Ғ. Мүсірепов және ақын – жазушылар шеберлігі мәселесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

Кіріспе . . .: 1 Ғ. Мүсірепов және қазақ әдеби сыны.

3: 6

Кіріспе . . .: 2 Ғ. Мүсірепов және ақын - жазушылар шеберлігі мәселесі

3: 25

Кіріспе . . .: 3 Ғ. Мүсірепов және көркем өнер мәселелері

3: 39

Кіріспе . . .: 4 Ұлт әдебиеттері мен өнері байланысы жөнінде . . .

3: 48

Кіріспе . . .: Қорытынды

3: 62

Кіріспе . . .: Пайдаланылған әдебиет

3: 64

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Кеңестік тоталитарлық жүйенің күйреуі ұлттық тарихқа жаңаша көзқараспен қарау қажеттігін туындатты. Тарих ғылымы халықтың жүріп өткен жолын, бастан кешкен оқиғаларын зерттей отырып, ұлттық болмыстың қалыптасу, даму басқыштарын қарастыратын ғылым. Оның зерттеу аясы кең де күрделі салаларды қамтиды. Солардың ішінде күрделі тарихи өтпелі кезеңдер мен сол кезеңдерде өзінің белсенді қызметімен қоғамдық сананың қалыптасуы мен дамуына пәрменді ықпал жасаған түрлі қоғамдық күштердің және жеке тұлғалардың өмір жолын талдап, зерттеу де елеулі орын алады.

Алыптар тобының өкілі Ғ. Мүсірепов жазушы ғана емес, сонымен бірге, қоғам қайраткері, зерттеуші, сыншы ретінде бай мұра қалдырған қайталанбас тұлға. Оның әр шығармасы тарихи негізде жазылып, Отан тарихының қилы кезеңдерінің әдебиеттегі көріністеріне айналды.

Зерттеушілердің көпшілігі Мүсіреповтануда ең алдымен оның әдеби мұрасын назарға алады. Бұл әрине заңды. ХХ ғасырда қазақ әдебиетіне кесек туындылар әкелген көркем сөз шебері, дара суреткер. Жазушының суреткерлік қыры өз заманында жеткілікті қарастырылды. Оның көркемдік әлемін ашуға бағытталған ізденістер әдебиеттану ғылымында әлі де жалғасын таба бермек.

Қазақ кеңес әдебиетінің өкілдерінің бірі Ғ. Мүсірепов ұлттық сөз өнерінің дамуына айтарлықтай үлес қосты. Ол көркем шығармалар жазумен бірге әдебиет жайлы құнарлы ойлар айтты. Өзі өмір сүрген кезеңдегі әдеби пікірталастарға ат салысып, парасатты ой-пікірлер білдіріп отырды.

Ғ. Мүсірепов сынды қаламгердің әдебиет майданына белсене араласып, әдеби сынға ат салысуы тосын құбылыс емес. Өзі өмір сүрген кезеңде болып жатқан қоғамдық саяси, ғылыми және әдеби құбылыстардан тыс қала алмады. Әдебиеттану ғылымында жазушы сыншы, жазушы сыны деген атаулар бар. Тереңірек үңілсек, философиялық-ойлы немесе эстетикалық талғамды сын жазушы қаламынан туады. Жазушы сыны сыршылдығымен, сырласа отырып шығарма тынысын тап баса білетін ой тереңдігімен, талғамды толғанысымен ерекшеленеді. Жазушылық шеберлік пен сыншылдық дарын Ғ. Мүсіреповтің бойында біте қайнасып жатыр. Белгілі сыншы Р. Сыздықова жазушы-сыншылардың өздерінің шығармашылық лабораториясына сүйене отырып, оқырмандарға өз тәжірибелерін жайып салатындығын, әдебиеттану ғылымының жетістіктеріне сүйене отырып, талдаушылық, сол негізде пікірлер ұсыну басты сипатта екендігін баса айтқан болатын.

