Ағылшын тілі сабағында ойын түрлерін қолдану тәсілдері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе 3
Теориялық бөлім
І. Ағылшын тілі сабағында ойынның мазмұны және алатын орны
1.1 Ойын арқылы оқыту туралы түрлі пікірлер
6
1.2 Ойын- эмоционалдық белсенділікті талап етеді
10

ІІ. Ойындардың топтастырылуы
2.1. фонетикалық ойындар 13
2.2. орфографиялық ойындар 15
2.3. лексикалық ойындар 16
2.4. грамматикалық ойындар 18

ІІІ. Ойын – тәрбие құралы
3.1 Ойын - мұғалімнің көмек көзі
20
3.2 Оқыту үрдісінде ойынды ұйымдастыру жолдары 22
3.3 Кеңінен қолданылатын ойын түрлерін қолдану бағыттары 25

Практикалық бөлім.
Ағылшын тілі сабағында ойын түрлерін қолдану тәсілдері. 36

Қорытынды 39

Қолданылған әдебиеттер тізімі 42

Кіріспе

Мақсаты:
Ағылшын тілі сабағында ойынның мазмұнын ашу.
Міндеті:
- Ойын түрлерімен таныстыру,
- Ойынның бастауыш сыныпта қолдану әдістерін көрсету
- Оқу, жазу, тыңдап түсіну, сөйлеу түрлерінде қолдану
- Шыншыл қарым- қатынас орнату.
Өзекті тақырыбы:
Шетел тілін меңгеру оқыту, оған қызықтыру көп ізденіс пен
шығармашылық еңбекті қажет етеді. Негізінен, сабақ үстінде дағды мен
қабілет қалыптасу арқылы танымдық қызығу пайда болады. Оқушыларға әртүрлі
тәсілдер қолдану арқылы сабақты жаңаша әдістемелікпен өткізу керек. Сабақта
оқушының қызығу ынтасының төмендеріне мыналар себеп болады:
- ойлау үрдісінде, мына көп салмақ түсуден;
- сабақты бірсарынды өткізуден;
- жазба жұмыстардың мөлшерден тыс жиі жүргізуден
- нашар оқитын оқушыға көп көңіл бөліп, сабақты созып жіберуден.
Сонымен оқушының шаршауын сейілтіп, қызығуын арттыратын сабақ
арасында ойын элементтері үлкен рөл атқарады. Ойындар сабақтың тиімділігін,
сапасын артырумен бірге оқушының оқу белсенділіген, шығармашылық ойлау
қабілетін дамытады. Сондай- ақ ойын оқушының сөйлеу қабілеті әрекетін
тездетеді, танымын күшейтеді. Ойынды өткізудің психологиялық – дидақтикалық
талаптарын мұғалім есте шығармауы керек. Осы тұрғыдан ойын оқушының жас
ерекшелігі мен мүмкіншілігіне сай және тәрбиелік, дамытушылық мәні зор
болуы тиіс. Ойнау арқылы оқушының сөйлеуге деген ішкі жан дүниелік ынтасы,
іздену дағдысы қалыптасады.
Осы курстық жұмыста ағылшын тілі сабағында ойын түрлерін қолдану
тәсілдерін ашуға бағытталған.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады. Бірінші тарау шетел тілін оқытуда жалпы
мәселелерді және орта мектепте бастауыш кезеңде ойын тәсілдерін
қарастыратын теологиялық материалдарды құрайды. Екінші тарау көркем
әдебиеттер негізінде ойынды қалай қолданылатындығын қарастырады.
Ойындардың оқыту мүмкіндігі туралы бұрыннан мәлім. Көптеген ұлы
ұстаздар оқыту процесінің ойындарды тиімді қолдануда әділетті түрде назар
аударды. Енді бұл түсінікті. Ойында әсіресе баланың, адамның ерекшелігінде
толық және кейде кездейсоқ қабілеттілігі пайда болады.
Ойын - өзгеше ұйымдастырылған сабақ, ақыл-ой және тез әсерленуді
талап етеді. Ойын әрдайым шешімді ойлануды қабылдауды – қалай түсуді, жеңу
үшін нені айту қажет? Осы сұрақтарды шешу тілегі ойыншының ойлану
қызметінің өткірлігін нығайтады. Ал егер бала осымен бірге шет тілдерінде
сөйлейтін болса ше? Бұл жерде бай оқылатын мүмкіндігі жасырынған емес пе?
Балалар, бәлкім, бұлар үшін ойланбайды. Олар үшін ойын – тек қана
еліктіргіш сабақ. Осынысымен де ұстаздарды тартады, сонымен қатар шет
тілдері мұғалімдері де. Ойында барлығы тең. Олар әлсіз оқытушыларға да
шамадан шақ. Бұдан былай, тіл дайындығы жағынан әлсіз оқушы да ойында
бірінші болуы мүмкін: пән білімінен гөрі тапқырлық пен зеректіктің көбіне
маңыздылығы өте зор. Теңдік сезімділігі, ұлғаю және қуаныш атмосферасы,
тапсырманың шамаға шақ сезінуін - балалардың ұялшақтықтарын жеңу
мүмкіндігін береді, басқа тілдердегі сөздермен сөз сөйлеуді ерікті
қолдануға бөгет жасайды және оқытудың қорытындысының пайдалылығын
білінеді. Байқалмай тілдік материал меңгеріледі, онымен бірге - мен енді
барлығымен де бірге сөйлесе аламын деген қанағаттандыру сезімі де пайда
болады.
Ойынның – түсінігі кең. Бұл рөлдер бойынша ойнау, бала өзін ұшқыш
ретінде сезінсе, ал үстел жоғарғы дыбысты ұшақ болып, ал біздер үйдің
кішігірім спектакльін қолдаймыз. Бұл ойын алдын-ала белгіленген тәртіп
бойынша (тығылмақ, конфет ораған қағаздармен және т.б.) ойыншылар арасында
осы немесе басқа да түрде өзіндік сайыстар өтеді.
Ұйымдастырылған ауызша материалдарының көзқарастарына орай ойын сөйлеу
жаттығуы сияқты басқа нәрсе емес екендігін білдіреді.
Ойынды нұсқалық - жағдай жаттығулары сияқты қарастырады, сөйлеу
үлгісін мейлінше көп реттен қайталау мүмкіндігін жасайды, қатысушылардың
белгілеріне - сезімге бой алдырушылық, кенеттен, сөйлеу ықлалына
бағытталған мақсаты сияқты нақты сөйлеу қатынасына барынша жақындау болып
табылады.
Ойындар әртүрлі әдістемелік жаттығуларды орындаудың мүмкіндігін
туғызады.
- Балалардың сөйлеу қатынасына психикалық дайындағын жасайды;
-Олардың тілдік материалдарын бірнеше мәрте қайталауының қажеттілігін
қамтамасыз ету;
-Оқушылардың қажетті сөйлеу түрлерін шынықтыру, жалпы аяқ астынан
сөйлеу жағдайына дайындық болып табылады.

