Бастауыш сынып оқушыларына оқу – тәрбие процесінде экологиялық тәрбие беру мәселелері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Дипломдық жұмыс

Бастауыш сынып оқушыларына оқу -

тәрбие процесінде экологиялық тәрбие

беру мәселелері

Кіріспе

І тарау. Бастауыш сынып оқушыларына экологиялық

тәрбие берудің теориялық негіздері.

1. 1. Оқушыларға экологиялық тәрбие берудің

педагогикалық, психологиялық мәні.

1. 2. Мектепте экологиялық тәрбие берудің

мазмұны мен міндеттері.

ІІ тарау. Бастауыш сынып оқушыларына

экологиялық тәрбие беру әдіс - тәсілдері.

2. 1. Оқушыларға оқу - тәрбие процесінде экологиялық

тәрбие беруге қойылатын талаптар.

2. 2. Тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру арқылы

экологиялық тәрбие беру.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Зерттеудің көкейтестілігі:

Адам баласының өмір сүру ортасы - табиғат әлемі. Сондықтан да ол оның біртұтастығының сақталуына, тазалығына, үйлесімділігінің болуына және ондағы биологиялық өзара қарым - қатынасы мен тепе - теңдіктің бұзылмауына мүдделі. Сондықтан да экология, бір жағдайға қоғамдық, ал екінші жағдайда аумақтық көлемдегі маңызды мәселе.

Бүгінгі таңда жасөспірімдерге экологиялық білім беру жүйесін жаңаша құру және оларды өміршең ету республикамыздың білім беру тұжырымдамасында жан - жақты қарастырылған. [1]

Адам мен табиғаттың, қоғам мен ортаның өзара әрекеттестігі, оның өнеркәсіпті өндірістің қазіргі тандағы көптеген жарамсыз технологиялармен қарқынды өсу жағдайында өмір сүруі, қиындықтың шама-шегіне жетті. Адамзат тіршілігінің өзіне қаупі төніп табиғат қорлары үзіліссіз сарқылысқа түсті, ортаның ластануынан адам өміріне қауіп төнді.

Бүкіл әлемде экологиялық дағдарыстар мен апаттар ұлғая түсуде. Мұндай апатты зардаптар Қазақстанның Семей, Қызылорда (Арал өңірі), БатысҚазақстан, Орталық Қазақстан (Саршаган, Байқоңыр, Балқаш), Оңтүстік Қазақстан аймақтарында көрініс тапты, олар табиғи экологиялық жүйе түрғысында, экологиялық жағдайы өте нашар жерге айналды, ал экологиялық әлеуметтік түрғыда экологиялық зардапты ауданның бірі болып саналады.

Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экология қауіпсіздігі тұжырымдамасы, «Қазақстан Республикасының 2005-2007 жылдарға арналган қоршаған ортаны қорғау" бағдарламасы, "Экологиялық білім бағдарламасы", (1999) құжаттарында қарастырылған мәселелер (жаһандық экологиялық проблемалар, қоғамды экологияландыру, экологиялық білім мен тәрбие берудің инновациялық тетіктерін мемлекеттің оқу жүйесінің орта білім беретін мектептерге енгізу т. б. ) бойынша қабылданған шешімдер нәтижеге бағытталған білім мазмүнын жүзеге асыру арқылы экологиялық білім негіздерін меңгерген мектеп түлегінің тұлғасын қалыптастыру проблемасы тұр.

Жас баланы табиғаттың сұлулығымен сусындандыру, көріністерін таныту, жас өспірімдердің табиғатпен қарым-қатынасын орнықтыру, дүние танымын дамытуда қазақ халқының ағартушы галымдары А. Құнанбаев, Ы. Алтынсарин, Ш. Уәлиханов, Ш. Құдайбердиев, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов еңбектерінің орны ерекше. Соңғы жылдары көптеген философтар, психологтар, педагогтар саналы экологиялық тәрбие мәселесіне байланысты күрделі міндеттерді шешуге атсалысуда.

