Ұйымның бухгалтерлік есептің мәні және ұйымдастырылу тәртібі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе 3

I-тарау. Аудит қызметтерінің түсінігі 5
1.1 Аудит және оның құрамы 5
1.2.Аудиттің есебін жасау сатысы 7
1.3 Аудиттің кәсіпорындағы басқару функциясы 9

II-тарау.Ұйымның бухгалтерлік есептің мәні және ұйымдастырылу тәртібі
11
2.1 Ұйымның қаржы – экономикалық қызметі 11
2.2 Міндеттемелер аудиті 15
2.2.1. Ұзақ мерзімді міндеттемелердің аудиті 17
2.2.2. Ағымдағы міндеттемелердің аудиті 19
2.2.4. Басқадай кредиторлық берешек аудиті 22
2.2.5. Еңбекке ақы төлеу бойынша есеп айырысу аудиті 23

Қорытынды 24

Қолданылған әдебиеттер 25

Кіріспе

Қоғамымызды даму кездерінің қай сатыларында болмасын дамудың
обьективті экономикалық заңдылықтарын анықтау және ол заңдылықтарды
пайдалану шараларын дұрыс белгілеу үшін есеп жұмыстарын дұрыс
ұйымдастырудың маңызы зор. Қоғамдық даму нәтижесінде бухгалтерлік есептің
ұйымдастырылуына талаптардың өсіп, міндеттердің артып отырғандығы
бухгалтерлік есептің тарихынан белгілі.
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде бухгалтерлік
есепке жүктелетін міндеттер қай кездегіден болмасын күрделі, ауқымды болып
отыр. Өйткені қазіргі қоғам-дық дамудың жаңа кезеңінде өндіріс құралы –
жабдықтарының мемлекеттік меншіктен ұжымдық және меншіктерге кең етек
алуда. Осыған орай қазіргі кезде мемлекет, ұйым және жеке тұлғалар
арасындағы экономикалық және қоғамдық қарым-қатынастар саясаты жаңа сипат
алып отыр.
Бухгалтерлік есеп беру мәліметтері шаруашылық жүргі-зуші ұйымдардың
және олардың құрлымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін,
экономикалық жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін, экономикалық
жоспарлар жасап, оның орындалуын бақылау үшін қолданылады.
Қаржылық есептілік, аудиттің маңызды обьектісі болып табылды, ол оның
мәліметтерінің дұрыстығын анықтау үшін арналған. Аудит ғылымының жаңа
саласы ретінде пайда-ланылып, оның теориялық және практикалық бағыттарын
дамыту қажет етеді.
Соңғы кездерде аудитке арналған шетелдік және отандық жазбалар жарық
көруде. Аудиттің әр түрлі аспектілері бойынша шығармалардың қаржылық
есептілікті тексеру бойынша аудит методикаларына. Елімізде халық-аралық
стандартқа сәйкес жаңа бухгалтерлік есеп стандарты-ның енгізілуі ел
экономикасының дамуына оң әсерін тигі-зуде. Бұл еліміздің қазіргі даму
кезеңінде, оның шетел инвес-торларымен қарым – қатынастарының нығаю
кезеңінде маңызды болып саналады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты – бұл белгілі бір тұлғаның,басқа бір
тұлғаға міндеті, яғни мүлкін беру, немесе қызмет көрсету, ақша төлеу және
т.б.,ал егерде бұл іс әрекеттерден бас тартсақ онда борышкерден оның
міндеттерін орындауын талап етуге құқығы болады. Міндеттеме арқылы жаңа
техника енгізу шығындары үшін, өндіріс көлемін ұлғайтуға болады.Міндеттеме
арқылы кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының
маңызды белгілерінің бірі болып табылады. Осы кезде кәсіпорынның төлем
қабілеттілігі өз уақытында техникамен материалмен жабдықтаушылардың төлем
талаптарын қанағаттандыру, несиелерді қайтару, қызметкерлердің еңбегінің
төлемін жүргізу, бюджетке төлемдер енгізу қабілеттілігі. Төлем қабілеттілік
баланс жасау мерзімімен анықталады. Төлем құралдарының ағымдағы
міндеттемелерінен асуы кәсіпорынның төлемге қабілеті екінші білдіреді.
Банкте есептің және басқа шоттарда ақшаның болмауы, банке қайтарылатын
несиенің мерзімі өтіп кетуі, қаржы оргындарына қарыз болу, еңбекке
төленетін қаржылар мерзімінің сақталмауы төлемге қабілетсіздікті көрсетеді.
Төлем қабілеттілігі оның қысқа мерзім ішінде (апта, жарты ай) талдау
кезінде анығырақ көрсетілген.
Есепті кезең ішінде ағымдағы төлем қабілеттілігі төлемдік күндізбе
көмегімен есептелуі мүмкін,оның негізіндегі ағымдағы жедел төлем
қабілетілігінің коэфеценті анықталды, кредиторлармен, банкпен, қаржылық
және басқа да органдармен өз уақытында есеп айырысуды қамтамасыз ететін
шаралар жасалады.

