Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту әдістемесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 153 бет
Таңдаулыға:

ӘОК Қолжазба құқығында

Нашанова Гулим Саматовна

Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту әдістемесі

13. 00. 02 - Оқыту және тәрбие теориясы мен әдістемесі (бастауыш, орта және жоғары білім беру жүйесіндегі қазақ тілі)

Педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация

Ғылыми жетекші:

педагогика ғылымдарының докторы,

профессор Н. Ж. Құрман

КІРІСПЕ

І. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУДІҢ ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІ

1. 1. Бастауыш мектеп оқушыларына қазақ тілін оқыту барысында ұлттық тәрбие берудің психологиялық қырлары

1. 2. Бастауыш мектеп оқушыларына қазақ тілін оқыту барысында ұлттық тәрбие берудің лингвистикалық негіздері

1. 3. Бастауыш мектеп оқушыларына қазақ тілін оқыту барысында ұлттық тәрбие берудің дидактикалық проблемалары

1. 4 Бастауыш сыныпта қазақ тілін оқыту арқылы ұлттық тәрбие берудің тәрбиелік негіздері

1. 5. Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту арқылы ұлттық тәрбие беруді сипаттаудың алғашқы тәжірибелеріне шолу

ІІ ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУДІҢ ӘДІСТЕМЕСІ

Қазақ тілінің ұлттық тәрбиелік әлеуеті және оны қазақ тілі сабақтарында пайдаланудағы әдістер жүйесі
3-4 сыныптарда қазақ тілін оқыту барысында ұлттық тәрбие беру бағдарламасы
2. 2. 1 «Бастауыш мектеп оқушыларын қазақ тілін оқыту арқылы ұлттық тәрбие берудің бағдарламасы»
Ұлттық тәрбиелік мақсаттағы қазақ тілі жаттығулары
Қазақ тілін оқыту барысында ұлттық тәрбие беруге арналған дидактикалық материалдар
Қазақ тілін оқыту барысында ұлттық тәрбие беруге арналған сыныптан тыс жұмыстар
Педагогикалық эксперимент және оның нәтижелерін талдау.

ҚОРЫТЫНДЫ

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі. Еліміздің әлемдік өркениетке кірігуіндегі басты мақсат қазақ халқының мәдениетін дүниежүзілік және жалпы адамзаттық құндылықтар ретінде таныту болып отыр. 2009-2011 жылдарға арналған «Мәдени мұра» ұлттық жобасының стратегиялық концепциясында «Тәуелсіз Қазақстанның бүгінгі өмірі мәдени мұрасыз мүмкін емес. Мәдени мұра өзіндік сананы қалыптастырудың бір негізі болып табылады. Сондай-ақ мәдени мұра гуманистік және отансүйгіштік құндылықтардың сабақтастығын белгілеуде үлкен әлеуетке ие» делінген [О Концепции стратегического национального проекта "Культурное наследие" на 2009-2011 годы Постановление Правительства Республики Казахстан от 6 ноября 2008 года № 1016 http://go. mail. ru/search?q=%E3%EE%F1] . Қазақстан Республикасының Білімді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында болашақ ұрпақты «ұлттық мәдениетті сыйлау мен құрметтеуге тәрбиелей отырып, олардың бойында өзге де мәдениет көздеріне деген сый-құрмет сезімін қалыптастыру» мақсаты қойылған. [Государственная программа развития образования в Республике Казахстан на 2005-2010 годы http://www. pavlodar. com/zakon/?dok=03118&all=06001] . Бүгінгі күні тіл арқылы ұлт мәдениетін тану және оған тәрбиелеудің негізін тіл мен мәдениеттің белгілі бір деңгейде ортақ белгілері арқылы анықталып отыр. Ол халық пен адамның көзқарастары мен өмірлік танымдарын көрсетуші және қалыптастырушы формалар, кез келген коммуникацияның субъектісі әрқашан нақты бір мәдениеттің өкілі, олар жеке және қоғамдық формада өмір сүреді, ол екеуіне де нормативтілік пен тарихилық, сонымен қатар олардың арысынедағ өзара тығыз байланыстар сияқты ортақ белгілері бар. Осылардың барлығы қазіргі кездегі лингвомәдени тәрбие беру бағытындағы зерттеулердің «адам-тіл-мәдениет» үштігі негізінде жүргізіліп отырғанын көрсетеді және де бүгінгі еліміздің болашағы болып табылатын жас ұрпақты өз ана тілдерінің асыл қазынасын таныту арқылы тәрбиелеу мәселелерінің зерттелуінің өзектілігін танытады.