Экологиялық тәрбиенің философиялық негізі ретінде республикамыздың философ-ғалымдары Ғ. Ғ. Ақмамбетов, Д. К. Кішібеков, Ж. М. Әбділдин, Ә. Н. Нысанбаев, А. Қ. Қасабеков, Ү. Е. Сыдықов еңбектерін басшылыққа алдық.

Бастауыш сынып оқушыларын табиғатпен таныстыру мүмкіндіктері мен экологиялық мәдениетін қалыптастыру заңдылықтары туралы ой-пікірлер түйіндеген психологтар С. Л. Рубинштейн, А. Н. Леонтьев, Л. С. Выготский, В. В. Давыдов, И. С. Кон түжырымдары зерттеуімізге өзек бола алады.

Қазақстандық белгілі психолог ғалымдар Т. Тәжібаев, М. Мұқанов, Қ. Жарықбаев, Ә. Алдамұратов, Х. Шерьязданованың зерттеулерінде жалпы мектепке дейінгі балалардың табиғатты қорғау туралы ұғымының қалыптасуы және табиғатты қабылдаудағы психологиялық ерекшелігі туралы ішінара ой қозғап, құнды пікірлер айтылған.

Жалпы білім беретін мектептерде экологиялық білім мен тәрбиенің теориялық және әдістемелік аспектілері Н. А. Гладков, Я. И. Габеев, А. Н. Захлебный, И. Д. Зверев, И. Т. Суравегина, А. П. Сидельковский, Л. А. Родова, В. Н. Максимова, М. Н. Фомин, И. Т. Кондакова және тагы басқалардың зерттеулерінде айқындалып жүйеленгне. Сонымен қатар С. Н. Соломина, И. Д. Лаптиев, С. Д. Деряво, В. А. Ясвин экологиялық іс-әрекеттің мәні мен мазмүнын зерттеген.

Қазіргі таңда елімізде мектеп оқушыларына экологиялық тәрбие мен білім берудің түрлі мәселелерін ғалым- зерттеушілер Ә. С. Бейсенова, Н. С. Сарыбеков, Ж. Ж. Жатқанбаев, Ә. Б. Бірмағамбетов, Қ. А. Аймағамбетова, Қ. Ж. Жүнісова, Л. К. Керімов, Р. М. Қоянбаев, И. Н. Нүғыманов, А. Е. Манкеш, М. Н. Сарыбеков, А. А. СОТНИКОВ, К. Ж. Сарманова, С. Т. Тілеубергенов, Н. Т. Торманов, Ж. Шілдебаев, Е. А. Мөмбетқазиев, К. Ж. Сыбанбеков, және тағы басқалар өз зерттеулерін арнап, экологиялық білім беру мен тәрбиелеудің теориясы және әдістемесін дамытуға үлес қосуда.

Бүгінде Қазақстан Республикасы бойынша «Мектептерде оқушыларға экологиялық білім және тәрбие беру концепциясы» (1987), «Қазақстан Респубикасында экологиялық білім мен тәрбие берудің ұлттық стратегиясы» (1998), сонымен бірге өткізілген ғылыми - педагогикалық конференциялар Қазақстан Республикасында жас жеткіншектерге және халықты үздіксіз экологиялық білім мен тәрбие берудің ғылыми педагогикалық негіздерін жасауға мол ғылыми деректер жинақталып, экологиялық білім мен тәрбие беру проблемалары жақсара түсті.

Бүгінде Қазақстан Респубикасында көпшілікке және жас жеткеншіктерге экологиялық білім мен тәрбие берудің құқылық негіздері жедел түрде жасалынып, іс жүзінде жүзеге асырылуда. Мысалы, Қазақстан Респубикасының Жарлығымен қабылданған «Қазақстан Респубикасының тұрақты даму проблемаларына арналған 2030 бағдарламасы» (1996), «Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздігін сақтау концепциясы» (1997), «Экологиялық білім бағдарламасы» (1999), т. б. заң актілері. Бұлардың ғылыми - теориялық, практикалық, педагогикалық маңызы орасан зор. [2]

Зерттеудің мақсаты: жалпы білім беретін қазақ мектептерінде бастауыш сынып оқушыларға оқу - тәрбие процесі арқылы экологиялық тәрбие беру ерекшіліктері мен мүмкіндіктерін айқындап дәлелдеу.

