Банктердің басшы қызметтері

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3

1. Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктер және оларды
ұйымдастыру.
1. Банк филиалын ашуға келісім
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8

2. Қазақстан Республикасында банктердің құрылымы ... ... ... ... 11
2.1. Банк ашуға рұқсат беру
құжаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
15
2.2. Банктердің басшы
қызметтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... 16
2.3. Банктерді ерікті қайта
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
. 18
2.4. Банкті еріксіз қайта
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... . 20
.1. Ерікті
тарату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... 24

Корытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26

Қолданылған
әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 27

Кіріспе

Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы
Қазақстан Республикасы Занының 15-бабына сәйкес банктер акционерлік
қоғамдар нысанында кұрылады. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінін 85-
бабына сәйкес өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында
акциялар шығаратын заңды тұлға акционерлік қоғам болып танылады.
Акционерлік қоғамның акционерлері қолданыстағы заң актілерінде көзделгеннен
басқа жағдайларда оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өзіне
тиесілі акциялар кұнының шегінде қоғамның қызметіне байланысты шығындар
тәуекелін көтереді.
Акционерлік коғамның өз қатысушыларының мүлкіне оқшауланған мүлкі
болады, өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауапты болады және өз
қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Акционерлік коғамның
қықықтық ережелері, акционерлердің құқықтары мен міндеттері Азаматтық
кодекске, Заңнама актілеріне сәйкес белгіленеді. Мемлекеттік кәсіпорындарды
жекеше өндіру жолымен құрылған немесе акцияларының бақылау пакеті
мемлекетке тиесілі акционерлік қоғамдардың құқықтық жағдайларының
ерекшеліктері Қазақстан Республикасының Заң актілерімен айқындалады.
Қазіргі коммерциялық банктер — бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға,
сондай-ақ халыққа қызмет ететін банктерді білдіреді.
Коммердиялық банктер деп, бұл жерде Қазақстан Республикасындағы екінші
деңгейдегі банктер туралы айтылып отыр.
Коммерциялық банктер мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:
1. Жарғылық капиталдың қалыптасуына қарай:
• мемлекеттік;
• акционерлік;
• жеке;
• пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік);
• аралас (шетел капиталының қатысуымен).
2. Операцияларының турлеріне қарай:
• әмбебап, яғни экономиканың барлықсалаларына бірдей және кең көлемді
банктік қызмет көрсететін банктер;
• маманданған, яғни бір ғана салаға қызмет көрсететін банктер;
3. Аумақтық белгісіне қарай:
• халықаралық;
• мемлекетаралық
• ұлттық;
• аймақтық;
4. Салалық белгісіне қарай:
• өнеркәсіптік банктер;
• сауда банктері;
• ауыл шаруашылық банктері;
• құрылыс банктері;
• басқа.
5. Филиалдар санына қарай:
• филиалсыз;
• кеп филиалды.
Акционерлік банктердің жарғылық капиталы шығаратын акцияларын сатудан
түсетін түсімдерден қүралады. Акциялар екі түрге бөлінеді: жай және
артықшылығы бар.
Жай акция — оның иелеріне сол қоғамды басқару ісіне араласуына, оның
пайдасына қарай дивидент алып отыруға күқык береді. Ал артықшылығы бар
акция — оның иесіне коғамды басқаруға қатысуына құқық бермегенмен,
уақытылы, яғни қоғамның пайдасына байланыссыз тұрақты пайызын алуға, қоғам
банкроттыққа ұшыраған жағлайларда жай акция иесінен бұрын қоғамға косқан өз
үлесін алуға құқық береді.
Егер де банк жауапкершілік шектеулі қоғам түрінде құрылған болса, онда
оның жарғылық қорының әр құрылтайшыға тиетін үлесі құрылтайшылық құжатта
анықталады және бұл банктің қатынасушылары немесе кұрылтайшылары
өздерінетиісті үлес шегінде ғана оның міндетгемелеріне жауап береді.
Банктің ұйымдастырылуы және құқықтық нысанындағы байланыссыз, оның
жарғылық капиталы оның қатынасушылары, жеке және занды тұлғалар есебінен
кұрылады. Және олардың міндеттемелерінің қамтамасыз ету құралы болып
табылады. Жарғылық капитал, оның қатынасушыларының меншікті қаражаты
есебінен ғана құрылуы мүмкін. Банктік несиелер есебінен жарғылық капиталды
құруға тыйым салынады. Банктің жарғылық капиталы тек ақшалай қаражаттар
есебінен құрылуы мүмкін.

1. Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктер және оларды ұйымдастыру

1. Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасу тарихы және дамуы.

Кеңес үкіметі тұсында Қазақстан одақтас республикалардың бірі
болғандықтан оның дербес банк-несие жүйесі болған жоқ. Қазақстан
территориясында КСРО-ның орталықтанған банк-несие жүйесінің филиалдары мен
бөлімшелері қызмет көрсетті. Сондықтан Қазақстанда банк жүйесінің
қалыптасуы мен дамуы қазан төңкерісіне дейінгі патшалық Ресейдің және КСРО-
ның банк жүйесінің тарихымен тығыз байланысты.
Ресейдің банк жұйесі батыс елдердің банк жүйесіне қарағанда әлдеқайда
кеш қалыптаса бастап, өз даму жолында бірнеше кезендерден өтті. Алғашқы
банктер XVIII ғ. Екінші жартысында мемлекеттік ( қазыналық ) банк түрінде
пайда болып, XIX ғ. Аяғы және XX ғ. басында Ресейдің банк жүйесі негізінен
мынадай банк-несие мекемелерінен құрылды.
Мемлекеттік банк ( 1860ж құрылған)
Қоғамдық қалалық ( 252 банк) және жер банктері.
Көп буынды жеке банктер: акционрлік банктер (49 филиалдары бар 44
банк), өзара несиелейтін қоғамдар (83), коммерциалық банктер (32), несие-
жинақтау серіктестіктері (729) және т.с.с.
Бұлардан басқа банктік операциалардың көпшілігін жүргізіп, сонымен
қатар жоғары қауіпті операциалар жүргізу үшін клиенттердің қаражатын
тартумен шұғылданатын банктік кенселер, сауда үйлері, айрбастау дүкендері
болды.
1917 ж. қазан төнкерісінен кейін банк ісін ұйымдастыруды мемлекет
монополиалы түрде өз қолына алып, нәтижесінде жеке коммерциалық банктер мен
басқа несие мекемелері Мемлекеттік банкпен біріктірілді.Сонымен қатар Кеңес
үкіметінің алғашқы жылдарында кооперативтік, жеке мемлекеттік –
капиталистік, шетел капиталының қатысумен маемлекеттік және басқа банктер
құрыла бастады. 1922ж Тұтыну коопирациасының банктері және Өнеркәсіп банкі
құрылды.
1924 ж. акционерлік қоғам үлгісіндегі Сыртқы сауда банкі құрылып, оның
акционерлері мемлекет, кооперативтік және қоғамдық ұйымдар болды. Ол КСРО-
ның мемлекеттік банкісінің құрамында болып, сыртқы сауда операциаларын
және халықаралық есеп айырысу жұмыстарын жүргізді. Сөйтіп 1925 ж. КСРО-да
Мемлекеттік банк., Өнеркәсіп банкі, Сауда банкі және Ауыл шаруашылық банкі
болды. Сондай-ақ Орталық коммуналды банкі ( Цекомбанк), Коопиративтік (
Всекобанк) және акционерлік, салалық, аймақтық (Қиыр Шығыс, Орта Азия )
банктер құрылды. Ұсақ тауарлы өндірістің дамуына байланысты өзара несиелеу
қоғамдары,ауыл шаруашылығын несиелейтін қоғамдар, жинақ кассалары, несиелік
коопиративтер пайда болды.
1927 ж. КСРО орталық атқару комитеті мен Халық комиссариаты Кеңесінің
несие жүйесін құру принциптері туралы қауылысына сәйкес бүкіл банк жүйесін
тікелей басқару Мемлекеттік банкке тапсырылды. Сол қаулыға сай маманданған
банктер және банктердің проценттік саясат жүргізудегі дербестік құқығы
жойылды. Банктер қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несие түрлері бойынша да
ажыратылды. 1928ж Өнеркәсіп банкі мен Электробанкі бірыңғай өнеркәсіп пен
электр шаруашылығын ұзақ мерзімді несиелеу Банкіне біріктірілді. Қысқа
мерзімді несиені басқа шаруашылық салаларының бәріне олардың тоқсандық
жоспарларына сай Мемлекеттік банк беруі тиіс болды. Жалпы 1927-1929ж.ж
банктердің өзіне тән ерекше қызметі – банктік несие беру жойылып, несие
мемлекеттік жоспарлары қаржыландырудың түріне айналды.
1930-32жж. жүргізілген несие реформасы елдегі банк жүйесінің дамуындағы
жаңа кезеңнің басталуы еді. Бұл кезде 1929ж қабылданаған халық
шаруашылғынөркендетудің бірінші бесжылдық жоспары бойынша елдегі
индустрияландыру және ауылшаруашылығын ұжымдастыру мемлекеттік бірыңғай
жоспар бойынша орталықтан қаржыландырылуы қажет еді. Ол үшін ақша қаражатын
қаржы-несие жүйесіне жинақтап, одан соң жоспарлы түрде шаруашылық
салаларына бөліп беру керек. Бұл міндеттерді оған дейін айналым қаражатын
өз бетімен жоспарсыз бөлумен шұғылданған әр түрлі несие мекемелері орындай
алмады. Онымен қоса ірілі-уақты өнеркәсіп орындары біріне-бірі коммерциялық
несие бергенде есеп айырысуды вексель берумен жүргізіп, банк бақылауынан