Зерттеудің мақсаты. Бастауыш мектепте қазақ тілін лингвомәдени бағытта игерту оқушының ана тілдерінің құндылықтарын тану мен оны өз өмірлерінің қазығы ретінде ұстануына тәрбиелеу мәселелері әл күнге дейін жүйеленген және жүйелі түрде зерттеу объектісі болған жоқ. Осыған орай біз өзіміздің зерттеу тақырыбымыздың мақсаты деп бастауыш мектеп оқушыларының ана тілінен алатын білімдерін лингвомәдени тұрғыдан негіздемелеу және оның әдістемесін жасап ұсыну деп айқындадық.

Зерттеу міндеттері:

Дидактикалық, педагогикалық, психологиялық, философиялық, лингвомәдениеттану мен коммуникация теориясыа атналған зерттеулер мен әдістемелік еңбектерді талдау негізінде бастауыш мектеп оқушыларына қазақ тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің ғылыми-категориалды аппаратын айқындау және лингвомәдени тәрбие беруге берілген ғалымдардың анықтамасы негізінде жұмыс анықтамамызды белгілеу.
Ана тілін оқытуда лигвомәдени тәрбие беруге байланысты әдіскер ғалымдардың пікірлерін, тұжырымдарын, көзқарастарын және де анга тілін оыту барысындағы лингвомәдени тәрбие беру мәселелерінің қарастырылуын айқындау.
Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лигвомәдени тәрбие беру әдістемесін теориялық тұжырымдар негізінде жасау.
Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лигвомәдени тәрбие беру әдістемесінің тиімділігін және сенімділігін эксперименталды күйде тексеру, дәлелдеу, сәйкес тұжырымдар шығару.

Зерттеу нысаны: Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие беру үдерісі.

Зерттеу пәні: Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің мазмұны мен тиімді әдістері және формаларының, тәсілдерінің ерекшеліктері.

Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы: Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің тиімділігі мына жағдайларда іске асырылады:

Ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің теориялық тұжырымдарға негізделген әдістемесі жасалғанда.
Ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің кешенді бағдарламасы жасалғанда.
Ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің сабақтар, жаттығулар, сыныптан тыс жұмыстар жүйесі жасалғанда.

Зерттеудің жетекші идеясы. Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие беру оқушылардың ана тілін адами құндылық деп танып, оның барлық ішкі байлығын игеруіне және ол игерілген білімді өз өмірлеріне бесенді қолдануына жол ашады.

Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері. Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері ретінде түрлі ғылымдар кешенінде қалыптасқан қағидалар алынды: лигвомәдениеттанудың мәні мен мағынасы туралы философиялық тұжырымдар, педагогикалық жүйелерді құрылымдау теориясы, лингвомәдениеттанудың психологиялық, педагогикалық аспектілеріне қатысты теориялық тұжырымдар.

Зерттеу әдістері: Теориялық талдау әдістері, (салыстырмалы ретроспективті, перспективті), сұрау әдісі (анкеталау), бақылау жүргізу (тікелей және жанама), эксперттік бағалау әдісі, статистикалық өңдеу әдістері.

Зерттеудің негізгі кезеңдері.

Зерттеудің бірінші кезеңінде (2004-2005жж. ) зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми әдістемелі әдебиеттер жинақталып, талданды, ақырыптың базалық ұғымдары айқындалды, тақырыптың қаншалықты бастауыш мектепте ана тілін оқытуда лингвомәдени тәрбие беру бағытындағы зерттеулердің жай күйі айқындалды, диссертацияның құрылымы, мақсаты мен міндеті, әдістері белгіленді.

Зерттеудің екінші кезеңінде (2005-2006 жж) зерттеу тақырыбымзы бойына қойылған мәселеміз ен міндеттерімізді шешу бойынша бастауыш мектеп мұғалімдерінің тәжірибелері зерттелді, оқушылардың бйында лингвимәдени тәрбиенің қалыптасу деңгейін анықтау үшін экспериментіміздің анықтаушы кезеңі іске асырылды (оқушылардан анкета алынды, олар тестілеу, бақылау жүргізілді), олардың нәтижелері өңеліп, сәйкес тұжырымдар шығарылды, эксперименттің қалыптастырушы кезеңінің бағдарламасы жасалды.