І. Ағылшын тілі сабағында ойынның мазмұны
және алатын орны.
1.1. Ойын арқылы оқыту туралы түрлі пікірлер

Балаларды ерте жастан шетел тіліне оқыту, мәселелерін көптеген
ғалымдар мен әдіскерлердің еңбектерінде, диссертациялық зерттеулерінде
қарастырылған. Жас балалардың шетел тілін ересектерге қарағанда тез
қабылдайтынын кеңес психологтары (Л.С. Выготский, С.Л. Рубинштейн) шетелдік
психологтар (М. Монтессорл, Б. Уайт,Д. Брунер, П.Элиот) өз еңбектерінде
атап көрсеткен.
Шетел тілін ойын арқылы оқу балалардың психикасының дамуына да зор
ықпал етеді, шетел тілі сабақтарында ойлау операциялары: салыстыру, анализ,
синтез, логикалық және тағы басқаларды іске асырады балаларды танымдық
қабілеттері жоғарылайды.
Бастауыш сыныптарда оқушыларды шетел тіліне оқытудың тиімді
тәсілдердің бірі- ойын және ойын элементтерін қолдану, өйткені ойын-
бастауыш сынып оқушыларының негізгі іс- әрекетінің бірі.
Ә.К. Меңжанова Мектепке дейінгі педагогика атты еңбегінде ойын
әрекеті балалардың барлық нышандары дамуына мүмкіндік тудыратын өзіндік
ерекшелігі бар, интеллектуалдық мектеп. Ойын әрекеті балалардың ерік-
жігерін, ақыл ойын дамытады деп атап көрсеткен. [2]
Атақты орыс психологы Л.С. Выготский де ойынның балалар дамуындағы
маңызын айта келе, мынадай тұжырым жасаған Ойын- шығармашылық жолы және
негізі
Осылайша, ойын – балалардың іс- әрекеттерінің негізгі түрі
болғандықтан, ол оқушыларды ағылшын тілінде оқыту процесінде оқушылардың
шетел тілін оқуға деген құлшынысын, белсенділігін арттырады. Ағылшын
тіліндегі ойын процестерінде оқушыларда коммуникативтік біліктіліктің
негізерін қалауға болады. Мұнда қарапайым тілдік қарым- қатынас қызметтері
(коммуникативтік, этикеттік, реттеушілік және тағы басқалаы) іске асады.
Түрлі әдістемелік әдебиеттерде көрсетілгендей ағылшын тілін оқыту
процесінде ойынның мүмкіншіліктерін жүйелі және дұрыс ұйымдастырылған түрде
қолдану – ағылшын тілін оқыту процесіндегі бірсарындылықты, біркелкілікті
жояды. Ағылшын тіліне оқыту барысында ойын түрлерін кеңінен қолдану
оқушыларға психологиялық кедергілерден де өтуге ықпал етеді.Ойын барысында
қызығушылық, қызғаныш сезімділік атмосферасы туындайды. Балалар қате
жазудан қорықпай, сенімсіздік, селсоқтықтан, осындай сезімдерден арылады.
Ресейлік әдіскер Е.И. Негнивицкая ойын түрлерінің оқыту процесіндегі
маңызын былайша атап көрсеткен. [6]
1. Ойын- бұл жаттығу түрі.
2. Ойын- мұғаліммен, құрбылармен өзара қарым- қатынас.
3. Ойын, бұл белгілі бір ситуацияны құру.
4. Оқушылардың ойын процесінде белгілі бі ережелерді сақтауы.
5. Оқушылардың ойын процесінде белгілі бір ережелерді сақтауы
6. Оқушылардың нақты бір іс- әрекетті таңдауы.
Осылайша әр әдіскер, психологтар өз пікірлерін ұсынған. Қазақ халқының
да ұлы ақын- жазушылары, әдіскерлері өз тұжырымдамаларын (А.Құнанбаев, М.
Жұмабаев) көрсете білген.
Аса ірі ойшылдардың айтқанындай адамды адам еткен- еңбек. Еңбек
үстінде адамның көптеген техникалық ерекшеліктері дамып, өмір сүру
барысында олар түрлі жолдармен жорыққа шығады. Мысалы, үлкендер өзіне тән
ерекшеліктерін еңбектену барысында көрсеткен, мектепте оқитын балалар сабақ
үстінде, ал мектеп жасына дейінгі балалар өз психологиясын ойын үстінде
байқатады. Ойын- балалар үшін күрделі әрекет, ол білімді, ақылды
ұйымдастыруды қажет етеді. Ал ол білімді бала қайдан алады. Ойын арқылы
бала өзі үйренеді, үлкендер де үйретуге тиіс. Ойынның өз мақсаты, жоспар,
арнайы заттары, тағи басқалары көптеген ерекшеліктері болады.
Ойын арқылы бала өмірден көптеген мәліметтер алады, өзінің
психогологиялық ерекшеліктерін қалыптастырады, яғни ойын арқылы білімді
алуға бола мүмкіндік алады. Бала зейіні қажет ететін, дүниетанымын
кеңейтеді, мінез – қүлқын, ерік – жігерін қалыптастырады. Үрі
психологтардың айтуы бойынша бала ойын үстінде қандай болса, оскенде