I-тарау. Аудит қызметтерінің түсінігі

1.1 Аудит және оның құрамы

Аудит туралы шыққан басылымдарда "аудит" – деген түсінікке әр түрлі
анықтамалар берілген.
Яғни аудиттің мазмұнын қарастыру барысында оның нақты құрамы туралы
айту қажет. Олар мыналар:
1. Шаруашылықтағы субъект;
2. Мәлімет;
3. Аудитордың мамандығы;
4. Фактілерді жинау және бақылау;
5. Аудит стандарты;
6. Аудитор ақпараты, есебі.
Осы көрсетілген аудит элементтерін жеке – жеке қарастыру қажет.
1.Шаруашылықтағы субъект. Аудит жұмысын орындау үшін міндетті түрде
сол субъектінің шаруашылық бағытын көлемін анықтау қажет. Оған аудит
барысында нақты болжам жасау үшін аудит қамтитын объектілердің көлемі,
мақсаты қарастырылуы қажет. Мысалы, заң субъектілері немесе экономикалық
объектіге қосылмайтын мәлімет жүйесі.
2. Мәлімет. Аудит жұмысы барысында тапсырушылар берген мәлімет
қарастырылады. Аудитор олардың дұрыстығын дәлелдеп, өзінің жаңа
мәліметтерін құрайды. Сол жұмыс барысында олардан кемшілік табуы немесе
дұрыс еместігін анықтауы мүмкін. Ол негізінде екі түрлі себептен болуы
мүмкін:
1) Ақпаратта кейбір мәліметтердің жетіспеушілігінен;
2) Ақпарат дұрыс жасалынбағандықтан.
3. Аудитордың мамандығы. Аудит жүргізуші жоғары дәрежедегі, өз
мамандығын жақсы меңгерген, сарапшы, білгір Адам болуы қажет. Аудит
барысында ол өзіне қажет фактілерді жинап талдау жасайды, бір тұжырымға
келтіріп, қорытынды жасауына пайдалана алатын болуы қажет.
4. Фактілерді жинау және бақылау. Аудитордың негізгі мақсаты ол өзінің
аудиторлық ақпаратын жасайды.
5. Аудит стандарты. Жиналған фактілер, мәліметтер өз кезегінде бір
жүйеге келтірілуі қажет. Оған негіз аудит стандарты. Стандарт дегеніміз
мәліметті бір жүйеге келтіру әдісі немесе нормативтік ереже – нұсқау
талабына сәйкес бір қалыпқа келтіру.
6. Аудитор ақпараты (есебі). Аудитор өз жұмысының қорытындысын тексеру
барысында анықталған кемшіліктердің мазмұнын,өзінің аудиторлық қорытындысын
ақпаратында көрсетіледі.
Қорыта келгенде, жоғарыда келтірген аудиттің міндетті құрамын
қарастырмай,нақты аудит жүргізу мүмкін емес. Аудит туралы түсінікке әр
түрлі анықтамалар берілген. Әрбір автор өзінің анықтамасын өз тарабынан
анықтаған. Яғни солардың бірі:
1. Аудит дегеніміз ол - кәсіпорынның табыстылық есебін тексеріп, онда
көрсетілген шаруашылық табыстылық көрсеткіштерінің дұрыстығын анықтап,
сонымен қатар бухгалтірлік есебін,қаржысын,салық заңдарын, банк және
әлеуметтік есеп процесін келісім шарт бойынша кәсіпкер ретінде тексеріп,
арнайы төлем арқылы қызмет көрсету. (Закон РФ Об аудиторской деятельности )
2. Аудит дегеніміз ол – табыстылық есебін немесе соған қатысты