тыс қалды. Іс жүзінде банктің несие алушымен, яғни тауар сатып алушымен
байланысы болмады. Нәтижесінде шаруашылық орындарының бірін-бірі несиелеуі
(яғни коммерциялық несие) тікелей мемлекеттік жоспарлы басқарумен қайшы
келіп, елдегі несие қатынастарын түбегейлі өзгерту қажеттілігін тудырды.
Несие реформасын жүргізу үшін елде біраз алғы шаралар жүргізілді.
Біріншіден, бұл кезде экономика салаларында біраз жетістіктерге қол
жетті және олардан жеке капитал ығыстырылды. Сөйтіп, 1930 жылы мемлекеттік
сектордың өнеркәсіптегі үлес салмағы 99,1%-ке, көтерме саудада 97,2%-ке ,
ал бөлшек саудада 86,5-ке жетті. Ауыл шаруашылығындағы мемлекеттік және
ұжымдық шаруашылықтар тауарлы астықтың 55%-ін өндірді.
Екіншіден, халық шаруашылығын тікелей мемлекеттік жоспарды басқару
жүзеге аса бастады. 1928 жылы Халық шаруашылығын өркендетудің бірінші
бесжылдық жоспары дайындалып, олар шаруашылықтың әрбір буынына жеткізілді.
Жоспар кәсіпорыннның өндірістік және қаржылық іс-әрекеттерін қамтыды.
Үшіншіден,шаруашылықтың негізгі буыны- өнеркәсіп мекемесі шаруашылық
есепке көшірілді.
Төртіншіден, коммерциялық вексельді айналымнан шығарып,оның орнына есеп
айырысуды тек банк арқылы жүргізудің және қысқа мерзімді несиені тек
банктерде жинақтаудың нәтижесінде 1929 жылыдың 1 қарашасында халық
шаруашылығына берген қысқа мерзімді несиенің 80%-ке жуығы банктер үлесіне
тиді.
Сонымен несие реформасын жүргізу үшін алғы шаралар жасалып,1930 жылдың
қаңтарында несие реформасы жүргізіле бастады. Несие реформасының мақсаты-
несиелеу мен несие-есеп жұмыстарының жаңа түрлерін енгізу.
Несие реформасы төрт кезеңде жүргізіліп,негізгі мына мәселелер шешілді:
Шаруашылық орындарының бірін-бірі коммерциялық несиелеуін тікелей
банктік несиемен өзгерту;
Мемлекеттік банктің бағытын нығайтатын есеп жұмысының жаңа түрін
–шаруашылық есепті енгізу;
Халық шаруашылығын қысқа мерзімді несиелеу процесін Мемлекеттік банкке
шоғырландыру. Өндіріс мекемелерінің өзінің және қарызға алған
қаражаттарының жұмсалу бағыттарын ажырату,шаруашылықты несиелеудің
принциптерін бекіту;
Несие-банк жүйесін қайта құру,яғни Мемлекеттік банк пен ұзақ мерзімді
несие беретін арнаулы банктердің қызметін ажырату.
Сөйтіп несие реформасының негізгі мақсаты коммерциялық және жанама
банктік несиелеуді тікелей банктік несиемен алмастыру жүзеге асырылды.
Банктік несие деген несие алушыға, яғни тауар сатып алушы кәсіпорынға
жоғары басқару органының жоспары бойынша тікелей банк беретін несие. Бұл
банктік несиенің коммерциялық несиеден негізгі айырмашылығы.
Сонымен 1930-32жж. жүргізілген несие реформасының қорытындысында
жоспарлы социалистік экономикаға сәйкес үйлестіру типіндегі несие-банк
жүйесі құрылып,Мемлекеттік банк өндіріс пен тауар айналымын есептетін және
бақылайтын бірыңғай аппаратқа айналды. Коммерциялық банктердің ролі
төмендеп, кейін елде тек мемлекеттік банктерден тұратын монобанктік жүйе
қалыптасты.
Банк жүйесі көрсететін қызмет белгілеріне қарай қайта ұйымдасып,қысқа
мерзімді несие беретін жалпы мемлекеттік банк және күрделі қаржымен
қамтамасыз ететін маманданған банктер жүйесі құрылды. Бұндай бір буынды
банк жүйесіне: КСРО Мемлекеттік банкі және күрделі қаржымен несиелейтін
төрт Одақтық маманданған банктер- Өнеркәсіп банкі,Ауыл шаруашылық
банкі,Орталық коммуналдық банкі,Сауда банкі-кірді. Сонымен бірге Орталық
банк жүйесіне шетел банктерімен кең корреспонденттік қатынастарды
ұйымдастыратын Сыртқы сауда банкі және халықтың бос қаржысын тарту,
төлемдерін жүргізу мен мемлекеттің займдарын орналастыру арқылы халыққа
қызмет көрсететін бірыңғай жалпы мемлекеттік несие мекемесі, яғни жинақ
кассалары қарады.
1959 жылы ұзақ мерзімді несие беретін банк жүйесі қайта қаралды. Ауыл
шаруашылық банкі мен Орталық коммуналдық банк таратылып, олардың
қызметтері Мембанкке берілді. өнеркәсіп банкі мен Сауда банкісінің
негізінде күрделі қаржы беретін Одақтық банк-Құрылыс банкі құрылды. Ол
халық шаруашылығының әр түрлі салаларының (ауыл шаруашылығынан басқа)
ұйымдары мен кәсіпорындарын қаржыландырумен және ұзақ мерзімді несиелеумен
шұғылданды.