еңбекте де сондай болады дейді. Ойын – адамның өміртанымының алғышқы
қадамы. Қазақ халқының ұлы ақыны А. Құнанбаев: Ойын ойнап ән салмай, өсер
бала болар ма? деп айтқандай, бала өмірінде ойын ерекше орын алады. Жас
сәбидің өмірі, қоршаған орталы танып, еңбекке қатынасы, психологиялық
ерекшеліктері ойын үстінде қалыптасады. Балалар ойын барасында өздерін
еркін сезінеді, ізденімпаздық, тапқырлық әрекеті байқалады (сезіну,
қабылдаң, ойлау, зейін қою, ерік арқылы) түрлі психологиялық түсінікпен
сезім әрекетіне сүңгиді. Ойын үстінде бала бейнебір өмірдің өзіндегідеп
қуаныш пен реніт сезімінде болады.
Оқу құралдарының мінезі – мектеп мінезінің айнасы - деп атақты ұлы
педагог – психолог, ақын Мағжан Жұмабаев айтқандай біздің беретін білім,
тәрбие жолына пайдаланылатын әдістемелер мәнді, жұмыр болу керен. Ол үшін
бала ұғымына, қабылдауына сәйкестендіріп, ойын ұйымдастыру қажет. Балаға
тақдалған білім баланың ақылына лайықтап талабын шабыттандыратындай ойын
оятарлық, іскерлігін дамытарлықтай, бастаған істің нәтижесіне жетуге
тырысарлықтай нәрлі болуы керек. [1]
Ойын іс пыстырар жұмысты қызықты және тартымды етуге көмектеседі.
Лексикалық ойындар грамматикалық ойынның логиялық жолғасы, яғни тілдіқ
құрылымның ірге тасын құруға септігін тигізеді. Фонетикалық ойындар,
турлі қате айтылған, турлі қиындық туғызатын дыбыстарды қалпына келтіруіне
көмек береді. Соңыныда, лексикалық және дыбысталуын қалыптастыруға
орфографиялықдұрысойындар, бастапқы мақсаты өтілген лексиканың дұрыс
жазылуын қарастыру. Бірінші топтағы ойындар алғышқы жаттығуларды меңгеруге,
сонымен бірге әрі қарай қолданып бекітуге зор көшек көрсетеді.
Екінші бөлім шығармашылық ойындар деп аталады. Бұл ойындардың
мақсаты тілдік құлымды әрі қарай дамытуға бағытталған. Осы бөлімде өз
бетімен жұмыс істеуге, тез ойламаған кезде өз ойын айтуға көмектеседі.
Ойындар тілдік құрылымдарды шығармашылықпен қолдануға, әсірсе өткен
материалды қайталау кезінде қолданылуы шарт.
Ойындардың мақсаты мен міндеті түрлі фактілерге байланысты таңдалады:
оқушылардың дайындығына, өтіп жатқан материалына, нақты бағыт пен сабақ
жағдай, барысына байланысты. Егер ойнды бірінші жаттығулар кезінде 20-25
минут бөлуге болады, ол әріқарай ойындар 3-5 минут, алдыңғы өткен сбақты
қайталауға мақсаттапөткізуге болады. Грамматикалық ойындар, мысалғаалғашқы
сабақ барысын түсіндіру уақытында қолданған тиімді.
Көптеген ойындар қандай да бір тақырыпқа байланысты болады, сондықтан
әрине осылардыңішінде шағым бір пайыз таныс емес лексика кездеседі. Осының
бәрін оын арқылы өткізіп, түсіндіруге болады.
Әрине, шетел тілі сабағы бұл тек қана ойын емес, сенімділік пен
түсінушілік мұғалім мен оқушының қарым – қатынысы ойынның атмосферасында
және балалар ойын арқылы терең ойланып түрлі жайттарды шешуге көмек береді.
Балалар ой - өрісін далптатын қазақ халқының санамақ атты ойынын
ағылшын тілімен ұштастырып өткізуге болады. Оның басты ерекшелігі баланың
ойлау қабілетін жетілдіру. Атау ұқсастарын санамақ арқылы болса сан
үйренеді, санға аты ұқсас заттарды, сөздерді танып біледі. Мысалы,
How much is 1 plus 1?
Two apples in the sun..
How much is 2 plus 2?
Four plums for me and you.
How much is 3 plus 3?
Six cherries in the tree..
How much is 4 plus 4?
Light pairs and no more.
Оқушылардың ой белсенділігін саналы ойлана білуін дамыту, жетелдіру -
мұғалімнің негізі міндеті. Оыйн баланың ойлау қабілеті мен шеберлікті
меңгеруге, қиындықты жеңуге, төзімділікке баулиды.
Оқушылардың ойлау қабілетін дамытуға сөзжұмбақ және ұйқасын тап
ойындарының жері мол. Мысалға Ұйқасын тап ойыны арқылы балалардың білсем
деген ұғымы артып, қызығып, белсенділігі танылады.
1. Далада естідің бе сен,
Қытқылдаған біздің hen!
2. Базарға барып саm.
Ол тазатұқымды саt!
3. Қарыпы оның тоқ,
Рекс – біздің tog.
4. Қорқамыз қатты біз неге?
А, өйткепі ол жыртқыш аң tiger.

