Кредиттік оқыту жүйесіндегі Web- технология пәнінен электрондық оқулық
Мазмұны
Кіріспе 4
1. бөлім. Microsoft Front Page мүмкіншіліктері. 6
1.1. Web-парақтарды көру режимдері. 9
2. бөлім. Электрондық оқулықтың негізгі ұғымы 11
2.1 Микропроцессорлық техниканың оқыту құралы ретіндегі негізгі түсінігі
12
2.2 Электронды оқулықтарды құрастыру жолдары. 14
2.3 Электронды оқулықты жобалау жүйесіне қойылатын талаптар 15
2.4 Электронды оқулықтар жасау ортасын біліктеу 17
2.5 Электронды оқулықтың құрылымдық ұйымы және жұмыс режимдері. 18
3. бөлім. Электрондық оқулық сипаттамасы 21
3.1 Электрондық оқулық пайдасы және оның жасау жолдары 23
3.2 Интерфейсті құрастыру 25
3.3 Электрондақ оқулықты негізгі жасау кезеңдері 30
3.4 Электронды оқыту құралдарымен жұмыс жасаудың тиімділігі. 35
3.6 Электрондық оқулық әдістемелік қамтамасыз етуі 39
3.7 Электрондық оқулық жасаудағы әдістемелік ұсыныстар классификациясы.
41
3.8 Электрондық оқулықтың құрылымдық ұйымдастырылуы 44
3.9 Электрондық оқулықтың жұмыс жасау режимдері. 45
4 бөлім. Техникалық жобаның жазылуы 46
4.1 Экономикалық есеп-қисабы 46
4.2 Еңбек күзеті 56
Қорытынды 68
Приложение А 71
Приложение В 74
Приложение C 88
Приложение D 90
Кіріспе
Бұл дипломдық жұмыстың атауы кредиттік оқыту жүйесіндегі“ WEB -
технологий” пәнінен электрондық оқулық. Осы электронды оқулықты жасауда мен
жасаушы құралдардың жаңашыл тәсілі Microsoft Front Page бен HTML
бағдарламасын қолдандым. Microsoft Front Page айқын оқулықтар, Web-
қосымшалар жасауға мүмкіндік береді.
Менің ойымша жаңа ғасырға сай, біз құрастырушы программалардың жаңашыл
технологияларын ұсынуымыз керек. Сонымен біз тұтынушы мен пайдаланушыларды
қызықтырып оларға көп жеңілдіктер жасаймыз. Microsoft Front Page
технологиясы кез келген көлемді және күрделі тапсырмаларды орындай алады.
Microsoft Front Page-ті әсем графикамен, форма және интерактивтілікпен
толықтырылған Web-сайт жасауда қолдануға болады. Сонымен қатар банер,
навигациялық жол, Web-сайтқа арналған фондық музыка немесе біздің
жағдайымызда сияқты электрондық оқулық жасау үшін пайдалануға болады.
Жаңа технологиялардың дамуы есептеуіш техника әдістерін кеңінен
енгізу, сонымен қатар шығарылатын есептеуіш техникалар санын өсіру және
оның сапасын жоғарылау , компьютерлердің көптеген ғылым облыстарында
кеңінен қолдануына мүмкіндік жасады . Қазіргі кезде көптеген ғылыми -
техникалық мақсаттардың табысты шешімі ЭЕМ шапшаң қолдануына тәуелді
болады . Дипломдық жұмыстың актуалдығы, соңғы кездегі электрондық
оқулықтарды жасау тақырыбының мемлекет деңгейінде талап етілуі және
кеңінен талқылануынан болса керек. Қазіргі кездегі білім беру жүйесі,
ақпараттық технологияларды және компьютерлік телекоммуникацияны белсене
пайдалануда. Әсіресе қашықтықтан оқыту жүйесі жылдам дамып келеді, осыған
байланысты білім беру орталықтарының, күшті компьютерлік техникамен және
Интернет желісімен жабдықтау факторларына жағдай жасайды. Өздігінен білім
алу мақсатымен және қашықтықтан білім берудің құрамды бөлігі ретінде
электрондық оқулықтарды пайдалануға болады.
Компьютерлік техника мен телекоммуникациялардың және интернет -
технологияның дамуы - оқушылармен жаңа ақпараттық технологиялардың
көмегімен сабақтарды ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Сабақ өткізудің
әртүрлі формаларын қолдануымен оқу процесін интенсифтеуге болады.
Студенттердің осы пән бойынша алған білімді тексеруі электронық
оқулықта бақылау сұрақтары мен практикалық жұмыстары бар. Электрондық
оқулықта көрнекілік ретінде шығарылған есептер мен функциялардың графиктері
бар.
Соңында студенттерге керекті ақпарат алуға болатын әдебиет тізімі
бар. Бұл электрондық оқулықта жүйесінің жаңа версиясын оқулық негізінен
алынған. Оқытудағы негізгі көңіл бөлгені жүйесімен жұмыс істеудегі
тиімділігі мен қолдануы жатады.
бөлім. Microsoft Front Page мүмкіншіліктері.
1. Microsoft Front Page туралы түсінік.
Microsoft Front Page – Web - буындарды ұйымдастырып құрастыруға және
олардың құрамын келешекте Internet немесе Intranet желілерінде
көрсетілімге шығару үшін арнайы құралдармен жабдықталқан пакет.
Microsoft Front Page негізгі үш модульден тұрады: ( Front Page негізгі
модуль болып келеді, сондықтан біз оның атауын өзгертпей пакеттің атауын
қалдырамыз ), Microsoft Personal Web Server ( MSPWS, персоналды Web-буын),
Front Page Server Extensions (серверлік кеңейтілу), Front Page – Web-
буындарды құру үшін, барлық компоненттермен жабдықталған нақты
кликнтсервер. Front Page – бұл өзі қосымшаның клиенттік бөлімі, ал
Microsoft Personal Web Server және Front Page серверлік кеңейтілуі
серверлік болп келеді. Енді модульдың әрқайсысын жеке сипаттайық.
Front Page Web-парақтарды құрастырып редактілеу үшін стандарттық
мүмкіншіліктер береді және сонымен бірге бірқатар спецификалық фкнкциялар
атқарады. Одан басқа, ол Web – буындарды әр түрлі режимдерде көріп және
оның құрлымын өзгерту үшін арнайы мүмкіншіліктерге толы. Front Page
мастерлар мен шаблондардың көмегімен жаңа Web – буын құруға, Web-буынды
Web-серверде көрсету үшін, жеке тұтынушыларға немесе тұтынушылар тобына
бірдей құқық тағайындап қолдануға мүмкіндіктер жасайды.
Microsoft Personal Web Server Web-буындағы файылдарды басқаруға және
Web-буынның беттерін сраушыларға жіберуге мүмкіндік береді.
Берілген сервер Microsoft фирмасының Windows 2000 және Windows NT 4.0
Server операциялық ж.үйелерінің қатарына кіретін Internet Information
Server (IIS) – дің нұсқасы бойынша құрылған. Microsoft Personal Web Server
Windows 98 жүйесімен тығыз байланысқан. Оның құрамына оның 3.0 нұсқасыда
енгізілген (Бұл нұсқа Front Page 2000 де құрамына енгізілген).
Әрине ол Internet Information Server икемденген мүмкіншілікер жиынына ие
болмайды, бірақ бұл сервер Intranet жүйесінің қарқынында және кіші
шамаларды ұйымдастыруда қолданылатын өте ыңғайлы таңдау. Microsoft
Personal Web Server Front Page 2000 құрамына енбейді, бірақ оның 4.0
нұсқасын Microsoft фирмасының Web-буынынан мына адрес бойынша алуға болады:
http:www.microsoft.comiepws.
Microsoft Personal Web Server Windows жүйесін іске қосқаннан кейін
авоматты түрде өз жұмысын бастайды. Оның жмысын уақытша тоқтатуға болады,
егер TaskBar есептер тақтасының оң жағында пайда болған пиктограмманы
тышқанның оң жақ батырмасымен сырт етсе және пайда болған контекстік
менюден Stop Service командасын таңдап алсақ. (Серверді кайра іске қосу
үшін Start Server командасын қоланамыз). Properties командасын пайдалану
арқылы Personal Web Manager диалогтық терезесін ашамыз, онда Web-серверді
басқару функциялары орналасқан.
Web-серверде орнатылған Front Page Server Extensions (серверлік
кеңейтілулер) Front Page – те құрылған Web-буынның құрамына енгізілген
компоненттердің кең терулеріне қолдау көрсетеді. (мысалы, формалар,
дәлелдеу жолының компоненттері, қызу нүктелер және т.с.с.)
Егер Web-серверде Front Page серверлік кеңейтілулер орнатылмаса, онда
компоненттер функцияланбайды. Internet серверлердің арасындағы аса танымал
және көп қолданылатын UNIX және тағыда сол сияқты Windows NT үшін Microsoft
фирмасының буынынан
http:www.microsoft.comfront pagewpp. адресі бойынша алуға болады.
Егер провайдердің серверінде өздеріңнің Web-буындарыңызды орналастыру
қажет болса, онда біз Web-буынды өзінің серверінде орналастыру үшін
провайдерді сендіруіміз қажет. Егер бұл келісім-шарт орындалмаса, онда
провайдерді ауыстыру кеңесі беріледі. Microsoft фирмасының Web-буынында,
Front Page серверлік кеңейтілулер орнатылған Web-серверлерде провайдерлер
тізімін тауып алуға болады. (http:www.microsoft.comfront
pagewpplist).
1 Web-парақтарды көру режимдері.
Front Page Web-буынмен жұмыс істеу үшін 6 түрлі көру режимін ұсынып
отыр.
Page (парақты көру режимі). Бұл режимде Web-парақтарды құрастыру
және редактілеу жұмыстары іске асырылады. Мұнда бос Web-парақтарды,
шаблондарға сүенетін парақтарды құрастырып, WYSIWUG (what you see its what
you get – сіз нені көресіз, сіз соны аласыз) режимінде парақтарды
редактілеуге, мәтін енгізіп форматтауға, графикалық және видео бейнелерді
пайдаланып парақтарды безендіруге, парақтарды дыбыс пен сүймелдеуге,
ақпаратты кестелеуге, кадрларда, формаларда гипермәтін құруға болады.
Формалармен жұмыс істеу кезінде күрделі элементтерді құру үшін
егізілген шеберлер өте пайдалы болады. Web-параққа енгізу үшін Front Page
өзінің компоненттерін ұсынады. (FP Components).
- Reports (есеп берулерді көру режимі). Сізге Front Page-те ашылған Web-
буын туралы түрлі ақпаратқа ие, оннан астам есеп берулерді ұсынады.
- Folders (бумаларды қарау режимі). Бұл режимде Web-буынның құрылысын
көріп оны басқаруға болады.
- Navigation (навигациялық қарау режимі). Бұл режим Web-буынды схемалы
түрде көрсетіп парақтар арасындағы байланысты өзгертуге мүмкіндік
береді.
- Hyperlinks (гипермәтін көру режимі). Бір бірімен байланысқан Web-
парақтарының гиперкөшу жүйелерін көрсетеді (сонымен қатар гипер көшу
мен басқа буындар), олардың тұтастығын және өзгерту мүмкіншіліктерін
қамтамасыз етеді.
- Tasks (есептерді көру режимі). Бұл режим Web-буынның есептерін
басқаруға (қосмшалар енгізуге, өшіруге, атқаруға) арналған.
бөлім. Электрондық оқулықтың негізгі ұғымы
Бүгінгі компьютеолердің мамандығы көп: ЭЕМ космос кемелерінің
қозғалысын бақылайды, технологиялық процестерді бақылайды, өндірісті
жоспарлап ұйымдастырады, мәтіндерді редакциялап тексереді, жахмат және
басқа да ойындар ойнайды, сурет салады, музыка шығарады және т.б. Компьютер
өз орнын таппаған өндіріс саласын, ғылым аумағын, не болмаса қызмет көрсету
ортану табу қиын.
Оқушыларға адами қасиеттерді беру “ұстаз-адамға” тапсырылса да,
педагогикалық көптеген тапсырмаларды “компьютер-ұстазға” да тапсыруға
болады. Бұл халыққа білім беру жүйесіндегі артта қалушылықты жояды. Оқу
процесіне компьютерлерді енгізу ғылым жинаған білімнің экспоненциалды өсуі
мен қазіргі оқытудың мерзімдерінің арасындағы кереғарлықты белгілі бір
деңгейде азайтады, Еске сақтап, творчестволық қолдануға қажетті ғылыми
ақпараттың көлемі ғана емес, сапасы да артады. Сондықтан оны оқытудың
бұрыңғы дәстүрлі технологияларды қолдану арқылы оқыту мүмкін емес.
Микропроцессорлық тезниканы қолдану дифференциалданатын және жеке оқытудың
түрлеріне кететін цуақытты азартуға мүмкіндік береді, бұл оқушылаодың
материалды меңгерудің ерекшеліктерінің жеке қасиеттерін ескпе отырып
оқытуға көп мүмкіндік береді. Микропроцессорлық техниканы оқыту процесіне
еңгізу ғасырлар бойы қалыптасып қалған “оқытушы – оқушы – оқулық ”
триаданың мызғымыстығын теріске шығарады. Бұл процесте оте маңызды
компоненттерінің бірі ЭЕМ арқылы оқыту болып табылуы керек. Бұл жерде ЭЕМ
арқылы оқытуды “модалық электрондық ” көрініске айналдырып алмаудан сақтану
керек. Оны оқудың тиімділігін арттыру үшін қолдану керек.
1 Микропроцессорлық техниканың оқыту құралы ретіндегі негізгі түсінігі
Оқушыларды оқу-ойын, бақылаушы, бір процесті модельдеу бағдарламалары
сияқты диалогтық бағдарламалармен оқыту диалогтық режимінде оқытушымен
үнемі қарым-қатынасты ұстап тұруға жол ашады.
Олардың қасиеті оқу материалының жақсы көркемделуінде, ыңғайлы,
вариативті; бағдарлама оқытушыға меңгерудің жеке процестерін бақылап-реттеп
отыруға, оқушылардың дайындығының әртүрлі деңгейлігін еске алып отыруға,
назарын оқылып жатқан материалға көбірек аударуға, жеке жұмыс істей білуге
үйретуге, оларды оқу ісіне манаулықпен қарауын күшейтуге көмектеседі.
Бұл бағдарлама дәстүрлі оқытуларда қолдан бұзып жіберетін
жағдайлаодан сақтандырып, оқыту материалдарын оқу, бекіту және бақылау
процестерін бір салаға бірлестіруге көмектеседі.
Әрине, бағдарлама оқыту процесін құрастырғанда доминациялық
элементке айналмауы керек. Бұл бағдарламаларды педагогикалық мақсаттарға,
материалдың ерекшелектеріне және оқытудың нақты жағдайларына бағындырып
үйлестірген жөн.