Үшінші кезеңде (2006-2010 жж. ) эксперименттің қалыптастырушы кезеңі іске асырылды. Оның нәтижелері талданып, жүйеленіп, қорытындыланды және де диссертацияның мәтіні ресімделді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық құндылығы:

бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие беру әдістемесі ғылыми тұрғыдан дәйектелді;
лингвомәдени тәрбие берудің жалпы оқытудағы ерекшеліктері анықталды;
ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің психологиялық, дидактикалық қырлары айқындалды;
ана тілі арқылы лингвомәдени тәрбие беру арқылы бастауыш мектеп оқушыларында ана тілін құндылық деп тануын қалыптастырудағы тиімділігі эксперимент негізінде дәлелденді.

Зерттеудің практикалық маңызы: Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лигвомәдени тәрбие беру бойынша жасалған әдістемелік жүйені бастауыш мектептің әдістемелік базасын қалыптастыруда қолдануға болады. Бастауыш мектеп мұғалімдеріне ана тілін оқыту әдістемесі туралы теориялық дәрістер оқуда, ана тілі, қазақ тілі оқулықтарын жасауда жетекшілік ете алады.

Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар:

Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие беру оның ғылыми-әдіснамалық негіздерін әдіскер ғалымдардың пікірлерін, тұжырымдарын, көзқарастарын және де ана тілін оыту барысындағы лингвомәдени тәрбие беру мәселелерінің дидактикалық, писхологиялық, лингвистикалық негіздерін анықтап белгілеу және олардың негізінде тиісті тұжырымдар жасау арқылы мүмкін болып табылады.
Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие беру оның ғылыми-әдіснамалық тұжырымдарына сүйене отырып жасалған әдістеме негізінде жүзеге асырылады.
Бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие беру оның жүйелі кешенді бағдарламасын жасау арқылы мүмкін болып табылады.

Диссертацияның құрылымы. Диссертация Кіріспеден, 2 тараудан, Қорытынды мен Пайдаланған әдебиеттерден, Қосымшадан тұрады.

1 тарауда бастауыш мектепте ана тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің ғылыми негіздері оның психологиялық қырларын ашу, бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту барысында лингвомәдени тәрбие берудің лингвистикалық негіздерін айқындау, ұстанымдарын анықтау, проблемалары бастауыш сыныпта қазақ тілін оқыту арқылы лингвомәдени тәрбие берудің тәрбиелік негіздерінің маңызын ашу арқылы қарастырылды.

тарауда қазақ тілін оқыту барысында лингвомәдени тәрбие берудің әдістемесі қазақ тілінің ұлттық тәрбиелік әлеуеті және оны қазақ тілі сабақтарында пайдаланудағы әдістер жүйесін, оқу және тәрбие бағдарламаларын, жаттығулари жүйесін жасау, сыныптан тыс жұмыстардың бағдарламасы мен әдістемесін беру арқылы жасалды және олардың тиімділігі эксперимент арқылы дәлелденіп, нтәижелер мен шығарылған сәйкес қорытындылары берілді.

Қорытынды бөлімінде диссертациялық зерттеу бойынша тұжырымдар жасалды.

І Бастауыш мектепте қазақ тілін оқыту арқылы ұлттық тәрбие берудің ғылыми негіздері

1. 1 Бастауыш мектеп оқушыларына қазақ тілін оқыту барысында ұлттық тәрбие берудің психологиялық қырлары

Қазіргі кезде лингвомәдени тәрбие беру проблемасына көп назар қойылуда . Оның негізгі себептерінің бірі қазіргі ғаламдану үдерісінің белсендірілуі жағдайында халықтың мәдени идентификациясын сақтап қалу үшін, оның мәдениетін зерттеп білу болып табылады. Сондықтан да кез келген гуманитарлық тәрбиенің міндетті элементі ретінде тілді оқыту бағдарламасына лингвомәдениеттану компонентінің қосылуы аталмыш проблеманы шешудің бір саласы болып табылады .

