мысал-кәдімгі қонақ үйдегі бөлме. Алдымен бөлмеге керекті бұйымдар (жиһаздар) сатып алынады да сонан соң оларды пайдалану ыңғайына, түр-түріне, жалпы, жалпы, көрінісіне қарай орналастырад. Яғни автор - жиһазшы немесе суретші-дизайнер шешімі инетрьер дизайнының бір зандылығын бағыныуы тиіс. Жалпы кез келген интерьер, мейлі ол қонақ үй болсын, мекеме болсын тіпті дүкен, ателье, шеберхана болсын дизайнер көзқарасына қажет етеді. Қонақ үй безендірілуі жағынан да, жоспарлауы жағынан да қоғамдық ғимараттардан өзгеше болатынын біз жақсы білеміз. Мысалы қонақ үй бөлмесіне көлемі жиырма шаршы метр болатын болса, ол үлкен бөлме болып есептеледі, ал қонақ үй бөлмесінің көлемі елу шаршы метр болатын болса, ол кәдімгідей тарлық жасайды. Өйткені мұнда өзгеше жиһаздар, басқа заттар, басқаша кеңістік қалыптасқан.
Кез келген интерьер қалың көпшілікке есептелінетін жасалады. Сондықтан жоғарыдағы айтылған қарама-қайшылықты өзінен-өзі түсінікті нәрсе. Қоғамдық интерьер көбінесе жадағай түрде жобаланады. Ал шын туайттап келгенде оны көркем де ыңғайлы етіп жасауға болады. Бұл нағыз шығармашылық тапқырлықты қажет етеді. Қазіргі заманғы интерьерді түстердің алатын орны өте қомақты. Интерьер кеңістігіне негізгі шешімдер осы түстерге байланысты. Оның көмегімен бөлме ішін кеңейтуге де тарылуға да сондай-ақ жарық қылуға тұйық етуге де болады. Сонымен қатар түстердің адам баласының, әсіресе балалардың физиологиялық және психологиялық ішкі сезімдеріне қатты әсер ететіні естен шығаруға болмайды. Интерьер құрылымының қарапйым болғаны дұрыс, ол адамдардың өздерін еркін де, әрі жеңіл сезінулеріне зор ықпал жасайды. Бұл жерде бөлме мен оның ішіндегі жиһаздардың да түстерінің үйлесімді болғаны мақұл. Заманауи интерьердің қазіргі ерекшелігі де осы қарапайымдылығында. Озық үлгідегі интерьерлер бөлмелерді әсіресе әшекейлеуден, шектен тыс жылтырақ нәрселерден аулақ болуды ұсынады. Керісінше керек заттар, жиһаздар бұйымдар, тіпті картиналар тағы басқалар қажетті орындарныда тұрған болса ол адам жанына жылылық ұялатады, жанфңда сергітеді. Сондай-ақ оқушыларға эстетикалық тәрбие беруді қонақ үй интерьерлерін қазіргі заман талабына сай безендіру өте үлкен жауапты жұмыс. Мұнда бейнелеу өнерінің түрлері - монументальді және сәндік кескіндеме, мозайка, витраж, картиналар барлығы осы қонақ үй интерьерінен көрінсі табуы тиіс. Педагогтардын осы безендіру жұмыстарына оқушыларды тартуы олардың тәрбиесіне оң әсер тигізеді, олардың шығармашылық белсенділігін оятады, өз істеріне жауапкершіліктерін арттырады. Қазіргі заманғы сәулет өнерінің озық үлгілері интерьер элементтерінің біртұтастығына, стильдік ерекшеліктеріне негізделген. Интерьердің гармониялық үйлесімділігі оның ішкі элементтеріне: бөлменің құрылымына, оның ішіндегі жиһаздарға және олардың дұрыс орналастырылуына, кала берді олардың түстеріне, шамдар мен люстраларға, есік-терезеде перделеріне, тіпті сәндік бұйымдарға да байланысты. Ал осы жоғарыда аты аталған нәрселер шамадан тыс артық болса. Ол адамның көңіл күйіне әсерін тигізеді. Адамды жалықтырып шаршатуы мүмкін.
1.7 Интерьердің заттық - кеңістік ортасы.
Ал енді өркениетті елдер қатарына ілігер тұста әлемдік мәдениеттің озық үлгілер біз де күнделікті тұрмысымызға демдеп енгізбесек көштен қалып қоярмыз анық. Соныдықтан да мазмұнына сипаты сай, мәнді де сәнді өмір сүру үшін өркениетті елдердің озық технологияларын меңгеруге ұмтылуымыз керек. Адамзат баласының алдындағы мақсаты, яғни жарқын болашақ үшін күресетіні анық. Әлемдік мәдениет пен өнерді ертерек игерген батыс елдері бұл мәселеді - бейнелеу өнерінде де, сәулет өнері саласында да көш ілгері алға кеткен. Күнделікті өмірімізге тікелей фқпал ететін қонақ үй қызметі етеді.