объектілер туралы мәліметтерді арнайы қорытынды жасау үшін дербес тексеру
жүргізу. (Ержанов М. С.).
Біздің ойымызша, "аудит дегеніміз – дербес, тәуелсіз аудит
мамандарының кәсіпкер ретінде келісім – шарт бойынша тапсырушылардың
шаруашылық – табыстылық есебін, бухгалтерлік есеп көрсеткіштерін тексеру
арқылы анықтап, экономикалық талдау жасап, қажет болған жағдайда сараптау
жүргізіп, аудиторлық қорытынды жасау және әр түрлі түсініктеме қызметін
көрсету" – деп ойлаймыз. Себебі, аудит жұмысының көлемі – обьектісі,
шаруашылық субьектінің қалауында толық немесе бір бөлімін аудиттік
тексеруді тапсыру тапсырушының еркінде. Екіншіден, қандай есебі болмасын
оның мәліметтерінің дұрыстығы, қатесіздігі тек қана бухгалтерлік есеп
көрсеткіштері арқылы анықталады. Үшіншіден, аудиттің негізгі мақсаты
–аудиторлық қорытынды жасау. Тапсырушының өз тарапынан төлем жасап, аудит
жасатудағы бірден бір мақсаты – аудит қорытындысын алу. Себебі, тек аудит
қорытындысын алған шаруашылық субъектілерінің есебі басылымға шығады. Яғни,
ол шаруашылық жүргізуіне кепілдік алады деген сөз. Барлық сыбайластармен
кедергісіз қарым – қатынаста болады.Аудиттің мазмұнын анықтамалар арқылы
қарастырғаннан кейін оның негізгі түсінікті болған сияқты.Сонымен қатар,
аудиттің мазмұнын одан әрі тереңдеу қарастыру мақсатымен мынандай
түсініктеме арқылы түсінеміз.
1. Аудитор – кәсіпкер, табыс табу үшін кәсіпорындарға қызмет көрсетеді.
2. Шаруашылық субъектісі - кәсіпорын, оған аудитор қорытындысы керек.
Ол кезенде басылымға шығуына кепілдік береді.
3. Мемлекет,кәсіпорындардың жақсы жұмыс жүргізіп табысты болғанын
қалайды , себебі олар салық төлейді, аудит жұмысына құштар болу себебі олар
салық төлейді, аудит жұмысына құштар болу себебі аудитор тексеру барысында
табыстылық есебін тексеріп кәсіпорынның қанша табыс тапқанын, қанша салық
төлейтінін анықтайды. Ал қажет болған жағдайда аудитор тікелей мемлекет
салық инспекциясына мәлімет бере алады. Яғни, аудит жүргізілген
кәсіпорындарда табыс сомасын жасырып қалу, салық төлемеу үшін қылмысқа
немесе басқалай әр түрлі жалтарушылыққа жол берілмейді.
Аудит қорытындысы арқылы шаруашылық субъектілері бір қалыпты
шаруашылығын жүргізуге қандай деңгейде болса да даму процесін қамтамасыз
етуге кепілдік алады. Яғни бұл ел көлемінде шаруашылық субъектілері даму
жолында экономикалық инфраструктурасы қалыптасады да, оның әсерінен сол
елде нарықты қатынас экономикалық заңдылықтары күшейіп,нағыз нарықты
қатынасқа көшу арқылы ол елде тауар бағалары тұрақты кезеңге көшіп нарықты
қатынас заңдылығын іс жүзінде қарастырады.