1.2 Ойын – бұл эмоциональдық белсенділікті
және ойлау қабілетін талап етеді.

Ойын әрқашан көптеген шешулерді немесе жауаптарды қажет етеді.
Мысалға, не істеу керек? Қалай жеңуге болады? Деген сұрақтар туады. Осы
сұрақтардың жауабын шешуге ойыншы бар ынтасымен ойынға кіріседі егер оқушы
ойын барысында ағылшынша сөйлесе? Бұл жерде бір тылсым оқыту тәсілі жатқан
жоқ па? Бірақ балалар осы сұрақтарға мән бермейді. Бұлар үшін
ойынбіріншіден қызықты жұмыс. Осыменен де мұғалімдерді оыйн қызықтырады,
оның ішінде ағылшын тілі, яғни шетел тілімұғаліміне. Ойын барысында барлығы
тең. Ойын барлық оқушыларға, яғниәлсіз оқушылардың да қолынан келеді. Тіл
жағынан шорқақ оқушы өзінің тапқырлығы мен ақылы арқылы жеңімпаз, не
бірінші орынға пе бола алады. Теңдік сезімі, қызығушылық атмосферасындағы
қуаныш, бұның барлығы ұялшақтықты, еш қысылмай өз ойын жеткізуге зор
ықпалын тигізіп, сабақ барысында жетістіктерге қол жеткізуге ықпалын
тигізеді. Ойын арқалы тілдік материалды еш қиындықсыз, мүлдем байқолмай
қабылдап осымен бірге шыныменде мен басқалармен тең сөйлей аламын деген
сезім пайда болады.
Балалық ойын – үлкен, шарықталған түсінік. Бұл мысалға, кішкентай
бала өзін ұшқыш сезініп, ал жай мектеп орынығымықты бір ұшақтәріздес болып
көрінеді. Бұл ойын алдын – ала айтылған талаптарға (жасырынбақ, фанттар,
тағы басқа) сәйкес ойыншылар арасында түрлі жарыстар өтіп жатады.
Ойындар басты әдістемелік шешімдерді ашуға көшегін тигізеді.
- Балаларды психологиялық дайындыққа, тілдіққатынасқа үйрету.
- Тілдік материалды көп қайталау арқалы табиғи қатынасқа бағыттау.
Оқушыларды тілдік кұрылымдарды дұрыс пайдалануға үйрету.

ІІ. Ойындардың топтастырылуы
Ойындарды екі бөлімге бөлуге болады.
Бірінші бөлім грамматикалық, лексикалық, фонетикалық және
орфографиялық ойындар, сөйлеу дағдысын қалыптастыру мүмкіндігін туғызады.
Осыдан оның атауы Дайындық ойындар делінеді. Бөлім грамматикалық
ойындарды ашады, көлемі бойынша үшінші құралды алады, грамматикалық
материалдарды соншалықты меңгеру яғни алдымен оқушының белсенді сөз
сөйлеуіне мүмкіндік туғызады. Оқушыны жаттықтыру грамматикалық құрылымын
қолдану қайта-қайта оны қайталауды талап ету, балаларды өзінің
біркелділігімен жалықтырады, ал жұмсалған күші жылдам қанағаттандырмайды.
Ойындар іш пысарлық жұмыстарды қызықты және еліктіргіш қылып жібереді.
Грамматикалықтан кейін лексикалық ойындар келеді, қисынды жалғастырылған
құру сөз сөйлеудің негізін құрады. Фонетикалық ойындар, айтуды түзету
үшін сөз сөйлеудегі және іскерлік дағдысын құрастыру мен арнау. Ақырында
сөз сөйлеуді дамыту және құру сондай-ақ дағдыны айту қандай да бір дәрежелі
орфографиялық ойындардың мүмкіндігі туады, негізгі мақсат - лексиканы
оқудағы емле ережелерін меңгеру. Бірінші бөлімнің көпшілік ойындары
үйретілетін жаттығулар ретінде қолданылуы мүмкін алғашқы кезең сондай-ақ,
бұдан былайғы бекіту сияқты емес.
Екінші бөлім Шығармашылық ойындар деп аталады. Ол ойынның мақсаты -
сөз сөйлеу дағдылығы мен іскерлігінің әрі қарай дамуына мүмкіндік туғызады.
Ойланып сөз сөйлеу есебін шешудегі тәуелсіз көрсету мүмкіндігі, қарым
- қатынастағы жылдам реакциясы, дағдылы сөз сөйлеуді барынша жұмылдырылған
- сөз сөйлеу шеберлігінің сапасының өзгешелігі - бізге қалай көрінеді, сөз
сөйлеу ойындары мен аудитивтілікте көрсетіледі. Екінші бөлімнің ойыны
оқушыларды сөз сөйлеу дағдыларына шығармашылықты қолдану іскерлігіне
жаттықтандырады.