Оқыту процесінде электронды оқулықты қолдану оқытушының ролін
шектемейді де, жоққа да шығармайды. Оны оқушылардың жұмысын пассивті
бақылап отыратын нұсқаушының роліне қоймайды.
Оқытушыға бұл жағдайда творчестволық таным атмосферасы, оқушылардың
оқуға деген қызығушылығын арттыру, олардың санасына жаңа идеялар мен
мақсаттарды жеткізу, жұмыс тәртібін сақтау, мәселелерді коллективпен шешу
үшін балалардың істестігі мен қарым-қатынас жасай білуін ұйымдастыру сияқты
және т.б. мәселелерде басымдылық беру қажет, немесе кибернетиканың негізін
салушы Н. Виннердің сөзімен айтсақ: адамға – адамдікін, ал машинаға –
машинанікін беру керек.
2 Электронды оқулықтарды құрастыру жолдары.
Электронды оқулықтарды жасауды қарастырғанда оқушыларға шаблон
бойынша, өнімді істеп жасауды ғана талап етіп емес, үйрететін қызметтерге
бағынып кетпеуін қадағалау керек. Бұл жерде ойлаудың сыни және жасампаз
ойлауға, қиалдау мен интуицияны қозғайтын творчестволық өнімді түрлеріне
маңызды орын беру керек.
Мұнда анализ, синтез, біріктіру, абстракциялау, конкретизациялау және
т.б. әртүрлі ойлау операцияларын қолдануға қажет ететін тапсырмалар болуы
керек.
Бағдарламалар оқу материалын жаттап алуға ғана емес, оқытылатын
материалды терең меңгеруге әсер етуші оны түсінуге бағытталуы тиіс.
Осы тапсырмаларды құрастырғанда арналған материалда оқушылардың жас
және жеке ерекшеліктерін ескерген дұрыс. Танымдық мүмкіндіктердің
педагогикалық-психологиялық сараптамасы көп жұмыс істеге, шаршауға
байланысты қателіктердің алдын алуға, неғұрлым талаптыларын тануға
мүмкіндік береді. Мұндай жол оқу материалының әрбір ерекшеліктерін
оптимальды түрде бойға сіңіріп, талап етілген деңгейде білімді,
біліктілікті, тәжіриебені игеруге жол ашады. Оқу материалдарында озат
оқушылар мен үлгерімі нашар оқушылардың болмасын оқу қызметі ақыл-ой
дамуына үлкен прогресс жасауды қамтамасыз ететін педагогикалық-
психологиялық жағдайлар жасалынуы керек. Бағдарлама оқушылардың
персонифициалдық моделін ескеруге мүмкіндік беретін вариативтік ерекшелікке
ие болуы екрек.
Студенттің машинамен диалогтік қарым-қатынасы режимінде уақыт
интервалы сияқты фактордың да маңызы зор. Уақыт интервалы арқылы оқушы
машинадан жауап алады: “тез жауап берді” немесе “созып жауап берді” не
болмаса “нашар жауап берді”.
3 Электронды оқулықты жобалау жүйесіне қойылатын талаптар
Электронды оқулықтарды генерациялауда осы ортаны меңгеру мен
қолданудың жеңілдігі визуалдық технологияларды қолдану мен пән маманының
электронды оқулықтың мазмұнын жазуға қандай да болмасын текстік және
графикалық редакторларын қолдана білу мүмкіндіктері арқылы қол жеткізеді.
Электронды оқулықты генерациялағанда ыңғайлы болу үшін, оқулықпен
бірнеше пән мамандары жұмыс істеуге мүмкіндік беретін бірнеше бөлшектерден
құрастыру жобасына жол береді.
Психологиялық-эргономикалық талаптар
Жаңа мүмкіндіктер бағдарламалық қамтамасыз етудің, соның ішінде
адамның ЭЕМ-мен қатынасының түрінің жаңа ерекшеліктеріне жол ашады. ЭЕМ-ді
падаланушының психологиялық табиғилығын, оқудың мақсаттары мен қызметіне
бағдарламаның сай келуін, денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек.
Қазіргі уақытта да кеңінен насихатталып жүрген бағдарламалық
қамтамасыз еьудің дос көңілділігі тап осы бағдарламалық ортаның
психологиялық-эргономикалық демеуінің болуын ұсынады.
Пайдаланушылардың жеке ерекшеліктерін еске алу керек, соның ішінде
әртүрлі деңгейдегі нақтылы ақпарат алудың мүмкіндіктерін ескеру керек.
Компьютердің экранында ақпаратты ұсынғанда оқу қызметінің
мүмкіндіктерін ғана емес, қол технологиясын қолданғанда мүмкін болмайтын
мақсаттарға жетудің шешімінің стратегияларын іске асыруда компьютердің
мүмкіндігін қолдану сияқты жоспарларға негізделуі керек.
Ақпаратты экранда ұйымдастыруда бірқатар эргономикалық талаптарды
көрсетуге болады:
- Экранда ұсынылатын ақпарат түсінікті, логикалық байланысы бар, мазмұны
мен қызметтік тағайындауларына қарай топтарға бөлінуі керек;
- Ақпаратты экранда ұйымдастыруда арьық кодтаулар мен ақтамайтын, нашар
идентификацияланатын қысқартулардан аулақ болуы керек;
- Экранда ЭЕМ-ге қатысты терминдерді пайдаланушыларға түсінікті
терминдерге қарағанда неғұрлым аз қолданылуы ұсынылады;
- Экранға ұсынуға экранның шеткі аумақтарын пайдаланбау керек;
- Экранда пайдаланушы осы сәтте өңдеп жатқан ақпарат қана болуы керек;
- Пайдаланушының назарын аударатын эффектілерді (жанып-сөнулер, тым жарық
түс, кері контраст) пайдаланушының жобасына сай, немесе тек қана бұл
керек болғанда және психологиялық негіздемесі болған жағдайда ғана
қолдану екрек.
4 Электронды оқулықтар жасау ортасын біліктеу
Электронды оқулықтар жасау ортасын, мысалы тағайындау және орындалатын
функциялар кіретін кешенді критерийлер, техникалық қамтамасыз етуге деген
талаптар, қолданылу ерекшеліктерін пайдаланып топтарына бөлуге болады.
Жоғарыда көрсетілген критерийлерге байланысты келесі біліктілеу
мүмкін:
- жалпы тағайындаудың құралдық жабдықтары;
- мультимедия жабдықтары
- гипертекстік және гипермедиялық жабдықтар.
5 Электронды оқулықтың құрылымдық ұйымы және жұмыс режимдері.
Компьютерлік өнімдер рыногында оқытушы бағдарламалардың, электронды
оқулықтардың және сол сияқтылардың саны жыл сайын көбеюде. Сонымен бірге
электронды оқулықтың қандай болуы екрек, ол қадай қызметтер атқаруы керек
деген сияқьы даулар тоқтамай жүр. Электронды оқулықтың кәдімгі құрылымы:
оқу материалын, өзіндік жұмысты ұсыну, бақылау жасау.
Қазіргі уақытта оқулықтарға келесі талаптар қойылады:
- таңдалған курс бойынша ақпараттың құрылымы жақсы болуы керек және ол
шектелген жаңа түсініктердің курсының аяқталған фрагменттері ретінде
көрінуі керек;
- әр фрагмент, текстпен қатар аудио, видео (тірі лекция) да ақпарат
беруі керек. Лекцияға арналған интерфейстің міндетті элементі болып,
лекцияны қай жерінен болмасын қайталауға мүмкіндік беретін жылыжыту
сызғыш болуы керек;
- мәтіндік ақпарат тірі лекциялардың бірқатар бөлімін дубльдей алады;
- мәтіндік бөлімнің қажетті ақпарат іздеудің уақытын қысқартатын көптеген
сілтемелері болуы керек;
- бұл жағдайда әдеттегі оқулықтармен жұмыс істегенге қарағанда
пайдаланушылар 5-10 есе аз уақыт жұмсайды;
- аудиоақпараттың болуы, ол кө жағдайларда негізгі болады және оқулықтың
мазмұнды бөлімі болып табылады.
Электронды оқулықтың жұмыс режимі
Электронды оқулықтың негізгі үш режимін бөліп көрсетуге болады:
- тексерусіз оқыту;
- тексеріп оқыту, ол әрбір тараудың (параграфтың) соңында материалды
меңгеру деңгейін тексеруге мүмкіндік беретін бірнеше сұрақтар жауап беру
ұсынылады;
- бақылау, қорытынды білім тексеріліп, бағасы қойылады;
Нақ осы кезеңде оқулықтарға келесі талаптар қойылып жүр:
құрылымдылығы, жұмыс істеуге ыңғайлылығы, берілген материалдардың
көрнекілігі. Жоғарыда аталған талаптарды қанағаттандыру үшін гипертексттік
технологияларды қолданылған тиімді.
Оқытудың электронды вариантының бойында бақылау құралдары да бар,
себебі білімді бақылау оқытудың негізгі проблемаларының бірі болып
табылады. Отандың білім беру жүйесінде білімді бақылау жасау әдетте, ауызша
формада жүргізілді. Қазіргі кезде тестілеудің түрлі тәсілдері қолданылады.
Көп кісілер тестілеуде анализ жасау, салыстыру сияқты және де басқа да
біліктілер болмфйды деп, бұл позицияны қолдамауы мүмкін. Сонымен, жаңа
ақпараттық технологияларды пайдалану оқыту тиімділігін арттыруға
көмектеседі, және де оқушылардың өзіндік жеке дайындығында таптырмайтын
құрал болып табылуына сенуге болады.
Электрондық оқулық байланысты көптеген ұғымның соңғы жиырма жылдың
ішінде маңызды өзгерген. Тап осы құжат авторлары бірнеше электрондық оқулық
туралы пікір сайыста ескі түсініктеме бойынша тезистерді алға қойып және
оны қорғау жөніндегі қорғау жөніндегі куәгері болуға тура келген. Ескірген
концепция практикалық жоспарында электрондық өнімдер жасауына жиі әкеледі,
бірақ шынында олар ЭО болмайды. Сондықтан ЭО-қа жататын негізгі ұғымдар.
Электрондық басылым (ЭБ)- бұл графикалы, мәтіндік, сандық, бейне-,
фото- жєне басқа хабардың жиынтығы, сонымен қатар пайдаланушы баспа
құжатнамалары. Электрондық басым кез келген электрондық сақтаушыда мүмкін
атқарылған - магниттікте ( магниттік бау , магниттік тегеріш жєне т.б.),
оптикалық, сонымен қатар қосымша электрондық компьютерлік желіде
жарияланған.
Электрондық оқулық басылымы (ЭОБ) - ғылыми - практикалық білім
облыстарына лайықты жүйеге келтірілген материалдар болуы студенттермен жєне
оқушы осы облыстағы біліммен, іскерліктермен, дағдылармен творчестволық
жєне белсенді меңгеру қамсыздандыру . ЭОБ жоғары дәрежелі көркем
дайындаумен орындаоуы, толық ақпараттанулық, әдістемелік инструментарий
сапасымен , техникалық орындалу сапасымен , көрнектілікпен , қисындымен
жєне баяндау жүйелілігімен жоғары дәрежеде орындалуы керек.
Оқулық (О)- бұл оқу бағдарламаға және мемлекеттік стандартқа лайықты,
оқу пәні оның бөлімінің жүйелендірілген оқулық басылымы.
Электрондық оқулық (ЭО)- мемлекеттік білім стандарт және сәйкес
пәндерден құралған мамандықтар мамандықтармен бағыттарға жоғары ғылыми және
әдістемелік деңгейде жасалған негізгі ЭОБ.
Оқу құралы (ОҚ) - бұл, жарым-жарты немесе толық ауыстыратын немесе
оқулық толықтырушы және ресми бекітілген басылым.
Электрондық оқулық құралы(ЭОҚ)- бұл жарым-жарты немесе толық
ауыстыратын немесе оқулық толықтырушы жєне ресми бекітілген электрондық
басылым.
Гипермәтін - бұл бір фрагменттен екінші фрагментке шапшаң өтуге
мүмкіндік беретін тармақты жүйемен жабдықталған байланысы бар және
электрондық түрде берілген мәтін.
Компьютерлік түсіндіру - сұраққа “ ия ” жєне “ жоќ ” индукция ойша
пайымдаулар және ұғымдардың құруы жолымен көрнектілік қолданатын түсіндіру.
Көзбен шолушылық – суреттердің, графиктердің жєне анимация арқасында
көрнекті формаға ұсыну .
бөлім. Электрондық оқулық сипаттамасы
Оқу мекемесінң компьютерлік сыныбында немесе жатақханада оқушы дербес
жұмысы үшін сонымен қатар үйдегі арнайы компьютермен компьютерлік
пакеттердің(электрондық оқулық, құралдардың, тренажерлердің, тестерлердің
және т.б.) жасау мамандандырылған дәрісханалар компьютерлік ортаны шарты
жанында қазіргі білім реформасы.
Электрондық оқулық (ЭО) - электрондық оқулық басылымы (ЭОБ) және
электрондық басылым(ЭБ) ресми анықтамаларынан негізделген ЭО ұғымығ кеңейту
жєне айқындау қажет.
Электрондық оқулық - оқу әдебиетіндегі жаңа жанры
Электрондық оқулық (тіпті ең жақсы) кітаптың орнын ауыстырмайды және
ауыстырмау тиіс. Әдеби туындыларды экранизациялау басқа жанраға жатады,
дәл осылай электрондық оқулықта тағайындау туындыларының жетілген жаңа
жанрына жатады. Электрондық оқулық барысы оқулар және әдеттегі оқулық
зерттеуінің тек қана емес тиісті емес ауыстыру (барлық оқиғаларда біз кез
келген жанр жақсы үлгілерін түсінеміз), ал қарама-қарсы, кітаптың артынан
кірісу оқушыны түрткі болу.
Электрондық оқулық жасауына арналған нақ сондықтан жақсы оқулық
жеткіліктісіз алу, навигациямен оның жабдықтау (гипермәтінді жасау) және
бай көрнекті материалмен (құрал мультимедисымен қоса) және компьютер
экранында іске асыру. Электрондық оқулық суреттермен мәтінге емес тиісті,
анықтамаға айналдырылмауы керек.
Электрондық оқулық түсіну және есте сақтауды жеңілдетуге барынша көп
тиісті (және де белсенді) маңызды ұғымдардың, бекітулердің және үлгілер ең,
басқа оқу процесіне қатыстыра, әдеттегі оқулық, адамдық борыш
мүмкіншіліктері болғанмен, сонымен қатар, есту жєне қызу жад, сонымен қатар
компьютерлік түсіндірулер қолдана алады.
