Азаматтық құқық қатынасына нысаныны ретіндегі жеке тұлғалар және заңды тұлғалар

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

Мазм±ны

Кіріспе . . . 3

1 тарау

Мемлекеттік жєне жергілікті ќ±рамдар . . . 7

Азаматтыќ ќ±ќыќ ќатынасына нысанында мемлекет

туралы т‰сінік жєне белгілері . . . 7

Азаматтыќ ќ±ќыќ ќатынасына нысаныны ретіндегі

жеке т±лѓалар . . . 13

Азаматтардыњ ќ±ќыќтыќ ќабілеті . . . 13
Азаматтардыњ єрекеттілігі . . . 17
Даралау белгілері . . . 24

Азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынас нысаны ретіндегі

зањды т±лѓалар . . . 30

Зањды т±лѓа туралы т‰сінік жєне белгілері . . . 30
Зањды т±лѓалар даралыѓы . . . 37
Зањды т±лѓаны ќ±ру, ќайта ќ±ру жєне тарату тєртібі . . . 43

Ќорытынды . . . 50

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 55

1 Ќосымша . . . 59

2 Ќосымша . . . 60

Кіріспе

Кез келген ќ±ќыќ саласы сияќты азаматтыќ ќ±ќыќта тиісті ќоѓамдыќ ќарым-ќатынастарды реттейтін ќ±ќыќпен реттелетін ќоѓамдыќ ќатынастар аумаѓы негізінен ауќымды болып келеді. Азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастар - б±л ќ±ќыќтыќ ќатынастыњ бір т‰рі. Азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастардыњ ќатысушылары негізгі кµздер болып табылады.

Азаматтар мен ±йымдар кєсіпкерлік ќызметті ж‰зеге асыра отырып, µзара ќоѓамдыќ байланыстарѓа т‰седі. Ол байланыстар азаматтыќ ќ±ќыќ нормаларымен реттеледі. Сондыќтан азаматтар µздерініњ к‰нделікті µмірлерінде єрт‰рлі ±йымдардыњ ќызметтерін пайдаланып, сонымен ќатар азаматтыќ ќ±ќыќпен реттелетін ќоѓамдыќ ќатынастарѓа ќатысады. Азаматтыќ ќ±ќыќ нормалары µз єрекетін азаматтардыњ µз араларында ±дайы туындайтын ќарым - ќатынастарѓа таратады. Сондай - аќ м±ндай азаматтыќ ќ±ќыќтар єрекеті азаматтар м‰лде ќатыспайтын ќоѓамдыќ ќатынастарѓа да жайылады. Яѓни, азаматтыќ ќ±ќыќ нормаларымен µндірістік µнімдерді µткізу, оны кµлікпен тасымалдау жєне жеткізілген µнімдерге есепті ж‰зеге асыру барысында туындайтын ±йымдар арасындаѓы ќарым - ќатынастарды ж‰йелейді. Одан кейін б±л азаматтыќ ќ±ќыќпен Ќазаќстан Республикасына ќатыса отырып, республика нысандары мен жергілікті ќ±рылымдарыныњ арасындаѓы ќатынастар реттеліп отырады.

Соњѓы жылдары зањды т±лѓа институтыныњ мєні инфраќ±рылымдарды к‰рделендіру жєне кєсіпкерлік ќызметті интернационалдандыру, экономикаѓа мемлекеттіњ араласуын кењейту, жања аќпараттыќ технологиялардыњ кµрініс беруі, жања шаруашылыќ жасау т‰рлерін ќалыптастыру нєтижесінде к‰ннен - к‰нге жоѓарлап келеді. Осыѓан сєйкес зањды т±лѓалар туралы зањнама кµлемі де арта т‰седы жєне оныњ сапалыќ ќыры орта т‰седі.

Нарыќтыќ ќатынастарѓа кµшу жаѓдайында ќоѓамды экономикалыќ дамыту ќоѓамдыќ ќатынастарда азаматтыќ ќ±ќыќтар мањызын айќындап, азаматтардыњ ќ±ќыќтыќ ќабілеті ауќымын арттырды. Оларды жања азматтыќ ќ±ќыќтарман ќамтамасыз етті, єсіресе, кєсіпкерлік ќызметпен айналысу жєне басќа баѓыттарда ањѓарыла т‰сті.