2.1. Фонетикалық ойындар

1. Естимін - естімеймін. Мақсаты: фонематикалық есту дағдысын
қалыптастыру. Ойынның жүрісі: оқығандар командаға бөлінеді. Мұғалім сөзді
айтады. Егер ол ұзақ дауыстысы бар сөзді айтатын болса... немесе
үйретілгендер сол қолын көтереді. Егер аталған сөзде сондай-ақ дауыссыз
дыбыстар немесе болса..., онда екі қолы да көтеріледі. Мұғалім
ойнаушылардың қателерін тақтаға жазып отырады. Аз қате жіберген команда
жеңімпаз атанады.
2. Кең және тар дауыстылар. Мақсаты: фонематикалық есту дағдысын
қалыптастыру.
Ойынның барысы: Мұғалім сөзді айтады: Егер дауыс кеңінен шықса оқығандар
қолдарын көтереді. Егер дауыстылар тар шықса қол көтеруге болмайды. Аз қате
жіберген команда жеңімпаз атанады.
3. Дұрыс - дұрыс емес. Мақсаты: фонематикалық естуді бұрмалаудың
дұрыстығы мен сезгіштігі.
Ойынның барысы: мұғалім жеке сөздерді немесе сөйлемдегі сөздерді және
ұзақ сөйлемді атайды. Оқығандар сөздерді айланыстырудағы бөліп айтылған
дауысты оқығанда қолдарын көтереді. Содан кейін екі команданың да әрбір
оқып үйренгендері сөз байланысының, сөздердің, сөз орамы мен сөйлем
белгісін оқиды. Дыбысты дұрыс оқығанда қолын жасыл карточкасымен (жалауша),
дұрыс емес жағдайда қызыл карточкамен (жалауша), көтереді. Есептеуден кейін
ұпайы дұрыс болса немесе қатесі болмаса және дұрыс бағаланса сол команда
жеңімпаз атанады.
4. Қандай сөз дыбыс шығарады. Мақсаты: сөз-әріптердің тепе-теңділігіне
сәйкес бұрмалаудың дұрыстығын белгілеу.
Ойынның барысы: оқып үйренгендер 10-12 жиынтықтан тұратын сөзді
ұсынады. Мұғалім белгіленген жылдамдықпен ерікті жүйелілікті оқи бастайды.
Оқып үйренгендер келесіні істеу қажет:
1. Нұсқа. Мұғалімнің тізімде оқылған сөздерін табу және реттік номері
бойынша мұғалімнің әрбір оқылған сөзін қояды.
2. Нұсқа. Тізімде тек мұғалімнің оқыған сөздерін ғана белгілеп қою
қажет.
3. Нұсқа. Естіген сөздерді жазып алу және сөздіктен тауып алуға
әрекеттену, сондай-ақ егер олар оқып үйренуге белгісіз болса, оның
мағынасын жазып алып, оларды жазғанда кеткен орфографиялық қателерін
белгілеу. Кім тапсырманы ең сапалы орындаса, сол жеңімпаз атанады.
4. Кім жылдам? Мақсаты: әріптік - сөз сәйкестігін және сөздерді естіп
айтудың мағынасын белгілеуге дағдысын толық жетілдіруге сонымен қатар, оны
қалыптастыру болып табылады.
Ойынның барысы: оқып үйренушілерге бірінші бағанада шет тілдерінде
жазылған карточкалар тапсырылады, ал екіншіде – оның транскрипциясы, ал
үшіншіде – орыс тілінің аудармасы беріледі. Шет тілдеріндегі сөздер тәртіп
бойынша нөмірленген. Әрбір оқып үйренуші мұғалім сол немесе басқа әріптерді
айтатын болса сол әріпке байланысты жанына нөмерін транскрипциясына сәйкес
және орыс тіліне аудармасымен (немесе барлық үш үздіксіз сызбаның
сәйкестігін) қосу қажет. Кім жылдам және басқа тілдегі сөздің
транскрипциясы мен аудармасының арасындағы сапалы сәйкестігін белгілесе сол
жеңімпаз атанады.
6. Кім дұрысырақ оқи алады? Мақсаты: мәтін немесе айтылу қатынасының
дағдысын құру.
Ойынның жүрісі: тақтаға көбірек тақпақ немесе одан үзінді жазылады
(жаңылтпаш, санағыш). Мұғалім сөздің мағынасын, сөйлемді оқиды және
түсіндіреді, жеке дыбыстың айтылу қиындықтарына назар аударылады. Мәтін
оқып үйренушілермен бірнеше оқылады. Осыдан кейін жатқа жаттап алу үшін 2-3
минут беріледі. Тақтадағы мәтін жабылады, және оқып үйренушілер оны жатқа
айтуы тиіс. Әрбір командадан екі-үш оқушы бөлінеді. Қатесіз оқығаны үшін
ұпай беріледі; әрбір қате үшін бір ұпай алынады. Көп ұпай жинаған команда
жеңімпаз атанады.