Кейбір теоретиктер қонақ үй қызметіне келгенде оның тек техникалық жақтарына сөз етеді. Ал бұған кешенділік тұрғыдан шығармашылық көзқарас керек. Демек көркем өнер, көркемдік ансамбль адамзат баласының дүниетанымына, эстетикалық сезімдерініне жағымды әсер етеді. Қазіргі заманда, техникалық кемелденген тұсында қонақ үйдегі ішкі көрініс жоғарғы қарқынмен екпінді дамып сұраныс күннен-күнге арнтып келеді. Және де сол қонақ үйдің, оның интерьердінің көркемдік-сәндік жағынан эстетикалық тағамға сай болуына өте жоғары қызығушылық танытады. Өмірлік ортаны ұйымдастырудың заман талабына сай міндеттерді шешуді ансамбльдік мазмұндық түсінік өте маңызды. Көркемдік ансамбль біздің заттық - кеңістіктің ортаның бір бөлігі бола тұрып, белгілі бір эмоция, ой қиял психологиялық жағдай және жалпы адамның өзіндік сезімін тудырып, өмірге келтіреді. Қонақ үйдің ішкі көрінісінде заттық-кеңістіктің ортасының өнері көркемдік образдың әсері арқылы ортаны көзбен көру рақылы сезіммен қатар түсінік пен ойды, образдың шынай мазмұнын дамытып, бір сөзбен айтқанда, түйсіке біртұтас дегейін береді. Осылайша заттық ортаның үлкен мәдени тәрбиелік күші қалыптасады. Оны тірі әдеміліктің жүйесін беретін техникалық мәдениер эстетизм алмастыра алмайды. Заманға сай өмірлік орта тәуелділігін доғары алмайды, ал бұл ансамбьдің жаңа принциптердің байланыстылығын іздеуді білдіреді. Заттық ортаның адамның өмірлік қайраткерлігімен байланыстылығы материалдық рацоналды-функционалдықпен және утилитарлыкпен шектелмеген ол шынайы заттарды және адамның әлемдігі орнын сезінуінде айқындалған адамның рухани қайраткерлігін көрсетеді. Сондықтан адамдық туралы түсінігі мәселеге жаңа кеңістікпен жақындауы анықтауға ұмтылатын орта ештеңе анықтамайды. Олда адамның көркемдік - заттық қоғамда конструктивті принципі болу үшін мейілінше тайқымалы. Оның рухани ұйымдастырушы бастауы (біртұтас деңгей) тек қана дүниетаныммен беріледі. Біздің заманда ол көбінесе экологиялық санасезімнің өсуімен анықталады. Біздің заманда ол көбінесе экологиялық санасезімнің өсуімен анықталады. Осыған байланысты заман талабына сай ортаның дамуы элементтер мен кеңістікті құрайтын белгілі бір үзілісте іске асады. Адамның психологиялық болмысы әрқашанда адамға қажет, қандай да бір масштабтылық және біртұтастылықпен игерілген шектеулі кеңістікке ұмтылысы арқылы көрініс тапқан. Осыдан келіп ансамбль өзін өнерде, мәдениетте көрсете білген адам үшін қажет, мұны тарих та дәлелдейді. Өзінің тұрмысын заттық ортада дәлелдеп, кеңістікке қатынасын көрсете отырып, адам өзінің қарым-қатынасын әлеммен орнатты. Бұл қоғамдық-әлеуметтік қарым - қатынас табиғат және тарихи өткенмен қатынас. Байланыс өте күрделі, көп аспектілі, сарқылмайтын, көбіне кезеңнің ортақ деңгйлімен анықталады. Бұл этникалық қалыптасудың көрінісі де, біртұтас мәдениетпен байланысы. Ортаны түсіну - бұл тарихи өткенге қатынас, табиғаттың этникалық уайымы, оның архитектуралық кеңістікке енуі заттардың образындағы көрініс.
Ортаның біртұтастығы жөнінде айтқанад адмның микрокосмы мен қоғамдық жұмыстың байланысы ғана емес, сонымен қатар адамның макрокосммен байланысты, яғни ежелгі мәдениеттің ансамбльдік санасында, халықтың өнерде көрінетін әлеммен байланыс. Заттар әрқашан стол немесе бөлменің аясында орналаспаған: біз заттық орта деген кең түсінік бар екенін білеміз. Біз көруіміз кеңістік пен осы кеңістікте орналасқан заттарды қамтиды. Шектелген кеңістік (қонақ үймен салыстырғанда) әрбір, тіпті белгісіз заттардың маңызын елеулі етеді. Шағын қызметтік немесе өндірістік интерьерлерде жеке шешімдер үшін де өткен жағдайлар бар. Сыртқы келбеті әртүрлі заттардың терең байланыстылығын адамның жеке өмірінде кездестіруге болады. Ашық кеңістік жағдайда адамға ұйымдастырушылыққа орнықтылыққа қажеттілік тән. Сондықтан ешнәрсе бөлек жасауға болмайды - ансамбль туралы ойламай орындықтарды да, аттракциондарды да, хауыздарды да. Гармониялық орта тек қана заттардың ансамблі мен (жиһаздар не станоктар, бақшаб орындар мен аттракциондар), мінезделіп қана қоймай, сонымен бірге кеңістікте біріктіретін ұйымдастырумен ерекшеленеді. Кеңістік қонақ үйдің ішінде болуы мүмкін, және де ашық аспан астында да болады, онда оны тиісінше ашық кеңістік деп айтады. Жеке тәжірибе негізінде біз кеңістікті өзімізбен сәйкестендіріп, оны бағалай аламыз, және ол үшін оның шекрасын түйсіне отырып, оны айналып өту міндетті емес. Біз кеңістік көлемін өте сезгішпіз, ол