Тілді оқу және оқыту арқылы сол тілде сөйлеуші халықтың тарихын тану міндетті түрде ол халықтың тарихын білумен байланысты болады. Фон Гумбольдтың пікірі бойынша, тіл ұлттың рухани күшін қалыптастыратын қызмет, сонымен қатар тіл үдеріс, рухтың қызметі болып табылады. Рухтың қозғалысы ол халықтың мәдениетін көрсетуші ой, интеллект шығармашылығы. Ал мәдениет тікелей тілге байланысты және өзі де тілге тікелей әсер етеді [1, 123] . Сондықтан да бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқыту әдістемесінде ұлттық мәдениет проблемаларына зейін қоюдың туындауы заңды блып табылады.

Лингвоәдістемеде ұлттық мәдени компоненттің енгізілуі ұлттық мәдениетті көрсетудің жаңа және тиімді жолдары деп айтуға болады. Осыған байланысты тұлға қалыптастыруда да ұлттық мәдениеттің үлкен әлеуметтік-педагогикалық әлеуетке ие екендігі белгілі. Осының ішінде бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқытудағы лингвомәдени тәрбие беру аспектілерінің қарастырылуы өзекті мәселе деп танимыз.

«Мәдениет әлемді тану мен көрудің, оны тілмен сипаттаудың тәсілі, сонымен бірге әлеммен өзара әрекеттесу мен сол өзара іс-қимылдардың нәтижесі», - дейді Г. Мухаметзянова [2, 54] . Осыған орай соңғы жиырма жылдықта тілді халықтың мәдениеті арқылы оқыту оқушының коммуникативтік құзіреттілігін қалыптастырудың бір факторы болып табылатыны ғылыми түрде дәлелденіп, негізделіп те отыр. Соның ішінде лингвоелтану тілдің мәдениетпен сәйкестігін және оның тілді оқытуға тікелей әсер етуін зерттейтін әдістеменің саласы болып қалыптасқанын көруге болады. Бұл проблеманы көптеген ғалымдар қарастырған, соның ішінде: орыс ғалымдары Ф. И. Буслаев, К. Д. Ушинский, В. В. Виноградов, Л. В. Щерба, Е. Д. Поливанов, қазақ әдістемеші-ғалымдары: А. Байтұрсынов, К. Аханов және т. б.

Егерде осы күнге дейін ана тілін оқыту тек қана грамматканың негізінде қарастырылған болса, қазіргі кезде оқушының ана тілін танып білуі мен ана тілінде сөйлеуі үшін тек қана тілдік кодты ғана игеру емес, сонымен қатар ана тілі бойынша аялық (фондық) білімнің де игерілуі талап етіліп отыр. Оқушылар ана тілін өз халқының тарихы мен мәдениеті арқылы меңгеріп, игеруі оның өзін қоршаған әлем мен болмысты өзгеше қабыдауына тікелей әсер етеді және де тілдің ішкі астарын толық түсініп, сөздің маңызын байқауға үлкен көмек берері де сөзсіз. Ана тілін оқытудың өзекті және өнімді формасы оның қазақ халқының мәдениетімен өзара әрекеттесуі болып табылады. Сондықтан да ана тілін толық меңгеру мен сол тілдің ерекшелігін игеруді қосатын ол оқушылардың мәдениеттанушылық білімі деп айтуға болады.

Ана тілін оқыту барысында елтанушылық материалдарды берудің үлкен тәрбиелік этикалық маңызы бар, яғни ана тілі бойынша білім алушы оқушының бойында өзінің тума мәдениетіне деген құрмет пен ата дәстүрге деген сүйіспеншіліктің қалыптасуына жол салатын тәсілдердің бірі деп айтуға болады.

Мәдениеттану терминін алғаш рет американдық Лесли Уайт енгізген. Ю. В. Бромлей өзінің «Этнические функции культуры и этнографии» деген еңбегінде мәдениеттің инструментальды, нормативті, сигникативті (символикалық) және коммуникативті сияқты төрт функциясын атап көрсетеді. Мәдениеттің этникалық функциясы «мәдениеттің этнодифференциациялық және этноинтеграциялық қасиетін» көрсетеді. Сондықтан мәдениеттің этнодифференциациялық функциясы бір этносты екінші этностан айырмашылықтарын көрсетсе, этноинтеграциялық функция этностың өмір сүруінің маңызды шарты болып табылады. Өйткені этнос тек қана өзінің ішкі мәдени байланыстарының негізінде ғана қызмет ете алады. Мәдениеттің барлық компоненттерінің ішінде тек қана тіл этностың ерекше айқын көрінетін белгісі болып табылады.