Зерттеудің объектісі:

Жалпы білім беретін қазақ мектептерінде бастауыш сынып оқушыларға оқу - тәрбие процесі арқылы экологиялық тәрбие беру.

Зерттеу міндеттері:

1. Бастауыш сынып оқушыларының экологиялық талғамының дамуындағы тәрбие мүмкіндіктерін анықтау.

2. Жасөспірімдердің экологиялық тәрбие беру арқылы қазіргі уақыттағы дайындығын зерттеу.

3. Оқушыларға экологиялық тәрбие берудің тиімді тәсілдері мен нысандары анықтау.

Зерттеудің ғылыми болжамы:

Экологиялық тәрбие мен білім беру балаларға табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауда белсенді әрекет жасай алатын жасөспірімнің экологиялық сенімін қалыптастырып, белсенділігін көтеру, адамгершілік, жауапкершілік қасиеттерін тәрбиелеу.

Зерттеудің әдістері.

Балалардың экологиялық тәрбиелілігінің деңгейін көтеруге олардың тұлға ретінде экологиялық білімінің дамытуда пайдаланылған мынадай әдістер: «тіршілік иелерінің өміріне қажетті жағдайларды тудыру және қолдау әдісі, бақылау, табиғатты бейнелеу әдісі».

Диплом жұмысының құрылымы.

Кіріспеден, екі тараудан, қорытынды, әдебиеттер тізімінен тұрады.

І тарау. Бастауыш сынып оқушыларына экологиялық тәрбие берудің теориялық негіздері.

1. 1. Оқушыларға экологиялық тәрбие берудің педагогикалық, психологиялық мәні.

Экологиялық тәрбиенің мақсаты оқушылар бойында экологиялық білім, көзқарас, сенім әсірін қалыптасырып, сол арқылы олардың табиғатқа, қоршаған ортаға парасаттылық, жауапкершілігін қарым - қатынасын жан - жақты қалыптасырып, дамыту.

Экологиялық тәрбие мен білім беру - табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауда белсенді әрекет жасай алатын жеке тұлғаның экологиялық сенімін қалыптастырып, белсенділігін көтеру. Сондықтан, экологиялық білім беру, оқушылардың табиғатқа жаңаша көзқарасын қалыптастырудың негізі болса, әртүрлі формаларда жүргізілетін экологиялық тәрбие жұмыстары жеке тұлғаның эмоциялық - сезімдік әлеміне бағытталады, адамгершілік, жауапкершілік қасиеттерін тәрбиелейді.

Кезінде орта ғасыр ғұламалары табиғатқа қатысты өз көзқарастарын философиялық-әдіснамалық тұрғыда тұжырымдаған. IX- XV ғғ. ғұламалары Әл- Фараби, Ж. Баласағұни, Қожа Ахмет Яссауи, М. Қашқаридың тіл ғылымы, логика, психология, география, этика және т. б ғалымдар жайлы жазған еңбектерінің мәні ерекше. Соның ішінде Әл- Фараби медицина, биология, география ғылымдарын теориялық- философиялық тұрғыда негізделген.

Табиғат- сұлулықтың өмір бақи таусылмас қайнар көзі. Сондықтан ол тәрбие берудің ең маңызды құралдарының бірі болып саналады. Баланың бойына игілік пен ізгілікті дарытушы табиғатты қорғау сезіміне тәрбиелеу туралы ғұлама ғалым К. Ушинскийдің "Табиғат дауыс- дыбысын, үнін ата- аналар да, қоғам да, тәрбиешілер де, заң шығарушылар да көңіл қойып тыңдауы тиіс. Табиғатпен егесу, зиян келтіру жақсылыққа апармайды, адамға тек оның зандылықтарын білу және оның табиғи күшін пайдалану ғана қалды " дегеніне құлақ асатын мерзім әлде қашан жетті. Солай екен, жер тағдыры- ел тағдырын ойлап, қаласақ та, қаламасақ та ата бабаларымыздың атамекен, туған жер топырағы туралы түсініктеріне, таным-талғамдарына ой жеткізу тиіспіз.