біздің психологиялық жағдайымыз әсер етеді. Бізді қоршаған микро кеңістікке тіпті зиянсыз енсе де оны жақтырмайды. Кейбір жағдайларда жабық кеңістік (кабина,мысалы) адамды толық қанағаттандырады. Адамның кенңістік көлеміне жеке мінезге ие: біреулерге тар кеңістік қолайлы болса, кейбіреулерге кең еркіндік ұнайды. Император 1-Петр ұзын бойлы бола тұрып оған үйдің аласа төбесі мен тар бөлмелері ұнады - ол үшін осылай құрастырды. Алайда көбінесе тарлық - жұмыста да, үйде де - адамға ұнамайды. Адамдардың әртүрлі бейімділігіне қарай, олардың талғамдары мен талаптарында орташа көлемдер және нормалар бар. Осыған сай, адамды әдетте тоғыз шаршы метр көлемі қанағаттаңдырады, және оңда ол өзін табиғи сезінеді. Егер қонақ үй елу шаршы метрден көп болса, оны біртұтас қабылдамай, бөлек фрагменттерге бөлінеді. Егер зат 30 метрден кем жерде орналасса, ол оңда адамның қабылдауында болады болады. Сондықтан осындай қалыптағы қалашық ыңғайлы сезімді. Бірақ заман талаптарына сай қалаларда километрмен өлшенетін қашықтық - әдеттегі жағдай. Жасанды кеңістің орасан зор көлемі жаншуы мүмкін адам мұндай кеңістікте өзін ыңғайлы сезінбейді. Сондықтан архитекторлар адамның табиғи қажеттілігіне қанағаттандыру бағытында кеңістіктің гармониялы қабылдайды үйлердің фасадтарын бөліктерге бөледі, адамға көз мөлшерімен жақындату үшін, ұзын көшелерді майда бөліктерге кеседі. Кеңістік көптеген аса әртүрлі мінездемеге ие: ол ұзын немесе қысқа, ұзын немесе қысқа, ұзын және аласа, кең және тар және тағы басқаша болуы мүмкін. Кеңістік тұйық (қабырғаларымен, төбемен шектелген), мысалы үйдің лоджиясы сияқты толық емес тұйық болуы мүмкін.
Кеңістікті көз мөлшері бойынша тек қабырғалар ғана емес, сонымен қатар кез келген бұйымдар - интерьердегі жиһаз, ашық кеңістіктегі ағаштар немесе орындықтарн шектеуі мүмкін. Олар көру органымен қабылдау ролін ойнайды. Адамдық сана оларды қалыптастастырып, соған сүйене отырып, кеңістіктің көру шетін тудырады. Бұл көрерменнің белсенді ішкі жұмысы мұнда белгілі бір эстетикалық құбылысқа ауысады. Психологиялық икеммен байланысты қоғамдық түрдір арасында, бір жағынан кеңістік формасы, екінші жағынан белгілі бір байланыс бар. Объектінің жақындаған көру органдарының жиырылуына әкеліп, адамның жүйке тұрып,адам алыстағы немесе, керісінше жақын орналасқан заттарға немесе жазықтарға әртүрлі көңіл бөледі. Біздің ой - өрісіміз бен дизайн түсінумізге қазіргі кезде жиілетін әр түрлі өңдірістік өнімдердің көрмесін дамытады. Олардан заман талабына сай отандық және шетелдік тәжірибе беретін ең қызықты нәрселерді көруге болады. Түсініктермен қосақталған көрме біздің назарымыз жәдігерлер ауғанда және ешнәрсеге алаң болмаған кезде заттардың жалпы эстетикалық болмысы жөнінде көп нәрселер береді және сананы образдарымен, формалармен, ұштасулармен байытады. Көрмелерде бүкіл ансамбльді көріп тамашалауға болады (мысалы, жиһаздардың көрмесі). Қонақ үй шырақтармен перделермен, әртүрлі үй заттарымен безендіріліп, қонақ кеңістігінің толық болмысы жасалды. Фильмдер мен үлкен түрлі-түсті диапозитивтер - толықтырғыш материал, және көрмеге келушілермен қабылданған заттар болып табылады. Өнерді тануға, көркемдік түйсіктің өткірленуіне поезия мен музыкамен қатынасу көмектеседі. Онда біз бөліктердің ұштасуын, ритмдердің, контрастар мен ньюанстардың байланысы мен әртүрлігін, сонымен қатар жалпы категориялар - біртұтас стильдерді кездестіреміз. Туындының құрылысы, музыкадағы оның матасы заттар әлемімен гөрі түсінік үшін белгілі. Ол әсіресе музыкадағы кең тараған түсініктер басты тақырып,темптердің ауысуы мен байланысы. лейтмотив және тағы басқаларда сезіледі. Мұның барлығы дизайнда жақын аналогияға ие. Өздеріне белгісіз сезімдерді сараптай білу - заттар ортаны эстетикалық танудың жоғары деңгейіне болып табылады. Адам заттық әлемге өзінің жеке қатынасын анықтап, өзінің жеке бейімділігін, кеңістік көлеміне қатынасы бойынша өз өлшемін, құрылымның ұштасу қысымын, материал түрін, түстік гамма мен гармонияны тануы қажет. Адамды әсемділікке тартып, ұсқынсыздан жиренген кезде оны жоғары талғамды деп атайды. Эстетикалық дамыған адамдарымен салыстырғанда өнердегі пластикалық түрлердің, сонымен қатар дизайнның заңдылықтарын меңгерген, ойша заттық ортаның формасы мен бұйымын қабылдаған адам бірнеше артықшылықтарға ие:
1) Ең жақсы заттар мен олардың үйлесімділігін таңдау. Таңдай білудің өзі белгілі бір дайындық, түйсік білімін талап етед.