1.2 Екінші деңгейлі банк жүйесін құру

ҚР-ның қазіргі банк жүйесінің құрылуы 1990 ж. желтоқсанында Қаз КСР-ның
Жоғары Кеңесі қабылдаған Банктер және банк қызметі туралы Заңынан бастау
алады. Заңға сәйкес республикада екінші деңгейлі банк жүйесі құрылды:
жоғары (бірінші) деңгейдегі банк – Қаз КСР-нің Мемлекеттік банкі және
төменгі(екінші) деңгейдегі банк – коммерциялық банктер жүйесі.
Банк - өзінің жарғысы бар,толық шаруашылық есеп және өзін-өзі
қаржыландыру негізінде қызмет жасайтын заңды тұлға. Ол ақша қаражатын
тарту, орналастыру және басқа банктік операциялар жүргізетін мекеме. Қазақ
Кеңес Социалистік Республикасының территориясында жинақталған несие
ресурстары осы заң шыққан күннен бастап республика меншігі болып саналады.
Мемлекеттік банк республиканың меншігі және оның орталық банкі болып
саналады. Қазақстан территориясында біртектес ақшаны пайдалану және
біртектес ақша саясатын жүргізу мәселелері Одақтық шартта көрсетілген.Оның
айналымға монополиялы құқықпен ақша белгілерін эмиссиялауға, ақша –несие
қатынастарын реттеуге, мемлекеттік бюджеттің кассалық жұмысын жүргізуге
республика территориясында коммерциялық банктер ашуға рұқсат беретін құқығы
бар.
Қазақстан заңдарына сай Мемлекеттік банк деп (Орталық-Ұлттық банктен
басқа) капиталы толығынан үкімет иелігінде, немесе акционерлі капиталдың
басым бөлігі мемлекеттік құрылтайшылардың (мысалы, мемлекеттік кәсіпорындар
мен ұйымдардың) акциясы болғанда есептеледі.
Коммерциялық банктер өздерінің акционерлер жиналысында қабылданған
Жарғысы бойынша қызмет істейді. Сонымен бірге республика территориясында
шетел мекемелерімен бірігіп құрылған коммерциялық банктер қызмет істеуі
мүмкін.Егер банктің жарғылық капиталын қалыптастырғанда өзіміздің
мемлекеттік емес құрылым,немесе шетел мемлекеттік, я болмаса мемлекеттік
емес құрылымдары қатынасса,онда аралас банктің түрлері деп есептеледі.
Аралас банктер мынадай варианттарда құрылуы мүмкін: Мемлекетті-жеке,
мемлекеттік-кооперативтік,жеке- кооперативтік. Қосылып құрылған банктермен
олардың филиалдарының қызметі Қазақстан заңдарымен реттеледі делінген
Заңда.

І. Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасу және даму кезеңдері

1930 жылға дейінгі 1930-87жж.(Одақтық 1988-90жж.(Одақтық 1991ж бастап
банк жүйесі бірдеңгейлі банк бірдеңгейлі (дербес екі
жүйесі) маманданған банктердеңгейлі банк
жүйесі) жүйесі)
Ресей мемлекеттік 1.КСРО Мембанкі 1.Банк жүйесін Егемен Қазақстанда
банкі және көптеген(оның ішінде КСРО қайта өзінің банк
несие-банк Мемлекеттік еңбек ұйымдастыру:КСРО жүйесінің құрылуы.
мекемелері. жинақ касалары Мембанкі және Екі деңгейлі банк –
жүйесі). Маманданған Ұлттық банк және
2.КСРО Мемлекеттік банктер:КСРО коммерциялық
Құрылыс банкі Өнеркәсіп құрылыс банктер.
3.КСРО Сыртқы саудабанкі.
банкі КСРО Агроөнеркәсіп
банкі
КСРО Тұрғын үй
-әлеуметтік банкі
КСРО Жинақ, Сыртқы
-эконом банкі.
2.Жаңа
кооперативтік ж\е
коммерциялық банк
құрылды.

1. Банктердің түрлері

Банк (екінші деңгейдегі банк) — коммерциялық ұйымдар Қазақстан
Республикасындағы банктер мен банк қызметі туралы Заңына сәйкес банктік
қызметті жүзеге асыруға құқық өкілеттігі бар акционерлік қоғам нысанында
құрылған коммерциялық ұйым саналатын заңды тұлға болып табылады. Банктің
ресми мәртебесі занды тұлғаны әділет органдарында банк ретінде мемлекеттік
тіркеумен және банктік операцияларды жүргізуге қаржы нарығы мен қаржы
ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөніндегі уәкілетті органның (әрі қарай —
уәкілетті орган) берген лицензиясының болуымен айқындалады. Қазақстан
Республикасында екінші деңгейдегі банктердің, олардың филиалдары мен
өкілдіктерінің қызметі заңнамамен және нор-мативтік құқықтық актілермен
реттеледі. Бұл атап айтқанда: Қазақстан Республикасының Конституциясы
Қазақстан Pecпубликасының Азаматтық кодексі, Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы, Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкі туралы Заңдары, Қазақстан Республикасының
өзге де заң актілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі, қаржы
рыногы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі Қазақстан
Республикасының Агенттігі қабылдаған нормативтік құкықтық актілер.
Банктердің түрлері, олардың құқықтық мәртебесі, кұрылу тәртібі, жұмыс
істеуі және таратылуы Қазақстан Республикасының заңнамасымен айқындалады.
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасындағы банктер және банк
қызметі туралы заңына сәйкес Қазақстан Республикасында төменгідей
банктердің түрлері бар:
Шетелдердің қатысушы банк — орналастырылған акцияларының үштен бірінен
астамы:
а) Қазақстан Республикасының резидент еместердің;
ә) орналастырылған (қатысушылар салымдарының) акцияларының немесе
жарғылық капиталдарға қатысу үлестерінің үштен бірінен астамы Қазақстан
Республикасының резеденттері еместердің не соларға ұқсас Қазақстан
Республикасы резиденттерінің — занды тұлғаларының иелігінде, меншігінде
жәненемесе басқаруында болатын Қазақстан Республикасы резиденттерінің —
занды тұлғаларының;
б) орналастырған (қатысушылар салымдарының) акцияларының үштен бірінен
астамы Қазақстан Республикасының резиденттері еместердің не соларға ұқсас
заңды тұлғалардың - Қазақстан Республикасы резиденттерінің (сенім
білдірілген адамдар) қаражаттарына билік ететін Қазақстан Республикасы
резиденттерінің иелігінде, меншігінде жәненемесе басқаруында болатын
екінші деңгейдегі банк.
Халықаралық банк — халықаралық шарт (келісім) негізінде құрылған және
жұмыс істеп тұрған кұрылтайшылары Қазақстан Республикасының Үкіметі (немесе
ол уәкілдік берген мемлекеттік орган) мен аталған шартқа (келісімге) қол
қойған мемлекеттің (мемлекеттердің) Үкіметі (Үкіметтері) болып табылатын
банк.
Банктер Қазақстан Республикасының аумағында, сондай-ақ одан тысқары
жерде өзінің еншілес банктердің филиалдары мен өкілдіктерін ашуға құқылы.
Шетелдік банктерге Қазақстан Республикасында өздерінің филиалдарын
ашуға тыйым салынады. Еншілес банктер банктердің филиалдары, өкілдіктері
және есеп айырылысу-кассалық бөлімдер (сақтық кассалары) Қазақстан
Республикасының Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі
туралы заңында белгіленген тәртіпте құрылады және жабылады.
Онда банк тура (тікелей) немесе жанама түрде (басқа занды тұлғалардың
жарғылық капиталдарына қатысу арқылы) дауыс беретін акциялардың елу
проценттен астамын иеленетін немесе сонша акцияның (қатысу үлесімен) дауыс
беру мүмкіндігі бар немесе олардың арасындағы жасалған шартқа сәйкес (не
өзгеше түрде) осы заңды тұлға қабылдайтын шешімдерді банктің айқындауға
мүмкіндігі болатын заңды тұлға банктің еншілес ұйымы болып табылады. Банк
еншілес ұйымды тек уәкілетті органның рұқсатымен ғана құрады немесе
иеленеді. Рұксатты берудің тәртібі мен ерекшелігі уәкілетті органның
нормативтік қықықтық актілермен айқындалады.