Сонымен қатар Е. М. Верещагин және В. Костомаров пікірлерінше, мәдениет қоғамның пайдаланатын және мәдени дәстүрлерін құраушы материалдық және мәдени дамуындағы жетістіктерінің жиынтығы болып табылады, сондықтан бастауыш мектеп оқушыларына сол қоғамның жинақтаған мәдени мұраларын ана тілі арқылы дарыту тек қана лингвомәдени тәрбие арқылы іске асырылады деуге болады. Мәдениет сонымен қатар белгілі бір ұлтқа тән индивидтер арасындағы құндылықтар, идеалдар, сенімдер, өзара қарым-қатынастардың жиынтықтары да болып табылады, сондықтан 1995 жылы ЮНЕСКО тарапынан өткізілген халықаралық конференция «мәдениеттің» рухани компоненті білім саласындағы жетекші рөлін айқындап көрсетті. Ғылымда тіл мен мәдениет, тіл мен қоғамның бірлігі шешілген проблема болып табылатындығы да сондықтан. Бүгінгі күні қазақ тілі қазақ халқының мәдениетін сақтаушы және ұрпақтан ұрпаққа жеткізуші құрал болып табылады.

Лингвомәдениеттану мәденитетану мен филологияның синтезінде пайда болған сала. Ю. В. Бромлей лингвомәдениеттанудың зерттеу пәніне «еңбек және күнделікті тұрмыс құралдарынан бастап адамдардың әдеті, дәстүрі және өмір сүру салты, ғылым мен өнер, дін мен атеизм, мораль мен философияны» жатқызады [3, 45] . Мазмұндық жағынан лингвомәдениеттану «әлемнің тілдік суреті», «тілдік тұлғаны» да қосады. Мәдениеттану, сонымен, халықтың тілде бекітілген мәдени мұрасын зерттеу мақсатында көптеген іргелес ғылымдарды біріктіретін біртұтас лингвистикалық және мәдениеттану пәні болып табылады. Тіл ұрпақтан ұрпаққа сол тілде сөйлеушілердің қоршаған орта туралы ақпараттарын сақтаушы және ол ақпараттарды жеткізуге зор мүмкіндік беретін құрал.

Лингвомәдениеттану пайда болған негіздерін сызба түрінде былай көрсетуге болады:

1-сурет. Лингвомәдениеттанудың негіздері

2-сурет. Лингвомәдениеттанудың зерттеу пәні

Лингвомәдениеттанудың зерттеу пәндері ол мәдениет пен тілдің өзара байланыстары, өзара қарым-қатынастары, әлемнің тілдік картинасы. Әлемнің тілдік картинасы өз ретінде халықтың рухани және материалдық мәдениетінен тұрады.

Лингвомәдениеттанудың зерттеу пәндерінің әрқайсысының мағынасын ашып көрсететін болсақ, адамның қоршаған ортамен қарым-қатынасы оның «әлемнің тілдік картинасына» сәйкес келеді. Осы ретте қазіргі лингвистикада кең қолданылатын ұғым «ұлттық әлем картинасы». Мысалы, қазақтың «ұлттық әлем картинасы» оның ғасырлар бойы қалыптасқан өмір сүру салты, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары және оның географиялық орналасуының әсерімен қалыптасқан болып табылады. Ұлттық әлем картинасы тілсіз қалыптаспайды, тіл кез келген халықтың таным құралы. Ол халықтың әлемді танудағы ерекшеліктерінің нәтижелерін бекітіп отыратын күші бар бірден бір құрал болып табылатыны белгілі. Сондықтан да бастауыш мектеп оқушыларына ана тілін оқытуда лингвомәдени тәрбие беру дидактика тұрғысынан білім алушы (оқушылардың) мәдени санасы мен білім беруші (мұғалімнің) мәдени санасы ретінде қарастырылатынын айтуға болады.

Бастауыш мектеп оқушыларына лингвомәдени тәрбие берудің мақсатын мына сызбамен көрсетуге болады.