2) Заттарды дайындауда, біздің заманымызда бұл ережеге сай болмаса да. Алайда заттарды жасау бұл ішкі, ол эстетикалық дамыған адамдарға тән.
Олар қайталанбас көркемдік бұйымдарды тудырады.
3) Заттық ортаны тудыру. Әрбір адам өзінің пәтерін санасы бойынша орналастырады, қабырғаларды бояп, обойлар жапсырады, жиһаздарды таңдап, орналастырады, қабырғаларға қабырғаларға картиналар іледі.
1.8 Интерьердегі түс жарық және олардың қонақ үйдегі рөлі
Түс(цвет) - бізді қоршаған орта мен тұрмысыдағы басты құбылыстың бірі. Ал қонақ үй тұрмысында немесе тұтыну заттарында оны қалуынша өзгерту адамдардың өздерінің қолында. Ол біздің қонақ үйлерімізде әрлеу барысында әсіресе интерьерді көркемдеп безендіруді үлкен роль атқарады, сондай-ақ адасдарды жан сезіммен мінез құлықтарына да ораса зор әсер етеді. Кейбір түстердің қайсысы болмасын, адамдарға психофизикалық жағынан белгілі бір мөлшерде әсер ететінін естен шығармаумыз керек.
Мысалы жасыл түс - адамның көңіл-күйіне жағымды әсер етеді. Яғни мұндай бөлмеде бірқалып (ырғақты) жұмыс болады. Көк түс - суықтық пен салқындықтан нышаны іспеттес.
Қызыл түс кей адамдардың әсіресе қызыуына әсер етеді, ол балалардың көзімен қарағанда бұған керісінше ұнамды болып келеді.
Қызыл сары түс - бұл жоғарыда айтқандай балалар бөлмесін әрлегенде пайдалануға болады.
Сары түс - күн сәулесі сияқтанғанмен адам жанын жаншитын кездері де болады. Ашық түстер негізінен адам жанына мінез-құлқына оң әсерін тигізеді.
Егер бөлме тарлық жасап, оны ішкі сезімімізбен кеңіткіңіз келсе қабырғаға жабыстыратын қағаздың көгілдір немесе сұрлау түсін таңдағаныңыз дұрыс. Сонда арқа-басыңыз кеңіп қалғандай әсерде боласыз.
Неізі бөлме ішінде барлық түстер бір-бірімен түстік гаммалар арқылы байланысты болуы қажет. Мысалы қабырға түсі мен үй жиһазымен, есік-терезе перделерін еден түсімен деген сияқты. Мүмкіндігінше қарама-қарсы түстерден аулақ болған жөн.
Түстер және түстік қатынастар әсіресе интерьерде өте белсенді роль атқарады, ал кейде бейтараптық танытады.
Неміс педагогы Иттен көркемсурет мектебінің оқушылары арасында осы түстерге байланысты зерттеулер жүргізгенде әр баланың өзінің жақсы көріп.ұнататын түсі бар екндігіне көз жеткізген. Ол осы түстерді әр жеке адамның психикасымен де байланыстырды.
Тұнық (хроматикалық) түстерді жылы (қызыл, қызғылт, сары) және суық (күлгін, көн, көгілдер) деп екіге бөлуге болады. Жасыл - сары түс осы екеуінің арасындағы топқа жатады. Енді осыларға ахроматикалық (ақ, сұр, қара) түстер жеке дара келіп қосылады.
Жылы түстер, суық түстерге қарағанда жаныңа (көзге) жақын болып көрінеді. Ал-күнгірт түстер еңсенді басып тұратын сияқты әсер қалждырады. Бірақ түстерге әркезде нақ осылай әсер етеді екен деп ойлау да дұрыс емес.
Әлемдік деңгейдегі түстердің де мәдени нормалары қалыптасқан. Түстік рәміздер бойынша Европалықтар үшін қара түс - азалық түс болса, жапондықтар үшін - ақ түс болып есептелінед.
Осы сәтте ақ гвардия, көгілдір береттер, қара көйлектер сияқтыларды еске түсіріп көріңіздер.