Рұқсат алуға берілген өтінішке мынадай құжаттарды қоса тіркеу қажет:
1) еншілес ұйымның құрылтай құжаттары, жарғының бекітілгені туралы
хаттамалар;
2) еншілес ұйымның басшы қызметкерлері туралы ақпарат;
3) еншілес ұйымның ұйымдық кұрылымы;
4) бизнес-жоспармен қоса еншілес ұйымның қызметінің түрі немесе түрлері
туралы ақпарат;
5) аудиторлық ұйымның заңды тұлғада өткізген аудиті туралы қорытындысы
және аудиторлық ұйым куәландырған қаржылық есеп;
6) уәкілетті органның нормативтік құкықтық актілерінде көзделген
рұқсатты беру туралы шешім қабылдауға қажетті өзге де ақпарат немесе
құжаттар.
Рұқсат беруден бас тартуға мыналар:
- рұқсат алуға қажетті құжаттардың берілмеуі;
- еншілес ұйымның басшы қызметкерлерінің (немесе басшы қызметкерлер
лауазымына тағайындауға немесе сайлауға ұсынылған кандидаттардың)
белгіленген тәртіпке сай келмеуі;
- еншілес ұйымдардың болжамды болу нәтижесінде шоғыр- ландырылған
негізде пруденциалдық нормативтерді және банктер сақтауға міндетті
уәкілетті орган белгілеген басқа да нормалар мен лимиттерді банктің
сақтамауы;
- еншілес ұйым қызметінің немесе банк жоспарлаған инвестициялар
салдарынан банктің қаржылық жағдайының болжамды нашарлауы және (немесе)
банк салымшыларының мүлделеріне нұқсан келтірілуі негіздемелер болып
табылады.
Уәкілетті орган өтініш берілгеннен кейін үш ай ішінде рұқсат беруге
немесе рұқсат беруден бас тартуға міндетті.
Рұқсат беруден бас тартқан жағдайда уәкілетті орган бас тартудың
негіздемелері туралы өтініш иесіне жазбаша хабарлауға міндетті.

Банктің еншілес ұйымы құрылтай кұжаттарына енгізілген барлық өзгерістер
мен толықтырулар туралы уәкілетті органға хабарлап отыруға міндетті.
Уәкілетті органның рұқсатын алмаған жағдайда банк еншілес ұйымның
өзіне тиесілі акцияларын (қатысу үлестерін) үш ай; мерзім ішінде осы
банкпен ерекше қарым-қатынасы жоқ тұлғаларға беруге не еншілес ұйым
қабылдайтын шешімдерді айқындау мүмкіндігінен бас тартып, оны растайтын
кұжаттарды уәкілетті органға табыс етуге міндетті.
Банкінің филиалы — заңды тұлға болып табылмайтын, банк тұрған жерден
тыс орналасқан және банкінің атынан банк операцияларын жүзеге асыратын және
өзіне банк берген өкілеттік шегінде әрекет ететін банк бөлімшесі.
Банк филиалының банкімен бірыңғай балансы, сондай-ақ банк атауымен
толық сәйкес келетін атауы болады.
Банк өз филиалын ашуға уәкілетті органнын нормативтік құқықтық
актісінде белгіленген тәртіппен және талаптарға сәйкес уәкілетті органның
келісімін алуға міндетті.
Банк филиалын ашуға келісім беру туралы мәселені уәкілетті орган үш ай
мерзімде қарауға тиіс.

Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы
Қазақстан Республикасы Занының 15-бабына сәйкес банктер акционерлік
қоғамдар нысанында кұрылады. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінін 85-
бабына сәйкес өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында
акциялар шығаратын заңды тұлға акционерлік қоғам болып танылады.
Акционерлік қоғамның акционерлері қолданыстағы заң актілерінде көзделгеннен
басқа жағдайларда оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өзіне
тиесілі акциялар кұнының шегінде қоғамның қызметіне байланысты шығындар
тәуекелін көтереді.
Акционерлік коғамның өз қатысушыларының мүлкіне оқшауланған мүлкі
болады, өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауапты болады және өз
қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Акционерлік коғамның
қықықтық ережелері, акционерлердің құқықтары мен міндеттері Азаматтық
кодекске, Заңнама актілеріне сәйкес белгіленеді. Мемлекеттік кәсіпорындарды
жекеше өндіру жолымен құрылған немесе акцияларының бақылау пакеті
мемлекетке тиесілі акционерлік қоғамдардың құқықтық жағдайларының
ерекшеліктері Қазақстан Республикасының Заң актілерімен айқындалады.
Кұрылтай шарты мен Жарғы акционерлік қоғамның құрылтай құжаттары болып
табылады. Акционерлік қоғамның кұрылтай құжаттары нотариаттық куәландыруға
жатады. Кұрылтай шартының күші жарияланған акциялар шығарылымы мемлекеттік
тіркеуден өткізілген күннен бастап тоқтатылады.
Банктер құрылтай шарты негізінде кұрылады және өзінің жарғысы және
Казақстан Республикасының Заңнамасына сәйкес әрекет етеді. Банк оның
Жарғысында жазылған атауды өзінің атауы ретінде пайдаланады. Банктің
атауында банк сөзі немесе одан шығатын туынды сөз болуы тиіс.
Қазақстанның Даму Банкісі туралы 2001 жылғы 25 сәуірдегі Қазақ-стан
Республикасының Заңына сөйкес Қазақстанның Даму Банкісі құрылды, оның жүз
процент акциясы мемлекетке жатады. Қазақстан Республикасы Парламентінің
Жаршысы.
Ұлттық Банктен басқа банктерге ұлттық орталық деген сөздер оның
атауында кез келген тілде толықтай немесе қысқарған түрде пайдалануға тыйым
салынады.
Барлық банктерге өзінің атауында мемлекеттік деген сөздің кез келген
тілде толықтай немесе қысқарған түрде пайдалануға тыйым салынады. Бұрын
кұрылған банктердің, оның ішінде банктер — Қазақстан Республикасы резидент
еместердің атауын алмастыратындай ұқсас атаулар, белгілер пайдалануға,
еншілес банктерден басқасына, жол берілмейді. Еншілес банктер өзінің
атауында бас банкісінің атауын пайдалануға міндетті.
Банк банктік заңнамада белгіленген занды тұлғаларға арналған
ерекшеліктерді ескере отырып, Казақстан Республикасының азаматтық
заңнамасымен белгіленген тәртіпте кұрылады.
Банк құру жөніндегі құрылтай шартында, қолданылып жүрген зандарда
көзделген мәліметтерден басқа, міндетті түрде:
толық атауы мен олардың әркайсысының тұрған жерін қоса құрылтайшылар
туралы мәліметгер, сондай-ақ олардың мемлекеттік тіркеуден өткендігі
жөніндегі деректер (заңды тұлғалар үшін), аты-жөні, азаматтығы, тұрғылықты
жері мен жеке өзін (жеке адамдар үшін) куәландыратын кұжат деректері;
акциялардың саны, санаттары мен орналастыру бағалары туралы мәліметтер
керсетілуге тиіс.
Мемлекет тек Үкімет атынан ғана банкілердің құрылтайшысы және акционері
бола алады, ал Қазақстанның Даму Банкісінің акционерлері болып облыстардың,
Астана және Алматы калаларының жергілікті аткарушы органдары да қатыса
алады.
Жарғылық капиталдарына қатысу үлестерінің не орналастырылған
акцияларының елу процентінен астамы мемлекетке тиесілі мемлекеттік
кәсіпорындар мен ұйымдар банкінің кұрылтайшылары мен акционерлері бола
алмайды.
Банк несие берушілерінін мүдделерін қорғау және республика банк
жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында уәкілетті орган Қазақстан
Республикасының Үкіметімен келісім бойынша капиталының теріс мөлшері болған
ретте банк акцияларын келесі үш күнтізбелік ай бойы банктің қаржы
жағдайының қажетінше жақсартылуына кепілдік беретін жаңа инвесторға сатып
алынған баға бойынша кейіннен міндетті түрде дереу сату шартымен мәжбүрлеп
сатып алуды жүзеге асыруға құқылы.
Оффшорлық аймақтарда тіркелген немесе оффшорлык аймақтарда тіркелген
аффилиирлендірілген тұлғалары бар заңды тұлғалар, немесе уәкілетті орган
тізбесін белгілейтін, оффшорлық аймақтарда тіркелген заңды тұлғалардың
қатысушылары (кұрылтайшылары, акционерлері) болып табылатын жеке тұлғалар
Қазақстан Республикасының резидент банктерінің дауыс беретін акцияларын
тікелей немесе жанама иелене және (немесе) пайдалана және (немесе) оған
билік ете алмайды.
Аталған шектеу уәкілетті орган тізбесін белгілейтін рейтинг
агенттіктерінің бірінің рейтингінен төмен емес жеке кредиттік рейтингі бар
банктерге қолданылмайды.
Қазақстан Республикасының резидент емес занды тұлғалары, банктерді қоса
алғанда, егер оларда тізбесін уәкілетті орган белгілейтін негізгі
рейтингтік агенттіктердің бірінің ең аз талап етілетін рейтингі болса
Қазақстан Республикасының резидент банктері дауыс беретін акцияларының он
және одан да көп процентіне ие бола алады.
Тікелей немесе жанама түрде банктің акцияларын иеленетін не банк
акционері қабылдайтын шешімдерге ықпал ететін тұлғалар уәкілетті органның
талап етуі бойынша банктін ірі қатысушыларын және олардың қаржылық жай-
күйін айқындау үшін құрылтай құжаттарын және басқа да қажетті ақпарат
беруге міндетті.
Банктің Жарғысы қолданыстағы заңнамаларда керсетілген мәліметтерден
басқа міндетті түрде мыналарды қамтуы тиіс:
банктің толық және қысқартылған атауы;
банк қорларын (резерв капиталын) пайдаланудың түрлері мен тәртібі
туралы мәліметтер;
банк органдарының шешім қабылдау тәртібі.
Заңды тұлға немесе жеке тұлға банк ашуға рұқсат беру жөнінде уәкілетті
органға өтініш жасауға құқылы.
Өтініш қазақ немесе орыс тілдерінде беріледі және онда өтініш берушінің
мекенжайы көрсетілуге тиіс.