3-сурет. Бастауыш мектеп оқушыларына лингвомәдени тәрбие берудің негізгі мақсаттары

Бастауыш мектеп оқушыларына қазақ тілін оқыту барысында лингвомәдени тәрбие берудің бір қыры - ол қазақ халқының психологиялық ерекшеліктерінің есепке алынуы болып табылады. Бұл проблема қазіргі кезде этникалық психология саласында кеңінен қарастырылуда. Соның ішінде бастауыш мектеп оқушыларына қазақ тілін оқыту барысындағы лингвомәдени тәрбие беруде ұлттық мінез-құлықтың әлеуметтік тұрмыстық ортада, өзін қоршаған ортаға, еңбекке, өзін қоршаған әлемге деген қарым-қатынастарында көрінулерін және олардың барлығының тіл арқылы өрнектелуі ана тілін игерту мен ана тілі арқылы лингвомәдени тәрбие берудің негізін салушы элементтердің бірі деп қарастыруға болады.

Әсіресе этникалық психология қарастыратын ұлттың мотивациялық- аялық-ұлттық психологиялық [4, 106-107] ерекшеліктерін айқындау және оның тілде көрініс табулары оқушыға өз ұлтының психологиялық ерекшеліктері арқылы оның тілін тану мен игеруде өзінің қажетті рөлін атқаратынын атап өткен жөн. Мысал ретінде Ы. Алтынсариннің балаларға арналған әңгімелеріндегі қазақ халқының тұрмыстық ерекшеліктері және сол әңгімелер аясында айтылатын моральдық құндылық принциптері, еңбекке деген қазақ халқының көзқарастары мен жалпы олардың тұрмыс салттары арқылы көрініс тауып отыратын қазақтың өмірлік құндылықтарының айқын мазмұнда берілуін атауға болады.

Ұлт мәдениетінің оның тілінде көрініс табуы және оның балаға тәрбие берудегі рөлі мен функциясының белгіленуі ауқымды проблемалардың бірі болып табылады. Уорф тілдің тұлға үшін тек қана қарым-қатынас құралы емес, сонымен қатар оны «каждый язык представляет собой огромную модель - cистему, отличную от других, в которой существуют культурно предписанные формы и категории, посредством которых личность не только общается, но также анализирует природу, замечает или игнорирует отношения и явления, направляет свои рассуждения и строит мир своего сознания», - деп айқын көрсетіп береді. [5, P. 134-156, 246-270] . Сонда ана тілінің әрбір тұлға үшін өзінің жеке санасын өз ұлтына сәйкестендіріп қалыптастыруында басты роль атқаратынын көруге болады.

Бастауыш мектеп оқушыларына өздернің ана тілі болып табылатын қазақ тілі пән ретінде оқыту барысында лингвомәдени тәрбие беру идеясы және оның толыққанды зерттелуі қазақ тілі пәнінің оқытылуының толығымен өзгеруіне әкеледі деген пікірдеміз. Осыған байланысты, қазақ тілін оқытудың педагогикалық алғышарттары өзгереді, соның ішінде: пәннің мазмұндық аясы кеңеюі тиіс, қазақ тілі сабақтарының ұйымдастырушылық және әдістемелік негіздері өзгереді. Сонымен қатар сабақтың мақсаттары мен міндеттері қайта топтастырылып, алдыңғы қатарға оқушылардың ішкі шығармашылық әлеуеттерін, қабілеттерін дамыту мен тәрбиелеу қойылады.

Қазақ тілін оқыту барысында маңызды болып табылатын лингвистикалық және коммуникативтік құзіреттіліктерді қалыптастырудан басқа, оқушылардың лингвомәдени құзіреттіліктерін қалыптастыру талаптары қойылады. Осы талаптардың сабақ жүйесінде орын алуы оқушының белгілі бір деңгейде психологиялық жай-күйін бағдарлауды талап етеді.

Қазақ тілін оқытуда лингвомәдени тәрбие беру бастауыш мектеп оқушысына халық мәдениетін, дәстүрлерін, салттарын оқыту тілдік тұлғаның ұлттық санасын қалыптастыруға үлкен әсер етеді. Қазіргі білім беруде негізгі мақсат оқушыға білім бере отырып, тәрбиелеу болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.