Біздің өмірімізде кейбір түстер шартты белгілер иіндетін атқаратындай болып көрінеді. Мысалы: қызыл түс - өрт сөндіру машинасы, көгілдір түс - әуе қызметі, сары түс - табиғи газ таңбалары т.б. Ал бағдарламадағы жасыл, сары, қызыл, сары түс - табиғи газ таңбалары т.б. Ал бағдарламадағы жасыл, сары, қызыл түстер білмейтін адам жоқ та шыға. Жалпы түстер туралы түстер үйлесімі, әдемі колорит, түстердің ұтымдық астауы сияқты сөздер жиі қолданылады. Түстердің аралық қатынастары өзара қарама-қарсылықта болуы мүмкін, ал кейде керісінше жақындасып араласуы мүмкін.
Түстерді таңдау - қиын нәрсе. Бұл - жауапты міндет. Әсіресе қонақ үй мәселесіне келгенде адамдардың түстерді таңдау талғамы өте жоғары болуы тиіс. Өзіңнің тағдырын өз қолында дегендей қалайда түстерді өзі қалауың бойынша таңдаған дұрыс. Бірақ маманмен (суретші-дизайнермен) ақылдасқан артық етпейді. Адамдардың көзі шаршамас үшін әсіресе қонақ үй бөлмелеріне сырлағанда түстер гаммасын таңдауға айрықша назар аудару керек. Қонақ үй интерьерін безендіргенде (сырлағанда) әсіресе адамдардың психологиясын ескермесе болмайды. Алуан түстердің қосылысы, яғни түстердің тоғысуы демалатын бөлмелерде емес, ол - вестибюльдерде баспалдақ бойларында т.б болуы мүмкін. Өйткені бұл жағдайларда түстік шешім жағынан анау айтқан қатаң талаптар қойылмайды. Осы бөлмелерде демалатын болғандықтан түстер композициясын әралуан болғаны мақұл. Кез келген үй белгілі бір заңдылыққа сай архитектуралық ансамбль болып табылады. Ал қонақ үйдің интерьері сол заңдылықпен.
1.9 Түс психологиясы. Түстерді таңдау
Әрбір бұйым өзіне тән түске ие. Мысалы, лимон - сары, алма - қызыл немесе көк, сары және т.б. Заттардың табиғи түсі күннің ашық жарық сәулесі түскенде ол түсін өзгертеді, ал қараңғыда түсті ажыратуға болмайды. Демек, заттың түсін көрсететін тек қана емес. Қызыл алма жасыл жабырақтар арасында тұрғанда, сары түсті ыдысқа салынған алмаға қарағанда басқа түске енетіні неліктен? Адамның көзі оптикалық жүйенің ең жетілгені болып есептеледі, бірақ ол кез келген түстік дақтарды жеке емес, қоршаған ортадағы заттардың түсімен, тонымен, түстік ортасымен байланысты, яғни субъективті түрде қабылдайды. Қазіргі кезде түс проблемасы бірқатар тұтас ғылыми ізденістерді қажет етеді. Физика пәнін энергетикалық табиғи түстер қызықтырады, физиологияны жарықты қабылдау мен оның түске айналу процесі қызықтырса, психология түсті қабылдау мен оның адамға психикалық жағынан әсер етуі, жарықты қабылдап, оны түске айналдыру проблемаларымен, сондай-ақ әр түрлі эмоция тудыруымен де айналысады, биология болса, түстің жануарлар мен өсімдіктер (организміне) ағзаларынаң тіршілік етуіне әсер ету рөлі мен мәнін зерттейді. Түсі әр түрлі ғылыми саланың әр түрлі көзқарастан зерттелуін түстану немесе түстер жайлы ғылым деп атайды.
Түс жайлы табиғи оқыту мен оны кескіндемені практикасында қолдану арасында көзге көрінер нақты байланыс бар. Қайта өрлеу дәуірінен бастап еуропалық өнер мектептерінің дәстүрлі түріне дейінгі табиғи ғылыми білім кескіндемедегі (реалистік) шынайы әдістерді дамыту үшін пайдаланады. Суретшілерді біркелкі бұйымның жазықтық бетіндегі ар түрлі түстердің қайдан шығатыны, табиғаттан бақылағанымыздай, түстік үйлесімділіктің қалай туатыны әркез қызықтыратын еді. Түсті жаратылыстану ғылымы жолымен зерделеу мен көркемдік, эстетикалық жолмен меңгерудің айтарлықтай өзгешілігі бар.
Физик, мысалы үшін, түстік толқындардың ұзындығын сандық және сапалық жағынан өлшеуі мүмкін. Бірақ кескіндемеде түстік құрылым заңдылықтары суретшінің шығармашылық санасы өңдеп жасап болмыстың заңдылықтары болып табылады. Өнер адам өмірін, оның мақсат-мұраты мен талғам-түсінігін көрсетеді. Білім табиғаттың әр түрлі түстердің қосындысын біріктіреді, түстік жарасымдылық, үндестік, гармония, кололрит сырын олардың тылмһсым тіршілігін суретшіге өздігінен ашып бермейді.
Кескіндеме - бұл болмысты эстетикалық тұрғыдан көрсететін бейнелеу өнері. Уақыттың озуымен байланысты мақсат-мұрат та өзгереді, сонымен бірге түстік үйлесімділікті түсіну де басқаша болады. Өнер мен өмір байланысы да сонымен бірге өзгеріске ұшырайды.
