Бастауыш сынып оқушыларының геометриялық ұғымдарды және геометриялық материалдарды оқыту жолдарын зерттеу

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Қазақстан Республикасының президенті Н. Ә. Назарбаев 2012 жылы 27 қаңтарда «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты халыққа жолдауында атап өтілгендей, әлем елдері арасында қуатты дамушы елу елдің қатарына қосылу межесі барша қазақстандықтарға қуат беруде.

Қазақстан бүгінде әлем таныған өркениетті елдер қатарына қосылуға бет бұрған жағдайда демократиялық жолмен дамушы мемлекетіміздің қалыптасуы жағдайында өскелең ұрпақтың рухани байлығы мен мәдениетін, еркін ойлау қабілеті мен шығармашылығын, кәсіби біліктілігі мен білімдерін арттыру қажетті туындап отыр.

Еліміздің әлеуметтік - экономикалық дамуын жақсарту қоғамдық өмірдің барлық саласында түбегейлі терең өзгерістер жасауды, ең алдымен, адам санасын шыңдауды, жаңаша ойлар қалыптастыруды, халқының өткен тарихи - мәдени мұраларын игере отырып шығармашылықпен еңбек етуді талап етеді. Қазақстанның ХХІ ғасырда өркениетті әлемнен орын алып, дамыған елдер деңгейіне жетуіне ықпал етер бірден-бір құдірет-білім және білімді ұрпақ. Білім беру жүйесінің барлық буындарына, соның ішінде білім мен тәлім - тәрбиенің негізі бастауыш мектепте қаланады.

Қазақстанның тәуелсіздік және егемендік алуына байланысты, өскелең ұрпаққа білім мен тәрбие беру мәселесін қоғам дамуына қазіргі кезеңнің талаптарынан туындап отырған міндет және мақсаттарға орай жан - жақты желілдіру қажет болып отыр. Бастауыш мектепте оқылатын пәндерден жаңа мемлекеттік стандарт, бағдарламалар жасалып, соларға сәйкес төлтума оқу - әдістемелік жиынтықтар жазылады, демек, оқу - тәрбие процесін ұйымдастырудың жаңа жүйесі мектептердің тәжірибесіне енгізілуде, яғни педагогикалық ғылымның озық идеяларымен жиақталған құнды тәжірибелердің нәтижелері өзгерген және жаңа жағдайларда өзінің қолданысын табуда.

Еліміз егеменді мемлекет болғалы бері барлық сапаларда өзгерістер жүргізіп жатыр. Мұндай өзгерістерден білім беру сапасын да тыс қалған жоқ. Қазіргі білім беру (сапасы) жүйесі әлемдік өркениеттің барлық талабына сай келетін парасатты білім мен біліктілігі жетілген мамандар дайындауды қажет етеді. Сондықтан да Қазақстан Риспубликасының «Білім туралы» заңында білім беру жүйесінің міндеті ұлыттық және жалпы азаматтық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шындауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдай жасау екендігі айтылған.

Білім беру-аса күрделі әлеуметтік-экономикалық механизм. Оны реформалаудың мәселелері де сан қырлы. Қазіргі кездегі республикамызда қолға алынған білім беру жүйесін реформалау ісі осы саланың экономикалық - ұйымдық, құқықтық, құрылымдық жақтарын түбегейлі өзгертуге бағытталған біртұтас кешенді шаралармен тығыз байланысты. Білім беру ісіндегі жаңа үрдістің мән-мағынасы, сипаты мен бағыт-бағдарын айқындаушы дәйекті факторлар:

• Қазақстан Республикасының тәуелсіз егеменді мемлекет болып қалыптасуы;
• Экономиканың нарықтық моделін ұсынып, меншіктің түрлі пішімдерін дамыту;
• Ұлттық білім беру ісінің әлемдік білім жүйесіне кіруі болып отыр.