Экологиялық тәрбиенің бұлбағыттары экологиялық сананың барлық негізгі аспектілерін қамтиды, ол табиғи ортаға іс-әрекеттік тәжірибеліі эмоциональдық-сезімдік қарым-қатынасқа сүйенеді. Бұл жеке тұлғаның экологиялық мәдениетін қалыптастыруда сана мен мінез-құлықтың, сөз бен істің, сенім мен қылықтың, арасындағы қауіпті алшақтықтан сақтандырады.

Ал, В. И. Вернадский экологиялық сананы адамның дүниеге, озіне шығармашылық қарым -қатынасы деп көрсетеді.

Э. В. Гирусов экологиялық сананы "табиғи ортамен қоғамның арақатынасы проблемаларын нақты әлеуметтік және табиғи мүмкіндіктерге сәйкес оптимальды шешуді көрсететін козқарастардың, ілімдердің және сезімдердің жиынтығы", - деп қарастырады.

Экологиялық санаға жақын ұғымдардың бірі - экологиялық ойлау. Экологиялық ойлау экологиялық құбылыстар мен процестердің негізін танып білуге, нақты экологиялық жағдайларды талдауға мүмкіндік жасайды.

Қорыта айтқанда, экологиялық сана - нақты әлеуметтік және табиғи мүмкіндіктерге сәйкес қоғам мен табиғаттың арақатысының проблемаларын тиімді шешудегі көзқарастардың, теориялар және сезімдердің жиынтығы және экологиялық мәдениеттің "қоғамдық жады" қызметін атқаратын бір бөлігі деп тұжырымдалады.

Экологиялық сана Экологиялық сенімді туғызады. Экологаялық сенім болашақтағы қарым-қатынастың іргетасын құрап, баланың іс-әрекетінен, мінез-құлқы мен әдет-дағдысынан көрініс табады.

Экологиялық сенімді қалыптастыру үшін теорияның нәтижесін практикалық іс-әрекетте қолданудың маңызы зор. Оқушы табиғи ортаны қорғаудың нақты жұмысына қатыса отырып, бұліс-өрекетгің ерекшелігімен танысып ғана қоймайды, сонымен қатар, нақты мысалдарда экологиялық заң мсн ережелерді сақтау қажеттігін түсініп сезінеді, түрлі сипаттағы экологиялық маңызды жағдайлардың нөтижесін ойлайды. Ол тұлғаның эмоционалдық сферасын қозғап, санасында тсрең із қалдырады. Нәтижесінде оқушыда табиғатты пайдалану практикасымен байланысты фактілер мен құбылыстарға тұрақты тұлғалық қарым-қатынасқа дағдыланады, экологиялық принциптер мен ережелерді сақтау, қоршаған ортаны қорғау қажеттілігіне сенім қалыптасады. Қорыта келгенде, экологи-ялық сенім теория мен практиканың, білім мен мақсатты бағытталған іс-әрекеттің арасындағы байланыстырушы буынның қызметін атқарады.

Экологиялық қарым-қатынастар - адам тіршілігінің табиғи жағдайларын танып білуге, өзгертуге және сақтауға бағытталған танымдық, реттегіш және табиғат қорғау қызметтерін атқаратын экологиялық мәдениеттің маңызды бөлігі. "Адам - қоғам - табиғат" жүйесіндегі қатынастарды ізгілендіру адамның іс-әрекетінің түрлі сферасын экологиялан-дырмайынша мүмкін емес.

Ф. Я. Полинчак және Г. В. Платонов экологиялық қарым-қатынастарды . . . "адам мен табиғат, сонымен қатар, "табиғат-қоғам" жүйесінің оптимальды жағдайын қолдау мақсатында адамдардың өз арасында " пайда болады деп есептейді.

Бұдан шығатын қорытынды, адам биосферасыз өмір сүре алмай-ды және барлық қарым-қатынастардың жүйесі адам мен табиғат арасындағы зат алмасу процестерін қолдау үшін болады, онда қарым-қатынастардың жиынтығы, экологиялық қатынастар сияқты бір жағынан, адамды қоршаған табиғатпен байланыстырса, ал, екінші жағынан, адамдардың бір-бірімен қарым-қатынастарының қажетті буыны болып табылады. Олай болса, экологиялық мәдениет экологиялық сана, экологиялық іс-әрекет сияқты элсменттері арқылы өзінің негізін құрайтын экологиялық қарым-катынастың деңгейін көрсетеді.

Экологиялық тәрбие жұмысы балалардың жас ерекшеліктеріне сай және табиғатқа жақын қарым- қатынаста жүргізілсе ұтымды болады. К. Д. Ушинский өзінің "Детский мир ", "Родное слово" кітаптарында табиғат және онда тіршілік ететін хайуанаттар мен құстардың тіршілігі, адам және оның еңбегі жөнінде көптеген деректер келтіреді. Үлкен педагогтар балалардың ойлау қабілетін арттыруда, эстетикалық сезімін тәрбиелеуде табиғатты шебер пайдалана білген. [23, 24, 25]

Халқымыздың көрнекті ұлы ағартушылары Ш. Уәлиханов, А. Құнанбаев, Ы. Алтынсарин - табиғат -сүйіспеншілік пен адамгершілік көзқарастарының негізі- деп түсініп, жастарға оны аялауға, оның тепе- теңдігін сақтауға ақыл- кеңес берген.

Жалпы бұл бағытта табиғат әсемдігін түсіну арқылы адамдықтың жаңа сапаларын қалыптастырудың маңызы ерекше. Бала табиғатты сұлу және нәзік түрінде қабылдауы тиіс. Ол үшін экологиялық тәрбие процесінде әсемдік жайлы жан - жақты білім беріліп, адам баласының шығармашылық мүмкіндігі туралы сенімдерін қалыптастырса, үлкен маңызға ие болуға тиіс. Дүниежүзілік тәжіриебелерді саралай келіп, біздің тәуелсіз мемлекетіміздің оқу жүйесінде экологиялық білім берудің ғылыми бағдарламасын жасау қажеттігі туындады. Ол бағдарлама 1999 жылы жасалынды. Жалпы алғанда үздіксіз экологиялық білім берудегі ғылыми - теориялық және әдістемелік - педагогикалық негіздерін жасауда ұлы ағартушылардың, соның ішінде қазақ ағартушыларының еңбектері басшылыққа алынады. Мысалы, А. Құнанбаев, Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, М. Жұмбаев, Ә. Бөкейханов, С. Сейфуллин еңбектерінде үздіксіз экологиялық тәрбие және білім беру қағидалары айтылды.

Экологиялық білім берудің қазіргі замандағы тұжырымдамасы - ғылыми теориялық негіздері. Оларды жүзеге асыру проблемалары мен бағдарламалары 1968 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының және ЮНЕСКО комитетінің үйлесімділігінің халықаралық симпозиумдары мен конференцияларда жан - жақты талқыланып, белгілі түрде шешімдер қабылданды. 1992 жылы әлемге әйгілі халықаралық симпозиум мен конференциялар өткізілді. Мұнда экологиялық білім мен тәрбие беру проблемаларын қайтадан қарап, бірнеше қосымшалар енгізілді. Оның негізгі қағидалары үш бағытта жүретінін айқындап берді.

Биосфера тұрақтылығын сақтау үшін экология бойынша ғылыми - педагогикалық жүйені құру;
Экологиялық білім мен тәрбие беру жүйесінің ғылыми - педагогикалық әдістемлерін құрып, оларды іске асыру, экологиялық тәрбие және білім беруді ғылыми - практикалық жолға қою;
Халық арасында экологиялық үгіт - насихат жұмыстарын кең көлемде жүргізу.

Қазақстан Респубикасының 15. 07. 1997 ж. «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заңының 73 - 74 баптарында экологиялық білім мен тәрбие берудің жалпыға бірдейлігі және үздіксіз болуы қарастырылған.

Бүгінде Қазақстан Респубикасында көпшілікке және жас жеткеншіктерге экологиялық білім мен тәрбие берудің құқылық негіздері жедел түрде жасалынып іс жүзінде жүзеге асырылды. Мысалы, Қазақстан Респубикасының Жарлығымен қабылданған «Қазақстан Респубикасының стратегиялық тұрақты даму проблемаларына арналған 2030 бағдарламасы» (1996), «Қазақстан Респубикасының экологиялық қауіпсіздігін сақтау концепциясы» (1997), «Экологиялық білім бағдарламасы» (1999) . Бұлардың теориялық, практикалық - педагогикалық маңызы орасан зор.

Мектепте экология пәнін оқыту - экологиялық мәселелердің мәнін түсіндіруге, қоршаған орта мен адам арасындағы өзара байланыстың дамуына талдау жасауға үйретеді. Оқушылар адам мен табиғат арасында тығыз байланыс бар екендігін түсініп, адамның табиғатты орында пайдалану мәселесімен біртіндеп танысады.

Экологиялық білім мен тәрбие беру - «Табиғат - адам - қоғам» жүйесіндегі қарым қатынасты оқушылардың игеруін қамтамасыз етуді көздейді. Соған орай экология сабақтарының негізгі мақсаттарының бірі - оқушылардың экологиялық санасын көтеру, ақыл - ой дамыту, теориялық білім беру іс жүзінде қолдана білуге үйрету.

Экологиялық білім беру - өсімдіктер, жануарлар, жәндіктер, құстар, егістіктер, баулар, бір - бірінің тіршілік етуіне жағдай жасап, табиғи тепе - теңдікті сақтайтыны туралы теориялық білім беру. Оқу - тәжіриебелік жұмыстарында оқушылар өндірістік орындарға, аң шаруашылығы, орман, мал шаруашылығы, су қоймаларына, астық дайындау элеваторына, жылу, энергетика орындарына барып, олармен іс жүзінде танысу, қоғамдық пайдалы шараларға қатысады.

Оқушылар әртүрлі пәндерді оқу нәтижесінде экологиялық білімдерін байытады. Ол үшін экологиялық тәрбиені табиғат пен қоғамның өзара әрекеттесуін оқушылардың игеруі мен байланысты жалпы білімін элементі (бөлшегі) ретінде қарау қажет. Соған байланысты орта мектепте білім беру жүйесінде экологияның түрлі мәселелерін пән аралық байланыс негізінде қарау тиімді болмақ.

Кіші мектеп жасындағы баланың ең негізгі іс - әрекеті оқу болғандықтан, баланың өмір тіршілігі өзгереді, жаңа міндеттер пайда болады, баланың қоршаған орта мен қарым - қатынасы жаңаша қалыптасады.

Егер осы жастағылырдың негізгі әрекеті бұрын ойын болып келсе, оқуға келгеннен кейін оқу қызметі шешуші роль атқарады. Сөйтіп, оқу негізгі қызметке айнылып, баланың психикалық дамуын билейтін болады. Осыған орай баланың психикалық дамуы ірі өзгерістерге ұшырайды. Өзгерістерге ұшырауының себебі: ойынға қарағанда оқу талабының бала үшін қиындығында.