Кескіндеме өнерінің дамуына (фр.сөзінен impression- әсерлену) өздерінің суреттерінде шынайы өмірден жанды әсер алуды ендіруші импрессионистер зор ықпал етті. Олар жарық ауа ортасының әсерімен пайда болатын қандай да бір азғантай ғана өзгерістерді байқап, назарда ұстай білді. Импрессионистер күнделікті шынайы тіршіліктен оның бай да ашық бояу жарқыын, жаңа түстік гармония мен колориттік қасиеттерін аша білді. Импрессионист суретші Ван гогтың шығармаларында бояу байлығы ерекше ашық түстер арқылы беріледі.
Клод Моне өзінің Пішен шөмеле (1874) шығармасында жарықтың түсуіне байланысты объектінің кескіндемелік бейнелеудегі түс өзгеретінін көрсетеді. Импрессионистер жарықты аулап оны тікелей картинаға лақтыруға үйренген алғашқы кескінднмншілер болды. Кескіндеменің мұндай дәстүрлі емес ереркше түрі сол кездің көрермендерінде қарсыластық пен ыза туғызды. Көпшілік көрермен жанжал шығаруға дейін барды. Олардың түсінігінде, яғни қалыптасып қалған ұғымында заттың түсі, әдеттегідей, өзгеріссіз: Ағаштар күлгін түсті емес, аспан сары түске енбеуі керек, - деген қатаң ережеге бағынбауды талап етті. Түстерді қабылдау қабілеті жетілмеген адам соқыр, көзі көрмейтін адамға тең. Бұл біздің санамызда қабылдаудың белгілі бір стереотипі: қар ақ, ағаш бұтақтары - жасыл, су - көгілдір, аспан көк деген қатып қалған ұғымдарды білдіреді. Тәжірибесі жоқ суретші күннің кез келген уақытында таза ақ түсті бояумен сала береді. Ал шөпті көктем, жаз, күз болсын бәрібір, бірдей жасыл түспен салады. Кескіндеме өнерінде шығармашылық табысқа жету үшін суретшінің көзі түстік штамп жасаудың пердесінен арылуы қажет. Көзді арнайы көру қойылымына қою қажет. Алғашқы сурет салу кезінен бастап заттың түсі нақты жарық түскен кезде және басқа заттармен қатар тұрғанда қандай түске енетіндігін көре білуі қажет. Тәжірибесі мол кескіндемеші, заттың түсінің құбылмалы екенін біледі. Түстік престпектива, рефлекс, контраст, жарық заттың бояу түріне әсер ететін факторлар болып есептеледі. Заттардың сыртқы бетіне түсетін өзгерістердегі жарықтың алатын орнына назар аударып, Леонардо да Винчи былай деп жазған: Жарық түскен дененің сыртқы қабаты осы дененің нақты түсі бола алмайды. Егер ақ түсті жолақ бетті алып, оны қараңғы жерге орналастырып, оған күннің және шырақтың жарығын түсірсе, ол жерде екі түрлі түс пайда болады. Осындай бақылау арқылы ол түстік перспектива мен рефлекстің басқа заттардан шағылысып түсетінін айқындады.
Осылайша, біз заттың түсін қабылдауға ашық бетке түсетін жарықтың тіке сәулесі әсер ететіні, көрші заттардан түсетін жарықтан заттың өзінің табиғи түсін, тіпті оның әлсіз реңктерін біздің көзіміз қабылдауға қабілетті екендігі байқалады.
Заттың түсін айқындаушы физикалық жоғарғы бетті күңгірттендіріп, жарық емес денеге түсетін жарық сәулелерін өткізіп, көрсетуге қызмет етеді.
Түсті қабылдау - өте күрделі процесс. Ол тек физикалық жағынан ғана емес, психологиялық ықпалымен шартты түрде суретшінің түсті сезінуі үшін маңызды. Адамның түсті көруге эмоционалды-психологиялық әсерінің ұзақ дамуы жолында қарапайым түстік сезінуден биік дамыған түстік сезімге дейінгі әсер жетіліп, даму үстінде болады. Түстік сезінудің қарапайым көруден айырмашылығы, түске байланысты ассоциация, бейнелер мен ұғым пайда болғанда, түсті қабылдаудың байып күрделене түскенін ұғынамыз.
Түстің қасиеті мен сапасын екі топқа бөлуге болады: өзіндік, яғни түстік тон, жарық, қанықтылық (түстердің объективті сапалығы) сияқты бірқалыпты сипаттарға ие; келесі өзіндік емес - олар қабылдаудағы жылы, суық, жеңіл, ауыр, күңгірт, нәзік, басым және т.б. эмоционалдық реакция қалдыратын қасиеті бар. Жарықтың бұйыммен тығыз байланысын көрсететін өзіндік емес қасиеті бейнелеу өнері мен жалпы өнердің барлық түрлері және жанрлары үшін өте маңызды, себебі осы қасиеттер арқылы шығарманың эмоционалдығы мен мәнерлігінің артуына қол жеткізуге болады. Суретшілер лексиконында кейбір сипаттама басқаша түсіндіріледі, мысалы күңгірт, қанық деп қоңыр түспен, яғни қызылдау немесе қызыл-сарыдан пайда болған түсті және нәзік(ашық-қызыл), сондай-ақ жеңіл (ашық тон), ауыр (қара түстер) деп түстерді бөліп ажыратады.