Азаматтыќ ќ±ќыќтыњ мєнін жєне азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастар мањызын ањѓару ‰шін, бірінші кезекте, осындай ќатынастар негізін, оныњ ерекшеліктерін жєне єр т‰рлілігін аныќтау ќажет. Азаматтыќ ќ±ќыќтар спектрін білмей, сондай - аќ ќ±ќыќ ќабілеті мен єрекеттілігінгіњ кµлемін ескермей, азаматтыќ ќ±ќыќтыњ ќатынастарында олардыњ азаматтыќ ќ±ќыќ ж‰йесіндегі орыны мен мєретебесін дєл аныќтау м‰мкін емес. Біздіњ елімізде ќ±ќыќтыќ ќатынастар негіздері ЌР азаматтары ѓана емес, шетелдіктер де, сондай - аќ Азаматтыќ кодексте «жеке т±лѓа» ±ѓымы сипатталатын азаматтылыѓы жоќ т±лѓалар да бола алады.

Кейбір азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастарда міндетті емес тараптарда міндетті т±лѓалардыњ аныќталмаѓан саны (мысалы, авторлыќ - ќ±ќыќтыќ ќатынастарда авторѓа - шыѓармаѓа авторлыќ ќ±ќыќ негізіне б±л ќ±ќыќтарды б±зуѓа тиіс емес белгісіз т±лѓалар тобы т±рады) ќатысуы м‰мкін.

Жекелеген т±лѓалармен ќатар азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастар негізгі нысаны ретінде зањмен ќарастырылѓан белгілерді иеленетін ±жымдыќ ќ±рылымдар ќатарына зањды т±лѓа аталатын ±йымдар, сондай - аќ азаматтыќ ќ±ќыќтыњ ерекше нысаны - мемлекет, ±лттыќ - мемлекеттік жєне єкімшілік - аумаќтыќ ќ±рылымдар (ЌР АК 2 бабы 1 тармаѓына сєйкес) жатады. Азаматтыќ ќ±ќыќтыњ ќатынастарѓа ресейдікі ѓана емес, шет елдік зањды т±лѓалар да ќатысуы м‰мкін.

Осы айтылѓандарѓа байланысты, біздіњ кµзќарасымызша, «Азаматтыќ ќ±ќыќтыњ ќатынас нысандары» таќырыбына таѓы бір рет назар аударуѓа болады.

Диплом ж±мысыныњ маќсаты да азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастар нысандарын ќарау болып табылады. ¤йткені б±л диплом ж±мысы таќырыбын ашу баѓытында кµп ењбек жасап, еліміздегі зањнама ќ±жаттарын ќарастыруѓа тура келді. ¤мірдегі кµріністерді салыстыра отырып зерттеу жєне талдау ќажеттігі туындады. Осы маќсатќа жету ‰шін мен келесідей міндеттерді аныќтауды жµн санаймын:

1. Азаматтыќ ќ±ќыќ негіздері жайлы т‰сінік пен оныњ т‰рлері аныќтау;

2. Ќазаќстан республикасын, оныњ нысандарын, азаматтыќ ќ±ќыќ негізі ретінде жергілікті ќ±рылмдарын сипаттау;

3. Азаматтыќ ќ±ќыќ негізі ретінде жеке т±лѓаларды сипаттау;

4. Азаматтыќ ќ±ќыќ негізі ретіде зањды т±лѓаларды сипаттау.

Осы ж±мысты жазу барысында келесідей нормативтік актілерді кењінен пайдаландым. Енді олардыњ да тізбесін беріп кетуді жµн кµрдім:

ЌР 1995 ж. 30 тамыздањы конституциясы, ЌР 1994 ж. Азаматтыќ кодексі, 1994 ж. Ресей федерациясыныњ Азаматтыќ кодексі, ЌР 10. 07. 98 ж. № 281 - 1 «Акционерлік ќоѓамдар туралы» зањы, ЌР мемлекттік салыќ ќызметімен 12. 04. 96 ж. № Ю У - 4 - 12/65 н. Ќаулысымен бекітілген кєсіпорындарѓа мемлекеттік тіркелім ж‰ргізу тєртібі туралы ереже жєне басќалары.