Бұл саладағы еңбектер, әдебиеттерді талдау - осы бағыттағы зеріттеулерді әрмен қарай жан - жақты жалғастыру қажет екенін көрсетеді.

Бұл біздің зерттеу жұмыстарымыздың көкейкестігін көрсетеді. Бастауыш сынып оқушыларына геометриялық фигураларды оқыту жұмысын дамыту мәселесі - біздің зеріттеу проблемамыз болып табылады.

Көрсетілген проблемамыздың көкейкестігі, соның жеткіліксіз зеріттелуі, ғылыми практикалық мәнділігі, диплом жұмысымыздың ұсынылып отырған тақырыбымызды талдап алуға негіз болады.

Диплом жұмыстың мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларына геометриялық фигураларды оқытудың әдістемесі.

Зерттеу пәні - Бастауыш сынып оқушыларына геометриялық фигураларды оқыту.

Диплом жұмыстың міндеттері :

• бастауыш сынып оқушыларына геометриялық ұғымдарды оқытудағы қазіргі заман талаптары;
• бастауыш мектеп математикасында геометрия элементтерін оқыту
• бастауыш сынып оқушыларына геометриялық ұғымдарды және геометриялық материалдарды оқыту;
• бастауыш сынып оқушыларына геометриялық ұғым түсініктерін қалыптастыру жолдары;
• бастауыш сынып оқушыларына геометриялық түсініктерді қалыптастыруда сабақ үлгілерін оқыту жолдары;

Зерттеудің әдіснамалық негізгі таным теориясы мен оның жетекші идеялары, жеке тұлға туралы теория мен оқушы іс - әрекетін ұйымдастырудың психологиялық - педагогикалық концепциясы және педагогика ғылымдарының негіздері құрайды.

Диплом жұмыстың құрлымы: Курстық жұмыс кіріспеден, екі тарау мен қортындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

І ТАРАУ. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНА ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ҰҒЫМДАРДЫ ОҚЫТУДЫҢ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ

1. Бастауыш сынып оқушыларына геометриялық ұғымдарды оқытудағы қазіргі заман талаптары

Барлық геометриялық материалдарды мектепте оқытудың төрт кезеңі қалыптасқан. Бірінші кезең 1-4, екінші- 5-6, үшінші- 7-9 және төртінші кезең 10-11-ші сыныптарды қамтиды. Бұл кезеңдегі оқушылардың жас ерекшеліктері ескеріп, геометрия ғылымының даму кезеңдеріне сәйкес таңдалған «Көрнекі геометрия», «Практикалық геометрия», «Геометрияның жүйелі курсы» курстарын оқытумен де байланыстарған маңызды.

Бірінші кезеңде оқушылар геометриялық алғашқы түсініктерді жйнақтайды әрі дамытады, кейбір геометриялық терминдермен танысады; қарапайым сызу және өлшем құрамдарын пайдалана берудің қарапайым дағдыларын менгертеді.

Бұл кезеңнің өзінде-ақ оқушылар анықтаманың рөлін түсінуге дайындалады, үш бұрыш бар фигураны үшбұрыш атап, немесе төрт бұрышы да тік төртбұрыш - тік бұрышты төрт бұрышты деп атай отырып, оқушылар фигуралардың формалары арқылы олардың қасиеттерін (кейбір қасиеттер кеиін анықтама мазмұнын құрайды) таниды, мәліметтер жинақтайды. Геометриялып пайымдаулар дәлелдеуге тиісті теоремалар түрінде емес тәжірибені жалпылаудан шығарлады.

Геометриялық материалдарды оқыту көрнекілік - әрекетті түрде сипатталып қала береді. Бірақ мазмұны және қолдану әдісі жағынан бұл кезеннің денгейі жоғары: оқып үйренетін геометриялық фигураның ауқымы кеңиеді, олардың қасиеттерін қарастыру жүйелірек беріледі, тәжірибелік байқаулардан қортындыны дәл тұжырымдауға үйретуге ерекше көңіл бөлінеді және де кейбір түсініктерге анықтама беріле бастайды.