2.2. Орфографиялық ойындар.

1. Шашылған әріптер. Мақсаты: сөздердегі әріптерінің үйлесімділік
дағдысын қалыптастыру. Менде сөз болды. Ол әріптерге шашылып
қалды. Содан соң, әріптерді көрсетіп үстелге шашып тастайды
Қандай сөз болғандығын кім тезірек табады? Кім бірінші болып
сөзді жазатын болса, сол жеңімпаз атанады. Жеңімпаз бірінші
болып өзінің сөзін ойлайды сосын мұғалімге хабарлайды немесе
өзі кесіп оны шашылған түрінде барлығына көрсетеді. Бұл әрекет
қайталанады.
2. Кезекші әріп ойыны. Мақсаты: Сөздегі әріптердің ұғындыру
орнының дағдыларын қалыптастыру.
Ойын барысы: Оқып үйренушілерге карточкалар таратылады және
көрсетілген әріп белгілі бір орында тұратын көп сөздер құру
ұсынылады. Мысалы мұғалім айтады: Бүгін бізде о әрпі кезекші әріп,
ол бірінші орында тұр. Кім о әрпінен басталатын сөздерді көбірек
жазады? Тапсырманы орындаудың уақыт тәртібі 3-5 минут.
3. Екеуден - үшінші. Мақсаты: сөз жасайтын және орфоргафиялық дағдыны
қалыптастыру.
Ойынның барысы: бұл оның мағынасы бойынша жұмбақ сөзді шешуге өте
жақын. Сондықтан сөздің жазылуын және жұмбақ сөзді шешу ойындары үшін
қолдануға болады. Екі бөлікке бөлуге болатын қиын зат есімдер таңдап
алынады, олардың әрқайсысы жеке сөз болуы мүмкін. Сөздің бөліктері қағазға
жазылып, ойынға қатысушыларға таратылады. Әркім өзіне сөздің екінші болігі
жазылған серігін табуы қажет. Басқалардан тезірек істеген жұп жеңімпаз
атанады.
4. Әріпті қой. Мақсаты: Жатталған лексикалық материалдар бойынша
орфографияны меңгеруін тексеру.
Ойынның барысы: Екі команда құрылады. Тақта екі бөлікке бөлінген.
Әрбір командаға әріптері тасталған сөздер жазылған. Команданың өкілдері
тақтаға кезекпен шығып, тасталған әріптерді қойып сөзді оқып шығады.
Мысалы: ағылшын.c...t, a...d, a...m, p...n, r...d, s...t, r...n, t...n, o...d, t...a,
l...g, h...n, h...r, h...s, f...x, e...g, e...t, d...b (cat, and, arm, pen, red, car, sit,
ran, ten, old, tea, leg, hen, her, his, fox, egg, eat, bed).
5.Сурет. Мақсаты: жатталған лексикалық материалдардың орфографиялық
меңгеруін тексеру.
Ойынның барысы: Әрбір қатысушы жануарлар мен әртүрлі заттар және тағы
басқа бейнеленген суреттерді алады. Әрбір команданың өкілдері екі бөлікке
бөлінген тақтаға шығып суреттегі бейнеленген нәрселерді сөздермен жазады.
Осыдан кейін оқып үйренушілер өзінің суретін көрсетіп, жазған сөзін оқуы
тиіс. Барлық сөздерді аз қатемен және жылдам жазған команда жеңімпаз
атанады.