1.2.Аудиттің есебін жасау сатысы

Аудитор (аудитор фирмасы) аудиторлық тексеру нәтижесі туралы аудитор
есебін жасайды. Оны тапсырушыға аудит шартында белгіленген мерзімнен
кешіктірмей өткізуі қажет. Ол арнайы құжат "қабылдау-өткізу актісі" арқылы
орындалады. Негізінде ,аудит есебі қорытынды Қазақстанның 5-ші стандартына
келтірілген "Қаржы есебін тексерудің аудиторлық қорытындысы "талабына
сәйкес жасалынады.
Басқалай көрсетілген аудиторлық қызметтер арнайы анықтама жазып
берумен, сараптау қорытындылары немесе басқалай түрдегі актілермен
анықталып тапсырылады.
Негізінде аудит есебінің мазмұны мен түрі арнайы принциптерге сәйкес
болуы қажет. Олар:
- есебінің тақырыбы болуы қажет, себебі әрбір есеп басқа есептерден
өзінше бөлектеніп бақылайтын болуы қажет;
- аудит есебінде аудит көлемі, мақсаты, ондағы мәліметтің шектеулі
анықталуы қажет;
- аудит есебінде барлық тексерілген қаржылықты анықтайтын құжаттар
түгелдей көрсетілуі қажет;
- аудит есебі басылымға шығатын болса онда оған қоса сол есепке негіз
болған қаржылықты анықтаушы құжаттар да басылымға бірге шығуы қажет;
- аудит есебінде барлық тексерілген қаржылықты анықтайтын құжаттар
түгелдей көрсетілуі қажет;
- есебінің мазмұнында тұтынушылар үшін қажет мәліметтер бухгалтерлік
және аудиторлық стандарттар талабына сай,тексеру әдістемесін дұрыс
қолданғаны анықталған болуы қажет;
Осы принциптерге негізделе отырып, Қазақстанның 5-ші стандартында аудит
қорытындысының негізгі элементтері келтіріліп ,оның мазмұны мен жүйесі
анықталған. 5-ші стандарта субъект басшысының қаржы есебі туралы
жауапкершілігі және аудиторлық қорытындысына жауапкершілігі нақты
көрсетілген.
Аудитор қорытындысының негізгі бөлімінде аудитор тексеруінің жалпы
көлемі,мазмұны келтіріліп,оның құқылық жағы Қазақстан стандартына сүйене
отырып жүргізілетіндігі көрсетіледі.Осы аудит материалы
қолданушылар,тұтынушылар үшін сенімді мәлімет болады.
Аудит қорытындысының негізгі бөлімінде келтірілген мәлімет қаржы
есебінде жіберілген қате немесе кемшіліктер болуы мүмкіндігін, аудит күдігі
қандай мөлшерде зиянды болатынын қарастырады.Яғни,ол көрсеткіштерді мәлімет
тұтынушылардың есіне салады.Одан кейін,аудит технологиясының барысы
көрсетіледі:
а) тест арқылы талдау жасау.Қаржы есептерін құжаттар арқылы
дәлелдеу,анықтау;
б) бухгалтерлік есеп принциптерін ,оның қаржы есебін жасаудағы
тиімділігін нақты, дәлелді түрде көрсету;
в) жалпы қаржы есебіне баға беру.
Аудит есебінің қорытындылау бөлімінде аудит қортындысын жасау қажет.
Оның негізгі мақсаты субъектінің қаржы есебінің дұрыстығын, оның мемлекет
заңына, нормативтік құжаттар талабына, бухгалтірлік және аудиторлық
талабына сәйкес жасалынғанын көрсету. Қаржы есебі туралы басқадай нақты