Бұл кезде геометрия элементтерін оқыту оқушының бинелеу шеңберлігін, геометриялық ой өрісін кеңейтуге бағытталуы керек . Ол үшін, жазықтықта да, кеңістікте де геометриялық фигуралардың маңызды қасиеттерін тәжірибеден дұрыс мағынасында тұжырымдау процессі кеңістіктік елестеуді дамытуға интелектуалды- практикалық қызмет процессі ретінде ұйымдастырулары керек.

Геометриялық фигура туралы ұғымның қалыптасу кезінде оның негізгі қасиетінің - геометриялық фигура материалдық емес, астрактілі (дерексіздендірілген) бине екендігі айқындалады.

Бұл кезде біз осы жастағы балада дамып қалыптасатын пішін ұғымы негізнде, олардың бақылап отырған деректердің қандай материалдан жасалғандығына байланысты емес бақылап отырған ұқсас заттардың пішіндерінің бірдей және бірдей емес екенін бөлектей алатын интуивті дамыған шеберлігіне сүйене алмаймыз.

Материалды олармен сабақтас стереометриялық материалдармен байланыстыра қарастырған орынды. Оқушылардың кеңістік бинелерімен танысуы-олардың кеңістіктік елестетулермен дамыта әрі ол келешекте сызу пәнінің жүйелі курсын оқып үйренуде де қолайлы жағдайлар туындайды.

Сонымен екінші кезеңдегі оқытылатын геометриялық материал мазмұнын келесі мәселелер құрауы қажет:

Бұрыш. Бұрыштың түрлері. Бұрыштарды өлшеу. Шеңбер . Шеңбердің ұзындығы. Дөнгелек. Дөнгелектің ауданы.

Қиылысқан түзу. Бұрыштар. Параллел түзулер. Нүктеден түзуге дейінгі қашықтық. Жазықтықтағы тік бұрышты. Тең және ұқсас фигуралар туралы түсінік. Бұл кезде геометриялық материалдарды игеруде жалпы индуктивтік сипат сақталады, дегенмен алғашқы аталмас да олардың дәлелдеурерін келтіруде дедуктивтік ой қортындылары жасала бастайды.

Паралелдік ұғымын ертерек енгізу басқа материалды оқып үйренуді жеңілдетеді. Бұл жағдайда тік төртбұрыштың қабырғаларының, кубтың қырларының т. б. параллельдігі айта алатын боламыз. Түзулердің белгісімен және оларды салу жолдарымен таныстыруға болады. Геометриялық фигуралардың бинелерімен таныстыру барысында ұқсастықты, осьтік симметрия және жазық фигураның бұру туралы көрнекі түсініктер қалыптастырып, көрсетілген шарттар бойынша бейнеленген фигураларды салу орындалады. Бірақ қарастырылып отырған бейнелеулердің анықтамалары мен салудың логикалық негіздеулері әрі де болса анық берілмейді.

Оқушылар кейбір негізгі салу есептерін шығаруға (кесінді қақ бөлуге, түзу перпендикуляр жүргізуге, бұрышты қақ бөлуге, негізгі элементтер бойынша үшбұрыш салуға) дағдыланады. Үшбұрыштарды салуға үйретудегі негізгі мақсат- келешекте үшбұрыштар теңдігінің белгілерін оқытуға дейінгі дайындықты жүзеге асыру.

Сөйтіп, бұл кезде оқушылар ойлау логикасын сезініп, дедуктивті дәлелдемелердің тәжірибеден айырмашылығын ажырата бастауы керек.

Геометрияны оқытудың жүйелі курсына өту алдыңғы сыныптарда игерілген негізгі факторларды жаңа көзқараспен қайталаумен және жүйелеумен байланысты болатыны түсінікті. 1-4 сыныптарда қарастырылған геометриялық фигуралар туралы көрнекілік түсініктер алып, оқытылған терминдерді дұрыс қолдана білу, анықтамалармен жұмыс істей алу дағдыларына ие болып, қарапайым талдауларды түсінетін әрі тәжірибеге қарағанда логикалық дәлелдеулердің артықшылығын мойындайтын дәрежеге жетуі қажет.

Мектеп геометриясын математиканың группа ұғымымен сабақтастыратын бірден бір бөлімі- геометриялық түрлендірулерге де ерекше көңіл бөлуі керек. Түрлендіру курысының әр түрлі бөлімдерінде, әсіресе, салу есептерін орындауда қолданыс табады. Олар кейбір ұғымдардың анықтамаларына да, планиметрия және стремертия теоремаларының дәлелдемелеріне де қатысты.

Сондай - ақ бұл кезде техникалық пәндерде және қолданбалы есептерді шығару үшін кейбір әдістемелік тұрғыдан қиындықтарды жеңілдету үшін стреометрияның бастама курсын енгізу қажеттігі туындайды. Бағдарлама жүктемесінің күрделігіне қарай бұл мағлұматтар ықшамтүрде қабылданып, көрнекі дәлелдер келтірумен шеттелуі мүмкін.

1. 2 Бастауыш сынып оқушыларына математика сабағында геометрия элементтерін оқыту және қолдану жолдары.

Геометриялық материал бастауыш сыныптарда бөлек тақырып болып қарастырылмайды. Геометриялық материал арифметикалық және алгебралық материалдармен тығыз байланыста қарастырылады. Геометриялық материалдардан бастауыш сыныпта: «кеңістік туралы түсінік», «нақты фигура туралы ұғым», «геометриялық фигуралармен байланысты қарапайым ұғымдар, оларды ажырату», «геометриялық шамаларды өлшеу», «фигураларды салудың бастама білімін қалыптастыру», «әр түрлі геометриялық шамалармен таныстыру» және т. б. қарастырылады. Геометриялық фигуралардың 1 - сыныпта бұрын беріліп жүргеннен гөрі бір шама кеңейтіліп берілу себебі пән ішіндік мұқтаждықтан және қажеттіліктен туындайды. Өйткені олар ілгеріде көрнекілік ретінде жиі қолданылады, сондай - ақ дамытушылық сипаттағы жаттығулар мен тапсырмаларды орындауда тірек білім болып табылады; ал олардың ішіндегі шығармашылықпен байланыстыларды, көбнесе геометриялық фигуралардың бөліктерге бөлу және бөліктерден құрастыруды көздейді. Геометриялық фигуралар жайындағы түсініктер де біртіндеп тианақтала және дами бастайды. Осы уақытқа дейінгі геометриялық фигуралар «бір тұтас» деп түсіндіріліп келсе, енді олардың элементтері мен таныстыру жүзеге асырылады. Осыған орай үшбұрыштың және шаршының қабырғалары - кесінделер, ал бұрыштың қабырғалары - сәулелер, олардың төбелері - нүктелер болып табылатынына назар аударылады. Сонымен бірге үшбұрыштың, төртбұрыштың, (бес, алты бұрыштың) элементтері(бұрыштары, төбелері қабырғалары) аталу сандарымен (3, 4, 5, 6) сәйкестендіріледі. Геометриялық фигуралардан бастауыш сыныптан: Сызықтар (түзу, қисық, тұйықталған және тұйықталмаған қисық сызықтар) Нүкте. Сәуле. Бұрыш.

Көпбұрыш. Тіктөртбұрыш. Шаршы. Тік, сүйір, доғалбұрыштар. Текше. Шеңбер. Дөнгелек. Параллелепипед. Параллель перпендикуляр түзулер оқылады.

Бірінші кластарда түзу сызық туралы әртүрлі машықтық жаттығуларды арқылы қалыптастырады. Мұндай түзу сызықты қисықпен сәйкестендіреді. Мысалы, жіпті созып қарайды, салынған суретін қарайды, қағазды сызық бойынша қияды- әрбіреуінде сызық- қисық немесе түзу қалай болатынын айтып отырады.

Балалар жазықтықта кез келген бағытта сызылған түзу сызықты тануы, оны қисықтан айыра білуі керек. Осы мақсатта оқушылар түзу және қисық сызықтар жүргізеді. Оларды айналадағы заттардан, тақтада сызылған сызықтар ішінен табады және көрсетеді.

Жаттығуларды орындау барысында баларар түзудің кейбір қасиеттерімен танысады. Мысалы, нүкте арқылы түзу жүргізуге жаттығуда балалар бір нүкте арқылы бірнеше түзу немесе қисық, ал екі нүкте арқылы тек қана бір түзу, бірнеше қисықты жүргізуге болатынын байқайды.

Егер нүкте қағаз бетімен қозғалатын болса сызық пайда болады. Сызық сызғыш арқылы жүргізілген болса түзу болады. Ол қисық бола алады. Түзу сызықтың бөліктерінен тұратын сызық - сызық деп аталады.

Сызықтыңда нүктелер сияқты түсі, исі, қалыңдығы, ені болмайды. Бірақ олардың ұзындығы болады және ол шексіз болуы мүмкін. Қисық сызықтардың бұрыштық нүктелері болады. Сызықтар тұйық және тұйық емес болады. Тұйық сызық жазықтық ішінде шексіз түзу, тіпті сәуле жүргізуге мүмкін емес шектелген фигураны бейнелейді. Егер сызық сызғышпен ешқандай бөлігінде сәйкес келмесе, онда оның қисық болғанын, қисықтар тұйықталған және тұйықталмаған болады. Егер өз бөліктерімен сызғышпен сәйкес келсе, бірақ түгел сәйкес келмесе онда ол - сынық болады. Сынықтың сыну нүктесі - оның төбесі деп аталады. Тұйықталған және тұйықталмаған сызықтар болады. Сызықты құрайтын кесінділер оның звенолары болып табылады.

АВСД - сынық

А, В, С, Д - төбелері

АВ, ДС, СД, ДЕ - звенолары

Нүктемен түзу туралы білімді пайдаланып, оқушыларды сәуле туралы ұғымды игеруге әкелуге болады. Сәулемен танысу машықтық жұмысты орындау процесінде өтеді;

1. Нүкте саламыз.
2. Нүктеден оңға қарай түзу сызық жүргіземіз. (Мұғалім бұл сәуле екенін айтады. Нүкте - сәуленің басы, сәуле оңға бағытталған) .
3. Латын әріпімен сәуленің басын белгелейміз.

Әртүрлі бағытта сәулелер салу.

Сәуле деп текке аталмаған. Ол күн сәулесімен немесе жарық түсіргішті еске түсіреді. Солар сияқты математикалық сәуле де басы да, соңы да жоқ болады. Сәуле латынның екі бас әріпімен белгіленеді, оның алғашқысы сәуленің басын, ал екіншісі - сәуленің кез келген ішкі нүктесін белгілейді.

Сәуле МN. M - сәуле басы.

Бұрышты қағазды бүктеп шығарып алуға немесе әртүрлі құралдар мен бұйымдардан көрсетуге болады.

Мақсаты: Геометриялық фигуралармен таныстару (нүкте, сәуле, бұрыш) және оларды бір- бірімен ажыратуға үйрету.

1. Сәулелер арасындағы жазықтық бөлігін басқа түспен бояймыз. (мұғалім мұның бұрыш екенін хабарлайды) .
2. Қағаз бетіне бұрыш саламыз да, оны қиып аламыз. Бұрыш моделі бойынша мұғалім бұрыштың төбелері мен қабырғаларын айтады.