2.1.Банк ашуға рұксат беру құжаттары

1) жаңадан құрылатын банкінің құрылтай кұжаттары: құрылтай шарты,
жарғы, жарғы қабылдау мен банк органдарын тағайындау (сайлау) хаттамасы;
2) кұрылтайшылар туралы егжей-тегжейлі мәліметтер (олардың ағымдағы
қызметі туралы деректерді қоса); құрылтайшы-заңды тұлғалардың соңғы екі
есеп беру күніндегі қаржылық есептілігі; осы Заңның 16-бабының 5-тармағының
талаптарына;
4) банк ретінде занды тұлғаны мемлекеттік тіркеуден кейін бір жыл
ішінде Жарғылық капиталды төлемеу;
5) банк ретінде тіркелген заңды тұлға үшін банктік заңнамаларда
көзделген шарттардын бұзылуы;
Банк банкті ашуға берілген рұқсатты ерікті түрде қайтаруға және
заңнамада белгіленген тәртіппен қайта тіркеуден өтуге құқылы.
Банкті ашуға рұксаттың банк операциясын жүргізуге банкке лицензия беру
туралы уәкілетті органның шешімі қабылданғанға дейін заңдық күші болады.
Банкіні мемлекеттік тіркеуді уәкілетті органның банк ашуға рұқсаты
негізінде әділет органдары жүзеге асырады. Оның құрылтай құжаттарының
мәліметтері уәкілетті органмен куәландырылады.
Банкті әділет органдарында мемлекеттік тіркегеннен кейін банк он төрт
күнтізбелік күн ішінде уәкілетті органға тіркеген құрылтай шарты мен
Жарғының банкті мемлекетгік тіркеу туралы куәліктің нотариаттық
куәландырылған көшірмелерін беруге міндетті.
Төраға және Директорлар кеңесінің мүшелері Төраға және басқарма
мүшелері банктің құрылымдық бөлімшесінің қызметінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.