мәлімет қажет болған жағдайда аудитор оны жеке анықтамалар, сараптау
қорытындылар арқылы көрсетеді. Қазақстандағы аудит стандартының талабына
сәйкес аудит қорытындысының түрі мен мазмұны бір жүйеге келтіріледі.
Шет елдер тәжірибесіне сүйене отырып, қазір Қазақстанда аудит
қортындысы төрт түрде жазылады:
1. Күдіксіз – сенімді аудиторлық қорытынды.
2. Күдіксіз – ескерту келтірілген қорытынды.
3. Күдікті – сенімсіз аудит қорытындысы.
4. Теріс қорытынды.
1) Күдіксіз - сенімді аудит қорытындысы,аудиторлық тексеру барысында
ешқандай қате қаржылық есебі мүлтіксіз дұрыс болған жағдайда, бухгалтерлік
есеп заңдылықпен,мемлекет бекіткен ереже - нұсқау талабына, бухгалтерлік -
аудиторлық стандартқа сәйкес жүргізілген жағдайда ғана беріледі.
2) Аудит қорытындысының екінші үлгісі күдіксіз ескерту келтірілген
қорытындысын жасауға, аудиттік тексеру барысында әр түрлі себептер
кездесуіне байланысты болады. Мысалы; аудит шартының талабына сәйкес аудит
объектісінің тұйықтылығына, шектеуіне байланысты, тапсырушы субъектісі
бастығының өз тарапынан шектелген талап қоюына байланысты, есеп саясатында
келтірілген шешімдер талабына байланысты.Яғни, аудитордың күдіксіз -
сенімді қорытынды жасауға өз тарапынан сенімі болмаған.Сондықтан, ол
күдіксіз ,бірақ ескерту келтірілген аудиторлық қорытынды береді.
3) Аудит қорытындысының үшінші үлгісі, күдікті - сенімсіз қорытынды
аудит тексеруі барысында қаржы есебінің, бухгалтерлік есеп жұмысының,есеп
саясатының орындалмауына байланысты беріледі. Тапсырушының талабы аудит
принциптеріне қарсы келгендіктен аудитор өзінің дербес,тәуелсіздігін
сақтайды.Оған негіз болатын аудитор этикасының кодексі.
4) Аудит қорытындысының төртінші түрі теріс қорытынды. Субъектінің
қарсы есебі,бухгалтерлік есебі,бухгалтерлік – аудиторлық стандартқа сәйкес
жүргізілмеген,мемлекет заңын, бухгалтерлік есеп ереже - нұсқауын
орындамаған жағдайда жазылады.
Аудит қорытындысы негізінде құпиялық принципте ұсталынатын құжат.
Сондықтан, аудит қорытындысы тек қана тапсырушының қолына тікелей
тапсырылады. Тапсырушыға аудит қорытындысымен бірге аудит есебі
тапсырылады. Есебі өте тұжырымды, мәдениетті тілде жазылуы қажет. Онда
деректі, заңдылық ұғымдар кездеспеуі керек.Сонымен қатар өлшем,сан, ақша
көрсеткіштері келтірілуі қажет.Ондағы мақсат тапсырушы субъектілерінің
шаруашылық құпиялығын сақтау.Аудитор өзінің есебінде тапсырушының
бухгалтерлік есебінде,қаржы есебінде,тағы басқалай экономикалық жұмысындағы
кемшіліктерді,қателерді нақты анықтап көрсетеді.Ал, сонны түзету немесе
бухгалтерлік стандарт талабына сәйкес етіп жөндеу,ол субъектінің жұмысы.
Аудитор ешқандай есеп жұмысын немесе басқалай экономикалық қызмет жасауға
міндетті емес.