Айналадағы заттардан бұрышты табу, шама бойынша бұрыштарды салыстыру.

Балаларды бұрышпен бірге оның ішкі облысы жөнінде түсінік қалыптастыру үшін алғашқы екзеңдерде бұрыштардың қызық модельдерімен бірге «қозғалмалы бұрыш» моделі қолданылады. Әрбір оқушыға пластелин немесе шеге арқылы бекітілген екі таяқұшадан тұратын осындай модель жасау тапсырылады. Осындай модель көмегімен бұрыштың өлшемі оның қабырғаларының ұзындықтарына тәуелді емес, қабырғалардың бір- біріне қатысты өзара орналасуына байланысты- қабырғалары неғұрлым жақын болса, бұрыш аз, ал қабырғалары арасы қашық болса, бұрыш үлкен болатынын байқайды.

Басы ортақ екі сәуле жазықтықекі бөлікке бөлінеді. Осының ішкі бөлігі бұрыш деп аталады. Сәулелер бұрыштың қабырғалары деп аталады, ал олардың ортақ бастаулары бұрыш төбесі деп аталады.

Бұрыш үш нүктемен белгіленеді: біреуі бір қабырғасында, екіншісі-төбесінде, үшіншісі- екінші қабырғасында. Бұрышты белгілеуге ∟ бұрыш таңбасы пайдаланады. Мысалы, ∟АВС- АВС бұрыш. Бас нүктесі ортақ екі сәуле жазықтықты екіге бөледі. Осының ішкісі бұрыш деп аталады. Сәуленің өзддері бұрыш қабырғалары, ал олардың ортақ нүктесі бұрыш төбесі деп аталады.

Сүйір бұрыш. Егер тік бұрыштың ішінде сондай төбе мен бұрыш салатын болсақ ол тік бұтыштан кіші болады. Мұндай бұрыштар сүйір бұрыштар болады.

Доғал бұрыш. Егер бұрыш тік бұрыштан үлкен, бірақ екі түзуден кіші болса доғал бұрыш деп аталады.

Тік және тік емес бұрыштармен танысады. Оны былайша өткізуге болады. Балалар мұғалім басшылығымен тік бұрыштың моделін дайындайды: олар кез- келген қағазды бірдей қылып екіге бүктейді, осыдан пайда болған қиылысатын екі түзу сызық төрт бірдей ьұрыш құрайтынын байқайды. Мұғалім мұндай бұрыштарды тік бұрыш деп атайтынын хабарлайды. Тік бұрыштың моделін пайдалана отырып, айналадағы заттардан, үшбұрыш сызбасынан тік және тікемес бұрыштарды табады. Әрі қарай бұрыштың түрлерін бекіту үшін үшбұрыш сызбасыны (түзу пластмассадан болса тиімді) егер бұрыштар сәйкес келсе (яғни олардың қабырғалары мен төбелері сәйкес келсе ), онда берілген бұрыш тік бұрыш, сәйкес келсе - тік емес болады. «Тік бұрыш» ұғымын бекіту үшін оқушыларға келесі тапсырмаларды беруге болады: берілген бұрыштар ішінен тік бұрыш табу; тік бұрышты дәптерге салу; тік бұрышы бар үшбұрыш салужәне т. б.

Барлық бұрыштың ішінде ең маңыздысы- тік бұрыш. Тік бұрышты жақсы бұрыштықтың көлемімен тексеруге болады. Тік бұрыштың моделін қағаздан жасау оңай. Ол үшін бетті бірдей етіп екіге бүктейміз, Содан кейін осы әрекетті тағы қайталаймыз. Төрт тік бұрыш пайда болады.

Геометриялық фигура туралы түсінік балаларда барлық бастауыш оқуда және одан кейінгі сыныптарда біртіндеп қалыптасады.