Қазақ әдебиеті тарихы мен сынының қалыптасқан даму арнасы эстетикалық, философиялық таным деңгейінің өрістеуіне тікелей қатысты. Өйткені сынның кейде социологиялық, кейде эстетикалық талдауларға ден қоюының өзі де әдебиеттің қамтыған өмір шындығына белгілі дәрежеде тәуелді болатын кезін естен шығармау қажет. Сондықтан қазақ әдебиеті сынының жеке сала болып дамуына көрнекті жазушылардың әдеби сын пікірлері айтарлықтай үлес қосты. Қоғамдық-әлеуметтік ой-пікірдің дамуы мен эстетикалық танымның тереңдей түсуіне ықпал еткендерін де атап өту керек. Осы бағыттағы Ғ. Мүсіреповтің әдеби сыншылық көзқарастарын барлап өту қазақ әдебиеті сынының тарихынан өзіндік орнын айқындау болып табылады. Сол себепті жазушының қоғамдық-әлеуметтік ойлары, әдеби толғамдары мен ұстаным көзқарастары жаңаша пайымдалып сараланады.

Зерттеу нысаны. Ғ. Мүсіреповтің сыншылық шеберлігін нақты мақала, әдеби-сын еңбектері арқылы көрсету.

Жұмыстың мақсаты мен міндеттері . Қазақ әдеби сынының дамуына үлес қосқан академик-жазушы, сөз зергері, сыншы Ғ. Мүсіреповтің әдеби сыншылық еңбектерін жинақтап, саралау - басты мақсат. Қаламгердің сыни мақалаларын тақырыптық жағынан топтастыра қарастыру арқылы қазақ әдебиеті сынын өркендетуге қосқан үлесін айқындап, зерделеуге назар аударылады. Алға мынадай нақты міндеттер қойылады:

әдеби сын еңбектеріне талдау жасау арқылы негізгі ұстанымдарын анықтау;
Жазушының түрлі әдеби-мәдени шараларда жасаған баяндамалары мен сөйлеген сөздеріндегі ойларын жүйелеу;
қазақ әдебиетінің дамуы мен оның мәселелерін шешуге арналған еңбектерін талдау;
Ғ. Мүсіреповтің көрнекті әдебиет өкілдерінің шығармашылығы жайлы жазылған еңбектерге талдау жасау;
көркем өнер мәселесіне арналған әдеби-сын еңбектерін қарастыру.
сыншының өзге ұлт өкілдерінің әдебиеті мен мәдениетін талдауға арналған еңбектерін жүйелеу.

Жұмыстың дереккөздері. Ғ. Мүсіреповтің қаламынан туған сыни еңбектер, мерзімді баспасөзден алынған деректер.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы. Зерттеудің негізгі жаңалығы:

- жазушының қазақ әдебиеті мен сынының өсіп-өркендеуіне қосқан үлесі ол жасаған баяндамалар мен сын мақалалары арқылы айқындалды

- қазақ әдебиетінің түрлі мәселелеріне байланысты жазылған проблемалық мақалалары мен баяндамалары, сөйлеген сөздерін жүйелі түрде зерттеп, талдау жасау арқылы суреткердің шығармашылық болмысы мен таным деңгейін, сыншылық даралығын ашу.

Зерттеу жұмысының практикалық маңызы. Зерттеудің нәтижелері мен пайымдаулары әдеби сын жанрына байланысты зерттеулердің ғылыми-теориялық негіздерін нақтылай түсуге белгілі бір дәрежеде өз үлесін қосады. Зерттеу барысында талдау жасалынған еңбектерін «Қазақ әдеби сыны», «Әдебиеттану» сияқты арнайы курстар мен семинар сабақтарында көмекші құрал ретінде пайдалануға болады. Сонымен қоса, «Ғабиттану» элективті пәнін оқыту тәжірибесінде қолдануға болады.

Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар:

- әдеби сын еңбектеріне талдау жасау арқылы негізгі ұстанымдары анықталды;

- Ғ. Мүсіреповтің көрнекті әдебиет өкілдерінің шығармашылығы жайлы жазылған еңбектеріне талдау жасалды;

- Ғ. Мүсірепов - ұлттық сөз өнерінің көркемдік кемелденуіне және әдебиеттану ғылымының қалыптасуына өзіндік үлес қосқан қаламгер.

Зерттеу жұмысының әдіс-тәсілдері. Сипаттама, тарихи-салыстырмалы, сараптама әдістері пайдаланылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспе, төрт тараудан, қорытынды мен әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Ғ. МҮСІРЕПОВ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ӘДЕБИ СЫНЫ

Әдеби сын - көркем шығармаларды талдап, баға беріп, олардың идеялық-көркемдік мәнін, әдеби процестегі орнын анықтайтын әдебиеттану ғылымының негізгі бір саласы. Сын - әдебиеттің тарихымен және теориясымен тығыз байланысты. Айталық, әдебиет тарихы мен әдеби сынның тарихы бір-бірімен жалғас, бірін-бірі толықтырып тұрады. Әдебиет теориясы әдеби процестің заңдылықтарын, шығармаларды идеялық, жанрлық, стильдік ерекшеліктері тұрғысынан талдау анықтау болса, теориялық тұжырымдар беру болса, әдеби сынның негізгі міндеті шығарманы нақты тексеріп, жетістік-кемшіліктерін саралап, эстетикалық баға беру. Әдеби сын сөз өнерінің бүгінгі таңдағы даму жолдарын анықтауға ат салысады. Әдеби шығармаларға пайымдаулар жасап, түйінді пікірлер айтады.

Әдебиет сыны жалпы әдеби процестің, жеке-жеке әдеби құбылыстың сыр-сипатын дер кезінде бағалап отыруға тиіс. Қоғам алдындағы әдебиет атқаратын міндеттерді айқындайды. Соған орай кітаптар мен баспасөзде жарияланған дүниелердің идеялық-эстетикалық сипатын және жаңалығы мен мазмұн сапасын таразылайды. Осы жағынан оқырмандарды хабардар етеді. Оқырмандардың талап-тілегін, әдеби шығарманы қабылдау қабілетін, талғамын белгілейді [1, 35 б. ] .

Әдебиет сынының тарихы ертеден басталады. Көркем шығармалар дүниеге келіп, халықтың кәдесіне ауысуының өзі-ақ оларды сын көзбен қарап, бағалау қажеттігін туғызатыны анық. Бірақ сол бағалаудың өзі, әдеби туындының құны мен мінін анықтап пікір қорыту әр кезде, әр жағдайда әр түрлі болады. Ауыз әдебиеті жағдайында өлең-жырды, дастанды, ертегі-аңыз, хикаяны тыңдаушылардың бағалауы, ауызша пікір білдіруі болашақ әдеби сынның тек алғашқы адымдары деуге болады. Жазба әдебиет қалыптасып баспасөз, газет-журналдар пайда болған кезде нағыз толық мағынадағы әдеби сын өрбіп-өркендей бастайды.

Өнер шығармасының жетістік-кемшілігін пайымдау - қоғамдық сананың нәтижесі. ХҮІІІ ғасырда Германияда Лессинг, Францияда Дидро еңбектерінің мәні зор болды. Ал Ресейде ХІХ ғасырда В. Белинский, Н. Чернышевский, Н. Добролюбов, т. б. әдеби сынды биік деңгейге көтерді.

Қазіргі кезде әдеби сын жан-жақты өркендеп, толыға түсті. Бұл салада сын мақала, сын пікір (рецензия), шолу мақала, эссе (публицистикалық немесе ғылыми очерк), әдеби портрет сияқты талдау, тұжырымдап пікір қорыту ерекшілігі әр келкі жанрлық түрлер өріс алды.

Әдебиет сынының өрістеуіне біздің елімізде шығып тұратын ҚР ҰҒА хабарлары (Тіл, Әдебиет сериясы) сондай-ақ «Жұлдыз», «Қазақ әдебиеті», «Жалын» секілді әдеби газет-журналдар да үлкен үлес қосып келеді.