Мәтіндік құрастырушы тиісті шек қойылған болу - өйткені әдеттегі
оқулық, қағаз және тереңдету зерттеуге арнаған қол қалады жіңішке
игерілгенді материал компьютерінде.
1 Электрондық оқулық пайдасы және оның жасау жолдары
Қорытындылай келгенде біз электрондық оқулық кімге және не үшін керек?
– сұрағына жауап береміз.
Электрондық оқулық күндізгі бөлімде оқитындардың өзіндік жұмысына
керек, өйткені:
әдебиет оқулығына қарғанда үйренетін материалды түсінуге жеңілдетеді;
қолданушының дайындау деңгейіне интелетуальдық мүмкіндігіне сәйкес
үйренісужүргізіледі;
көп есептерді шешу мен көп мысалдарды қарастыруға мүмкіндік беру
арқылы үлкен есептеулер мен өзгерістерден босатады;
барлық кезеңдегі жұмыстағы өзіндік тексерулерді кеңінен мүмкіндігі
қамтамасыздау;
шексіз түсіндірумүмкнідігін шыдамды ұстаз ролін атқарады;
Оқулық студентке керек, өйткені онсыз сапалы және жан жақты білім мен
біліктілікті берілген пәннен ала алмайды.
Электрондық оқулық арнайыландырған аудиторияларда практикалық сабаққа
пайдалы, өйткені ол:
көптеген есептерді шешу үшін компьютерді пайдалануға мүмкіндік береді,
алынған шешім анализіне және оның графикасынамен интерпритация үшін уақыт
босайды;
оқытушыға өзіндік жұмыс ретінде компьютердесабақты жүргізу мүмкіндік;
оқытушыға компьютер көмегімен бақылау жұмысының күрделілік деңгеңінен
және мазмұннын тарау арқылы студенттің білімін тиімді және тез бақылауға
мүмкіндік.
Электрондық оқулық оқытушы үшін ыңғайлы. Өйткені:
көлемі жағынан аз, бірақ мазмұны бойынша бірқанша түсінікті лекция мен
практикалық сабақта материалды өз көзқарасы бойынша алып, қалғанын сабақтан
тыс лекцияларды ЭО-пен өзіндік жұмыс істеуге мүмкіндік береді;
Бақылау жұмысы мен типтік есептеулер үй жұмысын тексерулерден босату;
Студенттермен жекелендірілген жұмыс істеу мүмкнідік әсіресе, үй жұмысы
мен бақылау шаралары қатысты бөлімінде.
Элетронды оқулық жасау жолдары
Электронды оқулықты құрастырғанда келесі талаптар орындалады:
көрсетілген ақпараттың толыққандылығы;
ақпараттың экранда ыңғайлы көрсетілуі, материалдың мәтіннің мазмұны
да, мәтінге бөлінуі де қол жетерлік формада ұсынылған;
жұмыстың оперативтілігі;
әсерлі түспен безендірілуі;
оқулықпен жұмыс жасау жеңіл және қымбат емес.
2 Интерфейсті құрастыру
Интерфейс пайдаланушының жұмыс жасауының ыңғайлылығын анықтайды және
жұмыс тиімділігіне әсекр ететін маңызды фактордың бірі болып табылады.
Тапсырылған қызметтерді атқарушы, жоғары деңгейде жылдам жұмыс жасайтын
бағдарлама пайдаланушының сәйкес келмейтін интерфейспен жұмыс жасауының
себебінен бағдарлама толық істен шығып қалуы мүмкін. Қазір графика мен
анимация кеңінен қолданылатын мультимедиялық бағдарламалар көбірек
таралған.
Бағдарламалық интерфейс барлық эксплуатациялық мінездемелерді
ескере отырылып жасалған.
Басты парақты жасау 1 сурет.
Басты парақта барлық форманы алып тұратын сурет, келесі параққа көшу
үшін керекті тақырыбын таңдайсында тышқанмен шертуге болады. Мұның бәрлығы
жеке қабаттарда сақталады. Әрбір кадрдің өз атауы болады, бұл сол параққа
тез және қатесіз көшу үшін қажет. Түймелерге арнап кішкене сценарий
жазғанда бұл өте ыңғайлы.
Дәрістер 2 сурет.
Екінші парақ біріншімен бірдей емес кішкене айырма бар: осы
парақтағы жазулар, немесе символдар түйменің қасиетін иеленген. Мысалы,
мында келесі түймесін басқанда келесі тақырыпқа көшеді, тағыда сол сияқты
бет өз қалпында қала береді, бірақ оң жағындағы текст тақырыбы өзгереді.
Және де сол жағындағы қосымша деректориимен көмек ретінде тақырып дәріске
немесе СРСП мен Зертханалық жұмыстарға тез арада ашуға мүмкіндігі бар
болады.
Зертханалық жұмыстар 3 сурет.
Осы электрондық оқулықта 12 зертханалық жұмыстар дайындалып
еңгізілген. Әр бір зертханалық жұмыста блокнотта кодын жазып оны веб-бет
сияқты сақтап жауабын аламыз.
СРС 4 сурет.
3 Электрондақ оқулықты негізгі жасау кезеңдері
1. әдебиеттерді таңдау
2. авторлармен қайта өңдеу құқығы туралы шарт жасалуы
мазмұны
3. тарауларды және басқа түсініктер жасау
4. тараулардағы бөлім бойынша тексті өңдеу
5. электрондық түрде гипермәтінді жүзеге асыру
6. кешендік демеу жасау
7. мультимедиялық айналу үшін материалды сұраптау
8. материалдарды визуализациялау үшін дайындау
9. материалдарды визуализациялау
Нәтижесінде осы сұраққа көп көңіл бөлуіміз керек. Білім реформасы
оқытушылар мен оқушылар үшін үйде және аудиториядабір компьютерлік ортасын
қамтамасыз ететін ЭОБ талап етілуі куерек. Мұнда кітап басып шығарудыойлап
табуына байланысты европалық білім беру реформасымен параллель жүргізуге
болады.
Ортағасырларда оқушылар толықтай ұстазына бағынышты болды. Өйткеніол
ақпаратқа ие болды.
Гутенбергтің кітапты басып шығару тапқырлығытапқырлығы ақпарат көзіне
барлығы бірдей жеткілікті болды. Бұл білім жүйесіне көптеген өзгерістер
әкелді.Кітап, қағазды оқушылар мен мұғалімдерде де болды. Сол сияқты
қазіргі білім реформасы үшін барлығына ортақ жаңа ақпарат көзін жасау
керек. Осы жағдайда мұғалімдер кейде студенттерге қарағанда
ыңғайсызжағдайлар көп болды.3. Білім беруде электрондық оқулықтарды
пайдаланудың теориялық негізідері.
Қазақстан Республикасындағы білімді ақпараттандыру жүйесін ары
қарай дамыту процесін оқып үйренудің ақпараттық ресурсы болып
табылатын, оқытуға арналған прграммалық құралдарды (ОАПҚ) дайындамай
жүзеге асыру мүмкін емес. Олардың атқаратын қызметтерінің де ауқымы
кең, мысалы, бақылайтын және тест жүргізетін программалар, компьютерлік
ойындар, ақпаратық жүйелер, оқыту орталары, электрондық оқулықтар және
мультимедиалық программалар. Осы оқытуға арналған программалық
құралдардың әртүрлі нұсқауларын әзірлеу Республикалық білім беруді
ақпараттандыру ғылыми әдістемелік орталығының (РБАО) негізгі жұмысы
болып табылады.
Қазіргі кезде РБАО негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін
электронды оқыту программаларын жасаумен шұғылданып келеді.
Электронды оқыту программаларын жасаумен құрастыру технологиясы
(профессор Г. Нурғалиева жасаған ) оқыту процесіндегі заңдылықтарға
негізделіп жасалып, бір – бірімен тығыз байланыста болатын төрт
бөліктен тұрады, олар: мотивациялық мақсаттық, мазмұндық операциялық
және нәтижелік бақылау компоненттері.
Электронды оқыту прграммаларының мотивациялық мақсаттық компоненті
модульдерді (микромодульдерді) құрастырудан тұрады. Модуль дегеніміз -
жергілікті (локальды), жүйелік және функционалдық білім жиындары. Ол
оқушының өз танымдық әрекетін ұйымдастыратын түйіні болып саналады.
Электронды оқыту программаларының мазмұндық компоненті гипермәтін
арқылы жүзеге асырылады. Гипермәтін - терминдерден, ұғымдардан,
графиктерден және диаграммалардан тұратын мәліметтер базасы ретінде
берілген ақпараттық оқыту ортасы. Мәтіндерді қазақ, орыс, ал кейбір
жағдайда ағылшын тіліндегі дыбыстар арқылы айтуға болады. Гипермәтін
бейне материалдармен толықтырылады.
Электронды оқыту программаларын операциялық компоненті
интерактивті формада берілетін тапсырмаларды орындау арқылы іске
асырылады.
Электронды оқыту программаларының нәтижелік бақылау компоненті
тест алу жолымен жүргізіледі. Электронды оқыту программаларында тест
сұрақтарында берілген: бір дұрыс жауабы және бірнеше дұрыс емес, бірақ
ұқсас жаптары бар. Тест соңында, студент немесе оқушы, өзі қателескен
сұрақтарды тексеріп көре алады, әрбір тестен соң сұрақтардың реттік
орны ауыстырылып отырылады. Жалпы алғанда тест, қазіргі кезде кеңінен
қолданылады, ол оқушы, студент немесе мекеме қызметкерлерінің білімін
жоғарлату және тексеру мәселесіне байланысты енгізілген.
Студенттер үшін электронды оқыту программалары жоғарғы оқу
орнында (университет, институт), өздері толықтырып отыра алатын
мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқыту программаларымен жұмыс
істеу, әрбір студенттің өз мүмкіндіктерін есепке ала отырып, оқып үйрену
ісін жеке дара, өздігінен жүргізуі болып саналады. Қазіргі талаптарға
сай, студенттердің білімді өздігінен, жеке дара жұмыс жасауы, өзінің
жұмысын өзі нәтижелеуі, осының барлығы электрондық оқулықтардың кең
пайдалануына байланысты болады. Әрбір пән бойынша электрондық оқулықтардың
бар болуы, олармен жұмыс жасауы, студенттің білімін жоғарлауы бізге
дәлел. Оның себептері өте көп, оның бірі электрондық оқулықтардың қолайлығы
және материалдардың жыл сайын өзгертіліп, толықтырылып отырылуы яғни
мұғалім немесе оқытушы үшін электронды оқыту программалары, бұл күнбе-
күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы
өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып,
ары қарай жетілдіре алады. Сол себепті электронды оқыту программаларын
әзірлеп оны дамытудағы РБАО жұмысы да қайта оралып келіп түсіп
жатқан ұсыныстар мен пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте
арттыратыны талас тудырмаса керек.
Қазіргі кезде білім процесінің әртүрлі тұлғалары арасында
қашықтан мәлімет алмасу ісі мүмкін болып , олар бір – бірімен ашық
түрде компьютерлер көмегімен өз пәндері айналасында пікірлесе
алатын болды, мысалы: мұғалімдер - мұғалімдермен, мұғалімдер –
студенттермен, мұғалімдер – оқулық жазушыларымен, студенттер - оқулық
жазушыларымен, т.б.
РБАО өз электронды оқыту программалары жайлы әр жерден -
Прагадағы американ және ағылшын әріптестерінен, Ресейдегі
Просвещение баспасынан, А.И.Герцен атындағы Ресей мемлекеттік
педагогикалық университетінен, Омск мемлекеттік педагогикалық
университетінен көптеген қолдаған ұсыныстар, Алматы мұғалімдерінен -
108 құптаушы пікірлер, Батыс Қазақстан облысы мұғалімдер білімін
жетілдіру институтынан оң көзқарас естіп, Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА
– ның дамыта оқыту орталығынан және Шығыс Қазақстан облысы
білімінің жаңа технологиялары аймақтық орталығынан осы жұмысты
қуаттаған пікірлер алды.
Соңғы кезде Европадағы қашықтықтан оқыту жүйелерінде компьютерлік
және коммуникациялық технологиялар өте кең пайдаланылады. Осыған орай
Солтүстік Америкадағы және Европадағы қашықтықтан оқыту жүйелерінің
арасындағы бұрын айтылып жүрген кемшіліктер мен технологиялық
айырмашылықтар толығынан жойылды деп айтуға болады. Қазіргі кезде
электрондық түрде компьютер желілері арқылы оқытатын жоғарғы білім
бағдарламалары 40-тан астам елдерде зерттеліп, жүзеге асырылуда. Осы
елдердің қатарында Азиядағы, Америкадағы және жаңа дамып келе жатқан
мемлекеттерде де бар.
Бүгінгі күні білім берудің осы нысаны Европа елдерінде, Ресейдегі,
сонымен қатар Қазақстанда дамуда.
Осы сияқты тиімділігі жоғары білім беру технологиясы Атырауда
жүзеге асырылып, оған республика мамандары жоғары баға берді. 1994-1998
жылдар арасында Қазақстанның әрбір аймағында қашықтықтан білім беретін
оқыту орталықтарының жүйесі қалыптастырылды.
Қазақ мемлекеттік халықаралық қатынастар мен әлем тілдері
университетінде шет тілдерін игеру үшін электронды оқыту
программалары жасалып компьютерлік кітапхана іске қосылған.
4 Электронды оқыту құралдарымен жұмыс жасаудың тиімділігі.
Қазіргі ақпараттандыру, білім беруді ақпараттандыру деген сөз
тіркестері біздің сөздік қорымызға еніп кетті. Олай болса, қоғамдағы
ақпараттандыру дегеніміз - ғылыми техникалық прогресс жетістіктерінің
күнделікті тұрмысқа ауқымды енуінің нәтижесі, яғни адам өміріне
іс-әрекеттің интеллектуалды түрлерінің жан- жақты әсер етуі мен
ролінің жоғарлауына байланысты объективті прогресс.
Электрондық оқыту программалары - дербес компьютерге жүктелетін
арнайы форматталған электронды құжат немесе қағазға басылған
кітапты толықтай ауыстыратын мамандандырылған құрылғы.
Білім берудің кез –келген саласында Электрондық оқыту
программаларын пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып
қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шаруашылықпен еңбек
етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің
айтқандарын немесе бір ғана оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын
қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқыту
программаларын пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Адамзат өркениетінің дамуындағы негізгі ерекшелік ақпаратты
жинау, өндеу және пайдалану болып табылады. Ақпараттық қоғамда бастапқы
компьютерлік сауатты болмайынша, белгілі бір міндетті немесе мәселені
шешуде компьютерлік құралдарды қолдана білмейінше қазіргі ғылымда,
мәдениетте, өндірісте, іскерлік және басқа да тіршілік салаларында адамның
шығармашылық күш – қуатын жүзеге асыру мүмкін емес.