1.3 Аудиттің кәсіпорындағы басқару функциясы

Кәсіпорын шаруашылығын басқаруда ғылыми негізделген білімі болуы
қажет. Ол үшін кәсіпорын басшысы білімді, мамандығы жоғары, шаруашылықты
және даму келешегін жақсы меңгерген Адам болуы керек. Басқару – ол шешім
қабылдау. Ол үшін басқарушы бар білімін, талапкерлігін басқарушылық үшін
қолдануға жұмсауы қажет. Яғни тиімді, тиянақты жүргізу үшін арнайы дайындық
жасау керек. Барлық мәліметтерге экономикалық талдау, сараптау жасап, бір
жүйеге келтірілген материалдарға сүйене отырып шаруашылық шешім қабылдауы
керек.
Шаруашылық субъектілерді басқару барысын үш этапқа бөлуге болады:
экономикалық мәліметті жинап, топтап бір жүйеге келтіріп талдау және
сараптау жасайды.
Яғни шаруашылық субъектісімен басқару жүйесінің арасындағы байланыс
мынандай сызба арқылы көрсетуге болады.
Басқарушылықтағы шаруашылық субъектісі мен басқару жүйесінің
арасын мәлімет жүйесі құрайды. Басқаруға қажет мәлімет жүйесінде жан –
жақты қарастырылып пайдалануға дайындалады. Ол үшін бухгалтерлік есеп
мәліметі аудит жасау үшін оны алдымен тексеру қажет, одан кейін топтап, бір
жүйеге келтіргеннен кейін оны тіркеу қажет.Яғни, мәліметті шаруашылық
операцияларының мазмұнына сәйкес оған мағына беріп оның шаруашылықтағы
қажеттілігін,кәсіпорынды басқару үшін нақты қажеттігін анықтау керек.
Басқару процесінде, мәліметті тиімді пайдаланып, оптималды шешім қабылдау
үшін мәліметті санау өлшемі мен сапалық өлшемі арасындағы байланыстың
негізін анықтау қажет. Аудит барысында осы мәлімет құндылығы
анықталып,басшылық процесінде қолдануға дайындалады.Тағы осы мәліметтер
негізінде кәсіпорын шаруашылығының дамуына болжам жасалады.
Нарықты экономика жағдайында болжам,бағдарлама жасау өте қажет.
Кәсіпорынның даму бағдарламасы болмаса оның өндіріс, сату процесі
дағдарысқа ұшырап нарықты қатынас принциптерін сақтай алмай қалады.
Сондықтан да шаруашылық субъектілері өздеріне бизнес – жоспар жасайды,
онсыз шаруашылықты жүргізуге болмайды. Кәсіпорын үшін бизнес – жоспар ол
бағдарлама, күнделікті шаруашылықты қалай жүргізу керек екенін, даму жолын,
табыстылық деңгейін, өндіріс шығыннын күнделікті қадағалап отыруға негіз
болатын құжат.
Өндірістік кәсіпорындардың бизнес – жоспары бірнеше бөлімнен тұрады:
жоспар кіріспесі, өндіріс мақсаты - өндірілетін өнім тізбегі, сату жоспары.
Негізгі көрсеткіштерге сүйене отырып бәсекелестікті болжау; Маркетинг
стратегиясы; Өндіріс жоспары; Коммерциялық күдік; Қаржы жоспары. Бизнес
жоспардың, осы жоғарыда көрсетілген әр бөлімі аудит арқылы анықталады.
Соған сәйкес аудиттің басқалай басқару функциялары іске асады. Мысалы;
* Өндірісті ұйымдастыру, оның әр түрлі варианттары қарастырылып, өте
тиімді, басқару құрылымы қаланады.
* Бақылау, басқарушылық шешімнің орындалуын тексеретін мәліметтер
жиналады.
Қорыта келгенде, шаруашылықтағы субъектілерді басқаруда аудиттің
атқаратын рөлі өте жоғары. Олай дейтініміз, басқарушылыққа қолданылатын
мәліметті аудит арқылы бір жүйеге келтіріп, талдап, анықтап, тексеру жасап
дайындалған материал аудиттің барлық басқарушылық функциясында қолданылады.

Аудит экономикалық ғылым саласындағы топқа қосалады,нарықтық қатынас
экономикасында, оның құжаттарын іс жүзінде қолдану процесінде ерекше әсерін
сипаттап нақты функцияларды орындайтын ғылым.Аудит материалдық емес, іс
-әрекетке қолданылатын ғылым саласы.

II-тарау.Ұйымның бухгалтерлік есептің мәні және ұйымдастырылу тәртібі

2.1 Ұйымның қаржы – экономикалық қызметі

Акционерлік қоғам "Маңғыстау Электртораптық Бөлу Компаниясы " 1965 жылы
"Қазақмұнай" бірлестігінің құрамында "Маңғышлақ электр желілер" кәсіпорыны
болып құрылды.
1968- жылы "МЭЖК","Маңғышлақмұнай"өндіріс бірлестік құрамына қайта
құрылып,соның салдарынан "МЭЖК" "Гуреьевэнергия" мекемесі құрамына
тапсырылды. Бұл ұйымдағы алғашқы қосалқы станция 1965 жылы құрылып,екінші
қосалқы станция 1966 жылы Жетібай кентінде құрылды.1995 жылы нарық
қатынастарына өтуге байланысты "МЭЖК"өндірістік басқармасында қайта құрылу
болды.Кәсіпорын штатында мынандай мамандықтар пайда болады,яғни экономика
және коммерция жағынан директор орынбасары экономикалық жоспарлау
бөлімі,кәсіпорынның эканомикалық және қаржылық көрсеткіштерін жоспарлауды
жетілдіру бойынша энергияны өткізу бөлімі.Қаржылық есеп берудің маңызды
нысаны болып қаржы шаруашылық қызметі туралы есеп беру жатады.Ол негізінен
табыспен шығындар жайлы мәліметті құрайды.Табыс-бұл активтің өсуін немесе
міндеттемелердің азаюын анықтайды.Бұл есеп беру табыс пен шығындар
сомасының салыстырғандағы нәтижесін көрсетеді. Қаржы шаруашылық қызмет
туралы есеп беру Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп стандартының 3-
стандартында қарастырылған. Ал енді "МЭБК"ААҚ қаржы шаруашылық қызметін
талдау үшін мен оның негізгі "қаржы шаруашылық қызметінің
көрсеткіштері"атты кесе толтырдым және соған сәйкес есеп
жүргізіледі.Мұндағы коэфицененттер келесідей есептелінеді.
Актив айналымдылығы = Өнімді өткізуден түскен табыс
Активтердің орташа шамасы

Қор сыйымдылығы = Негізгі құр.ң орташа жылдық құны
Өнімді өткізуден түскен
табыс

Қор қайталымдылығы = Өнімді өткізуден түскен табыс
Құралдардың орташа жылдық
құны

Сату рентабелділігі = Таза табыс
Активтердің жалпы орташа құны

Активтердің = Таза табыс
Рентабелділігі Активтердің жалпы орташа құны

"МЭБК"ААҚ қаржы шаруашылық қызметінің негізгі көрсеткіштері.

Көрсеткіштер Өткен жыл 2005 Есепті Сомада %
кезең 2006
1 2 3 4 5
1.Өткізуден түскен 921649 665696 -74047 72.288
табыс (мың.тг)
2. Өнімнің өзіндік 791040 492790 -298250 62.29
құны(мың.тг)
3.Жалпы табыс 130609 172906 +42297 132.38
(мың.тг)
4.Кезең шығындар 92247 144306 +52059 156,43
5.Салық алынғанға 29444 37893 +8449 128,69
дейінгі табыс
6.Таза табыс 23334 11524 -11810 49,38
7.Негізгі құралдардың1753763 1799220,5 +45457,5 102,59
орташа жылдық құны
8.Қор қайтарымдылығы 0,52 0,37 -0,15 71,15
9.Қор сыйымдылығы 1,92 2,7 +0,78 140,62
10.Активтердің 2,5 1,7 - -
айналымдылығы
11.Сату табыстылығы 2,5 1,7 - -
12.Активтердің 1,6 0,8 - -
пайдалығы

Мұндағы көрсеткіштер қаржы шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп
беруден және баланстан алынды.Есептеулерге келсек онда олар келесі жоғарыда
көрсетілген формулалар арқылы есептелінеді.
2005 – жылы активтердің айналымдылығы = ӨӨТТ
А орташа
2006 жылы АА =665696 1401354,5 =0,5
Қор сыйымдылығы =НҺ орт.ж.құны ӨӨТТ
2005 жылы ҚС =(1733939 +1773587)2 921649 =1.92
2006 жылы ҚС =(1773587 +1824854) 2 665696 =2,7
Қор қайтарымдылығы = ӨӨТТ НҚ орт.құны.