Кеңістіктік тереңдікті сезінуге байланысты шығыңқы және шегінуші түстердің мағынасы көз алдымызға келеді. Егер көк және қызыл түстерге боялған екі квадратты қатар орналастырсақ, көк түс шегінуші түс ретінде қабылданады, себебі ол алыста тұрған, көгілдірленіп бара жатқан затты білдіреді. Түстердің кеңістіктік қасиетін қайта өрлеу кезеңінің суретшілері байқаған және пайдаланған. Олар өздерінің шығармаларында алдыңғы планын салыстырмалы түрде жылы қоңырқай тонда, ортаңғы планды нейтралды жасыл, ал артқы алыстағыны көгілдір-көк түспен бейнелеген.
Түстердің эмоционалды-психологиялық қасиетін белгілі голланд суретшісі Винсент Ван Гог (1853-1890) қолданған. Өзінің Түнгі кафе (қосымшадағы Б.2.2.1-сурет) картинасын салғандағы ой-тұжырымын былай деп түсіндіреді: Кафе - бұл адамдардың өлімге ұшырайтын, ақылдан алжасып немесе қылмыс жасайтын орны. Бір сөзбен айтқанда, мен нәзік қозғалыс түсті қою-қызыл мен шарап түсті қызылмен, нәзік - жасыл түсті мен қатаң көк-жасыл түсті контрастпен түйістіре отырып, тозақ отының атмосферасын ақ-сұр түсті реңктер арқылы батыстық көңіл көтеретін орындардың албасты басқан күшін беруге тырыстым. Тұрмыстық заттарды безендіруде түстің алар орны зор. Халық шығармашылығының өнер шығармаларында форма мен түстің жарасымды үйлесімділігі айтарлықтай мысал бола алады. Заттың түсін қабылдай отырып, адам оған лайықты әр түрлі қуанышқа, қайғыға, қорқынышқа, көңілді, жеңіл, көтеріңкі көңіл күйге ие болды. Заттардың басқа қасиеттерін біз мынадай салмақ, температура, фактура және т.б. сияқты сипаттамамен байланыстырамыз.
Түс тек заттар жайлы маңызды ақпарат беріп қоймай, ауа, кеңістік қоршаған ортаның түстік ортаның түстік ортасын шынайы жағдаяттарда бейнелі әсер ету арқыллы белгілі бір ой мен сезімді де оятады.
Мысалы, К.С.Петров-Водкинның Қызыл атты шомылдыру(қосымшадағы Б.2.2.2-сурет) шығармасында 1912 жылғы көтеріліс алаңындағы өзгерістердің Ресейдегі пісіп-жетілу кезіндегі идеяны ашу үшін түстің бейнелі әсерін пайдалаудағы үлгісін көре аламыз. Көгілдір-жасыл су фонындағы керемет қызыл аттың силуэты мен алтын түсті, жеңіл, нәзік жас бозжігіт денесі уақыт белгісін жасайды, алда күтіп тұрған қиыын сандарды қажет болатын өзгерістер жайлы ойды қозғайды.
Қызыл түстің адамға ерекше әсер ететіндігі ежелден белгілі, жасыл түс сабырға шақырады, қара түс адамның еңсесін басады. Ұлы неміс ақыны, ойшыл Иоганн Вольфганг Гете жарық, түс пен эмоция бір тізбектің бойында деп есептеген. Ол қызыл мен сары түстер көңілдендіреді, адамның энергиясын оятады, ал көк түс енжарлыққа салады деп білген.
Біздің қазіргі заманымыздағы халықаралық келісім бойынша, қызыл түс қауіп төндіретін тыйым салу белгісі болып саналады. Қызыл түстің қызу әсер етуін қазіргі заман психологтері адамзаттың тарихи тәжірибесімен(қызыл түс - қанның түсі) байланыстырады. Қазіргі кезде түстердің адамға әсер ететіндігі индустрияда, әкімшілік және тұрғын үй құрылысын салуда, интерьер ішін сылауда, дизайнерлік шешім қабылдауда есепке алынады.
Түстік климат адам еңбегінің өнімділігіне және өзін-өзі жақсы сезінуіне әсер етеді, сондай-ақ олардың жалпы көңіл күйіне әсер етіп, сергектік пен күш-қуат береді немесе керісінше енжарлыққа, сылбырлыққа салады.
Түстердің символикасы. Әлемдік бейнелеу өнерінің тарихи кезеңінде түстің символикалық белгісі шығарманың мұраты - көркем мазмұныныда маңызды рөл ойнайды. Бұл тек аумалы эстетикалық жағынан ғана емес, дүнетанымдық мазмұндық мәнерлеу арқылы да жетуге болатын түстік белгі.
Бірақ, шынтуайтқа келгенде, әрбір түстің символиклық мазмұнын айқындайтын тұрақты тұрақты символикалық мазмұн ешбір кезеңде болған емес. Мысалы, орта ғасырда қызыл түс бір мезгілде әсемдік пен қуаныштың белгісі ретінде есептеледі. Сары шаш пен сақал-мұрт жағымды кейіпкер болып есептелді, ал сол кезде басқа ортағасырлық сенім-нанымда қызыл шаш пен сақал-мұрт сатқындықтың белгісі іспетті еді.