Ендірген жаңа ақпараттық технологиялардың жоғары деңгейі дәл
осындай деңгейдегі ақпараттық мәдениетке алып келеді. Келешекте ақпараттық
мәдениет адамның кәсіби ғана емес, жалпы мәдениеттің де көрсеткіші болып,
уақыт өте келе қазіргі қоғамдағы әрбір жеке тұлғаның дамуының факторына
айналады.
3.5 Білім берудегі электрондық оқулықтарды пайдалану мәселесіне
байланысты ресми құжаттарды зерттеу анализі.
Бірінші бөлімде, Қазақстан және ТМД елдері ішінде, ақпараттық
технологиялар мен информатика курсының негізгі бағытының қалыптасуы және
енгізілуі қарастырылған. Методикалық қамтамасыздандыру қалпы және
мектептердегі информатика курсын жүргізу, бұл методикалық жүйенің қандай
деңгейде екенін көрсетеді. Қазіргі кезде Ресей мемлекетінде және басқа шет
елдерде, информатика пәнін жүргізудегі зерттеу облысы, Қазақстан
ғалымдарының жұмысына үлкен әсер етеді. Ең бірінші орта білімді
ақпараттандыру мәселесі бойынша, Шварцбурд С.И, Ершов, А.П., Кузнецов А.А.,
Монахов В.М деген Ресей ғалымдарының зерттеу жұмыстары талқыланған.
Компьютерлермен жұмыс жасау, оқыту жүйесінің басты бағыты, бұл ЭЕМ және
программалау негізін оқыту болып саналады.
Информатика курсының дамуы, ендігі кезекте , екі бағытта жүреді:
1-ші ол, есептерді дайын программалар арқылы шешу (Житомирский В.Г.,
Каймин В.А., Кузнецов Э.И. жұмыстарында талқыланады), ал екінші жағы бұл
оқушыларды, ақпараттық қоғамдағы өндіріс саласымен таныстыру, яғни
информатиканы өндіріс мәселесімен сипаттау, бұл Бешенков С.А. және
ГригорьевС.Г. жұмыстарымен іске асады.
Және де, оқу процесін есептеуіш техникамен және программалармен
қамтамасыздандыру мәселелері қарастырылады. Қазіргі кездегі көптеген
Қазақстан орта мектептерінің, IBM – сәйкестік техникамен компьютерлермен
және программалармен қамтамасыздандыру жұмыстары жүргізілуде. Осыған
байланысты, оқу процесін компьютерлермен жабдықтау және дұрыс оқыту
мәселелеріне арналған зерттеулер жүргізіле басталды, яғни бұл салада
жүргізілген зертеулер оқу процесінде, компьютерлермен жұмыс жасаудағы және
үйретудегі тиімді жолдарды табуда. Бидайбеков Е.Ы, Кариев С.А, Абдиев
К.С. еңбектерінде, жаңа методика әдістері көрсетілген. Менің диплом
жұмысымда, студенттердің Internet – технологиялары мен жұмыс жасау
методикалары көрсетіледі.
3.6 Электрондық оқулық әдістемелік қамтамасыз етуі
Оқытудың активтілігі. (Оқытудағы бағытты оқушының өзі таңдай алады;
Оқушы мулитимедиалық конструкторларды пайдалана отырып, оқу процесінің
қатысышусы болып табылады; Оқитын материалдарға, басқа материалдарды
қолдана отырып толықтыруларды жасай алады.)
• Жеке оқыту (Тесттік модульде тәжірибелік қайта байланыс жасау,
материалдардың көп деңгейлілігі және анимациялық қосымшаларды, уақыт
маштабында көрсету жылдамдығын реттеу)
• Адаптивтілік (Өзінің білімін, әр бөлімдерді оқып үйрену барысында
тексеруі. Өзінің оқу процесі барысында көп деңгейлі оқытуды пайдалану.)
• Эмоционалдық әсер ету. (Қосымша прсихологиялық құрылымдардың бар болуы,
материалдарды қабылдап еске сақтауға атсалысады; Оқу материалдарын
полимодалдық формада көрініс алуы, яғни статикалық және динамикалық елестеу
және дыбыстық қамтамасыздандыру болып табылады.)
Басқару мүмкіндіктері.
• Толық дидактикалық оқыту циклі (Оқу материалының оқудағы теориялық және
тәжірибелік мүмкіндік тері)
• Оқытудың интерактивтілігі. (модельдердің түрінің, басқаша құруының,
қайта өзгерту мүмкіндіктері; Оқыту саласында ақпартты жинастыру және
қорытындылау)
• Өзінің жұмысын өзі таңдап орындау функциясы. (Оқушы өзінің білімді
меңгеру ісінің жолын өзі таңдап, өзі болжайды. )
Технологиялық және ұйымдастыру мүмкіндіктері.
• Оқулықпен адиторялар ішінде өздігінен жұмыс жасау мүмкіндігі. Оқулықпен
аудитория ішінде емес, өздігінен жұмыс жасау мүмкіндігі.
• Жұмыс істеу ұнамдылығы. (Жақсы интерфейс, оқушының жеке ерекшелік
қасиетін есептеуі, оқу материалдарына немесе сұраныс жүйесі ақпаратына,
көп рет сұрақ қоюдағы уақытты үнемдеу)
• Электрондық оқулықпен жұмыс жасаудағы арнайы жабдықтардың
(компьютерлердің) бар болуы.
• Үлкен ақпарат масивтерін оңай сақтауы. (Компакт дискідегі ақпарат,
көптеген бірнеше қалың кітаптар мен салыстырғанда аз орын алады.)
Қортындылай келгенде, оқу басылымдардың дидактикалық мүмкіндіктерін,
кішігірім зерттеулердің өзінде – ақ, оқушылардың өздік жұмыс жасаудағы,
электрондық оқулықтармен жұмыс істеудің перспективалары мен оның
артықшылығы көрсетіледі. Мультимедиалық технолгиялардың электрондық оқулық
ішінде бар болуы, оқушылардың оқу материалын қабылдау мен түсіну қабілетін
жоғарлатады. Электрондық оқулықты жасағанда мультимедиалық технолгияларды
қолдануы, интелектуалды жағынан көп уақыт және қаражат алатынын және жасауы
қиынға түсетінін оқу орындарының басқарушылары білуі керек.
3.7 Электрондық оқулық жасаудағы әдістемелік ұсыныстар классификациясы.
Электрондық оқулық бұл не? Және оның кәдімгі кітап -оқулықтан
айырмашылғы неде? Жалпы жағдайда электрондық оқулық бұл оқушылардың
(студенттердің) білімін тексеруге арналған оқытушы, тексеруші, қадағалаушы,
модельдеуші комплексті оқыту программасы. Электрондық оқулық әр қашан да
толықтырылып отыруда және оқушының қарама қарсы байланысымен сипатталады.
Керекті ақпаратты тез арада тауып, оны түсінуге жағдай жасайды, ал
кәдімгі оқулықта ондай қасиеттер жоқ және қиынға түседі. Оқушы өз уақытын
алмайды, себебі керекті материалды гипертекст арқылы жылдам табуға болады.
Қысқа текст болса да оған қатарлас мультимедиалық мүмкіндіктері бар, яғни
ол материалды кино, мультфильм арқылы көрсетіп түсіндіре алады. Кейбір
жерлерде дыбыстық ақпараттар қоры орналасқан, оқушы оны тыңдап, түсінеді.
Тағы да оның бір қасиеті, оқушы өз білімін тез арада тексеріп алатынында,
яғни көптеген электрондық оқулықтарда тесттік программалар болады.
Электрондық оқулықтарды жасау жүйесіне қойылатын талаптар.
Электрондық оқулыққа кіретін барлық ақпаратты, көркемдік технологиялар
мен әртүрлі мәтіндік, графикалық редакторларды пайдалану арқылы
жасалынады, электрондық оқулықтарды игеру оңайлылығы осыған байланысты
болады. Электрондық оқулықты жасау ортасының қолайлығы, үлкен проектің
барлығын емес, бірнеше мамандардың проектінің өзара белгілі бір бөлігін
алып, сол бөлігінде ғана жұмыс істеуі мүмкін.
Электронды оқулықтарды жасағанда пайдаланылатын құралдарды
классификациялау.
Электрондық оқулықты жасау құралдарын 3 топқа бөлуге болады. Мысалға:
комплекстік критерилерді пайдаланып, техникалық қамтамасыздардыру
талаптары мен қолдану ерекшеліктері, функциялардың орындалуы.
Көрсетілген критерилерге сәйкес келесі класификация мүмкіндіктерін
атап айтуға болады:
- Саймандық құралдардың ортақ міндеттері;
- Мультимедия құралдары;
- Гипермәтіндік және гипермедиялық құралдар;
Электрондық оқулықты жасаудағы жалпы қолданылатын құрал жабдықтар.
Білікті маман программалаушы болмаған жағдайда, электрондық оқулық
жасауда қолданушыларға, жалпы қолданылатын құрал жабдықтар арналады.
Электрондық эқулықтарды жасаудағы жалпы қолданылатын жабдықтар келесі
мүмккіндіктермен қамтамасыз етеді:
- электрондық оқулықтың құрылымын жасауда
- Мәтінді форматтау мен редакциялау (мәтіндік редактор) және енгізу;
- бөлімді дайындаудағы статикалық көркемдік (графикалық редактор);
- Динамикалық көркемдік бөлімді дайындауда (дыбыстық және
анимациялық фрагменттер);
- Электрондық оқулықты жасауда, басқа құрал жабдықтарды пайдалану,
жасауға арналған модульдерді іске қосу.
Гиперсілтемелік құралдар .
Гипермәтін – бұл, мәтіндік материалды берудегі сызықтық емес тәсілі,
мәтіннің ішінде, басқа мәтіндік фрагменттермен байланыстырылатын
ерекшеленген сөздер болады. Осылайша пайдаланушы мәтін беттерін ауыстып,
отырады, егер сызықтық мәтіннен нақты бір сілтеме арқылы шығып кетуі
мүмкін, яғни ақпарат алу процесін адам өзі басқарады. Анимациялық фрагмент
ретінде бейнелер, мәтін, анимацияр және дыбыс кіреді.
Құрлымдылық және оңай пайдалану, электрондық оқулыққа қойылатын
талаптарын гиперсілтемелік технологиялар қанағаттандырады. Керек кезін
осындай оқулықты қандай болмасын серверге салуға және оны оңай дұрыстап
түзетуге болады. Қазіргі кезде әртүрлі, гипермәтіндік форматтардың
көптеген түрлері бар. (HTML, DHTML, PHP және т.б.)
3.8 Электрондық оқулықтың құрылымдық ұйымдастырылуы
Қазіргі кезде компьютерлік өнімдер нарығында электрондық оқулықтар
сияқты үйретуші программалар саны жылдан жылға өсіп келеді Бірақ та
электрондық оқулықтың өзі және оның ішіндегі қандай функциялардың болуы
туралы әлі де таластар көп. Электрондық оқулықтың жасалу салты бойынша
оқулықтың: оқу материалынан, өздік жұмыстан және бақылау функцияларынан
құрылуы қажет.
Ал қазіргі кезде электрондық оқулыққа келесі талаптар қойылады:
- Таңдалған оқу курсы бойынша, ақпарат жақсы құрылуы керек.
- Мәтіндік ақпарат көптеген сілтемелер мен қилысуы керек. Ол
пайдаланушының белгілі ақпаратты іздеуге тез тауып алуға жағдай
жасайды.
- Электрондық оқулық ішінде дыбыстық ақпараттың болуы қажет.
3.9 Электрондық оқулықтың жұмыс жасау режимдері.
Электрондық оқулықтың жұмыс істеуіндегі 3 негізгі режимді атап айтуға
болады:
- Тексерусіз оқыту;
- Тексерілетін оқыту, әрбір бөлімнің (параграф) соңында оқушың
берілген материалды қаншалықты ұйғарғанын тексеру үшін бірнеше
сұрақтарға жауап беруі керек;
- Қадағалау, қорытынды бағасын шығару .
Қазіргі кезде оқулықтарға келесі талаптар қойылады: құрылымдылығы,
жұмыс істеу қолайлығы, материалдардың көрнекілігі. Осы талаптарды
қанағаттандыру үшін гипермәтіндік технолгияларды пайдалануымыз қажет.
Электрондық оқулық ішіне қадағалау құралдары кіреді, білімді қадағалау
оқытудың басты мәселелерінің бірі болып табылады. Бұрынғы кезден бері білім
беру жүйесінде білімді қадағалау ауызша формада өтіліп жүрді. Ал қазіргі
кезде әртүрлі тесттік әдістер қолданылуда. Көп адамдар, бұл әдістің
қолайлығына сенбейді, олардың ойынша бұл әдіс, келесі әдеттер мен
дағдыларды жояды мысалға анализдеу, салыстыру және т.б. Сондықтанда білім
беру беруде жаңа технолгияларды пайдалану оқу ісі сапасын жоғарлатады деп
сенеміз және оқушының дайындалу процесіндегі ең керекті құралы болады деп
ойлаймыз
Бір ғылыми сала бойынша білімді қамту үшін жалғыз теорияны білу аз,
сондықтан да есептерді шығаруға арналатын тәжірибені де білу керек.
Осы мақсаттарға жету үшін электрондық оқулық құрамына модельдік
программалар енгізілген.
бөлім. Техникалық жобаның жазылуы
4.1 Экономикалық есеп-қисабы
Өңдеуге шығындардың бағалауы біреумен ғанамен келеді дея маңызды
түрлері ең тельности жасау барысында , бірақ ол және 12207 стандартында
бөлінген емес бөлек процес сияқты . Отсут жанында барабар және ең анық
ствииның жобамен айқын жоспарлау және басқару бағалаулар - қамсыздандыру .
Бүтінде тап осы облыстар жағдай , пайда болатын өнеркәсіпте техномен
ақпараттықтардың логий , жалтырағанның емес алыс көрінеді .