2005 жылы ҚҚ =921649 (1733939 +1773587)
2 =0,52
2006 жылы ҚҚ =665696 (1773587 + 1824854) 2 =0,37
Сату рентабелділігі = (Таза табыс + ӨӨТТ) × 100 %
2005 жылы Ср =(23334 921649) × 100 % =2,5.
2005 жылы Ср = (11524 665696)× 100 % =1,7
Активтердің рентабелділігі = (Таза табыс Активтердің жалпы орташа
құны) × 100 %
2005 жылы Ар =(223334 1448882,5) ×100 % = 1,6 %
2006 жылы Ар =(11524 1401354.5) ×100 % =0.8 %
Кестеден көріп отырғанымыздай 2005 жылы "МЭБК"ААҚ қызмет көрсету,сату
көлемі біршама азайған соң байланысты өнімнің өнімнің өзіндік құны 298250
мың теңгеге төмендеді,Сатудан түскен табыстың азаюы сату рентабелінің – 0,8
% ке кемуіне әкелі.Бұл ұйымның өнімнің өзіндік азаюына негізгі құрадардың
тозу сомасының көбеюіне және НҚ сатып алынғанына байланысты.Осының
негізінде ұйымның активтер деңгейі де төмендеді.Сонымен бірге активтердің
айналымдылығы -0,14 ретке азайды.Жалпы 2006 жылы "МЭБК"ААҰ өндіріс
рентабелділігі жоғарылаған.Бұл көрсеткіштің кобеюіне жыл ішінде жалпы
табыстың көбеюі әсер еткен.
Сонымен қатар бұл көрсеткішке негізгі құралдардың орташа құны мен
ағымдағы активтердің орташа құнының өсуі әсерін тигізді.Жалпы табыс + 42291
мың тг.өсті.
Бухгалтерлік есеп және ішкі бақылау жүйелері ұйым басшылығына өзіне
тән шектеулерлер нәтижесінде мақсатқа қол жеткен туралы қорытынды айғақтар
беруді қамтамасыз ете алмайды. Бұл шектеулер төмендегілерді қамтиды:
1) Ұйым басшылығының ішкі бақылауды іске асыруға байланысты алынуға тиісті
қосылатын пайдадан асып кетпеуі үшін қоятын әдеттегі талабы.
2) Ішкі бақылаудың сирек операциялардан гөрі көбінесе күнделікті
операцияларға бағытталуы.
3) Басшылық мүшелерінің немесе қызметкерлердің ұйымының ішкі немесе сыртқы
тараптарымен сөз байланысуы ішкі бақылауды өту мүмкіндігі.
4) Жағдайлардың өзгеруіне байланысты процедуралардың сақтау нашарлауы
ықтимал.
Бухгалтерлік есеппен ішкі бақылау жүйелерін бақылау.
Аудитті жоспарлау үшін қажет болатын бухгалтерлік есеппен ішкі бақылау
жүйелерін түсіну процесінде аудитор осы жүйелердің құрылымдары және олардың
жұмысы жағдайында білім алады. Аудит жүргізу үшін маңызды болып табылатын
бухгалтерлік есеппен ішкі бақылау жүйелерін аудитор тарапынан түсіну
ұйыммен соның алдындағы жұмыс тәжірибесі негізінде іске асырылады және
төмендегілермен толықтырылады:
А) Клиенттің жұмыстық міндеттер жайлы блок – сызбаларды сипаттайтын
процедуралар бойынша нұсқаулық бойынша құжаттамасына сілтеме жасаумен қатар
ұйым басшылығының, басшылықтың орта деңгейінің тиісті мүшелеріне және
ұйымның ұйымдық құрылымының әр – түрлі деңгейіндегі басқада қызметкерлерге
сауалдама жүргізу;
Ә) Бухгалтерлік есеппен ішкі бақылау жүйелері шегінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.