Қазақ сөз өнерінде әдеби сынның туып, қалыптасып, даму тарихында А. Байтұрсынов, М. Дулатов, Ж. Аймауытов, С. Садуақасов, С. Сейфуллин, К. Кемеңгеров, М. Әуезов, С. Мұқанов, Ғ. Мүсірепов сияқты жазушылардың алатын орны аса зор. Ғ. Тоғжанов, Ы. Мұстамбаев, Б. Кенжебаев, Е, Ысмайылов, Қ. Нұрмаханов, А. Нұрқатов т. б. әдеби сынға тікелей араласып, оны дамытуға елеулі еңбек сіңірді [1, 35 б. ] .

Өмір шындығының көркем шындыққа қалайша айналғандығын саралайтын, көркем шығарманы әдеби тұрғыдан бағалайтын, әдеби дамудың бүгінгі мәселелерін талқылап, бағыт сілтеп отыратын әдеби-публицистикалық, ғылыми-эстетикалық шығармашылық түрін әдеби сын дейміз.

Сын - аса күрделі сала. Көркем шындыққа айналатын өмір - аса күрделі құбылыстардың біртұтас жиынтығы. Міне, сол сан қырлы өмір оқиғаларының көркем әдебиетте қалайша көрініс тапқандығын анықтап отыратын әдеби сын да оларды түрлі жақтарынан зерттейтін ғылым салаларының жетістіктерін қажетінше пайдаланып отырады. Әдеби сын көркем шығарманың жетістіктері мен кемшіліктері жайлы пікірлер десек, мұндай ойларды қатардағы қарапайым оқырманнан бастап, академикке дейін білдіруге хақысы бар. Әдеби сында берілген бағаның бәрі бірдей дұрыс болуы міндетті емес. Онда артық-кем пікірлердің кездесуі заңды да. Әдеби сын бір жағынан, көркем шығарманы «жақсы», не «жаман» деп насихаттап отырса, екінші жағынан, оқырман атынан жазушы туындысын бағалап, оған белгілі бір талаптар қояды [2, 4 б. ] .

Сонымен, әдеби сын - көркем шығармашылыққа қатысы бар қоғамдық ғылымдардың тоғысқан түйінінде, рухани өмір әлемінде күнделікті әдебиетті, сол арқылы өмірді зерттейтін, пікір білдіретін қоғамдық сананың сан сипатты бір саласы.

Әдеби сын жазба әдебиеттің, ғылымның дамуымен тікелей байланысты. Отырарлық ғұлама әл-Фарабидің сөз өнері жайлы жазған еңбектері бізге жетіп отыр. Ш. Уәлихановтың, Ы. Алтынсариннің, А. Құнанбаевтың әдебиетке қатысты айтқан пікірлері қазіргі қазақ әдеби сынының бастапқы бастаулары іспеттес. Абайдың «Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы» өлеңмен жазылған поэзияның теориясы десе де болғандай. ХІХ ғ. екінші жартысында қазақ баспасөзінің пайда болып, «Түркістан уалаятының газеті», «Дала уалаятының газеті» беттерінде әдебиетке қатысты материалдардың көріне бастауы әдеби сынның тарихындағы жаңа кезеңнің басы болды. Төңкеріске дейінгі дәуірде әсіресе, «Айқап» журналы мен «Қазақ» газеті беттерінде жаңа кітаптардың шығуы туралы хабарлар, жекелеген жазушыларға арналған ғұмырнамалық мақалалар, әдеби шолулар, түрлі тақырыптағы мақалалар көптеп көріне бастады [2, 5 б. ] .