Құн жете бағаламаушылық , уақыттардың және қорлардың , , жобалы өзімен
- санның артынан тартиды манды , шамадан тыс қысылған мезгілдер бір
жұмыстың және , нәтиже сияқты , бұзу оқиғасында өңдеушілерге сенім
жоғалтуын графика . Басқа жүз Ронаның , ешбір жақсырақ емес қайта
сақтандыру және қайта бағалау бола алады . Егер жобаға арналған қорларды
көбірек бөлінгенсе , немен нақты айналып кетусіз мо , олардың қолдануының
ар жағында және де тиісті бақылау , анау емес туралы қандай қорлардың
үнемділігінің сөйлеу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе 4
1. бөлім. Microsoft Front Page мүмкіншіліктері. 6
1.1. Web-парақтарды көру режимдері. 9
2. бөлім. Электрондық оқулықтың негізгі ұғымы 11
2.1 Микропроцессорлық техниканың оқыту құралы ретіндегі негізгі түсінігі
12
2.2 Электронды оқулықтарды құрастыру жолдары. 14
2.3 Электронды оқулықты жобалау жүйесіне қойылатын талаптар 15
2.4 Электронды оқулықтар жасау ортасын біліктеу 17
2.5 Электронды оқулықтың құрылымдық ұйымы және жұмыс режимдері. 18
3. бөлім. Электрондық оқулық сипаттамасы 21
3.1 Электрондық оқулық пайдасы және оның жасау жолдары 23
3.2 Интерфейсті құрастыру 25
3.3 Электрондақ оқулықты негізгі жасау кезеңдері 30
3.4 Электронды оқыту құралдарымен жұмыс жасаудың тиімділігі. 35
3.6 Электрондық оқулық әдістемелік қамтамасыз етуі 39
3.7 Электрондық оқулық жасаудағы әдістемелік ұсыныстар классификациясы.
41
3.8 Электрондық оқулықтың құрылымдық ұйымдастырылуы 44
3.9 Электрондық оқулықтың жұмыс жасау режимдері. 45
4 бөлім. Техникалық жобаның жазылуы 46
4.1 Экономикалық есеп-қисабы 46
4.2 Еңбек күзеті 56
Қорытынды 68
Приложение А 71
Приложение В 74
Приложение C 88
Приложение D 90
Кіріспе
Бұл дипломдық жұмыстың атауы кредиттік оқыту жүйесіндегі“ WEB -
технологий” пәнінен электрондық оқулық. Осы электронды оқулықты жасауда мен
жасаушы құралдардың жаңашыл тәсілі Microsoft Front Page бен HTML
бағдарламасын қолдандым. Microsoft Front Page айқын оқулықтар, Web-
қосымшалар жасауға мүмкіндік береді.
Менің ойымша жаңа ғасырға сай, біз құрастырушы программалардың жаңашыл
технологияларын ұсынуымыз керек. Сонымен біз тұтынушы мен пайдаланушыларды
қызықтырып оларға көп жеңілдіктер жасаймыз. Microsoft Front Page
технологиясы кез келген көлемді және күрделі тапсырмаларды орындай алады.
Microsoft Front Page-ті әсем графикамен, форма және интерактивтілікпен
толықтырылған Web-сайт жасауда қолдануға болады. Сонымен қатар банер,
навигациялық жол, Web-сайтқа арналған фондық музыка немесе біздің
жағдайымызда сияқты электрондық оқулық жасау үшін пайдалануға болады.
Жаңа технологиялардың дамуы есептеуіш техника әдістерін кеңінен
енгізу, сонымен қатар шығарылатын есептеуіш техникалар санын өсіру және
оның сапасын жоғарылау , компьютерлердің көптеген ғылым облыстарында
кеңінен қолдануына мүмкіндік жасады . Қазіргі кезде көптеген ғылыми -
техникалық мақсаттардың табысты шешімі ЭЕМ шапшаң қолдануына тәуелді
болады . Дипломдық жұмыстың актуалдығы, соңғы кездегі электрондық
оқулықтарды жасау тақырыбының мемлекет деңгейінде талап етілуі және
кеңінен талқылануынан болса керек. Қазіргі кездегі білім беру жүйесі,
ақпараттық технологияларды және компьютерлік телекоммуникацияны белсене
пайдалануда. Әсіресе қашықтықтан оқыту жүйесі жылдам дамып келеді, осыған
байланысты білім беру орталықтарының, күшті компьютерлік техникамен және
Интернет желісімен жабдықтау факторларына жағдай жасайды. Өздігінен білім
алу мақсатымен және қашықтықтан білім берудің құрамды бөлігі ретінде
электрондық оқулықтарды пайдалануға болады.
Компьютерлік техника мен телекоммуникациялардың және интернет -
технологияның дамуы - оқушылармен жаңа ақпараттық технологиялардың
көмегімен сабақтарды ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Сабақ өткізудің
әртүрлі формаларын қолдануымен оқу процесін интенсифтеуге болады.
Студенттердің осы пән бойынша алған білімді тексеруі электронық
оқулықта бақылау сұрақтары мен практикалық жұмыстары бар. Электрондық
оқулықта көрнекілік ретінде шығарылған есептер мен функциялардың графиктері
бар.
Соңында студенттерге керекті ақпарат алуға болатын әдебиет тізімі
бар. Бұл электрондық оқулықта жүйесінің жаңа версиясын оқулық негізінен
алынған. Оқытудағы негізгі көңіл бөлгені жүйесімен жұмыс істеудегі
тиімділігі мен қолдануы жатады.
бөлім. Microsoft Front Page мүмкіншіліктері.
1. Microsoft Front Page туралы түсінік.
Microsoft Front Page – Web - буындарды ұйымдастырып құрастыруға және
олардың құрамын келешекте Internet немесе Intranet желілерінде
көрсетілімге шығару үшін арнайы құралдармен жабдықталқан пакет.
Microsoft Front Page негізгі үш модульден тұрады: ( Front Page негізгі
модуль болып келеді, сондықтан біз оның атауын өзгертпей пакеттің атауын
қалдырамыз ), Microsoft Personal Web Server ( MSPWS, персоналды Web-буын),
Front Page Server Extensions (серверлік кеңейтілу), Front Page – Web-
буындарды құру үшін, барлық компоненттермен жабдықталған нақты
кликнтсервер. Front Page – бұл өзі қосымшаның клиенттік бөлімі, ал
Microsoft Personal Web Server және Front Page серверлік кеңейтілуі
серверлік болп келеді. Енді модульдың әрқайсысын жеке сипаттайық.
Front Page Web-парақтарды құрастырып редактілеу үшін стандарттық
мүмкіншіліктер береді және сонымен бірге бірқатар спецификалық фкнкциялар
атқарады. Одан басқа, ол Web – буындарды әр түрлі режимдерде көріп және
оның құрлымын өзгерту үшін арнайы мүмкіншіліктерге толы. Front Page
мастерлар мен шаблондардың көмегімен жаңа Web – буын құруға, Web-буынды
Web-серверде көрсету үшін, жеке тұтынушыларға немесе тұтынушылар тобына
бірдей құқық тағайындап қолдануға мүмкіндіктер жасайды.
Microsoft Personal Web Server Web-буындағы файылдарды басқаруға және
Web-буынның беттерін сраушыларға жіберуге мүмкіндік береді.
Берілген сервер Microsoft фирмасының Windows 2000 және Windows NT 4.0
Server операциялық ж.үйелерінің қатарына кіретін Internet Information
Server (IIS) – дің нұсқасы бойынша құрылған. Microsoft Personal Web Server
Windows 98 жүйесімен тығыз байланысқан. Оның құрамына оның 3.0 нұсқасыда
енгізілген (Бұл нұсқа Front Page 2000 де құрамына енгізілген).
Әрине ол Internet Information Server икемденген мүмкіншілікер жиынына ие
болмайды, бірақ бұл сервер Intranet жүйесінің қарқынында және кіші
шамаларды ұйымдастыруда қолданылатын өте ыңғайлы таңдау. Microsoft
Personal Web Server Front Page 2000 құрамына енбейді, бірақ оның 4.0
нұсқасын Microsoft фирмасының Web-буынынан мына адрес бойынша алуға болады:
http:www.microsoft.comiepws.
Microsoft Personal Web Server Windows жүйесін іске қосқаннан кейін
авоматты түрде өз жұмысын бастайды. Оның жмысын уақытша тоқтатуға болады,
егер TaskBar есептер тақтасының оң жағында пайда болған пиктограмманы
тышқанның оң жақ батырмасымен сырт етсе және пайда болған контекстік
менюден Stop Service командасын таңдап алсақ. (Серверді кайра іске қосу
үшін Start Server командасын қоланамыз). Properties командасын пайдалану
арқылы Personal Web Manager диалогтық терезесін ашамыз, онда Web-серверді
басқару функциялары орналасқан.
Web-серверде орнатылған Front Page Server Extensions (серверлік
кеңейтілулер) Front Page – те құрылған Web-буынның құрамына енгізілген
компоненттердің кең терулеріне қолдау көрсетеді. (мысалы, формалар,
дәлелдеу жолының компоненттері, қызу нүктелер және т.с.с.)
Егер Web-серверде Front Page серверлік кеңейтілулер орнатылмаса, онда
компоненттер функцияланбайды. Internet серверлердің арасындағы аса танымал
және көп қолданылатын UNIX және тағыда сол сияқты Windows NT үшін Microsoft
фирмасының буынынан
http:www.microsoft.comfront pagewpp. адресі бойынша алуға болады.
Егер провайдердің серверінде өздеріңнің Web-буындарыңызды орналастыру
қажет болса, онда біз Web-буынды өзінің серверінде орналастыру үшін
провайдерді сендіруіміз қажет. Егер бұл келісім-шарт орындалмаса, онда
провайдерді ауыстыру кеңесі беріледі. Microsoft фирмасының Web-буынында,
Front Page серверлік кеңейтілулер орнатылған Web-серверлерде провайдерлер
тізімін тауып алуға болады. (http:www.microsoft.comfront
pagewpplist).
1 Web-парақтарды көру режимдері.
Front Page Web-буынмен жұмыс істеу үшін 6 түрлі көру режимін ұсынып
отыр.
Page (парақты көру режимі). Бұл режимде Web-парақтарды құрастыру
және редактілеу жұмыстары іске асырылады. Мұнда бос Web-парақтарды,
шаблондарға сүенетін парақтарды құрастырып, WYSIWUG (what you see its what
you get – сіз нені көресіз, сіз соны аласыз) режимінде парақтарды
редактілеуге, мәтін енгізіп форматтауға, графикалық және видео бейнелерді
пайдаланып парақтарды безендіруге, парақтарды дыбыс пен сүймелдеуге,
ақпаратты кестелеуге, кадрларда, формаларда гипермәтін құруға болады.
Формалармен жұмыс істеу кезінде күрделі элементтерді құру үшін
егізілген шеберлер өте пайдалы болады. Web-параққа енгізу үшін Front Page
өзінің компоненттерін ұсынады. (FP Components).
- Reports (есеп берулерді көру режимі). Сізге Front Page-те ашылған Web-
буын туралы түрлі ақпаратқа ие, оннан астам есеп берулерді ұсынады.
- Folders (бумаларды қарау режимі). Бұл режимде Web-буынның құрылысын
көріп оны басқаруға болады.
- Navigation (навигациялық қарау режимі). Бұл режим Web-буынды схемалы
түрде көрсетіп парақтар арасындағы байланысты өзгертуге мүмкіндік
береді.
- Hyperlinks (гипермәтін көру режимі). Бір бірімен байланысқан Web-
парақтарының гиперкөшу жүйелерін көрсетеді (сонымен қатар гипер көшу
мен басқа буындар), олардың тұтастығын және өзгерту мүмкіншіліктерін
қамтамасыз етеді.
- Tasks (есептерді көру режимі). Бұл режим Web-буынның есептерін
басқаруға (қосмшалар енгізуге, өшіруге, атқаруға) арналған.
бөлім. Электрондық оқулықтың негізгі ұғымы
Бүгінгі компьютеолердің мамандығы көп: ЭЕМ космос кемелерінің
қозғалысын бақылайды, технологиялық процестерді бақылайды, өндірісті
жоспарлап ұйымдастырады, мәтіндерді редакциялап тексереді, жахмат және
басқа да ойындар ойнайды, сурет салады, музыка шығарады және т.б. Компьютер
өз орнын таппаған өндіріс саласын, ғылым аумағын, не болмаса қызмет көрсету
ортану табу қиын.
Оқушыларға адами қасиеттерді беру “ұстаз-адамға” тапсырылса да,
педагогикалық көптеген тапсырмаларды “компьютер-ұстазға” да тапсыруға
болады. Бұл халыққа білім беру жүйесіндегі артта қалушылықты жояды. Оқу
процесіне компьютерлерді енгізу ғылым жинаған білімнің экспоненциалды өсуі
мен қазіргі оқытудың мерзімдерінің арасындағы кереғарлықты белгілі бір
деңгейде азайтады, Еске сақтап, творчестволық қолдануға қажетті ғылыми
ақпараттың көлемі ғана емес, сапасы да артады. Сондықтан оны оқытудың
бұрыңғы дәстүрлі технологияларды қолдану арқылы оқыту мүмкін емес.
Микропроцессорлық тезниканы қолдану дифференциалданатын және жеке оқытудың
түрлеріне кететін цуақытты азартуға мүмкіндік береді, бұл оқушылаодың
материалды меңгерудің ерекшеліктерінің жеке қасиеттерін ескпе отырып
оқытуға көп мүмкіндік береді. Микропроцессорлық техниканы оқыту процесіне
еңгізу ғасырлар бойы қалыптасып қалған “оқытушы – оқушы – оқулық ”
триаданың мызғымыстығын теріске шығарады. Бұл процесте оте маңызды
компоненттерінің бірі ЭЕМ арқылы оқыту болып табылуы керек. Бұл жерде ЭЕМ
арқылы оқытуды “модалық электрондық ” көрініске айналдырып алмаудан сақтану
керек. Оны оқудың тиімділігін арттыру үшін қолдану керек.
1 Микропроцессорлық техниканың оқыту құралы ретіндегі негізгі түсінігі
Оқушыларды оқу-ойын, бақылаушы, бір процесті модельдеу бағдарламалары
сияқты диалогтық бағдарламалармен оқыту диалогтық режимінде оқытушымен
үнемі қарым-қатынасты ұстап тұруға жол ашады.
Олардың қасиеті оқу материалының жақсы көркемделуінде, ыңғайлы,
вариативті; бағдарлама оқытушыға меңгерудің жеке процестерін бақылап-реттеп
отыруға, оқушылардың дайындығының әртүрлі деңгейлігін еске алып отыруға,
назарын оқылып жатқан материалға көбірек аударуға, жеке жұмыс істей білуге
үйретуге, оларды оқу ісіне манаулықпен қарауын күшейтуге көмектеседі.
Бұл бағдарлама дәстүрлі оқытуларда қолдан бұзып жіберетін
жағдайлаодан сақтандырып, оқыту материалдарын оқу, бекіту және бақылау
процестерін бір салаға бірлестіруге көмектеседі.
Әрине, бағдарлама оқыту процесін құрастырғанда доминациялық
элементке айналмауы керек. Бұл бағдарламаларды педагогикалық мақсаттарға,
материалдың ерекшелектеріне және оқытудың нақты жағдайларына бағындырып
үйлестірген жөн.