Сонымен қатар оқуға жаңа түскен бала сыныптағы құрбыларымен қатынас жасап, осының нәтижесіне өзінің психикалық байлығын дамытып, жаман - жақсыны ажырата бастайды. Бастауыш мектептегі оқу жұмысының әр салаларына бейімделу балада бірден қалыптаспайды. Осыған біраз мерзім үйрену керек. Сонымен қатар балалардың оқуға белсенділігі сабақта әртүрлі. Мысалы, экология пәнінен сабақты ойдағыдай үлгеру үшін алдымен баланың осыған ықыласы болуы шарт. Оқу әрекеті ойынға қарағанда қиын болғандықтан балалардың кейбіреулерінің оқуға ықыласы болып жарымайды. Сондықтан оқуға деген ықыласты тудыру үшін тапсырмаларды орындата отырып, сонымен нәтиже шыққанда мадақтау керек.

Бастауыш мектеп оқушыларының негізгі таным процестері (қабылау, зейін, ес, қиял, ойлау) мектепке келгеннен кейін недәуір өзгерістерге ұшырайды.

Мәселен, 1 сыныптың оқушылардың нақты затқа не солардың көшірмесінде (табиғат суретіне негізделе отырып, тапсырманы орындайды) .

Қарастырып отырған кезеңнің ерік - қайраты недәуір қалыптасып қалса да, кейде өзін - өзі меңгере алмай тәртіпсіздікке баруы мүмкін.

Бастауыш сыныпта экологиялық білім мен тәрбие берудің аса маңыздылығы бұл қоғамдық талаптардан туындап отырған мәселе. Өзге емес, дәл қазіргі жағдайда еліміз экологиялық аса қауіпті аймақтармен әлем назарына ілігіп отыр. Осы тұрғыда еліміздің кез - келген азаматы экологиялық жоғары сауытты болуы өте қажеттілікті талап етеді. Сондықтан шығарылған заңдар мен тұжырымдамаларға сәйкес экологиялық ғылымдармен ғылыми негізі қазіргі таңда жасалынып та болды. Осыған орай еліміздің білім беретін бүкіл мектептерінде экологиялық тәрбие мен білімді бастауыш сыныптан бастап өте қажет. Себебі бастауыш сыныптағы оқушылар білімге деген құштарлығымен қатар осы экологиялық оқу - тәрбие барысында қоршаған ортаға, табиғатқа деген сүйіспеншіліктерін білімдерін қатар қалыптасыра алады. Оған психологиялық жағынан толық мүмкіндіктері бар.

Каменский Я. А. атап көрсеткендей «Тәрбиенің негізі - табиғат, ал адам - табиғаттың бір бөлігі және оның заңдылықтарына бағынушы».

Француз ағартушысы Ж. Ж. Руссо көзқарасы бойынша өзінің педагогикалық еңбектерінде «Баланы табиғатпен байланыста тәрбиелеу керек, табиғат баланың ересектігінен бұрын бала болғанын қалайды».

Ал, психологтар Л. С. Выгожский, С. А. Рубейтин, И. С. Кан, Н. М. Кудрявенва, Қ. Жарықбаев т. б. өз еңбектерінде оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беру жұмысы, қоршаған ортамен қарым - қатынаста психологиялық жас ерекшеліктерін ескергенде ғана нәтижелі болады.

Табиғат арқылы экологиялық тәрбие берудің негізі, жас ұрпақ үшін маңыздылығы, табиғат сұлулығына қатысты эстетикалық қатынас, экологиялық аспектідегі адамгершілік қатынас қалыптасады. Осы тұрғыда белгілі ғылым - эколог И. Д. Зверев «Педагогикалық практиканың негізгі жағдайында барлық оқу пәндерін экологияландыруға байланысты мұқият ойланып, істелген жұмыстар қажет» дейді. Сондай - ақ, ол пәндерді экологияландыру басты мәселе деп қарайды. Ол экологиялық мақсаты ғылыми білім жүйелерінің көзқарастары мен икемді моральды нормаларына сәйкес, қоршаған ортаның хал - жағдайына азаматтық белсенді қатынасуды қамтамасыз ету болып табылады дей отырып, экологиялық білім беру мен тәрбие оқушының табиғат сұлулығына ықластығының табиғатты эстетикалық түсіну; осы сұлулықты сақтау үшін адамгершілік, азаматтық борышты ұғымы сияқты дамытушылықты қалыптастырады деп атап көрсетеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.