Қызыл. Киноварь және қызыл кадмий әр түрлі жылы реңдік ашық-қызыл түстерімен ерекшеленеді, төзімділігі орташа. Краплак - суық қызыл түсті ықпалды бояу, төзімді. Ашық және жарық түстікарлиннің орнына краплакты қолдануға болады.
Сары. Сары кадмий - өте ашық жылы реңді бояу, лимон тәріздес түстен бастап неше түрлі сарғыш түстерді береді, төзімді. Алтын түстес охра - төзімді, бояу жұмсақ, сарғыш сипатты. Табиғи сиена - күңгірт сарыалтын тәріздес түс, тұрақты. Сарғыш кадмий - охра мен ультрамаринді қосса қараяды.
Жасыл. Изумрудты жасыл - төзімділігі орташа, жылы жасыл түс неше түрлі реңдері бар.
Көк. Ультрамарин - жарық көк түсті, төзімсіз. Берлиндік глазурь - жасылша реңді, төзімді бояу. Көк кобальт - төзімділігі орташа, неше түрлі реңді нәзік көк түс.
Қоңыр. Күйдірілген охра - неше түрлі қоңыр реңді, төзімді бояу. Күйдірілген сиена - қызыл-қоңыр реңді, төзімді бояу. Сиена - әдемі күңгірт қоңыр түсті төзімді бояу. Қоңыр марс - терең қоңыр түсті, төзімді бояу. Табиғи умбра - қызыл-қоңыр түсті, төзімді бояу.
Күлгін. Күлгін краплак - қызыл краплакқа қарағанда суық сипатты, төзімсіз бояу. Күлгін кобальт - төзімді, жарық және таза түстер.
Ақ. Цинкті және қорғасынды ақ бояу.
Діни белгілерде ақ түс тазалықты, кіршіксіз пәктікті, жасыл түс - адам жанының мәңгілігін, көгілдір - қайғы мен мұңды, қызыл әулиенің қанын білдіретін белгі ретінде көрсетілді. Көптеген елдердің халықтық ертегілерінде, аңыздарында жасыл түс үміт белгісі болып есептелген, себебі ол жастық пен өсуді бейнелейді, қызыл түс қан, от, махаббаты білдіреді, ақ түс бейкүнәлілікті, сәулені; қара түс қайғы, қараңғылықты, түнді білдіретін белгі болып есептелді. Ресейде қызыл түс сұлулықты, әдемі, әсемдікті білдіріп, қызыл алаң, қызыл қанат, қызыл бұрыш, қызыл көктем, қызыл қыз деп бәрі де қызылмен аталған.
Түстердің тілі де өзіне тән ерекше. Қызыл түске жанып тұр, оттай басылды, қызылды қан қызыл, шоқ қызыл деп те атайды. Жасыл түс жасыл болуы мүмкін, шөп сияқты немесе улы ашық жасыл болуы мүмкін. Орыс халқында қалыңдық ақ түсті көйлек киеді, ол тазалық пен берік сенімділікті білдіреді, ал шығыста ақ түс қайғы-қасіреттің белгісін білдіреді.
Ертеде неміс халқы ортағасырларда ақ түс пен ақара түсті қарама-қарсы қойып, әсемдік пен ұсқынсыздықты білдіретін түс ретінде есептеген. Сұлулуқты жырлағанда, мысалы аппақ қардай беті, қара түндей қап-қара шашы, аппақ ақ жібектей, қап-қара көмірдей деп салыстырған.
Түстердің белгілері қайта туып, қайта жоғалған. Қазіргі кезде түстердің белгілері өнерде, мақал-мәтелдерде, қанатты сөздерде, жалау мен эмблемаларда сақталған.
Түссіз және түрлі-түсті түстер. Түс атауының бәрін екі категорияға бөлуге болады. Біріншісі - түссіз түстер (ахроматты), оған ақ, сұр және қара түс жатады. Бұл түстер түске ие емес және бір-бірінен жарықтық ерекшелігіне байланысты ажыратылады. Бірақ бұл түстердің де бейнелеу әрекетінде үлкен мүмкіншіліктері бар. Адамның көзі түстердің ашықтық дәреджесіне байланыты ақ түстен қара түске өтетін өтпелі реңктердің 300-400-ге дейінгі түрін ажырата алады. Ахроматты түстердің ашықтығы бойынша бір-бірінен қалай ажыратуға болатындығын қарапайым мысал арқылы білуге болады. Бірақ ақ түсті қағаз, тас мәрмәр және ақ гуашь бояуын бір-бірімен өзара салыстыратын болсақ, онда олар бір-бірімен ақ, ақшыл, аппақ болып көрінеді. Қара түстер де бір-біріне ұқсамайды, мысалы қара пүліш мата қара түсті шыт матадан қаралау болып көрінеді. Ең көп түстік градацияны сұр түстің тондық ашықтығынан көруге болады. Қалған түсткрдің бәрі ахроматтық түстерге қарағанада, түсті немесе хроматтық түстер деп аталады.
Спектрлік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.