Оқыту процесінде электронды оқулықты қолдану оқытушының ролін
шектемейді де, жоққа да шығармайды. Оны оқушылардың жұмысын пассивті
бақылап отыратын нұсқаушының роліне қоймайды.
Оқытушыға бұл жағдайда творчестволық таным атмосферасы, оқушылардың
оқуға деген қызығушылығын арттыру, олардың санасына жаңа идеялар мен
мақсаттарды жеткізу, жұмыс тәртібін сақтау, мәселелерді коллективпен шешу
үшін балалардың істестігі мен қарым-қатынас жасай білуін ұйымдастыру сияқты
және т.б. мәселелерде басымдылық беру қажет, немесе кибернетиканың негізін
салушы Н. Виннердің сөзімен айтсақ: адамға – адамдікін, ал машинаға –
машинанікін беру керек.
2 Электронды оқулықтарды құрастыру жолдары.
Электронды оқулықтарды жасауды қарастырғанда оқушыларға шаблон
бойынша, өнімді істеп жасауды ғана талап етіп емес, үйрететін қызметтерге
бағынып кетпеуін қадағалау керек. Бұл жерде ойлаудың сыни және жасампаз
ойлауға, қиалдау мен интуицияны қозғайтын творчестволық өнімді түрлеріне
маңызды орын беру керек.
Мұнда анализ, синтез, біріктіру, абстракциялау, конкретизациялау және
т.б. әртүрлі ойлау операцияларын қолдануға қажет ететін тапсырмалар болуы
керек.
Бағдарламалар оқу материалын жаттап алуға ғана емес, оқытылатын
материалды терең меңгеруге әсер етуші оны түсінуге бағытталуы тиіс.
Осы тапсырмаларды құрастырғанда арналған материалда оқушылардың жас
және жеке ерекшеліктерін ескерген дұрыс. Танымдық мүмкіндіктердің
педагогикалық-психологиялық сараптамасы көп жұмыс істеге, шаршауға
байланысты қателіктердің алдын алуға, неғұрлым талаптыларын тануға
мүмкіндік береді. Мұндай жол оқу материалының әрбір ерекшеліктерін
оптимальды түрде бойға сіңіріп, талап етілген деңгейде білімді,
біліктілікті, тәжіриебені игеруге жол ашады. Оқу материалдарында озат
оқушылар мен үлгерімі нашар оқушылардың болмасын оқу қызметі ақыл-ой
дамуына үлкен прогресс жасауды қамтамасыз ететін педагогикалық-
психологиялық жағдайлар жасалынуы керек. Бағдарлама оқушылардың
персонифициалдық моделін ескеруге мүмкіндік беретін вариативтік ерекшелікке
ие болуы екрек.
Студенттің машинамен диалогтік қарым-қатынасы режимінде уақыт
интервалы сияқты фактордың да маңызы зор. Уақыт интервалы арқылы оқушы
машинадан жауап алады: “тез жауап берді” немесе “созып жауап берді” не
болмаса “нашар жауап берді”.
3 Электронды оқулықты жобалау жүйесіне қойылатын талаптар
Электронды оқулықтарды генерациялауда осы ортаны меңгеру мен
қолданудың жеңілдігі визуалдық технологияларды қолдану мен пән маманының
электронды оқулықтың мазмұнын жазуға қандай да болмасын текстік және
графикалық редакторларын қолдана білу мүмкіндіктері арқылы қол жеткізеді.
Электронды оқулықты генерациялағанда ыңғайлы болу үшін, оқулықпен
бірнеше пән мамандары жұмыс істеуге мүмкіндік беретін бірнеше бөлшектерден
құрастыру жобасына жол береді.
Психологиялық-эргономикалық талаптар
Жаңа мүмкіндіктер бағдарламалық қамтамасыз етудің, соның ішінде
адамның ЭЕМ-мен қатынасының түрінің жаңа ерекшеліктеріне жол ашады. ЭЕМ-ді
падаланушының психологиялық табиғилығын, оқудың мақсаттары мен қызметіне
бағдарламаның сай келуін, денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек.
Қазіргі уақытта да кеңінен насихатталып жүрген бағдарламалық
қамтамасыз еьудің дос көңілділігі тап осы бағдарламалық ортаның
психологиялық-эргономикалық демеуінің болуын ұсынады.
Пайдаланушылардың жеке ерекшеліктерін еске алу керек, соның ішінде
әртүрлі деңгейдегі нақтылы ақпарат алудың мүмкіндіктерін ескеру керек.
Компьютердің экранында ақпаратты ұсынғанда оқу қызметінің
мүмкіндіктерін ғана емес, қол технологиясын қолданғанда мүмкін болмайтын
мақсаттарға жетудің шешімінің стратегияларын іске асыруда компьютердің
мүмкіндігін қолдану сияқты жоспарларға негізделуі керек.
Ақпаратты экранда ұйымдастыруда бірқатар эргономикалық талаптарды
көрсетуге болады:
- Экранда ұсынылатын ақпарат түсінікті, логикалық байланысы бар, мазмұны
мен қызметтік тағайындауларына қарай топтарға бөлінуі керек;
- Ақпаратты экранда ұйымдастыруда арьық кодтаулар мен ақтамайтын, нашар
идентификацияланатын қысқартулардан аулақ болуы керек;
- Экранда ЭЕМ-ге қатысты терминдерді пайдаланушыларға түсінікті
терминдерге қарағанда неғұрлым аз қолданылуы ұсынылады;
- Экранға ұсынуға экранның шеткі аумақтарын пайдаланбау керек;
- Экранда пайдаланушы осы сәтте өңдеп жатқан ақпарат қана болуы керек;
- Пайдаланушының назарын аударатын эффектілерді (жанып-сөнулер, тым жарық
түс, кері контраст) пайдаланушының жобасына сай, немесе тек қана бұл
керек болғанда және психологиялық негіздемесі болған жағдайда ғана
қолдану екрек.
4 Электронды оқулықтар жасау ортасын біліктеу
Электронды оқулықтар жасау ортасын, мысалы тағайындау және орындалатын
функциялар кіретін кешенді критерийлер, техникалық қамтамасыз етуге деген
талаптар, қолданылу ерекшеліктерін пайдаланып топтарына бөлуге болады.
Жоғарыда көрсетілген критерийлерге байланысты келесі біліктілеу
мүмкін:
- жалпы тағайындаудың құралдық жабдықтары;
- мультимедия жабдықтары
- гипертекстік және гипермедиялық жабдықтар.
5 Электронды оқулықтың құрылымдық ұйымы және жұмыс режимдері.
Компьютерлік өнімдер рыногында оқытушы бағдарламалардың, электронды
оқулықтардың және сол сияқтылардың саны жыл сайын көбеюде. Сонымен бірге
электронды оқулықтың қандай болуы екрек, ол қадай қызметтер атқаруы керек
деген сияқьы даулар тоқтамай жүр. Электронды оқулықтың кәдімгі құрылымы:
оқу материалын, өзіндік жұмысты ұсыну, бақылау жасау.
Қазіргі уақытта оқулықтарға келесі талаптар қойылады:
- таңдалған курс бойынша ақпараттың құрылымы жақсы болуы керек және ол
шектелген жаңа түсініктердің курсының аяқталған фрагменттері ретінде
көрінуі керек;
- әр фрагмент, текстпен қатар аудио, видео (тірі лекция) да ақпарат
беруі керек. Лекцияға арналған интерфейстің міндетті элементі болып,
лекцияны қай жерінен болмасын қайталауға мүмкіндік беретін жылыжыту
сызғыш болуы керек;
- мәтіндік ақпарат тірі лекциялардың бірқатар бөлімін дубльдей алады;
- мәтіндік бөлімнің қажетті ақпарат іздеудің уақытын қысқартатын көптеген
сілтемелері болуы керек;
- бұл жағдайда әдеттегі оқулықтармен жұмыс істегенге қарағанда
пайдаланушылар 5-10 есе аз уақыт жұмсайды;
- аудиоақпараттың болуы, ол кө жағдайларда негізгі болады және оқулықтың
мазмұнды бөлімі болып табылады.
Электронды оқулықтың жұмыс режимі
Электронды оқулықтың негізгі үш режимін бөліп көрсетуге болады:
- тексерусіз оқыту;
- тексеріп оқыту, ол әрбір тараудың (параграфтың) соңында материалды
меңгеру деңгейін тексеруге мүмкіндік беретін бірнеше сұрақтар жауап беру
ұсынылады;
- бақылау, қорытынды білім тексеріліп, бағасы қойылады;
Нақ осы кезеңде оқулықтарға келесі талаптар қойылып жүр:
құрылымдылығы, жұмыс істеуге ыңғайлылығы, берілген материалдардың
көрнекілігі. Жоғарыда аталған талаптарды қанағаттандыру үшін гипертексттік
технологияларды қолданылған тиімді.
Оқытудың электронды вариантының бойында бақылау құралдары да бар,
себебі білімді бақылау оқытудың негізгі проблемаларының бірі болып
табылады. Отандың білім беру жүйесінде білімді бақылау жасау әдетте, ауызша
формада жүргізілді. Қазіргі кезде тестілеудің түрлі тәсілдері қолданылады.
Көп кісілер тестілеуде анализ жасау, салыстыру сияқты және де басқа да
біліктілер болмфйды деп, бұл позицияны қолдамауы мүмкін. Сонымен, жаңа
ақпараттық технологияларды пайдалану оқыту тиімділігін арттыруға
көмектеседі, және де оқушылардың өзіндік жеке дайындығында таптырмайтын
құрал болып табылуына сенуге болады.
Электрондық оқулық байланысты көптеген ұғымның соңғы жиырма жылдың
ішінде маңызды өзгерген. Тап осы құжат авторлары бірнеше электрондық оқулық
туралы пікір сайыста ескі түсініктеме бойынша тезистерді алға қойып және
оны қорғау жөніндегі қорғау жөніндегі куәгері болуға тура келген. Ескірген
концепция практикалық жоспарында электрондық өнімдер жасауына жиі әкеледі,
бірақ шынында олар ЭО болмайды. Сондықтан ЭО-қа жататын негізгі ұғымдар.
Электрондық басылым (ЭБ)- бұл графикалы, мәтіндік, сандық, бейне-,
фото- жєне басқа хабардың жиынтығы, сонымен қатар пайдаланушы баспа
құжатнамалары. Электрондық басым кез келген электрондық сақтаушыда мүмкін
атқарылған - магниттікте ( магниттік бау , магниттік тегеріш жєне т.б.),
оптикалық, сонымен қатар қосымша электрондық компьютерлік желіде
жарияланған.
Электрондық оқулық басылымы (ЭОБ) - ғылыми - практикалық білім
облыстарына лайықты жүйеге келтірілген материалдар болуы студенттермен жєне
оқушы осы облыстағы біліммен, іскерліктермен, дағдылармен творчестволық
жєне белсенді меңгеру қамсыздандыру . ЭОБ жоғары дәрежелі көркем
дайындаумен орындаоуы, толық ақпараттанулық, әдістемелік инструментарий
сапасымен , техникалық орындалу сапасымен , көрнектілікпен , қисындымен
жєне баяндау жүйелілігімен жоғары дәрежеде орындалуы керек.
Оқулық (О)- бұл оқу бағдарламаға және мемлекеттік стандартқа лайықты,
оқу пәні оның бөлімінің жүйелендірілген оқулық басылымы.
Электрондық оқулық (ЭО)- мемлекеттік білім стандарт және сәйкес
пәндерден құралған мамандықтар мамандықтармен бағыттарға жоғары ғылыми және
әдістемелік деңгейде жасалған негізгі ЭОБ.
Оқу құралы (ОҚ) - бұл, жарым-жарты немесе толық ауыстыратын немесе
оқулық толықтырушы және ресми бекітілген басылым.
Электрондық оқулық құралы(ЭОҚ)- бұл жарым-жарты немесе толық
ауыстыратын немесе оқулық толықтырушы жєне ресми бекітілген электрондық
басылым.
Гипермәтін - бұл бір фрагменттен екінші фрагментке шапшаң өтуге
мүмкіндік беретін тармақты жүйемен жабдықталған байланысы бар және
электрондық түрде берілген мәтін.
Компьютерлік түсіндіру - сұраққа “ ия ” жєне “ жоќ ” индукция ойша
пайымдаулар және ұғымдардың құруы жолымен көрнектілік қолданатын түсіндіру.
Көзбен шолушылық – суреттердің, графиктердің жєне анимация арқасында
көрнекті формаға ұсыну .
бөлім. Электрондық оқулық сипаттамасы
Оқу мекемесінң компьютерлік сыныбында немесе жатақханада оқушы дербес
жұмысы үшін сонымен қатар үйдегі арнайы компьютермен компьютерлік
пакеттердің(электрондық оқулық, құралдардың, тренажерлердің, тестерлердің
және т.б.) жасау мамандандырылған дәрісханалар компьютерлік ортаны шарты
жанында қазіргі білім реформасы.
Электрондық оқулық (ЭО) - электрондық оқулық басылымы (ЭОБ) және
электрондық басылым(ЭБ) ресми анықтамаларынан негізделген ЭО ұғымығ кеңейту
жєне айқындау қажет.
Электрондық оқулық - оқу әдебиетіндегі жаңа жанры
Электрондық оқулық (тіпті ең жақсы) кітаптың орнын ауыстырмайды және
ауыстырмау тиіс. Әдеби туындыларды экранизациялау басқа жанраға жатады,
дәл осылай электрондық оқулықта тағайындау туындыларының жетілген жаңа
жанрына жатады. Электрондық оқулық барысы оқулар және әдеттегі оқулық
зерттеуінің тек қана емес тиісті емес ауыстыру (барлық оқиғаларда біз кез
келген жанр жақсы үлгілерін түсінеміз), ал қарама-қарсы, кітаптың артынан
кірісу оқушыны түрткі болу.
Электрондық оқулық жасауына арналған нақ сондықтан жақсы оқулық
жеткіліктісіз алу, навигациямен оның жабдықтау (гипермәтінді жасау) және
бай көрнекті материалмен (құрал мультимедисымен қоса) және компьютер
экранында іске асыру. Электрондық оқулық суреттермен мәтінге емес тиісті,
анықтамаға айналдырылмауы керек.
Электрондық оқулық түсіну және есте сақтауды жеңілдетуге барынша көп
тиісті (және де белсенді) маңызды ұғымдардың, бекітулердің және үлгілер ең,
басқа оқу процесіне қатыстыра, әдеттегі оқулық, адамдық борыш
мүмкіншіліктері болғанмен, сонымен қатар, есту жєне қызу жад, сонымен қатар
компьютерлік түсіндірулер қолдана алады.