Жиырмасыншы жылдары қазақ әдебиеті жаңа дәуірде қандай бағытта дамуы керектігі, көрнекті әдебиет қайраткерлері хақында қызу пікіралысулар болды. Әсіресе, Абай, Мағжан шығармашылықтары жайлы айтыстар жиырмасыншы жылдардағы әдеби сынның орталық мәселелеріне айналды. А. Байтұрсыновтың «Әдебиет танытқышы» (1928), Ғ. Тоғжановтың «Мағжанның ақындығы мен Жүсіпбектің сыны» (1926), «Әдебиет және сын мәселелелері» (1929) сияқты еңбектері қазақ әдеби сынының жаңа биіктерге бет алғанын байқатты. Ұлттық әдебиетіміздің түрлі мәселелері жайлы С. Сейфуллин, М. Әуезов, С. Мұқанов, І. Жансүгіров, Ғ. Мүсірепов, С. Қожанов, Ә. Байділдин, Х. Жүсіпбеков, Е. Бекенов, Н. Төреқұлов, Ш. Тоқжігітов т. б. өз ойларын ортаға салып, әдеби өмірде белсенділік танытты.

Отызыншы жылдары әдеби сынның аннотация, рецензия, айтыс мақала, портрет сияқты түрлері баспасөз бетінде жиі көрініп, жанр ретінде қалыптасты. Әдебиеттің тарихына, теориясына қатысты іргелі еңбектер жазылып, сынның ғылыми сипаты арта түсті. Ғ. Тоғжанов, Б. Кенжебаев, Қ. Өтепов, І. Қабылов, Р. Жаманқұлов, Ә. Қоңыратбаев, О. Қуанышев, М. Қаратаев, Ж. Сәрсеков, Ж. Молдыбаев, Е. Ысмайылов сияқты профессионал сыншылар шықты. Әдеби сынның тақырыптық аясы кеңіп, көркемдік, теориялық талдауларының сапасы арта түсті. Бұрынғыдай идеялық жағынан көп мән берушіліктен оны әдеби-эстетикалық тұрғыдан танып білуге ұмтылушылық байқалды. Жаңадан шыққан әрбір көркем шығарма хақында сын өз пікірін білдіріп тұруға тырысты. Кейбір елеулі туындылар туралы пікірталастар да өрбіп жатты. Қазақ әдебиетіндегі формализм мен натурализм жайлы болып өткен айтыс әдеби сынның құлашты кеңге сермеп, белсенділігінің, ғылыми сипатының арта түскендігін байқатты [2, 6 б. ] .

30-жылдары өткеннің әдеби-фольклорлық мұраларын игеруге, зерттеуге үлкен бетбұрыс болды. Ауыз әдебиетінің түрлі жинақтары шықты. Оқу орындарына арналған әдебиет оқулықтары жазылды. С. Сейфуллиннің «Қазақ әдебиеті» (1932), Ғ. Тоғжановтың « Абай» (1935), Қ. Жұмалиевтің «Әдебиет теориясы» (1938), Е. Ысмайыловтың «Әдебиет теориясының негіздері»(1940) сияқты оқулық, сын-зерттеу кітаптары әдеби ой-пікірдің өресін биіктеткен елеулі еңбектер болды. Бұларда ауыз әдебиетін, әдеби мұраны игеру саласында батыл қадамдар жасалды.

Соғыстан соңғы кезеңде әдеби сынның көкжиегі кеңіп, әдеби ой-толғамдардың ғылыми негізділігі арта түскенімен де әдебиеттің партиялық принципі барынша қадағаланып отырды. Көркем әдебиетте, сын-зерттеу саласында саяси қырағылықты күшейту мақсатында жүргізілген істердің барысында бірсыпыра қаламгерлер тағы да қуғынға ұшырады. «Ұлтшылдыққа», «ескішілдікке» қарсы саяси науқанның барысында әдебиеттің бүкіл тарихы Абаймен қоса теріске шығарылды. Алғашқы екі кітабы жарық көрген «Абай жолы» эпопеясында қазақтың өткен ғасырдағы өмірінің суреттелуінен бастап бар қадір-қасиеті жоққа шығарылып, теріс идеялар береді деп танылды. Осы саяси науқанның нәтижесінде Е. Ысмайылов, М. Қаратаев, Қ. Жұмалиев, Қ. Мұхамеджанов т. б. сотталып, әдебиеттен шеттетілді. Б. Кенжебаев, Т. Нұртазин, Ә. Қоңыратбаев т. б. қуғындалды. 1955 жылы республика басшылығы ауысып, идеологияның солшыл бағыттағы тоңы ептеп жібіп, шығармашылық жұмысқа мүмкіндіктер туа бастаған кезде тоқырауға ұшыраған қазақ әдеби сыны қайтадан жанданып, кең арнасына түсе бастады. Т. Нұртазин, Е. Ысмайылов, Қ. Жұмалиев, З. Қабдолов, С. Қирабаев, Т. Кәкішев тәрізді сыншылар қазақ әдеби сынын жаңа биіктерге көтерді.