Сондай - аќ Ю. Г. Басин, С. Н. Братуся, Р. Р. Веберс, А. П. Сергеев, Е. Суханов, Д. И. Степанов, М. К. С‰лейменов, Ю. Г. Толстой жєне таѓы бірќатарыныњ ењбектерінен теориялыќ баѓдарлама алып, оны осы ж±мысты жазу ‰стіндепайдалануѓа тырыстым. ¤йткені жалањ зањѓа ѓана ден ќойып, диплом таќырыбын ашу еш м‰мкін емес еді. Меніњше, С. Н. Братуся, Р. Р. Веберстердіњ зерттеулері µте ќ±ндыраќ, олар азаматтыќ ќ±ќыќ т‰сінігін жан - жаќты дєйекті ашады. Ал µз тіуелсіздігін енді ѓана алѓан біздіњ елімізде б±л мєселе толыќ шешімін тапты деуге болмайды. ¤йткені бізде ќ±ќыќтыќ негіз енді ѓана ќаланып жатыр. Ендеше б±л ретте батыстыњ ѓалымдарыныњ ењбектеріне де ‰њілуге тура келеді. Жањаѓы екі ѓалымныњ ой - пікірі де уаќыт талабына сай болѓандыќтан, єзірге µз зањдарымыз толыќ ќабылданып болѓанша немесе жања зањ ќабылдау барысында ескеру аса ќажет деп ойлаймын. Єрине, мен зерттеуші ѓалым емеспін. Біраќ жоѓарѓы оќу орнын тємамдайтын студент, ертењгі осы салада ењбек ететін маман ретінде осы мєселелерге µз білімім дењгейінде талпыныс жасауды жµн кµрдім.

Жалпы Братуся мен Веберстен басќа, И. Грешниковтыњ зерттеулерінде де айшыќты т±жырымдар айтылады. Ол зањды т±лѓа ±ѓымын зерттей отырып, оныњ жања ±йымдылыќты ќ±руѓа тірек бола алатынын дєлелді жеткізуге тырысады. Б±л жерде кез келген ±йымныњ ќ±ќыќтыќ негізі ретінде т‰сіндірілетінін еске алуѓа болады. Себебі осы арќылы Адамда µз «Мені» кµрініс береді, µзініњ ќабілеті мен м‰мкіндіктерін ж‰зеге асырады. Адамда бірнеше т±лѓа арќылы ќ±ќыќќа ±сынылатыны кµрінеді. И. Грешников зањды т±лѓаѓа мынадай сипаттама ±сынады:

«Зањды т±лѓа абстрактылы ќ±ќыќтыњ ќ±растырѓыш, азаматтыќ ќ±ќыќ негізіне єрт‰рлі ±йымдылыќты енгізеді, ќ±ќыќ мєртебесін иеленеді»1 И. Грешников ќазаќстандыќ зањгер ретінде µзініњ идеяларын ресей ќ±ќымен салыстыра отырып ±сынады. Б±л оѓан зањды т±лѓа т‰сінігін кењінен ашуѓа м‰мкіндік туѓызады.

Жеке т±лѓаныњ єрекеттілігі мен ќ±ќыќтыќ ќабілеттілігі туралы мєселені толыќ ашуѓа А. М. Нецаева мен В. С. Якушевтердіњ маќалалары да жол ашады.

Бірінші тарауда мемлекеттік жеке жергілікті ќ±рылымдар азаматтыќ ќ±ќыќ негізі ретінде ќарастырылады.

Екінші таруда жеке т±лѓалар азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастардыњ негізі ретінде сипатталады.

‡шінші таруда зањды т±лѓаны азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынас кµзі ретінде ќарау кµзделеді.