Мәтіндік құрастырушы тиісті шек қойылған болу - өйткені әдеттегі
оқулық, қағаз және тереңдету зерттеуге арнаған қол қалады жіңішке
игерілгенді материал компьютерінде.
1 Электрондық оқулық пайдасы және оның жасау жолдары
Қорытындылай келгенде біз электрондық оқулық кімге және не үшін керек?
– сұрағына жауап береміз.
Электрондық оқулық күндізгі бөлімде оқитындардың өзіндік жұмысына
керек, өйткені:
әдебиет оқулығына қарғанда үйренетін материалды түсінуге жеңілдетеді;
қолданушының дайындау деңгейіне интелетуальдық мүмкіндігіне сәйкес
үйренісужүргізіледі;
көп есептерді шешу мен көп мысалдарды қарастыруға мүмкіндік беру
арқылы үлкен есептеулер мен өзгерістерден босатады;
барлық кезеңдегі жұмыстағы өзіндік тексерулерді кеңінен мүмкіндігі
қамтамасыздау;
шексіз түсіндірумүмкнідігін шыдамды ұстаз ролін атқарады;
Оқулық студентке керек, өйткені онсыз сапалы және жан жақты білім мен
біліктілікті берілген пәннен ала алмайды.
Электрондық оқулық арнайыландырған аудиторияларда практикалық сабаққа
пайдалы, өйткені ол:
көптеген есептерді шешу үшін компьютерді пайдалануға мүмкіндік береді,
алынған шешім анализіне және оның графикасынамен интерпритация үшін уақыт
босайды;
оқытушыға өзіндік жұмыс ретінде компьютердесабақты жүргізу мүмкіндік;
оқытушыға компьютер көмегімен бақылау жұмысының күрделілік деңгеңінен
және мазмұннын тарау арқылы студенттің білімін тиімді және тез бақылауға
мүмкіндік.
Электрондық оқулық оқытушы үшін ыңғайлы. Өйткені:
көлемі жағынан аз, бірақ мазмұны бойынша бірқанша түсінікті лекция мен
практикалық сабақта материалды өз көзқарасы бойынша алып, қалғанын сабақтан
тыс лекцияларды ЭО-пен өзіндік жұмыс істеуге мүмкіндік береді;
Бақылау жұмысы мен типтік есептеулер үй жұмысын тексерулерден босату;
Студенттермен жекелендірілген жұмыс істеу мүмкнідік әсіресе, үй жұмысы
мен бақылау шаралары қатысты бөлімінде.
Элетронды оқулық жасау жолдары
Электронды оқулықты құрастырғанда келесі талаптар орындалады:
көрсетілген ақпараттың толыққандылығы;
ақпараттың экранда ыңғайлы көрсетілуі, материалдың мәтіннің мазмұны
да, мәтінге бөлінуі де қол жетерлік формада ұсынылған;
жұмыстың оперативтілігі;
әсерлі түспен безендірілуі;
оқулықпен жұмыс жасау жеңіл және қымбат емес.
2 Интерфейсті құрастыру
Интерфейс пайдаланушының жұмыс жасауының ыңғайлылығын анықтайды және
жұмыс тиімділігіне әсекр ететін маңызды фактордың бірі болып табылады.
Тапсырылған қызметтерді атқарушы, жоғары деңгейде жылдам жұмыс жасайтын
бағдарлама пайдаланушының сәйкес келмейтін интерфейспен жұмыс жасауының
себебінен бағдарлама толық істен шығып қалуы мүмкін. Қазір графика мен
анимация кеңінен қолданылатын мультимедиялық бағдарламалар көбірек
таралған.
Бағдарламалық интерфейс барлық эксплуатациялық мінездемелерді
ескере отырылып жасалған.
Басты парақты жасау 1 сурет.
Басты парақта барлық форманы алып тұратын сурет, келесі параққа көшу
үшін керекті тақырыбын таңдайсында тышқанмен шертуге болады. Мұның бәрлығы
жеке қабаттарда сақталады. Әрбір кадрдің өз атауы болады, бұл сол параққа
тез және қатесіз көшу үшін қажет. Түймелерге арнап кішкене сценарий
жазғанда бұл өте ыңғайлы.
Дәрістер 2 сурет.
Екінші парақ біріншімен бірдей емес кішкене айырма бар: осы
парақтағы жазулар, немесе символдар түйменің қасиетін иеленген. Мысалы,
мында келесі түймесін басқанда келесі тақырыпқа көшеді, тағыда сол сияқты
бет өз қалпында қала береді, бірақ оң жағындағы текст тақырыбы өзгереді.
Және де сол жағындағы қосымша деректориимен көмек ретінде тақырып дәріске
немесе СРСП мен Зертханалық жұмыстарға тез арада ашуға мүмкіндігі бар
болады.
Зертханалық жұмыстар 3 сурет.
Осы электрондық оқулықта 12 зертханалық жұмыстар дайындалып
еңгізілген. Әр бір зертханалық жұмыста блокнотта кодын жазып оны веб-бет
сияқты сақтап жауабын аламыз.
СРС 4 сурет.
3 Электрондақ оқулықты негізгі жасау кезеңдері
1. әдебиеттерді таңдау
2. авторлармен қайта өңдеу құқығы туралы шарт жасалуы
мазмұны
3. тарауларды және басқа түсініктер жасау
4. тараулардағы бөлім бойынша тексті өңдеу
5. электрондық түрде гипермәтінді жүзеге асыру
6. кешендік демеу жасау
7. мультимедиялық айналу үшін материалды сұраптау
8. материалдарды визуализациялау үшін дайындау
9. материалдарды визуализациялау
Нәтижесінде осы сұраққа көп көңіл бөлуіміз керек. Білім реформасы
оқытушылар мен оқушылар үшін үйде және аудиториядабір компьютерлік ортасын
қамтамасыз ететін ЭОБ талап етілуі куерек. Мұнда кітап басып шығарудыойлап
табуына байланысты европалық білім беру реформасымен параллель жүргізуге
болады.
Ортағасырларда оқушылар толықтай ұстазына бағынышты болды. Өйткеніол
ақпаратқа ие болды.
Гутенбергтің кітапты басып шығару тапқырлығытапқырлығы ақпарат көзіне
барлығы бірдей жеткілікті болды. Бұл білім жүйесіне көптеген өзгерістер
әкелді.Кітап, қағазды оқушылар мен мұғалімдерде де болды. Сол сияқты
қазіргі білім реформасы үшін барлығына ортақ жаңа ақпарат көзін жасау
керек. Осы жағдайда мұғалімдер кейде студенттерге қарағанда
ыңғайсызжағдайлар көп болды.3. Білім беруде электрондық оқулықтарды
пайдаланудың теориялық негізідері.
Қазақстан Республикасындағы білімді ақпараттандыру жүйесін ары
қарай дамыту процесін оқып үйренудің ақпараттық ресурсы болып
табылатын, оқытуға арналған прграммалық құралдарды (ОАПҚ) дайындамай
жүзеге асыру мүмкін емес. Олардың атқаратын қызметтерінің де ауқымы
кең, мысалы, бақылайтын және тест жүргізетін программалар, компьютерлік
ойындар, ақпаратық жүйелер, оқыту орталары, электрондық оқулықтар және
мультимедиалық программалар. Осы оқытуға арналған программалық
құралдардың әртүрлі нұсқауларын әзірлеу Республикалық білім беруді
ақпараттандыру ғылыми әдістемелік орталығының (РБАО) негізгі жұмысы
болып табылады.
Қазіргі кезде РБАО негізінен білім жүйесінің барлық сатылары үшін
электронды оқыту программаларын жасаумен шұғылданып келеді.
Электронды оқыту программаларын жасаумен құрастыру технологиясы
(профессор Г. Нурғалиева жасаған ) оқыту процесіндегі заңдылықтарға
негізделіп жасалып, бір – бірімен тығыз байланыста болатын төрт
бөліктен тұрады, олар: мотивациялық мақсаттық, мазмұндық операциялық
және нәтижелік бақылау компоненттері.
Электронды оқыту прграммаларының мотивациялық мақсаттық компоненті
модульдерді (микромодульдерді) құрастырудан тұрады. Модуль дегеніміз -
жергілікті (локальды), жүйелік және функционалдық білім жиындары. Ол
оқушының өз танымдық әрекетін ұйымдастыратын түйіні болып саналады.
Электронды оқыту программаларының мазмұндық компоненті гипермәтін
арқылы жүзеге асырылады. Гипермәтін - терминдерден, ұғымдардан,
графиктерден және диаграммалардан тұратын мәліметтер базасы ретінде
берілген ақпараттық оқыту ортасы. Мәтіндерді қазақ, орыс, ал кейбір
жағдайда ағылшын тіліндегі дыбыстар арқылы айтуға болады. Гипермәтін
бейне материалдармен толықтырылады.
Электронды оқыту программаларын операциялық компоненті
интерактивті формада берілетін тапсырмаларды орындау арқылы іске
асырылады.
Электронды оқыту программаларының нәтижелік бақылау компоненті
тест алу жолымен жүргізіледі. Электронды оқыту программаларында тест
сұрақтарында берілген: бір дұрыс жауабы және бірнеше дұрыс емес, бірақ
ұқсас жаптары бар. Тест соңында, студент немесе оқушы, өзі қателескен
сұрақтарды тексеріп көре алады, әрбір тестен соң сұрақтардың реттік
орны ауыстырылып отырылады. Жалпы алғанда тест, қазіргі кезде кеңінен
қолданылады, ол оқушы, студент немесе мекеме қызметкерлерінің білімін
жоғарлату және тексеру мәселесіне байланысты енгізілген.
Студенттер үшін электронды оқыту программалары жоғарғы оқу
орнында (университет, институт), өздері толықтырып отыра алатын
мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқыту программаларымен жұмыс
істеу, әрбір студенттің өз мүмкіндіктерін есепке ала отырып, оқып үйрену
ісін жеке дара, өздігінен жүргізуі болып саналады. Қазіргі талаптарға
сай, студенттердің білімді өздігінен, жеке дара жұмыс жасауы, өзінің
жұмысын өзі нәтижелеуі, осының барлығы электрондық оқулықтардың кең
пайдалануына байланысты болады. Әрбір пән бойынша электрондық оқулықтардың
бар болуы, олармен жұмыс жасауы, студенттің білімін жоғарлауы бізге
дәлел. Оның себептері өте көп, оның бірі электрондық оқулықтардың қолайлығы
және материалдардың жыл сайын өзгертіліп, толықтырылып отырылуы яғни
мұғалім немесе оқытушы үшін электронды оқыту программалары, бұл күнбе-
күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы
өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып,
ары қарай жетілдіре алады. Сол себепті электронды оқыту программаларын
әзірлеп оны дамытудағы РБАО жұмысы да қайта оралып келіп түсіп
жатқан ұсыныстар мен пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте
арттыратыны талас тудырмаса керек.
Қазіргі кезде білім процесінің әртүрлі тұлғалары арасында
қашықтан мәлімет алмасу ісі мүмкін болып , олар бір – бірімен ашық
түрде компьютерлер көмегімен өз пәндері айналасында пікірлесе
алатын болды, мысалы: мұғалімдер - мұғалімдермен, мұғалімдер –
студенттермен, мұғалімдер – оқулық жазушыларымен, студенттер - оқулық
жазушыларымен, т.б.
РБАО өз электронды оқыту программалары жайлы әр жерден -
Прагадағы американ және ағылшын әріптестерінен, Ресейдегі
Просвещение баспасынан, А.И.Герцен атындағы Ресей мемлекеттік
педагогикалық университетінен, Омск мемлекеттік педагогикалық
университетінен көптеген қолдаған ұсыныстар, Алматы мұғалімдерінен -
108 құптаушы пікірлер, Батыс Қазақстан облысы мұғалімдер білімін
жетілдіру институтынан оң көзқарас естіп, Ы.Алтынсарин атындағы ҚБА
– ның дамыта оқыту орталығынан және Шығыс Қазақстан облысы
білімінің жаңа технологиялары аймақтық орталығынан осы жұмысты
қуаттаған пікірлер алды.
Соңғы кезде Европадағы қашықтықтан оқыту жүйелерінде компьютерлік
және коммуникациялық технологиялар өте кең пайдаланылады. Осыған орай
Солтүстік Америкадағы және Европадағы қашықтықтан оқыту жүйелерінің
арасындағы бұрын айтылып жүрген кемшіліктер мен технологиялық
айырмашылықтар толығынан жойылды деп айтуға болады. Қазіргі кезде
электрондық түрде компьютер желілері арқылы оқытатын жоғарғы білім
бағдарламалары 40-тан астам елдерде зерттеліп, жүзеге асырылуда. Осы
елдердің қатарында Азиядағы, Америкадағы және жаңа дамып келе жатқан
мемлекеттерде де бар.
Бүгінгі күні білім берудің осы нысаны Европа елдерінде, Ресейдегі,
сонымен қатар Қазақстанда дамуда.
Осы сияқты тиімділігі жоғары білім беру технологиясы Атырауда
жүзеге асырылып, оған республика мамандары жоғары баға берді. 1994-1998
жылдар арасында Қазақстанның әрбір аймағында қашықтықтан білім беретін
оқыту орталықтарының жүйесі қалыптастырылды.
Қазақ мемлекеттік халықаралық қатынастар мен әлем тілдері
университетінде шет тілдерін игеру үшін электронды оқыту
программалары жасалып компьютерлік кітапхана іске қосылған.
4 Электронды оқыту құралдарымен жұмыс жасаудың тиімділігі.
Қазіргі ақпараттандыру, білім беруді ақпараттандыру деген сөз
тіркестері біздің сөздік қорымызға еніп кетті. Олай болса, қоғамдағы
ақпараттандыру дегеніміз - ғылыми техникалық прогресс жетістіктерінің
күнделікті тұрмысқа ауқымды енуінің нәтижесі, яғни адам өміріне
іс-әрекеттің интеллектуалды түрлерінің жан- жақты әсер етуі мен
ролінің жоғарлауына байланысты объективті прогресс.
Электрондық оқыту программалары - дербес компьютерге жүктелетін
арнайы форматталған электронды құжат немесе қағазға басылған
кітапты толықтай ауыстыратын мамандандырылған құрылғы.
Білім берудің кез –келген саласында Электрондық оқыту
программаларын пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып
қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шаруашылықпен еңбек
етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің
айтқандарын немесе бір ғана оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын
қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқыту
программаларын пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Адамзат өркениетінің дамуындағы негізгі ерекшелік ақпаратты
жинау, өндеу және пайдалану болып табылады. Ақпараттық қоғамда бастапқы
компьютерлік сауатты болмайынша, белгілі бір міндетті немесе мәселені
шешуде компьютерлік құралдарды қолдана білмейінше қазіргі ғылымда,
мәдениетте, өндірісте, іскерлік және басқа да тіршілік салаларында адамның
шығармашылық күш – қуатын жүзеге асыру мүмкін емес.