2.3. Лексикалық ойындар

1.Сандар. Мақсаты: сандық көрсеткішті есептеу.
Ойынның барысы: Екі команда құрылады. Тақтаның оңы мен солында бет-
бетімен шашыраған біріңғай сандардың мөлшері жазылады. Оқытушы сандарды
бір-бірден атайды. Команданың өкілдері жылдам және өзінің тақтасының
жарытысына жазылған санды сызып тастауы қажет. Тапсырманы жылдам орындап
шыққан команда жеңімпаз атанады.
2.Сан есімдер. Мақсаты: Есептіке және реттік сандарды бекіту.
Ойынның барысы: Екі команда құрылады. Оқытушы есептік және реттік
сандарды атайды. Бірінші команда алдыңғы санды атауы қажет, ал екінші-
кейінгіні (есептік және реттік сандарға сәйкес) атайды. Әрбір жіберген
қателеріне команда айыптық ұпайын алады. Аз айыптық ұпайын алған
команда жеңімпаз атанады.
3.Тыйым салынған сан. Мақсаты: Есептік және реттік сандарды бекіту.
Ойынның барысы: оқытушы тыйым салынған санды атайды. Оқып
үйренушілер хормен есептейді. (алдымен есептік, содан кейін реттік сан
есімдерді атайды.) Тыйым салынған санды атауға болмайды. Кім оны
қателесіп айтатын болса, өзінің командасына айыптық ұпай әкеледі.
Аз айыптық ұпайын алған команда жеңімпаз атанады.
4.Бес сөз. Мақсаты: лексиканы тақырып бойынша немесе өтілген бір сабақ
бойынша бекіту.
Ойынның барысы: Бір команданың оқып үйренушісі беске дейін
санды санағанша, екінші команданың өкілі аталған тақырып бойынша бес сөз
атауы қажыт. Тапсырманы орындай алмаған қатысушы ойыннан шығады.
5.Түстер. Мақсаты: өткізілген тақырыптар бойынша лексиканы бекіту.
Ойынның барысы: Бір түстің затын атау қажет болатын тапсырма
беріледі. Бір түстің бірнеше заттың яғни аңдар және тағы басқа заттарды
атай алған команда жеңімпаз атанады.
6. Көп сөз. Мақсаты: өткізілген тақырыптар бойынша лексиканы
белсендендіру.
Ойынның барысы: екі команда құрылады. Әрбір команда өзіне
аталған әрпі бойынша мейлінше көбірек сөздер айту қажет. Көп сөз атаған
команда жеңімпаз атанады. Ойынды жазбаша түрде өткізуге болады.
Команданың өкілдері тақтаға сөздер жазады. Осы жағдайда қорытынды жасаған
уақытта сөздердің мөлшері ғана емес сонымен қатар, оның жазылуының
дұрыстығы да ескеріледі.
7. Атын тап. Мақсаты: жатталған тақырып бойынша лексиканы
белсендендіру.
Ойынныңбарысы: әрбір оқып үйренуші тематикалық суреттер алады. Ол
суретті қарап, не бейнеленгенін атап өту қажет. Кім суреттің тақырыбын
бірінші болып табатын болса, келесіге тапсырылады және сол тапсырманы
орындайды.
Кім көбірек атын тапқан болса, сол жеңімпаз атанады.
8. Суреттерді дыбыстандыру. Мақсаты: жатталған тақырып бойынша
лексиканы белсендендіру.
Сөз сөйлеу диалогының дағдысын дамыту.
Ойынның барысы: ойнаушылар жұп құрады. Әрбір жұпқа суреттер
беріледі, әрбір қатысушыға қыстырма сөздері бар карточкалар беріледі.
Бірінші болып диолог құрған және оларды дұрыс еске түсірген жұп
жеңімпаз атанады.
9. Сандарды табу. Мақсаты: лексикалық дағдыны дамыту.
Ойынның барысы: ойынға қатысудың біреуі біріншімен ұйқастырылған
кез-келген сөзді атайды, үшінші ұйқас сөзге тағы біреуін қосу және тағы
басқалар. Кім ұйқас сөзді атай алмаған болса, минус алады. Ойыншылардың
біреуі үш минус жинайтын болса, ол ойыннан шығады. Соңғы қалушы жеңімпаз
атанады.
Атау септігіндегі дара санды немесе кез келген басқа сөздерді
тек зат есімдерді таңдауға болады .

2.4. Грамматикалық ойындар.

1. Қимылды бейнелеу. Мақсаты: автоматты түрде қолданған етістіктерді
ауызша сөз сөйлеуде қолдану.
Ойынның барысы: Ойнаушылар жұп құрады. Бір ойнаушы (мимикалық және
пантомимикалық) қимылды бейнелейді, ал басқа біреуі оған жатталған
етістіктерді қолдана отыра түсінік береді.
2.Доппен ойын. Мақсаты: автоматты түрде қолданған етістіктердің
түрлерін ауызша сөз сөйлеуде қолдану. Ойынның барысы: екі команда
құрылады. Бірінші команданың өкілі жаттаған етістікпен сөйлем ойлап
құрасытрады. Ол допты екінші команданың әріптесіне лақтырады және
етістікті тастай отыра бір сөйлемді айтады. Допты ұстап алған адам
етістікті дұрыс қоя отырып сөйлемді қайталайды және етістікті
түсіре отырып өзінің сөйлемін және т.б.айтады. Әрбір қатеге айыпты ұпай
есептелінеді. Азғантай айыпты ұпай жинаған команда жеңімпаз атанады.
3. Кубиктер. Мақсаты: автоматты түрде конструкцияларды ауызша
сөз сөйлеуде қолдану.
Ойынның барысы: ойын үшін кубиктер дайындалады, қырларында заттар мен
жануарлардың бейнеленген суреттері жапсырылған. Оқып үйренушілер екі
командаға бөлінеді. Қатысушылар кезекпен үстелге жақындайды, кубиктерді
лақтыра отыра жасалынған конструкциялармен сөйлемдерді атайды. Әрбір
дұрыс ойланған сөйлемге команда ұпай алады. Көбірек ұпай жинаған
команда жеңімпаз атанады.
4.Сыйлықтар. Мақсаты: тақырып бойынша лексиканы бекіту,
келер шақта ауызша сөз сөйлеудегі автоматты түрде жатталған етістікті
қолдану.
Ойынның барысы: Екі команда құрылады. Тақтаға екі қатарға
сөздер жазылады. 1) сыйлықтың аты, 2) етістіктіктердің тізімі. Ойнаушылар
тізімдегі етістіктерді қолдана отыра, олар туған күнінде сыйланған
сыйлықтармен не істейтінін етістіктерді қолдана отыра айтулары қажет.
Әрбір ойынға қатысушы бір сөйлемнен ойлаулары қажет. Тапсырманы жылдам
орындаған және қатесіз сөйлем құраған команда жеңімпаз атанады.
Әртүрлі ойындардың арасынан рөлдік ойын негізгі орын алады.

ІІІ. Ойын тәрбие құралы.
3.1. Ойын мұғалімнің көмек көзі.

Мұғалім шетел тілі сабағында жаңа тақырыпты түсіндіру барысында түрлі
қиынтықтарға кезігеді. Мұғалім үшін ойын зор көмегін тигізеді. Дәстүрлі
емес сабақтарда шәкірт тарапынан қызығушылықты арттыру мақсатында олардың
жас ерекшеліктеріне қарай ойын элементерін таңдай, талдай отырып мұғалім өз
сабағын өткізуге болады.
Бастауыш сынып кезінде шетел тілін коммуникативтік, шетел тілінде
сөйлеу мен оқушылардың қарапайым дәрежеде пікірлесуге бағытталған. Ең
бастысы оқушыларды шетел тілін қарым - қатынас жасауға ылталарын ояту болып
табылады. Тек басқа елдің тілін емес, сонымен қатар сол елдің салт-
дәстүрімен, халықтық мәдениетімен таныстыру. Бекерден- бекер емес ең
бастапқы уақытта батауыш сыныптағы оқушыларды оқытуды мұғалім ойын арқылы
өз сабағы балаларға түсінікті түсіндіру үшін ойынды көмекке алады. К. Д.
Ушинский ойын мен өленді қатар қолдынып сабақ өткізуге болады деп шырайын
келтіреді. Осылар арқылы оқушылардың өнерге деген сезімдерін оятады деп
білдіреді. Елдін болашағы, тәрбие ісіне тәуелді. Сондықтан да тәрбие ісіне
келесі міндеттер жүктелгендігін ескеріп, жаңа қоғам мүддесіне лайық, жан-
жақты жетілген, бойында ұлттық сана, ұлттық психология қалыптасқан ертеңгі
қоғам телерін тәрбиелеп өсіру отбасының, балабақша мен мектептің міндеті.
Бұл талаптардың жүзеге асуы алдымен, тәрбие ісіне, оның дұрыс
ұйымдастырылуын тікелей байланыста болса, екінші жағына және оны баланың
қабылдап меңгеруі мүмкіндігі мен қажетін өтеудегі үйлесімділігімен и
шарыптас.
Ұстаз үшін ойын көп септігін тигізеді. Ойын- бала өміріндегі тәрбиенің
шешуші шарты. Бала өзін қоршаған ортаны, өмір сүріп отырған айналасындағы
заттар мен құбылыстарды ойын арқылы түсініп ұғынады. Әрине, тек көру,
байқау арқылы емес, тікелей араласып, іс- әрекетке көшіп нақты қарым-
қатынас барысында біледі. Мұны ұғынуда ойын шешуші мәнге ие болады.
Былайша айтқанда, түрлі заттар мен құбылыстарды адамдар арасындағы қарым-
қатынасты баланың білуі, сезінуі ойын негізінде жүзеге асады.
Баланың таным түсінігі, іс- әрекеті ойыннан басталады, оның негізгі
болашақ өмірінде жалғасын табады.
Қазақтың ұлттық ойындары туралы арнайы еңбек жазған Базарбек Төтенов
Ұлттық ойындардың қалыптасуы тек балаларға ғана керектігімен дамып қойған
жоқ, ересектердің күнделікті түсінігіндегі тіршілігіндегі қозғалысы мен
қөңіл көтеріп, демалыс уақытын өткізудегі еңбектің бір түрлі ретінде де
дамыды деген пайымдау жасаған. Өзінің бұл тұжырымын бекітуге Ш.
Уәлихановтың Жонғар очерктерінде айтқан пікірін тілге тиек етіп,
әртүрлі қимыл әрекетті ойындар мен асық ойындары тайпалық одақтарда
ересектер арасында дамыда да, кейін келе жасөпірімдердің үлгісіне
қалғандыған талдайды. Себебі, үлкендерден көргенін бала өздері үшін үлгі
санап, өнеге ретінде күн ұзаққа ермек етіп, үйде де, далада да ойнайды.
Бала өмірі ойынға байланысты. Ойынсыз олар өсіп, өркендей алмайды. Бұл
заманның шындағы, өмірдің заңдылығы деп жазған. [3]
Ағылшын тілі сабағында, сабақ беру барысында ұлттық ойындармен ұштастыра
өткізген дұрыс. Осы арқылы біз оқушыларға өзге елдің және бұнымен қоса өз
халқының, ұлтының мәдениетін қоса меңгере алады. Ұлттық кіндіктен нәр алған
халықтық ойындар тек көне заманда емес, күні бүгіге дейін өз жалғасын тауып
келе жатқан құбылыс. Бірақ ол кезде арнаулы тәрбие заңдары болмағандықтан,
бала ойындарды жеке балалар арасында бас қосу себептері кезінде, көшпелі
елдің ауылдық жаңаша қоныстануы сәттеріндегі топтарда ойналған. Сондай-
ақ бала ойындарды тиісті бағдарлама немесе тиісті педагогикалық ресми
нұсқау басшылықтары арқылы емес, атадан балаға мирас болған дәстүрлік
жолмен жалғасқан.
3.2. Оқыту үрдісінде ойынды ұйымдастыру жолдары.

Ойын түрін пайдалану арқылы жаңа материалды жеңіл де, тиянақты, нақты
түсіндіруге, меңгеруге жағдай жасалып, ол оқушының санасында берік
сақталатын болады. Ойын түрін қолдану оқушығыа ерекше әсер етеді, оны дұрыс
жоспарлау қажет. Сынып оқушылары оған түгел қатысуы шарт.
Оқыту барысында ойын элементтерін қолдану кезінде төмендегі талаптар
орындалуы керек:
- Оқушылардың қажетті сөздік минимумы болуып;
- Белгілі бір мақсатқа құрылуы.
Әрбір ұстаз, әрбір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.