Алпысыншы жылдары көп томды қазақ әдебиетінің тарихы жасалумен бірге әдебиеттің теориялық түрлі мәселелерін тереңдеп зерттеген бірсыпыра монографиялық еңбектер көрінді. Жетпісінші жылдары әдеби сынның дамуына мол мүмкіндіктер жасалынды. Газет-журнал беттерінен сын бөлімі тұрақты орын алды, баспадан «Уақыт және қаламгер», «Сөзстан» сын мақалалар жинақтары тұрақты шығып тұрды. М. Қаратаев «Асулар алда» (1973), Р. Нұрғалиев «Айдын», «Телағыс», «Қазақ революциялық поэзиясы» атты трилогиясы (1988) үшін Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығын алды. С. Әшімбаев Қазақстан жастар сыйлығын иеленді. Қазақ әдеби сынының тарихына, теориясына арналған зерттеулер көріне бастады.

Сексенінші жылдардың соңына қарай елімізде басталған түбірлі бетбұрыстар қазақ әдеби сынына да тың серпіліс әкелді, алға жаңа міндеттер қойды. Саяси, шығармашылық қызметтері ақталған М. Жұмабаев, А. Байтұрсынов, Ш. Құдайбердиев, М. Дулатов, Ж. Аймауытовтың, М. Көпеевтің т. б. әдеби мұраларын игеруде әдеби сын қыруар жұмыстар жасады. Кезінде жүргізілген солақай саясаттардың салдарынан әдебиетіміздің тарихында орын алған «ақтаңдақтарды» жоюда, егеменді елдің бүгінгі күн талаптарына сай ғылыми негізді әдебиеттің тарихын қайта жасауда, күрмеуі көп қазіргі әдебиеттің күрделі мәселелерін шешуде әдеби сын ауқымды жұмыстарды жүзеге асыруға бет бұрды. Мұндай үлкен міндеттерді атқаруда сынның ғылыми сипаты артып, әдебиеттану ғылымының өрісі кеңейе түсті [2, 8 б. ] .

Қазақ әдебиеті тарихының XX ғасырдағы алыптар шоғырының көш бастаушылары Ә. Бөкейханов, Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, М. Дулатовтардан басталған дүниежүзілік әдебиеттану ғылымындағыдай игі дәстүрлердің жалғаса түсуі - уақыт шындығы. Мысалы, ХХ ғасырдың 20-30-жылдардағы қазақ әдеби сынының ең отты, уытты мазмұнында осы аталған алыптардың білімдарлық өнегелерімен Ғ. Мүсірепов сынды қаламгерлермен ілесе С. Сейфуллин, Б. Майлин, І. Жансүгіров, М. Әуезов, С. Мұқанов секілді бір топ талантты әдебиет сыншылары да өсіп шыққан-ды. Жанрлық түлеуге, тақырыптық-көркемдік шеберлікке жетуге ұмтылған қазақ әдебиеті тарихында Е. Исмайылов, Б. Кенжебаев, М. Қаратаев, Р. Жаманқұлов, Ы. Мұстанбаев, Қ. Өтепов, Ә. Қоңыратбаев, З. Шашкин, С. Ерубаев және бұларға ілесе Қ. Жұмалиев, Т. Нұртазин, Ә. Қоңыратбаев, Б. Шалабаевтар әдебиет сыншылары ретінде танылған болатын.