Ендірген жаңа ақпараттық технологиялардың жоғары деңгейі дәл
осындай деңгейдегі ақпараттық мәдениетке алып келеді. Келешекте ақпараттық
мәдениет адамның кәсіби ғана емес, жалпы мәдениеттің де көрсеткіші болып,
уақыт өте келе қазіргі қоғамдағы әрбір жеке тұлғаның дамуының факторына
айналады.
3.5 Білім берудегі электрондық оқулықтарды пайдалану мәселесіне
байланысты ресми құжаттарды зерттеу анализі.
Бірінші бөлімде, Қазақстан және ТМД елдері ішінде, ақпараттық
технологиялар мен информатика курсының негізгі бағытының қалыптасуы және
енгізілуі қарастырылған. Методикалық қамтамасыздандыру қалпы және
мектептердегі информатика курсын жүргізу, бұл методикалық жүйенің қандай
деңгейде екенін көрсетеді. Қазіргі кезде Ресей мемлекетінде және басқа шет
елдерде, информатика пәнін жүргізудегі зерттеу облысы, Қазақстан
ғалымдарының жұмысына үлкен әсер етеді. Ең бірінші орта білімді
ақпараттандыру мәселесі бойынша, Шварцбурд С.И, Ершов, А.П., Кузнецов А.А.,
Монахов В.М деген Ресей ғалымдарының зерттеу жұмыстары талқыланған.
Компьютерлермен жұмыс жасау, оқыту жүйесінің басты бағыты, бұл ЭЕМ және
программалау негізін оқыту болып саналады.
Информатика курсының дамуы, ендігі кезекте , екі бағытта жүреді:
1-ші ол, есептерді дайын программалар арқылы шешу (Житомирский В.Г.,
Каймин В.А., Кузнецов Э.И. жұмыстарында талқыланады), ал екінші жағы бұл
оқушыларды, ақпараттық қоғамдағы өндіріс саласымен таныстыру, яғни
информатиканы өндіріс мәселесімен сипаттау, бұл Бешенков С.А. және
ГригорьевС.Г. жұмыстарымен іске асады.
Және де, оқу процесін есептеуіш техникамен және программалармен
қамтамасыздандыру мәселелері қарастырылады. Қазіргі кездегі көптеген
Қазақстан орта мектептерінің, IBM – сәйкестік техникамен компьютерлермен
және программалармен қамтамасыздандыру жұмыстары жүргізілуде. Осыған
байланысты, оқу процесін компьютерлермен жабдықтау және дұрыс оқыту
мәселелеріне арналған зерттеулер жүргізіле басталды, яғни бұл салада
жүргізілген зертеулер оқу процесінде, компьютерлермен жұмыс жасаудағы және
үйретудегі тиімді жолдарды табуда. Бидайбеков Е.Ы, Кариев С.А, Абдиев
К.С. еңбектерінде, жаңа методика әдістері көрсетілген. Менің диплом
жұмысымда, студенттердің Internet – технологиялары мен жұмыс жасау
методикалары көрсетіледі.
3.6 Электрондық оқулық әдістемелік қамтамасыз етуі
Оқытудың активтілігі. (Оқытудағы бағытты оқушының өзі таңдай алады;
Оқушы мулитимедиалық конструкторларды пайдалана отырып, оқу процесінің
қатысышусы болып табылады; Оқитын материалдарға, басқа материалдарды
қолдана отырып толықтыруларды жасай алады.)
• Жеке оқыту (Тесттік модульде тәжірибелік қайта байланыс жасау,
материалдардың көп деңгейлілігі және анимациялық қосымшаларды, уақыт
маштабында көрсету жылдамдығын реттеу)
• Адаптивтілік (Өзінің білімін, әр бөлімдерді оқып үйрену барысында
тексеруі. Өзінің оқу процесі барысында көп деңгейлі оқытуды пайдалану.)
• Эмоционалдық әсер ету. (Қосымша прсихологиялық құрылымдардың бар болуы,
материалдарды қабылдап еске сақтауға атсалысады; Оқу материалдарын
полимодалдық формада көрініс алуы, яғни статикалық және динамикалық елестеу
және дыбыстық қамтамасыздандыру болып табылады.)
Басқару мүмкіндіктері.
• Толық дидактикалық оқыту циклі (Оқу материалының оқудағы теориялық және
тәжірибелік мүмкіндік тері)
• Оқытудың интерактивтілігі. (модельдердің түрінің, басқаша құруының,
қайта өзгерту мүмкіндіктері; Оқыту саласында ақпартты жинастыру және
қорытындылау)
• Өзінің жұмысын өзі таңдап орындау функциясы. (Оқушы өзінің білімді
меңгеру ісінің жолын өзі таңдап, өзі болжайды. )
Технологиялық және ұйымдастыру мүмкіндіктері.
• Оқулықпен адиторялар ішінде өздігінен жұмыс жасау мүмкіндігі. Оқулықпен
аудитория ішінде емес, өздігінен жұмыс жасау мүмкіндігі.
• Жұмыс істеу ұнамдылығы. (Жақсы интерфейс, оқушының жеке ерекшелік
қасиетін есептеуі, оқу материалдарына немесе сұраныс жүйесі ақпаратына,
көп рет сұрақ қоюдағы уақытты үнемдеу)
• Электрондық оқулықпен жұмыс жасаудағы арнайы жабдықтардың
(компьютерлердің) бар болуы.
• Үлкен ақпарат масивтерін оңай сақтауы. (Компакт дискідегі ақпарат,
көптеген бірнеше қалың кітаптар мен салыстырғанда аз орын алады.)
Қортындылай келгенде, оқу басылымдардың дидактикалық мүмкіндіктерін,
кішігірім зерттеулердің өзінде – ақ, оқушылардың өздік жұмыс жасаудағы,
электрондық оқулықтармен жұмыс істеудің перспективалары мен оның
артықшылығы көрсетіледі. Мультимедиалық технолгиялардың электрондық оқулық
ішінде бар болуы, оқушылардың оқу материалын қабылдау мен түсіну қабілетін
жоғарлатады. Электрондық оқулықты жасағанда мультимедиалық технолгияларды
қолдануы, интелектуалды жағынан көп уақыт және қаражат алатынын және жасауы
қиынға түсетінін оқу орындарының басқарушылары білуі керек.
3.7 Электрондық оқулық жасаудағы әдістемелік ұсыныстар классификациясы.
Электрондық оқулық бұл не? Және оның кәдімгі кітап -оқулықтан
айырмашылғы неде? Жалпы жағдайда электрондық оқулық бұл оқушылардың
(студенттердің) білімін тексеруге арналған оқытушы, тексеруші, қадағалаушы,
модельдеуші комплексті оқыту программасы. Электрондық оқулық әр қашан да
толықтырылып отыруда және оқушының қарама қарсы байланысымен сипатталады.
Керекті ақпаратты тез арада тауып, оны түсінуге жағдай жасайды, ал
кәдімгі оқулықта ондай қасиеттер жоқ және қиынға түседі. Оқушы өз уақытын
алмайды, себебі керекті материалды гипертекст арқылы жылдам табуға болады.
Қысқа текст болса да оған қатарлас мультимедиалық мүмкіндіктері бар, яғни
ол материалды кино, мультфильм арқылы көрсетіп түсіндіре алады. Кейбір
жерлерде дыбыстық ақпараттар қоры орналасқан, оқушы оны тыңдап, түсінеді.
Тағы да оның бір қасиеті, оқушы өз білімін тез арада тексеріп алатынында,
яғни көптеген электрондық оқулықтарда тесттік программалар болады.
Электрондық оқулықтарды жасау жүйесіне қойылатын талаптар.
Электрондық оқулыққа кіретін барлық ақпаратты, көркемдік технологиялар
мен әртүрлі мәтіндік, графикалық редакторларды пайдалану арқылы
жасалынады, электрондық оқулықтарды игеру оңайлылығы осыған байланысты
болады. Электрондық оқулықты жасау ортасының қолайлығы, үлкен проектің
барлығын емес, бірнеше мамандардың проектінің өзара белгілі бір бөлігін
алып, сол бөлігінде ғана жұмыс істеуі мүмкін.
Электронды оқулықтарды жасағанда пайдаланылатын құралдарды
классификациялау.
Электрондық оқулықты жасау құралдарын 3 топқа бөлуге болады. Мысалға:
комплекстік критерилерді пайдаланып, техникалық қамтамасыздардыру
талаптары мен қолдану ерекшеліктері, функциялардың орындалуы.
Көрсетілген критерилерге сәйкес келесі класификация мүмкіндіктерін
атап айтуға болады:
- Саймандық құралдардың ортақ міндеттері;
- Мультимедия құралдары;
- Гипермәтіндік және гипермедиялық құралдар;
Электрондық оқулықты жасаудағы жалпы қолданылатын құрал жабдықтар.
Білікті маман программалаушы болмаған жағдайда, электрондық оқулық
жасауда қолданушыларға, жалпы қолданылатын құрал жабдықтар арналады.
Электрондық эқулықтарды жасаудағы жалпы қолданылатын жабдықтар келесі
мүмккіндіктермен қамтамасыз етеді:
- электрондық оқулықтың құрылымын жасауда
- Мәтінді форматтау мен редакциялау (мәтіндік редактор) және енгізу;
- бөлімді дайындаудағы статикалық көркемдік (графикалық редактор);
- Динамикалық көркемдік бөлімді дайындауда (дыбыстық және
анимациялық фрагменттер);
- Электрондық оқулықты жасауда, басқа құрал жабдықтарды пайдалану,
жасауға арналған модульдерді іске қосу.
Гиперсілтемелік құралдар .
Гипермәтін – бұл, мәтіндік материалды берудегі сызықтық емес тәсілі,
мәтіннің ішінде, басқа мәтіндік фрагменттермен байланыстырылатын
ерекшеленген сөздер болады. Осылайша пайдаланушы мәтін беттерін ауыстып,
отырады, егер сызықтық мәтіннен нақты бір сілтеме арқылы шығып кетуі
мүмкін, яғни ақпарат алу процесін адам өзі басқарады. Анимациялық фрагмент
ретінде бейнелер, мәтін, анимацияр және дыбыс кіреді.
Құрлымдылық және оңай пайдалану, электрондық оқулыққа қойылатын
талаптарын гиперсілтемелік технологиялар қанағаттандырады. Керек кезін
осындай оқулықты қандай болмасын серверге салуға және оны оңай дұрыстап
түзетуге болады. Қазіргі кезде әртүрлі, гипермәтіндік форматтардың
көптеген түрлері бар. (HTML, DHTML, PHP және т.б.)
3.8 Электрондық оқулықтың құрылымдық ұйымдастырылуы
Қазіргі кезде компьютерлік өнімдер нарығында электрондық оқулықтар
сияқты үйретуші программалар саны жылдан жылға өсіп келеді Бірақ та
электрондық оқулықтың өзі және оның ішіндегі қандай функциялардың болуы
туралы әлі де таластар көп. Электрондық оқулықтың жасалу салты бойынша
оқулықтың: оқу материалынан, өздік жұмыстан және бақылау функцияларынан
құрылуы қажет.
Ал қазіргі кезде электрондық оқулыққа келесі талаптар қойылады:
- Таңдалған оқу курсы бойынша, ақпарат жақсы құрылуы керек.
- Мәтіндік ақпарат көптеген сілтемелер мен қилысуы керек. Ол
пайдаланушының белгілі ақпаратты іздеуге тез тауып алуға жағдай
жасайды.
- Электрондық оқулық ішінде дыбыстық ақпараттың болуы қажет.
3.9 Электрондық оқулықтың жұмыс жасау режимдері.
Электрондық оқулықтың жұмыс істеуіндегі 3 негізгі режимді атап айтуға
болады:
- Тексерусіз оқыту;
- Тексерілетін оқыту, әрбір бөлімнің (параграф) соңында оқушың
берілген материалды қаншалықты ұйғарғанын тексеру үшін бірнеше
сұрақтарға жауап беруі керек;
- Қадағалау, қорытынды бағасын шығару .
Қазіргі кезде оқулықтарға келесі талаптар қойылады: құрылымдылығы,
жұмыс істеу қолайлығы, материалдардың көрнекілігі. Осы талаптарды
қанағаттандыру үшін гипермәтіндік технолгияларды пайдалануымыз қажет.
Электрондық оқулық ішіне қадағалау құралдары кіреді, білімді қадағалау
оқытудың басты мәселелерінің бірі болып табылады. Бұрынғы кезден бері білім
беру жүйесінде білімді қадағалау ауызша формада өтіліп жүрді. Ал қазіргі
кезде әртүрлі тесттік әдістер қолданылуда. Көп адамдар, бұл әдістің
қолайлығына сенбейді, олардың ойынша бұл әдіс, келесі әдеттер мен
дағдыларды жояды мысалға анализдеу, салыстыру және т.б. Сондықтанда білім
беру беруде жаңа технолгияларды пайдалану оқу ісі сапасын жоғарлатады деп
сенеміз және оқушының дайындалу процесіндегі ең керекті құралы болады деп
ойлаймыз
Бір ғылыми сала бойынша білімді қамту үшін жалғыз теорияны білу аз,
сондықтан да есептерді шығаруға арналатын тәжірибені де білу керек.
Осы мақсаттарға жету үшін электрондық оқулық құрамына модельдік
программалар енгізілген.
бөлім. Техникалық жобаның жазылуы
4.1 Экономикалық есеп-қисабы
Өңдеуге шығындардың бағалауы біреумен ғанамен келеді дея маңызды
түрлері ең тельности жасау барысында , бірақ ол және 12207 стандартында
бөлінген емес бөлек процес сияқты . Отсут жанында барабар және ең анық
ствииның жобамен айқын жоспарлау және басқару бағалаулар - қамсыздандыру .
Бүтінде тап осы облыстар жағдай , пайда болатын өнеркәсіпте техномен
ақпараттықтардың логий , жалтырағанның емес алыс көрінеді .
Құн жете бағаламаушылық , уақыттардың және қорлардың , , жобалы өзімен
- санның артынан тартиды манды , шамадан тыс қысылған мезгілдер бір
жұмыстың және , нәтиже сияқты , бұзу оқиғасында өңдеушілерге сенім
жоғалтуын графика . Басқа жүз Ронаның , ешбір жақсырақ емес қайта
сақтандыру және қайта бағалау бола алады . Егер жобаға арналған қорларды
көбірек бөлінгенсе , немен нақты айналып кетусіз мо , олардың қолдануының
ар жағында және де тиісті бақылау , анау емес туралы қандай қорлардың
үнемділігінің сөйлеу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz