ОҚЫТУ КЕЗЕНІНДЕГІ ДОПТЫ БЕРУ ЖӘНЕ ҚАБЫЛДАУ ТЕХНИКАСЫН ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ КОЗҒАЛЫС ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ. ВОЛЕЙБОЛШЫЛАРДЫҢ ЖАТТЫҒУЫН ЖЕТІЛДІРУ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ДЕНЕ ТӘРБИЕСІНІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Оқушылардың жан-жақты дамытудағы дене тәбиесінің маңызы…… . . . …… 6

1. 2 Спортшылардың негізгі дайындық жақтары . . . 11

1. 3 Мектеп жасындағы балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты дене дамуы мен дене қуаты дайындығы . . . 14

2 ОҚЫТУ КЕЗЕНІНДЕГІ ДОПТЫ БЕРУ ЖӘНЕ ҚАБЫЛДАУ ТЕХНИКАСЫН ҮЙРЕТУ ЖӘНЕ КОЗҒАЛЫС ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

2. 1 Зерттеу жұмысында қолданылған әдістер және оны ұйымдастыру . . . 18

2. 2 Техника - тактикалық тәсілдерге жетілдіру және үйрету кезіндегі педагогикалық амалдар . . . 23

2. 3 Допты үстінен беруді үйрету және жетілдіру кезінде қолданылған

дене шынықтыру кұралдары . . . 28

3 ВОЛЕЙБОЛШЫЛАРДЫҢ ЖАТТЫҒУЫН ЖЕТІЛДІРУ

3. 1 Дене шынықтыру жаттығулармен айналысудың бір түрі

волейбол ойыны . . . 37

3. 2 Дене шынықтыру сабақтарында дене касиеттерін тәрбиелеу . . . 41

3. 3 Волейболшының жалпы және арнайы дайындықтары . . . 45

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 55

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 57

КІРІСПЕ

Н. Ә. Назарбаев өзінің «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолдауындағы «ХХІ ғасыр деңгейінде білім беру мен кәсіптік даярлау бөлімінде: «ХХІ ғасыр білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Біздің болашақтың жоғары технологиясы және ғылыми қамтылуы, өндірістер үшін кадрлер қорын жасақтауымыз қажет. Осы заманға білім беру жүйесінде әрі алысты барлап, кең ауқымды ойлай білетін, осы заманғы басқарушыларсыз біз иновациялық экономика құра алмаймыз.

Бәріде мектеп қабырғасынан басталады. Сондықтан біздің 2008 жылдан 12 жылдық жалпы орта білім беруге көшіп, педагогтардың кәсіптік деңгейін, оқулықтар мен білім беру бағдарламаларының сапасын арттыруымыз керек. Біз мұғалім мамандығының беделі мен абыройын қайтаруға міндеттіміз» - делінген.

Ал, Елбасының «Қазақстан өз дамуындағы серпіліс жасау қарсаңында» атты (16. 03. 2006 ж. ) Жолдауында Қазақстанның ішкі-сыртқы саясатындағы басым бағыттардың бағдары, Қазақстанның алдыңғы қатарлы, бәсекеге қабілетті елдердің қатарына қосылып, сол қатардан өзіне тиесілі, лайықты орын алса деген үлкен мақсат дейді Елбасы.

Әрине, Жолдаудағы айтылған ауқымды да, маңызды мәселелерді бүгін, ертең шеше қою оңай шаруа емес. Өйткені, еліміздің бірнеше ондаған жылдар бойына шикізаттың роль атқарып, қойнауы байлыққа толы болса да, сол қазынаны тиімді пайдаланып, халықтың игілігіне жарататындай мүмкіндігі болмай келгені, өз тізгінін, өзі алып жүрмегені баршаға аян.

Тәуелсіздікке қол жеткізгелі Қазақстан өндіруші елден, өңдеуші елге көшеміз деген мақсат-мүддені алға қойып келеді. Дей тұрсақ та, оны іс жүзіне асырудың қиындықтарын бір кісідей көріп келеміз. Оны іске асыратын білімді, білікті мамандар, экономист-реформаторлар мектеп қабырғасында отыр. Бүгінгі оқушылар - ертеңгі азаматтар. Олардың бұл жолда үмітпен қарағаны, ертеңгі күнге өз үлесін қосуға дайын болуы, ең алдымен денсаулығы мықты болуы, салауатты өмір салтының керектігі айтылады.