1 тарау

Мемлекеттік жєне єкімшілік - аумаќтыќ ж‰йелері

1. 1. Азаматтыќ ќ±ќыќтыќ негізі ретіндегі мемлекет туралы т‰сінік жєне белгісі.

Мемлекет жєне мемлкеттік ж‰йелердіњ ќ±ќыќтыќ ережесі азаматтыќ

ќ±ќыќ негіздері туралы ілімніњ мањызды бµлігі болып табылады. Мемекетке ќатысты оныњ азматтыќ ќ±ќыќ жаѓдайлары осы арнадаѓы мєселелерді шешуде ерекше орын алады.

Кешегі кењестік дєуірде б±л мєселені сырт айналып кеткен еді. Еліміздіњ Азаматтыќ кодексініњ 5 тарауы осыѓан арналѓан. Яѓни, б‰гінгі уаќыт аѓымы осыны талап етеді. Кешегі µмірмен б‰гінгі кезењді єсте салыстыруѓа болмайды. Екеуініњ арасы жермен кµктей десе де болады. Сондыќтан тєуелсіз ќазаќстан єлемдік іс - тєжірибелерден ‰лгі - µнеге алып, µзініњ ќ±ќыќтыќ базасын осылай дамыта береді.

ЌР АК 124 бабыныњ 1 тармаѓында ЌР, оныњ нысандары мен жергілікті ќ±рылымдары азаматтыќ айналымда басќа ќатысушылармен тењ ќатысады делінеді. Демек, ЌР, оныњ нысандары мен жергілікті ќ±рылымдары азматтыќ ќ±ќыќ ќабілетін иеленеді жєне олардыњ ќатысуында тараптардыњ зањдыќ тепе - тењдігі ќаѓидасы саќталады.

Жоѓарыдаѓы еліміздіњ Азаматтыќ кодексініњ 111 бабы 1 тармаѓында сонымен ќатар «ЌР аазматтыќ зањнамалармен реттелетін ќарым - ќатынастарда осы ќатынастардаѓы басќа да ќатысушылармен тепе - тењ негізде ќатысады» деп бекітіледі.

Мемлекет тєуелсіздіктіњ µркен жаюы кепілі ретінде бµлбейді жєне ажырамайды. Тиісінше мемлекет азаматтыќ айналымда бірыњѓай жєне жалѓыз нысан ретінде ќарастырылуы ыќтимал. М±ндай жобаныњ ќ±ндылыѓы єр іс єрекет бµлігінде мемлекет µз бµлігінде ‰лкен кµлемдегі м‰лікті иеленуші ретінде жауап беретінінде жатыр. Сондыќтан мемлекетте µз несиешілерімен есеп айырысуѓа µаражат жетіспеген жаѓдай µте аз болады.

Сонымен бірге Ќазаќстан кµп дењгейлі ж‰йелері бар ел саналады. Б±л осы уаќыт кезењінде аумаѓыныњ ‰лкендігі, оны мекендеген т±рѓындардыњ мєдениеті мен т±рмысыныњ сан ќырлыѓына ќарамастан бірегейлік ерекшелігі бар кµп ќызыметтерді орындайтын мемлекет екендігі байланысты болады. Мемлекетті бірт±тас жєне бµлінбейтін нысан ретінде азматтыќ ќ±ќыќта ѓана осындай жаѓдайда ќарастыру мањызды. Мемлекет єрт‰рлі дењгейдегі нысандарѓа - ЌР, єкімшілік аумаќтыќ бµліністер мен жергілікті ќ±рылымдарѓа бµлініді. Б±л негіздер µз ќ±рылымы, дербес м±лкі бар, біраќ бір - біріне деген міндеттемелер бойынша жауап бермейтін жалпы ережеге байланысты ерікті т±лѓалар деп есептеледі. Осындай м‰ліктік мемлекеттіњ ќ±рылуы тµлем ќабілеті жоќ мемлекеттік ќ±рылымдардыњ несиешілер м‰дделерін ќорѓау т±рѓысында оњтайлы саналады. Неге десењіз, м‰ліктік ќатынастаѓы ќалыпты жаѓдай - мемлекет ќызметініњ µнімі негізінен олар ‰шін жауапкершілік атќаруы тиіс2

Мемлекет басќа да азаматтыњ ќ±ќыќ негіздер ретінде азаматтыќ - ќ±ќыќтыќ ќатынастарда ќатыса алады. Дегенмен, мемлекеттыњ ќ±ќыќ ќабілеті биліктіњ иесі ретінде бірќатар ерекшеліктерге ие болады.

Мемлекет билікті ж‰зеге асырады жєне дербестікті иеленеді. Мемлекет дербестігі азматтыќ ќ±ќыќтыњ басќада негіздері алынса айѓаќтайды. Міне мемлкеттіњ азматтыќ ќ±ќыќ ќатынастарыныњ ерекше нысанын биіктететін бірќатар ерекшеліктері:

Мемлекет басќа барлыќ азматтыќ ќ±ќыќ нысандары басшылыќќа алуѓа тиіс зањдарды µзі ќабылдайды;
Мемлекет басќа тараптардыњ еркіне ќарамастан азматтыќ - ќ±ќыќтыќ ќатынастар туындайтын єкімшілік актілерді ќабылдай алады;
Мемлекет азаматтыќ - ќ±ќыќтыќ ќатынастар тењдігі бастауында жасалѓан ќ±ќыќтарѓа енгенде де билік ќызметін саќтайды;
Мемлекет имуниттеті пайдаланады;

Б±л аталѓан сипаттар мемлекеттіњ азматтыќ - ќ±ќыќтыќ ќатынастарѓа ќатысушы ретінде ѓана барлыќ ерекшеліктерге ие болып ќалмайды, тіпті, аталѓандарды да, мемлекеттіњ азматтыќ ќ±ќыќтаѓы айрыќша жаѓдайы туралы айтуѓа м‰мкіндік береді.

Мемлекеттіњ ќ±ќыќтыќ ќабілеті жайлы айтќанда, мемелекеттіњ ќ±ќыќтыќ ќабілеті єр т‰рлі жеке жєне зањды т±лѓалардыњ ќ±ќыќ ќабілетінен ‰стем бола алмайтын да атамай µтпеске болмайды, бірде оныњ ауќымы кењ, бірде тар. Кµбіне мемлекеттіњ ќ±ќыќ ќабілеті азаматтыќ айналымдарда µзініњ жеке м‰дделері т±рѓысында емес, билік жариялылыѓын ењ тиімді кµрсету маќсатында ќатысуымен аныќталады. Сондыќтан мемлекет азаматтыќ айналымѓа кіре отырып, µз баѓытын ±стануы тиіс жєне мемлекттіњ ќ±ќыќ ќабілетін маќсаты деуге болады.

Сонымен, мемлекет азаматтыќ айналымда тек тікелей ќатысады деп есептеу д±рыс µйткені мемлекеттіњ кєсіпорындар зањды т±лѓалар болып табылады жєне азаматтыќ айналымдарѓа µз атынан ќатысады.

Ал мемлекет азаматтыњ айналымѓа бµлшектелген б‰тін ретінде емес, єр дењгейдегі нысандар жиынтыѓы т±рѓысында ќатысады, барлыќ осы негіздер азаматтыќ - ќ±ќыќтыќ ќатынастар ретінде дербес атсалысады. Азаматтыќ - ќ±ќыќтыќ ќатынастарда ‰ш т‰рлі негіздер ќатысады. Олар: ЌР, ЌР нысандары - облыстар, республикалыќ баѓыныстаѓы ќалалар, жергілікті ќ±рылымдар.

Ењ алдымен Азаматтыќ кодекстіњ 5 тарауында айтылѓан ережелер жања азаматтыќ зањнамаларда болып табылатынын атап µту д±рыс.

1964 жылѓы Азаматтыќ кодексте мемлекет пен зањды т±лѓалар жауапкершілігін шектеу туралы тек жекелеген нормалары ѓана бар еді. Сонымен, 1964 ж. АК 33 бабында мемлекет зањды т±лѓа болып саналатын мемлекеттік ±йымдар міндеттемелері бойынша жауап бермейді, ал б±л ±йымдар да мемлекет міндеттемелеріне жауап бермейді.

Негізінен мемлекет пен мемлекеттік ќ±рылымдар ќ±ќыќтыќ жаѓдайлар азаматтыќ ќ±ќыќ нысандары туралы ілімдердіњ µзекті бµлігін ќ±райды.

Мемлекеттік жєне жергілікті єкімшілік - аумаќтыќ ќ±рылымдармен ќ±рылѓан зањды т±лѓалар µз ќ±рылтайшылары міндеттемелері бойынша жауап бермейді (АК 126 бабы 2 тармаѓы), ал олар µз кезегінде егер мекемелер немесе ќазыналыќ кєсіпорындар туралы єњгіме болмаса, µздерініњ зањды т±лѓаларыныњ міндеттемелеріне жауапты емес (АК 126 б. 3 т. ) .

Ќазаќстанда осы ереже бекітілген. ЌР АК 103 бабы 2 тармаѓында шаруашылыќ ж‰ргізу ќ±ќыѓында ќ±рылѓан кєсіпорындар мемлекет міндеттемелері бойынша жауапкершілік аќтармайтынын айтады, сондай - аќ мемлекетте кєсіпорындар міндеттемелеріне жауап бермейді, біраќ ЌР немесе єкімшілік - аумаќтыќ бірлік ќазыналыќ кєсіпорын міндеттемелеріне жєрдемаќылыќ жауапкершілікті орындайды. Сондыќтан м±ндай зањды т±лѓалар м‰лкі, дегенмен олардыњ м‰лкі болып табылмаса да, тиісті ќ±ќыќтыќ ќ±рылымдар айналымына кіру ‰шін, м‰ліктік база бола алмайды олардыњ несиешілері емес, аталѓан зањды т±лѓалар несиешілері талаптарын ќанаѓаттандыру ‰шін баѓытталады.

ЌР, оныњ нысандары мен жергілікті ќ±рылымдары дербес меншік иелері ретінде бір - бірініњ міндеттемелері бойынша жауап бермейді (арнайы кепілдіктер болмаѓанда) . Осылайша олардыњ єрќайсысы µз м‰лкініњ дербес меншік иесі болып табылады, ењалдымен - олардыњ азаматтыќ айналымѓа ќатысу ‰шін м‰ліктік база жасайтын ќазынасы.

Тиісті ќ±ќыќтыњ ќ±рылымдар атынан м‰ліктік ќ±ќыќтыњ ќатынастарѓа ќатынастарѓа ќатысатын мемлекеттік немесе жергілікті органдар ЌР АК 125 бабыныњ 1 жєне 2 тармаќтарындаѓы ережелермен аныќталады. Оларѓа байланысты мемлекеттік немесе жергілікті органдар жайлы зањнама актілерімен белгіленген ќ±зырлары турасында сµз болады. Мемлекет µз іс - єрекеттерімен µз ќ±ќымен міндетін ж‰зеге асыруѓа ќабілетті емес - мемлекет атынан ќашанда µз ќ±зырлары аясында оныњ органдары єрекет етеді (жергілікті ќ±рылымдар атынан жергілікті µзін - µзі басќару органдары єрекет жасайды) . Б±л жерде µкілдікке ќатысты оларѓа ЌР АК 10 тарауыныњ єрекеттері таратылады. Азаматтыќ кодексте азаматтыќ ќ±ќыќ ќатынасында мемлекеттіњ плюралистік ‰лгісі - б±л органдар мемлекетті µз ќ±зырлары аясында ±сынатынын кµрсетеді. ¤з кезегінде, б±л ќазаќстандыќ ќ±ќыќта ќазына концепциясы (ќашан мемлекет атынан барлыќ азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынастарѓа бір ѓана органы болып ±сынылѓанда, ќабылданбаѓанын ањѓартады. Несиешілер талап ќоя алатын «ќазынаныњ» негізгі бµлігін ќ±райтын бюджет пен оныњ ќаражатына ќатысты, м±ндай орган болып Азаматтыќ кодекстіњ 1071 бабында тиісінше ќаржы басќа да ќаржы органдары ќатысатыны кµрсетіледі. Шаруашылыќ ќоѓамдар да ќатысуѓа акциялар мен ‰лестерініњ осындай ќ±рылымдар атынан мемлекеттік жєне жергілікті аумаќтыќ м‰лік ќорлары, ал тарихи ескерткіш мен мєдениетке немесе м±раѓатќа байланысты мєдениет министірлігі, м±раѓат басќармалары жєне т. б. ќатысады, сол сияќты мемлекет немесе басќа да ќ±ќыќтыќ ќ±рылымдар атынан мемлекеттік м‰лікті басќару комитеттері (мысалы, шетелде м‰ліктіњ кµп т‰рініњ болуына ќатысты), кеден, табиѓиатты ќорѓау органдары (контрабанданы тєркілеу жєне оныњ б±йымдарын пайдалану, зањсыз ањшылыќ жєне т. б. ) мен басќалар ќатысады. Осы тізілген органдардыњ барлыѓы тиісті м‰ліктердіњ иесі болып табылмайды, сол немесе басќа да наќтылы ќ±ќыќтыќ ќатынастарда оныњ атынан тура µкілетті ќатысатын меншік иесі болады. 3

Азаматтыќ кодекстіњ 125 бабыныњ 3 тармаѓы мемлекеттік немесе жергілікті ќ±рылымдар атынан сол тиісті органдардыњ ѓана емес, сонымен бірге наќтылы ќ±ќыќтыќ ќатынастарда мемлекет немесе µзге де ќ±ќыќтыќ ќ±рылымдар «µкілі» болып табылѓан зањды т±лѓалардыњ жєне азаматтардыњ ќатысуын жоќќа шыѓармайды.

Кезкелген жаѓдайда мемлекет немесе жергілікті ќ±рылымдар атынан ќатысќанда, тиісті нормативтік актіге тура ж‰гінуге тиіс, ал ол болмаѓанда міндеттемелер туындауы бойынша жауап беретін (АК 120 б. 2 т. жєрдемаќылыќ жауапкершілік) дербес зањды т±лѓалар мемлекеттік немесе жергілікті орган ретінде болуы тиіс.

Мемлекеттіњ азаматтыќ ќ±ќыќ ќабілетініњ жекелеген тараптары болып табылады:

меншіктік ќ±ќыќ ќатынастарында мемлекеттіњ ќатысуы.
Мемлекеттіњ сыртќы сауда айналымына ќатысуы.

Мемлекет єрт‰рлі ќарым - ќатынастарѓа атсалысады: ол нысандармен халыќаралыќ ќ±ќыќќа (мемлекеттермен жєне т. б. ) кіреді, біраќ б±л ќатынастар азаматтыќ болып табылмайды, жєне олар халыќаралыќ ќ±ќыќ нормалары мен реттеледі, ол сондай - аќ жеке т±лѓалар жєне органдармен ќарым - ќатынасќа енеді - б±л ќатынастар мемлкеттіњ ішкі ќ±ќымен ж‰йеленеді.

2 тарау

Азаматтыќ ќ±ќыќтыќ ќатынас нысаны ретінде жеке т±лѓалар

2. 1. Азаматтардыњ ќ±ќыќтыњ ќабілеті

Азаматтыќ ќ±ќыќ нысаны болуы ‰шін, азамат белгілі зањ сипаттарын иеленеді, µз жиынтыѓында азаматтыќ ќ±ќыќ нысандылыѓын жасайды.

Ќазіргі ќ±ќыќ теориясында ќолданылатын ќ±ќыќ нысандылыѓы т‰сінігі тиісті ќ±ќыќ саласы ќ±ќын иеленуі мен міндеттерін орындауы ‰шін ќ±ќыќ нысандарын иеленудіњ ќандай сапалары бар, соны аныќтайды.

Азаматтыќ ќ±ќыќ нысандылыѓы - б±л азаматтыњ ќ±ќыќ ќабілеті мен єрекеттілігі енгізетін к‰рделі зањды категория.

Єрекеттілік жєне ќ±ќыќ ќабілеті арасында айрыќша айырмалар болады:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.