Қазақ әдебиеттану ғылымы мен көркем сынын дамытуда зерттеушілермен бірге көрнекті жазушылардың да ой-тұжырымдары маңызды қызмет атқарғандығы жоғарыда аталып өтті. Сондай алыптардың бірі көрнекті жазушы, қазақ әдебиетінің негізін салушы - Ғ. Мүсірепов. ҚазССР-нің халық жазушысы, ҚазССР ҒА-ның академигі, Социалистік Еңбек Ері Ғ. Мүсірепов әр кез әдебиетке өз пікірін білдіріп, әдеби сын-зерттеу, ғылыми көзқарас тұрғысынан мақалалар жазып отырған. Әдебиеттанудың барлық жанрларын қамтып, оның дамуына, өсіп өркендеуіне үлес қосқан сөз зергерлерінің бірі. Сапалы, көркемдік ажары мінсіз прозалық, драмалық еңбектерімен қатар, қазақ әдебиетінің сын тарихынан да алатын орны айрықша.

ХХ ғасырдың 20-жылдарының екінші жартысынан бастап өмірінің соңына дейін бұл салада үздіксіз еңбек еткенін, соңынан кейінгі ұрпаққа талай мұра қалдырғанын да жақсы білеміз. Қазақстан Жазушылар одағының екінші құрылтайында сөйлеген сөзінде «Сыншы емеспін, жазушымын, сынаушы емен, сыналушымын. Бірақ, сыншым кім, оны да білгім келеді» [2, 58 б. ], -дей келіп, жалпы әдеби сын туралы құнарлы пікірлер жазған. Мерзімді баспасөз беттерінде қос тілде (қазақ, орыс) жарияланып тұрған мақалаларымен қатар, әдебиет сынының дамып, қанат жаюына өз үлесін қосқан оның «Суреткер парызы» (1970), «Заман және әдебиет» (1982), «Дәуір дидары» (1986), «Әдебиет кәсіп емес, өнер» (1987) сияқты кітаптары жарық көрді. Тазалықтың үлгісін Ғабең әдебиет ісінде әрдайым көрсетті. Ол кісі үшін әдебиетті бағалауда бір-ақ өлшем болған сияқты: ол - көркемдік сипаты, жасық дүниені жасық деуден, асылды асыл деуден суреткер ешқашанда жаңылмаған және соны кімнің болсын бетіне айтудан тайынбаған. Жазушының шығармашылық жолы өз алдына бір төбе де, әдебиеттану ғылымына қосқан үлесі жеке алып қарастыратын зерттеу тақырыптарының бірі. Жазушылық жолды алғаш бастаған тұста-ақ ол қазақ әдебиетінің өсіп-өркендеуіне, әдебиет сынының дамып, қанат жаюына өз үлесін қосты [3, 115 б. ] . Академик-жазушы Ғ. Мүсірепов сын саласы бойынша бірнеше сыни мақалалар жазып қалдырғаны белгілі. Соның бірі «Суреткер парызы» және «Заман және әдебиет» атты әдеби-сын еңбектері.

Мұнда жазушы Ғ. Мүсіреповтің әдебиттегі алатын орны ұлттық әдебиетіміздің проблемалық мәселелеріне арналған мақалалары мен ой-пікірлерінің сыншылық сипаты сөз етіледі.

Қаламгердің қазақ әдебиеті жайлы білдірген пікірлері, әдеби сыншылық мақаларынан оның азаматтық бет-бағдары мен ой тереңдігін аңғаруға болады.

Суреткерлік пен сыншылық - бір адамның бойында тоғыса бермейтін күрделі өнер түрлері. Осы екеуі Ғабит Мүсіреповтің бойында қиюласа келіп, әлеуметтік маңызы мен мазмұны бай әдеби ой-толғамдармен тоғысты. Үлкен суреткер болмысында сыншылық қасиеттің болуы тосын құбылыс емес.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.