Қай жағдайда болмасын мақсатқа жетуге, денсаулықтың алар орны дара. «Денсаулық - зор байлық», яғни денсаулық мықты болса, оған жоғарыда айтылғандай білім мен біліктілікті қоссақ адам баласы алмайтын қамал болмайды. Адам бойындағы барлық жақсы қасиеттер, салауатты өмір - ең басты байлық.

Дене тәрбиесінің дамуы- спортты мойындау, яғни спорт - дене тәрбиесі жүйесіндегі негізгі құралдардың бірі болғандықтан, оқушылар онымен айналыса отырып, өзінің денесін жан-жақты жетілдіру ісін жалғастырады және жоғарғы спорттық көрсеткіштерге жетуге талаптанып, дене жаттығуларының кейбір түрлеріне маманданады.

Сонымен қатар оқушылар бойын тәртіпті, көпшіл болуға, мінез-құлық мәдениетін, жауапкершілікті және адамгершіліктің өзге де белгілеріне тәрбиелейді, оқушылар бойында күш, ептілік, төзімділік секілді моральдық-ерік сапаларын қалыптастырады. Олардың бойындағы патриоттық сезім, яғни өз халқын, ұлтын мақтан тұту, жат қылықтарға төзбеу, намысшыл, салт-дәстүрді қастерлеу оны білуге құштарлануы, өз достарына, ұстазына, мектебіне деген сүйіспеншілікке болуы, еңбекқор т. б. Қорыта айтқанда жан-жақты жетілген, білімді, білікті азамат болуға тәрбиелейді.

Еліміз егемендігін алып, мемлекеттік тіл қазақ тілі болып, мемлекетімізде қазақ мектептері көптеп ашылып, қазақ халқы балаларын өз ана тілінде оқытып жатқан кезенде, оларды өз тілдерінде оқытатын жоғары білімді мамандар даярлау керектігі өте келелі мәселеге айналды.

Мәселе тек қана мектептерде жүргізілетін дене тәрбиесі сабағы ғана емес, еліміздің намысын халыкаралык жарыстарда қорғайтын, жоғары дәрежелі спортшылар даярлайтын спорт саласы, салауатты өмір салтының негізгі, әрекетті бағыты денсаулық, сауықтыру топтарында сабақтар жүргізетін мамандар даярлау саласы, кәсіптік және әскери қолданбалы дене мәдениеті мамандарын даярлау саласында да мемлекеттік тілде жүмыс істейтін мамандар даярлау керек болды. Қазіргі кезде еліміздің түкпір-түкпіріндегі жоғарғы оқу орындарында «Дене тәрбиесі және спорт» мамандары көптеп даярланып жатыр, басылып шығарылып жатқан оқу кітаптары да баршылық.

Н. Ә. Назарбаев өзінің «Өзек жарды ойлар» кітабында: «Ел болу үшін - ұлттық рух, ұлттық қасиет және ұлтқа деген сенім болу керек»-деген болатын. Осы сөздің аясында, мен де мектеп бағдарламасына сәйкестіре қосымша жұмыстар жүргіздім.

Өзектілігі: Дене тәрибесі - мектептегі оқу-тәрибе ісінің маңызды бөліктерінің бірі болып табылады және оқу-тәрбие ісінің міндеттерін, атап айтқанда дене тәрбиесі бойынша мектеп бағдарламасының көрсетілген міндеттерінің табысты түрде шешуге жәрдемдесуді алдына мақсат етіп қойды.

Дене тәрбиесі арқылы жүргізілетін жұмыстар мектептік оқу жоспары арқылы алынатын білім, білік, дағдыларын тереңдетуге, оқушылардың денсаулығы мен денесінің жан-жақты даму деңгейін өсіруге, спортпен жүйелі түрде айналасуға деген қызығушылықтарын арттыруға тиіс.

Дене тәрбиесі мен спорт бойынша жүргізілетін жұмыстар, елімізге деген сүйіспеншілік пен адамгершілікті қалыптастыруы тиіс. Мектептегі дене тәрбиесі жұмыстары - еліміздегі дене тәрбиесі қозғалысының бастапқы буыны және оның бір бөлігі болып табылады, онымен барлық жағынан өте тығыз байланыста болады.

Зерттеудің мақсаты: Қазіргі заманға сай күшті, жігерлі, төзімді, денсаулығы мықты оқушыларды тәрибелеп, әртүрлі әдістерді пайдалана отырып, ұлттық танымдық қабілетін ашып, олардың теориялық, практикалық бөлімдерін жетілдурге, өз беттерімен шынығуға жағдай жасау.

Зерттеудің міндеттері: Қазіргі дамып жатқан білім тамырына оқушылардың ой-өрісі, күш-қуатын сай болдыру. Олардың танымдық қабілетін, теориялық білімін, пәнге қызығушылығын арттыру. Саналы, сапалы, денсаулығы мықты ұрпақты тәрбиелеу барысында мұғалім өз күнделікті сабағын әртүрлі әдіспен оқушының есінде қалатындай, қызығатындай етіп өткізу. Мұғалімнің жеке тұлғасы, білімі, өз ісіне және оқушылар арасындағы қатынасы, әдістемелік шеберлігі - оқушының білімге деген ынтасын арттыру.

Зерттеу объектісі: Дене тәрбиесі пәні, оның ішінде волейбол ойыны арқылы оқушылырдың бойына өмірге кажетті козғалыс епшілдіктерін калыптастыру.

Зерттеу пәні: Дене шынықтыру сабағының тиімділігін арттыру және оқушылар ағзасына түсетін жүктемені қатаң реттеп жүзеге асыру.

Дипломдық жұмысқа қолданған зерттеу әдістері: анализ, синтез, талдау, салыстыру, индукция, дедукциялық әдістер.

Зерттеудің теориялық және методологиялық базасы.

Ғылыми - таңымдылық іс - әрекет формаларымен тәсілдеріне сүйене отырып, диалектикалық әдісті колданып, жүйелік камтамасыз етілді.

Ғылыми жаңалығы: Адам бойындағы жағымды қасиеттерді дамытып, ойланып-толғануға, сезімталдыққа, басқаның жағдайына шыға білуге, жеңіске жету, өзінің күш-қуатына деген сенімділікке, денесінің шынығуына, қиялдай, ойлай білуге т. б. қасиеттерді қалыптастыру, тәрибелеу мақсатында қолданылады.

Практикалық маңыздылығы: Дене шынықтыру сабағында волейбол элементтерін жетілдіру барысында денсаулығын нығайтудан басқа, кажеттті кезде, меңгерген техниканы қолдана алуына мүмкіншілігін арттыру.

Диплом жұмысының күрылымы: Кіріспе, 3 бөлімнен, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттерден тұрады

ДЕНЕ ТӘРБИЕСІНІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Оқушылардың жан-жақты дамытудағы дене тәбиесінің маңызы.

Оқушыларға арналған дене тәрбиесінің бағдарламасында көрсетілген басты міндеттерге сүйеніп, дене тәрбиесінің кейбір мәселелерін қарастырайық.

Оқушылар денесінің дұрыс дамуы, денсаулығының нығаюы, жұмыс қабілетінің артуы сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларына қарсы тұрады. Жақсы денсаулық адамның еңбек және қоғамның іс-әрекетіне жемісті қатысуының манызды кепілі.

Оқушылардың денсаулығына қамқорлық жасауға біздің қоғамымыз мейлінше мүдделі. Барлық оқушылардың сабақтарда, сабақтан тыс уақытта, спорт секцияларында дене тәрбиесін күн сайын ұйымдастырып қолайлы жағдайлар жасау қажет. Әрбір мектепте, кәсіптік-техникалық колледждерде, барлық оқу-тәрбие мекемелерінде жабдықтармен және құралдармен жақсы жарықталған спорт залдары мен алаңдары болуы тиіс. Оқушыларға дене тәрбиесін беру үшін спорт ұйымдары мен клубтардың, кәсіпорындар мен мекемелердің базасы кеңінен пайдалануы керек. Осыған байланысты мектептерде дәстірлі дене тәрбиесі сабақтарынан басқа спортталған дене тәрбиесі бірге камтамасыз ету.

Дене шынықтыру мен спортты дамытудың маңызды бөлімдерінің бірі Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептеріндегі спортталған дене тәрбиесі (СДТ) болып табылады.

Дене тәрбиесінің мазмұны мен түрін жаңартудың спортталған дене тәрбиесінің мәні жалпы дене дайындығы топтарында, шаңғы спорты, спорттық жекпе-жектер, стол теннисі, баскетбол, волейбол, спорттық гимнастиканың оқу-жаттығу топтарында спорттың таңдап алынған түрлерімен үйренушілердің ерікті түрде шұғылдануынан тұрады. Сабақ оқу кестесіндегі сағаттардың қатарына енгізіліп және 2 сағаттан аптасына 3 рет сабақтан тыс өткізіледі.

Спортталған дене тәрбиесін енгізудің мазмұндық және ұйымдастырушылық құрылымын жаңарту процесін біртіндеп, кезеңмен дамытуды көздейді.

Орта мектептің 9-сыныптарының оқушыларын дене тәрбиесін ұйымдастырудың жаңа түріне алдын-ала дайындау қажет. Оқу жылының басындағы дене тәрбиесі сабақтарының бірі сабақтың негізгі бөліміндегі жаттықтыратын режімдердің көлемін біртіндеп өсіру арқылы өткізіледі. Осы кезеңде таңдап алынған спорттың бөліктерімен таныстырылады.

10-12 сыныптардың оқушылары мектеп директорының атына жазылған арызға сәйкес спорттық оқу-жаттығу топтарында өзі таңдаған спорт түрлерімен шұғылдануға ауысады. Ықылас білдірмегендер жалпы дене дайындығы (ЖДД) спорттық топтарында шұғылданады.

Адам физиологиясын, яғни сенситивтік кезеңдерді ескере отырып 6 жастан бастап иілгіштікке жаттығуларды беру қажет, 8-9 жастан бастап шапшаңдық пен ептілікке, 11-12 жастан бастап шыдамдылыққа және 15 жастан бастап күшті дамытуға арналған жаттығулар берілуі тиіс[1] .

15-16 жастағы оқушыларда қозғалыстың кез келгенін іс жүзінде зерттеу үшін морфологиялық және функционалдық алғы шарттар туындайды. Дегенмен де бұл кезеңде оқушылардың қызығушылығы, сұранысы мен қабілеттеріне сәйкес оқу-жаттығу топтарына бірыңғай 10-12 сыныптарды біріктіру есебінен жасөспірімдер мен қыздарды бөлек оқытуды ескере отырып, жеткіншектің жыныстық жетілу дәрежесіне байланысты дене жүктемелерінің көлеміне жеке тұрғыдан келу қажет.

Жас шағынан бастап жалпы дайындау және спорттық бағдар беру жүріп жатады, бұл жастарда азғана, яғни маманданудың жекелеген элементтері ғана беріледі. Сонымен бірге жоғары сынып оқушыларында спорттың кейбір түрімен шұғылдануға деген себептер айқын байқалады, бірақ бұл төменгі сыныптарда да, спортталған дене тәрбиесін ұйымдастыру мүмкіндігі жоқтығын білдірмейді.

Сабақ оқу-жаттығу топтарда (10-12 сыныптар) жүргізіледі және 2 сағаттан аптасына 3 рет, барлығы 6 сағат көлемінде оқу кестесіне енгізіледі. Мамандандырылған дене тәрбиесі оқытушысының жалақысы дене тәрбиесінің міндетті 3 сағатына бөлінген сағаттардың есебінен және үш сағат факультатив сабақтарының немесе қыздар мен жасөспірімдердің бөліп оқытылуы үшін оқу-жаттығу топтарына біріктірілген бірыңғай 10-12-ы сыныптардың дене тәрбиесі сабақтарының 3 сағаты есебінен төленеді.

Қазақстан Республикасы оқушыларының дене тәрбиесі жүйесінің қазіргі кезеңінде, оның мақсаты мен міндеттері Үкіметтің түрлі құжаттарында, «Дене шынықтыру» пәні бойынша мемлекеттік стандартта белгіленген, яғни, «Қазақстан Республикасында дене шынықтыру мен спортты 2007-2011 жылдар аралығында дамытудың мемлектеттік бағдарламасында» оқу- жатығу процесін тереңдетіп және спорт түрлері бойынша күн ұзағына оқып- үйренетін мамандандырылған сыныптарды ашуды жалпы білім беретін мектептерге ұсыну, жасөспірімдер клубтарын ашу арқылы жалпы білім беретін мектеп дене тәрбиесі сабақтарының құрылымы мен мазмұнын толықтыратын дене шынықтырудың мектептен тыс түрлерін ұйымдастыруды жетілдіру» көзделген. «Дене шынықтыру» пәні бойынша мемлекеттік стандарт осы пәннің мақсаты есебінде «денсаулықты нығайту, білімді, өмірлік маңызды қозғалыс іскерліктері мен дағдыларын, адамгершілік, еңбек жане эстетикалык тәрбиенің міндеттеріне сәйкес жеке адамды үйлесімді дамытуды» белгілеп отыр. Қазіргі мектеп оқушылары дене тәрбиесінің мақсаты И. И. Переверзинның анықтауы бойынша - бұл дене жатығулары және спортпен үздіксіз шұғылдану арқылы салауатты өмір салтының бір бөлшегі есебінде оқушының жеке, дербес дене тәрбиесінің жоғарғы деңгейін қалыптастыру[2] .

Спортталған дене тәрбиесін енгізу маселелері бойынша қазіргі бар зерттеулерді талдау оны құрайтын төмендегілердің бар екенін дәлелдеп отыр: дененің жетілу белгілерінің даму деңгейін зерттеу; дене тәрбиесінің қосымша жаттығу сабақтары; балалардың спортқа бағыт ұстануының педагогикалық технологиясы; балалардың дене белсенділігін жетілдірудің әлеуметтік және технологиялық аспектілері; оқушылардың дене тәрбиесі бойынша оқу барысын бағдарламалық- әдістемелік жағынан қамту; жеке адамға бағытталған дене тәрбиесі; адам құндылығының басымдылығын мойындау; дене тәрбиесінің дамуының әлемдік тәжірибесінің қазіргі жағдайы тұрғысындағы оқушылардың дене тәрбиесінің міндеттері мен мақсаттарын нақтылау; оқушылар дене тәрбиесін ұйымдастырушылардың әр түрін онтайлы үйлестіру; дене дайындығын бақылау; аймақтық жағдайларды ескере отырып оқушылар дене тәрбиесін жетілдіру; дене тәрбиесімен шұғылданудың себептері; дене жаттығуларымен оқушылардың дербес шұғылдануы; дене шынықтыру бағдарламаларын талдау; дене қасиеттерін дамыту мен қозғалыс әрекеттерін игеруді оңтайландыру; оқушылардың дене тәрбиесі жөніндегі оқу жұмысын жоспарлау .

Жоғарыда айтылғандарды ғылыми - әдістемелік тұрғыдан қамту мамандарының зертеулерінде негізделгенмен де, біздің көзқарасымыз бойынша, қазіргі кезеңде төмендегідей мәселелері алдағы кезде де өзін зерттеуді талап етеді:

а) оқушылар дене тәрбиесін жүйесінің бағдарламалық нормативтік негіздерінің дамуын зерделеу;

ә) оқушылар денесінің жетілдіру бағыттары және оларды анықтайтын себептерді (факторларды) зерттеу;

б) оқушылар дене тәрбиесі жетілдіруді қазіргі тұжырымдамалар тұрғысын анықтау;

в) жалпы білім беретін мектептердің жоғары сыныптарындағы дене тәрбиесі бойынша бағдарламалардың негізгі және өзгермелері бөлімдерінің жүзеге асу шартын анықтау;

г) дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға жоғарғы сынып оқушыларының ынталану себептерін зерттеу;

д) жалпы білім беретін мектептерде спортталған дене тәрбиесін енгізу технологиясын дайындау.

В. К. Бальсевич атап көрсеткендей, мектептің сабақ кестесі аясындағы дәстүрлі дене тәрбиесі сабағы оқушының дене қасиеттерін оңтайлы дамытуға мүмкіндік туғызатындай жаттығу тиімділігіне қол жеткізе бермейді.

Жоғарыда айтылғандарға байланысты оқушылардың дене дамуын, дене дайындығын, функционалдық деңгейін, сабақтың сауықтыру әсерін арттыру міндеттерін шешуді қамтамасыз ететін иновациялық технологияны ұйымдастыру мен іске асыруды оңтайландыруға ғылыми ізденісті тұрғыдан келу қажет.

Өмірге қажетті дағды және іскерлік табиғи қозғалыстың барысында қалыптасады. Табиғи қозғалыстың түрлері: жүгіру, секіру, жүзі, лақтырыу, шаңғы, коньки, велосипед тебу, акробатика, снарядта жаттығу, тағыда басқалары.

Жас адамның денесі түрлі жаттығулар көмегімен ширап, дамиды. Сондықтан күш, жылдамдық, төзімдік, икемдік сияқты адам қабілеттерін дамыту оқушылардың қозғалтқыш тәжірибесін байытады, дене қозғалысын үйлестіреді. Мысалы, жылдамдық ең қысқа мерзімде қимылды орындау қабілеті, алептілік адамның жаңа қимылдарды тез игеру және жағдайдың өзгеруіне нақты шешім қабылдау қабылеті.

Дене тәрбиесі саласында ырғақ жеке гигиена, денешынықтыру мәдениеті, туризм, спортерекше орын алады. Сабақтар мен сыныптан тыс дене тәрбиесі жұмыстарында күн ырғағын, дене жаттықтыру, организімді шынықтыру, тамақтану гигиенасы, ұйқы тағы басқа жөнінде оқушылар нақты білім алуы тиіс.

Дене тәрбиесі ең басты ырғағын, яғни, еңбек, демалыс, тамақтану, ұйқы бос уақыт ырғақтарын дұрыс ұйымдастыруды талап етеді.

Негізгі ырғақтар қатарына әр түрл іс-әрекеттер түрлерінің ұзақтығы, және олардың кезкетесуі белсенді демалыс, тамақтануды реттеу, ұйқының ұзақтық мерзімі жатады. Ырғақтық кезеңнің кезкетесуін сақтау, организмде белгілі ритмнің және шартты рефлекстер тізбегінің пайда болуын қамтамасыз етеді. Бұл жағдай балалардың денсаулығына және олардың жалпы жұмыс қабілетіне қолайлы ықпал жасайды.

Оқу, еңбек және демалыс ырғағы гигиеналық талаптар негізінде оқушылардың әрбір жастық топтары еске алынып жыасалады.

Мектепте дене тәрбиесін мұғалім, сынып жетекшісі, тәрбиеші басқарады. Олардың істейтін жұмыстарының мазмұнына кіпетін негізгі мәселелер:

1. Шәкірттерге оқу, еңбек және демалыс ыпғағын ұтымды пайдалануды үйрету, оқушылардың денсаулығын үнемі бақылау, жұмыс қабілетін жақсарту, оларға жағдай туғызып, қамқорлық жасау.

2. Мектеп ғимаратына, жұмыс жабдықтарына, спорт өткізілетін орындарға қойылатын санитарлық-гигиеналық талаптарды орындау, оқушыларды жеке және қоғамдық гигиенаға дағдыландыру.

3. Оқу күні және оқу жылы бойында қозғалыс жасау, қозғалтқыш әрекетке үйрету және қозғалтқыш сапаларын дамыту дене шынықтыру және сауықтыру жұмыстарын тиімді өткізуді қажет етеді,

Дене тәрбиесін мектепте және мектептен тыс оқу орындарында, спорттық базаларда іске асыру үшін төмендегі талаптарды-міндеттерді еске алған жөн:

1. Оқушылардың бойында жоғары адамгершілік сапаларын тәрбиелеу.

2. Шәкірттердің денсаулығын нығайту, жұмыс қабілетін көтеру.

3. Спортпен шұғылдануға оқушылардың тұрақты қызығуын және қабілетін дамыту.

4. Негізгі қозқалтқыш сапаларын дамыту.

Дене тәрбиесі денсаулықты нығайтуға, тіршілік үшін маңызды дағдылар мен ептіліктерді игеруге, жоғарғы жұмыс қабілетіне жетуге бағытталған. Оның адамды өнімді еңбекке даярлауда зор маңызы бар. Мұнда адамның жылдамдық, күш, ептілік, төзімділік секілді дене қасиеттерінен басқа, табандылық, ерлік, мақсаттылық, шешімділік, өзін-өзі ұстай білу секілді бағалы психикалық қасиеттері де дамиды. Алуан түрлі дене жаттығулары, қимылды ойындар, спорт-дене тәр-биесінің құралдары болып табылады. Олармен үйде гимнастика-зарядка, мектепте дене шынықтыру сабақтары, спорт және туристік секцияларда, балалар мен жасөспірімдердің спорт мектептерінде айналысады[3] .

Әр түрлі бұлшық ет топтарын, буындар мен сіңірлерді ұдайы жаттықтыру олардың олардың атқаратын қызметі мен үйлесімділігін күшті дамытады. Дене еңбегі организмнің мүшелері мен системаларын жаттықтырады, қимыл апаратының қалыпты жұмыс істеуін, зат алмасу процестерін қамтамасыз етеді. Белгілі бір мөлшерде әр түрлі жаттығуларды күн сайын орындап отыру, оларды алдын ала белгіленген көлемде, өзіңді ешбір босаңсытпай дұрыс істеуге тырысу белгілі әдетті, одан соң мінез-құлық ережелерін бұлжытпай орындау мұқтаждығын қалыптастырады. Осының арқасында адамның тәртәптілігі артып, оның еркі нығаяды.

Ерлер мен әйелдер организімінің дене мүмкіндіктері әр түрлі. Ерлер шұғыл дене еңбегін оңай атқарады, олардың күшті, қимым амплитудасы көбірек. Әйелдер төзімдірек, бірқалыпты ұзақ жұмысты жақсы атқарады. Сондықтан ұлдар мен қыздарға дене тәрбиесін беру дістері де біраз өзгеше болады. Төзімділікті, жылдам-дықты, қимыл дәлдігін дамытатын жаттығулар екі жыныстағы оқушыларға да бірдей пайдала, бірақ ұлдарға бұған қосымша күшті дамытуға, ал қыздарға-икемділікті дамытуға арналған жаттығулар қажет.

Көптеген жас өспірім қыздар мен бойжеткендер дене шынықтыру жаттығуын жете бағаламайды. Олар дене шынықтыру жаттығуларын енжар орындайды, сондықтан да кейде 10-12 жастағы қыздардың дене мүмкіндіктері 16-17 жастағы бойжеткендерден жоғары болатындығы кездей соқ емес. Бұл әйел адамның қалыптасуына теріс әсерін тигізеді.

Ұлдарға, жас өспірімдер мен жігіттерге өздерінің дене мүмкіндіктерін асыра бағалау мен белгілі бір абайсыздықтән, мұның өзі, кеде олардың шамасы келмейтін салмақты көтеруіне, үлкен биіктіктен секіруіне, сөйтіп орынсыз күш, батылдық және т. с. с. көрсетуіне себепші болады. Олар дене күшін көбіне асыра бағалап, көзге түсе бермейтін, бірақ, әсіресе төзімділік секілді өмірлік маңызды сапаларды жете бағаламайды.

Әсіресе, қандай көзге түсерлік болса да дене атртықшылықтарын көрсету жолымен емес, пайдалы істерді атқару арқылы айналадағылардың сый құрметіне бөленуге болатындығын жас өспірімдер мен жігіттер есте сақтауы керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.