Алдымен, алғашқы ондықты игеруде геометриялық фигуралар дидактикалық материал ретінде қолданылады. Соған сүйене отырып, балалар санауға, есептер шығаруға, салыстыруға, жіктеуге және т. б. үйренеді. Аралықтарында басқа фигуралар туралы түсініктер бекітіледі, мысалы, үшбұрыш, квадрат.

Әрі қарай көпбұрыштардың жеке түрлерін менгеруге кіріседі. Бұл кезеңде көпбұрыштардың элементтерін жіктейді. Осылайша 3 цифрын игеруде үшбұрышты қарастырады. Үш қабырғасы, үш төбесін көрсетеді. Осындай жұмыс барысында балалар үшбұрыштың элементтерін дұрыс көрсетуге үйренеді: төбелері, (нүктелерді көрсетеді), қабырғалары( бір кесіндіден екіншісіне жүре отырып, кесінділерді көрсетеді) бұрыштары(бір қабырғадан екіншісіне дейін нұсқай отырып, бұрышты ішкі аймағымен бірге көрсетеді),

Әрі қарай осылайша төртбұрыштар, бесбұрыштар және т. б. қарастырылады, осы жұмысты алғашқы ондық көлеміндегі сәйкес сандарды игеруге пайдаланады. Көпбұрыштың элементтерін қарастыра отырып, оқушылар элементтің саны мен фигута атының арасындағы байланысты байқайды(үш қабырға, үш бұрыш, үш төбе- төртбұрыш т. с. с. ) Бұдан басқа оқушылар көпбұрыштарда қабырға, бұрыш, төбе саны бірдей болатынын байқайды.

«Көпбұрыштар» ұғымымен жұмысты былай жүзеге асыруға болады:

1. Геометриялық фигураны қарастыру, үшбұрышты қарастырыңыз; кесінділер қанша, оларды еөрсет; бұрыштары нешеу, оларды еөрсет; қанша төбесі бар екенін көрсет.
2. Фигураның элементтерін сынаймыз және оларға ат береміз.
3. Санау таяқшалары немесе қағаз бөліктерінен үшбұрыш моделін дайындаймыз
4. Басқа фигуралар жиынынан үшбұрыш моделін тауып аламыз.

Берілген фигураны сызу.

Көпбұрыш. Тұйық сынық жазықтықта ешқандай түзу орналаспайтын бөлікті бөледі. Бұл бөлік көпбұрыш деп аталады, ал сынық оның шекарасы. Сынықтың кесінділері бұрыштың қабырғалары, ал кесіндінің ұштарыкөпбұрыштың төбелері деп аталады. Көпбұрыштың қанша қабырға болса, сонша төбесі болады. Солардың саны бойыншакөпбұрыш, үшбұрыш, төртбұрыш, бесбұрыш т. б. деп аталады. Көпбұрыш сынықтағы реті бойынша төбелерін белгілеитін латынның бас әріптерімен белгілейді.

Төртбұрыштың периметірін былайша табуға болады; оның негізгі ұзындығын қосып, екіге көбитуге болады. Квадратта барлық қабырғалары тең. Сондықтан оның периметрі 4 еселенген ұзындығына тең болады. Көпбұрыштың периметрін латынның Р. әріпімен белгілейді.

Р. =4+4+8+8=24(см)

Р. =(4+8) *2=24(см)

Шаршының периметірі: Р. =8*4=32(см)

Бұрыш ұғымы көпбұрыштар, мысалы төртбұрыштыны қарастыру барысында бекітіледі. Оқушыларға мұнандай мазмұнды машықтық жұмысты ұсынуға болады:

1. Фигураның жиынтығын орналастыру:

Төртбұрышты таңда, оның төртбұрыш екенін дәлелде.

Тік бұрыштың моделін алыңыз, тік бұрышы бар фигураларды көрсетіңіз, төртбұрыштың барлық бұрыштарын тексеріп шығарыңыз. Барлық бұрыштары тік болатын төртбұрышты таңдап алыныз.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс