Әлеуметтік тепе -теңдік және еңбек нарығының құқықтық реттелуі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 2

1-ші тарау Еңбек заңнамасының қалыптасу

тарихы . . . 6

1. 1 Қазақстан Республикасының еңбек

нарығын реттеудегі заңнама тарихы . . . 6

1. 2 Еңбек туралы заңнамасындағы қалыптасу

кезеңдері және өзекті мәселелері . . . 14

2-ші тарау Әлеуметтік тепе -теңдік және еңбек

нарығының құқықтық реттелуі . . . 21

2. 1 Халықаралық еңбекті құқықтық

реттеудегі Қазақстан Республикасы қатысуының

құқықтық ұйымдастырушылық аспектілері . . . 21

2. 2 Еңбек қатынастарының әлеуметтік-

экономикалық, құқықтық реттелуі . . . 32

2. 3 Халықты жұмыспен қамту аясындағы белсенді

саясат жүргізудегі құқықтық мәселелері . . . 42

3-ші тарау Қазақстан Республикасының еңбек туралы Заңды

жетілдіру мақсаттары мен бағыттары . . . 49

3. 1 Жаңа еңбек туралы Кодекстің жобасы . . . 49

3. 2 Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігін

және еңбекті қорғауды қамтамасыз ету бағыттары . . . 54

Ақмола облысындағы жұмыссыздықтың салдары

және оның түзету жолдары . . . 57

Қорытынды . . . 64

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Қосымшалар

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі:

Еңбек нарығы - бұл нарықтың ерекше түрі, онда жұмыс күшін сату және сатып алу жүзеге асырылады. Осы жерде оның құны мен жалдану жағдайы бағаланады. Еңбек нарығы -экономикалық жағдайды көрсетудің айнасы, тұрғындарды жұмыспен қамту көлемі мен динамикасын, жұмыссыздықтың сала бойынша, кәсіби біліктілік, демографиялық және басқа да көрсеткіштердің құрылымын байқатады.

Еңбек нарығының басты реттеушісі мемлекет және ұлттық заңнама. Соның негізінде біздің көтеріп отырған мәселеміз елдегі еңбек нарығының құқықтық реттелуін жан-жақты қарастыру болып табылады. Еңбек нарығын реттеуші құқық Конституцияға сәйкес әзірленген “Еңбек туралы” Заңына негізделеді. 2002 жылға дейін Қазақстан Республикасында Қазақ Кенестік Социалистік Республикасының еңбек туралы Кодексі қолданып келді. Кейін Қазақстан Республикасында тәуелсіздік алғаннан кейін 2002 жылдың 1 қаңтарынан бастап “Қазақстан Республикасының еңбек туралы” Заңы күшке енді. Сол сияқты еңбек нарығында “Еңбек туралы” Заңмен қатар 2001 жылы 23 қаңтарда қабылданған “Халықты жұмыспен қамту”, 2000 жылы желтоқсанда “ Әлеуметтік серіктестік”, 2004 жылдың 24 ақпанында «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы» заңнамалар мен актілер қолдануда. Әлі де болса қараусыз қолған нормалар талдану үстінде. Мысалы, 2004 жылы 12 наурызда болашақта болатын, бірақ әлі бекітілмеген “Еңбек туралы” Кодекстің жобасы әзірленді.

Тақырыптың мақсаты мен міндеті:

Тақырыптың мақсаты еңбек нарығының құқықтық реттелу негізін жүйелі әрі обьективті зерттеу арқылы оның белгілі бір жүйеге келуіне әсер ету. Осы мақсатқа сәйкес келесі міндеттерді орындау қажет:

еңбек заңнамасына байланысты заңдар, нормативтік актілер, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларын, мақалаларды т. б. деректердің барлық түрлерін жинап, салыстырып- саралау негізінде оның еңбек нарығында алатын орнын мүмкіндігінше нақты көрсету;
еңбек заңнамасының даму тарихын жан- жақты ашып көрсету, алдағы еңбек туралы Кодексін әзірлеу барысында ескерілетіндей етіп, Заңдағы кемшіліктерді нақты айқындау;
еңбек Заңы баптарының Конституцияға қайшы келетін тұстарын қатаң түрде қарастыру, бұрыс мағына беретін баптарды талқыға салу;
Ресей Федерациясының «Еңбек туралы» Кодексін Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасымен салыстыру;
Шет елдерінің еңбек заңнамаларымен салыстыра отырып мұндағы жетістіктерді қарастырып назарға алу.

Тақырыптың жаңашылдығы:

Еңбек заңнамасының қазіргі қоғамға сәйкестігі мен оның рөлін анықтау барысында келесідей жаңашылдықтарды көруге болады. Мысалы:

қазіргі Қазақстандағы еңбек нарығының құқықтық жағдайларын көрсету, оның қайшылықтары мен жетістіктерін ашу- жұмыстың басты нәтижесі болып табылады;
деректер негізінде бұған дейінгі еңбек заңнамасында қарастырылмаған мәселелердің кейбір тұстары біршама жүйеленеді;
жаңа еңбек туралы Кодекстің жобасы келтіріледі;
болашақтағы еңбек заңнамасына көмек ретінде әзірленген бағдарламаларға тоқталып өтіледі.

Еңбек нарығының жағдайын және еңбек заңнамасының рөлін нақты ашып айқындау үшін оны бірнеше тараулар мен бөлімдерге бөлуге болады. Алғашқы тарау “Еңбек заңнамасының қалыптасу тарихына” арналған. Өз ішінде ол “Қазақстандағы еңбек нарығын реттеудегі заңнама тарихы” мен “Еңбек туралы заңнаманың қалыптасу кезеңдері мен өзекті мәселелері” бөлімдерінен тұрады. Ең біріншісінде - еңбек нарығын реттеуші заңнаманың даму тарихы, оның қоғамдағы рөлі, Қазақ Кенестік Социалистік Республикасының еңбек туралы Кодексінен ерекшеліктері мен ұқсастықтары айқындалып көрсетілген. Еңбек заңнамасының Конституцияға негізделіп жасалатындығы және Азаматтық пен Әкімшілік құқықтарының еңбек заңнамасымен байланыстылығы қарастырлады. Еңбек заңнамасының жетістіктері мен кемшіліктері екінші бөлімде келтірілген. Бұнда еңбек заңында қараусыз қалған көптеген нормалар талқыланды. Осындай олқылықты жою үшін әлемдік дамыған елдердің еңбек заңнамаларына жүгінуі керек-ті. Бұл жайлы сөз екінші тараудың “Халықаралық еңбекті құқықтық реттеудегі Қазақстан Республикасының қатысуының құқықтық ұйымдастырушылық аспектілері” атты бөлімде қарастырылып өтілді. Ондағы басты мақсат - Қазақстанның әлемдік еңбек нарығында алатын орнын айқындау. Сонымен қатар, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінің, әсіресе, Ресей елінің еңбек заңнамасымен Қазақстан Республикасының еңбек заңнамаларын салыстырып өту. Келесі бөлім осы заңнаманы реттейтін экономикалық-әлеуметтік, құқықтық қатынастарды қарастырады. Алғашқы рет еңбек заңнамасы тарихында жұмыс беруші мен жұмысшының міндеттері мен құқықтары нақты көрсетілген. Еңбек заңнамасының негізі болып табылатын әлеуметтік тепе-теңдікті іске асыратын жеке және ұжымдық шарттар қарастырылып өтілген. Еңбек нарығындағы еңбек заңы ретке салалмай жүрген бір келеңсіз жағдай - жұмыссыздық. Осы тақырып аясында үшінші бөлім жазылған. Онда халықты жұмыспен қамту саясаты жан-жақты талданған. Қазіргі уақыттағы жұмыссыздықты жоюдың алдын алу жолдары айтылды және жұмыссыздардың заңға жүгініп жұмысқа орналасу мүмкіндіктері қарастырылды. Қазіргі таңда еңбек миграциясының ағымы біздің елге келуі есепсіз, соны біршама тоқтату үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі арнайы квота жариялайды. Бірақ оған қарамастан астыртын еңбек миграциясының ағымы жалғасуда. Бұндай заңсыздықты шектейтін Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңнамасы өз әлсіздігін бірден байқатады. Еңбек заңнамасында дәл осындай ақтандақтары жетерліктей. Осындай олқылықтарды жою мақсатында «Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын жетілдіру бағыттары мен мақсаттары» атты үшінші тараудың бірінші бөлімінде жаңа еңбек Кодексінің жобасы әзірленді. Ол Елбасының 2006 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында: «2006 жылы тұжырымдамасы барлық Халықаралық еңбек ұйымы мен Бүкіләлемдік сауда ұйымының талаптарына сай келетін Еңбек кодексін қабылдау қажет» деп көрсетілген. Қазіргі еңбек заңындағы кейбір баптар қайта қарауға алынды, өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Бұл Кодексті іске қосудың басты тетігі болып табылатын мемлекеттің арнайы дайындаған бағдарламалары екінші бөлімде қарастырылды. Соңғы бөлімде жалпы Ақмола облысындағы жұмыссыздықтың әкелетін зардаптары және олардың алдын алу жолдары айқындалып көрсетілді.

1-ші тарау Еңбек заңнамасының қалыптасу тарихы

1. 1 Қазақстан Республикасының еңбек нарығын

реттеудегі заңнама тарихы

Қазақстан Республикасындағы нарық қатынастарда болуы - еңбек нарығының заңнамасын дамыту қажеттілігі туындайды. Нарықта әрбір адамның мақсатқа жетудегі ісі қоғамға, экономикаға ешбір нұқан келтірмуі тиіс. Сондықтан мемлекет бақылауға алатын ережелерді қабылдау қажет. Бұндай құқықтық шаруашылық жүргізудің механизмінің басты реттеушісі рөліне ие болады. Бірақ нарықтық қатынастарды заңнама немесе әкімшілік шаралармен қатаң бақылауға алынуы тиіс. Республиканың еңбек нарығының құқықтық даму негізі Қазақ Кеңес Социалистік Республикасының мемлекеттік тәуелсіздік Декларациясы жарияланғаннан бастап қалыптасты (2-ші бөлімнің 9 тарауы) . [45]

90-шы жылдардың басында экономикалық заңдармен бірге «Халықты жұмыспен қамту», «Кәсіби одақтар туралы», «Ұжымдық шарттар туралы», «Еңбекті қорғау туралы» және т. б. заңдар қабылданды. Қазақстан Республикасының Конституциясының 24 тарауына сәйкес «Әрбір адам еңбек бостандығы, өз еркімен қызмет, мамандықты таңдап алуға құқылы». Субъект еңбек құқығының ережелерімен өз еркімен қолдана алады. [23]

Құқық қоғамдық қатынастарды реттеуде басты орын алады және өз кезегінде мемлекеттік емес азаматтардың қызығушылықтарын қарастырады. Еңбекке деген құқық - ол еңбекті еркін түрде таңдау құқығы және жұмыссыздықпен еңбекке мәжбүрлеуден қорғауды қамтамасыз етеді. Экономикалық жетістіктерді құқықтық ретінде бекітуі және нарықтың дамуын әрі қарай ынталандыру мақсатында Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексін қолданған жөн. Еңбек заңнамасына келсек, онда еңбек қатынастарын реттейтін шарттық әдістін, әлеуметтік серіктестік құруының жүйесіне мемлекеттік реттеудің рөлін төмендету керек деген тұжырымдамасына тоқталамыз.

Еңбек заңнамасының реформаларының азаматтікіне қарағанда баяу жүргізілуі нарық жағдайындағы еңбек қатынастарын ретеуде еңбек құқығының нормаларын қолданудың мүмкін емес деген ойды тудыру мүмкін. Бұл жағдай өндіріс қызметінің тиімділігін іске асыратын кәсіпорын басшыларының көзқарасына әсер етеді.

Белгілі болғандай еңбек заңнамасы азаматтық заңнамамен тығыз байланысты. Азаматтық құқық еңбек пен оның нәтижелерімен байланысты қатынастарын реттейді. Еңбек қатынастары және оған жақын азаматтық құқықтық қатынастар шарттық негізде болады. Сонымен қатар еңбек пен азаматтық заңнамалар арасында генетикалық байланыс бар. Өйткені, еңбек құқығы азаматтық құқықтан бертін келе ғана жеке сала ретінде бөлінді. Оның әр түрлі салалық қатынастарды сипаттайтын жеке даралығына қарамай еңбек құқығының дамуына азаматтық құқық нормаларының әдістерімен принциптері ешбір әсер келтірмейді.

Еңбек құқық субъектісінің теоретикалық негізі - жеке, заңды тұлғалардың азаматтық құқықтық принциптерімен олардың құқықтық мәртебесіне ие болады. Еңбек шартының заңдылық маңызы азаматтық құқықтың мңндеттемелері туралы шартты жасасу еркіндігі туралы шарттын өзеруімен тоқтатылуының жалпы жағдайларына негізделеді. Еңбек құқығының табиғатынан азаматтық құқықтық принциптері мен әдстеріне ғана сүйенбей, сонымен қатар әкімшілік құқықты да негізге алады. Өйткені ұжымдық өндіріс тәртібі әкімшілік билігіне жұмысшылардың бағынуын, еңбек үрдісіне оның еркіндігін шектеу және т. б. талап етеді. Азаматтық заңнама азаматтық құқықтық шарттардан туындайды, немесе азаматтықтағы бар қатынастарды ғана реттей алады. [40]

Сонымен қатар, еңбек қатынастарын салааралық реттеуді қажет етеді., яғни аралас еңбек және азаматтық құқықтық нормаларды бөлу мүмкінідігін қажет етеді. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 380-шы бабына сәйкес заңнама қарастыратын әр түрлі келісім-шарттардың элементтері бар, тараптардың бұндай шарттарды бекіту құқығы бар.

Қазақтан Республикасының Азаматтық Кодексінің 378 бабына сәйкес шарт 2 немесе бұдан да көп тұлғалардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін қалыптастыратын, өзгертетін, тоқтататын келісімдерін қарастырады. Сонымен мұнда сөз етіліп отырған шарт аралас, салааралық емес, ішкі салалық сипаттағы шарт болып табылады. Республика ұйымдарындағы бекітілген шарттармен еңбек элементтерімен қатар азаматтық еңбек шартының келісімдерінің ұштасуы бар екенін көрсетеді.

Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 58 бабы бойынша серіктестік қатысушыларының есебінен және жұмыс істеу барысында жиналған мүлік серіктестік және мүліктік құқығына ие болады. [24]

Қазақстанда еңбек нарығындағы заңнаманың даму тарихы Қазақстан Кеңес Социалистік Республикасының мемлекеттік тәуелсіздік алу туралы Декларациясынан бастау алды. 90-жылдардың басында экономикалық заңдар блогімен бірге еңбек нарығының бастапқы дамуындағы негізгі орын алған бірқатар заңдар да болды. Олар «Халықты жұмыспен қамту», «кәсіби одақтар туралы», «Ұжымдық шарттар туралы», «Еңбекті қорғау туралы» т. б. 2002 жылға дейін Қазақстан территориясында 1972 жылдың 21 шілдеде қабылданған Қазақстан ССР-нің еңбек туралы Заңы болды. Халықаралық құқықтық еңбекті реттеуде Біріккен Ұлттар Ұйымының арнайы мекемесі Халықаралық еңбек ұйымы басты орын алады. Халықаралық еңбек ұйымы еңбекке қатысты Конвенцияларды қабылдайды. Ол құрамындағы мемлекет-мүшелерге оны ұсынады, ал мемлекеттің өз елі ішінде қолдануға тиімді Конвенция болса, оны бекітеді. Осы Конвенциялар негізінде әр мемлекетте еңбектің құқықтық реттеу базасы құралады.

Мысалы, келесідей Конвенциялар ұсынылды: «Жалақы қорғау туралы» (95), «Жұмыссыздықты қорғау саясаты туралы» (122), «Құрылыстағы еңбектің гигиенасы мен қауіпсіздік туралы» (167), «Минималды жалақыны қоюдағы үрдіс туралы» (26), «Еңбекші- мигранттар туралы» (97), «Балалар еңбегіне тыйым салу туралы» (138, 182), «Еңбек саласындағы дискриминацияға тыйым салу туралы» (100, 111) . [25]

Кейін осы Конвенциялар мен бұрынғы Қазақ ССР-нің Еңбек туралы Кодексі негізінде жаңа Қазақстан Республисының Еңбек туралы Заңына енді. Қазақстанның Еңбек туралы Заңы Кеңес Үкіметінің заңдарынан басқа одақтық республикалардың еңбек заңдарын ел территориясында қолдануға шек қойған жоқ. Ал бұл Қазақстан Республикасының Ата Заңына қайшы болды, өйткені басты Заңның 4 бабына сәйкес Қазақстан Республикасында негізгі қолдану құқығы Конституция нормалары және оған сәйкес келетін Заңдар мен нормалардың құқықтық актілері болды. Қазақстанның еңбек туралы Заңы колхоздар мен кооперативтік ұйымдардың мүшелерінен басқа барлық жұмысшылар мен қызметшілердің еңбек қатынастарын реттеп отырды. Ұзақ уақыт бойы мемлекет барлық өндірістің жалғыз иегері болғандықтан, Кодекс мемлекеттік меншікті еңбекшілер басқарады деп белгіледі. Еңбек шарты шарттық сипатта болған жоқ, өйткені еңбек шартының негізгі жағдайларын мемлекет белгілеп отырды. Шарт жасасудың негізгі талаптары келесідей болды: жұмыс орнының орнылысу жері, еңбек қызметі, (мамандығы, квалификациясы, қызметі), жұмыстың басталу мен аяқталу уақыты. Басқа барлық нормалар мен Ережелерді заңнама немесе нормативтік актілер анықтап отырды. [29]

Қазақстан Республикасында еңбек қатынастары бірқатар Заңдармен реттеледі. Олардың ішіндегі ең маңыздысы- 2002 жылдың 1 қаңтарында күшіне енген “ Қазақстан Республикасының еңбек туралы” Заңы. Бұл Заң 12 бөлімнен, 109 баптан тұрды. Еңбек туралы Заңның преамбуласында, оның еңбек қатынастарын реттейтіні туралы жазылған. Осымен байланысты жаңа Заң Қазақстан ССР-нің Еңбек туралы Кодекстен қарағанда, еңбек қатынастарын шартты түрде (ұжымдық және жеке) пайдалануды қарастырды. Сонымен қатар Заң кепілдіктердің минимум қарастырып, тараптарға оларды кеңейту мен жақсартуына жағдай жасады.

Кеңестік еңбек Кодексінің 20-бабына сәйкес, еңбек шарты жазбаша және ауызша жасала беретін. Көбіне көп ауызша түрі пайдаланылды. Тараптар белгілі бір жағдайлар туралы ауызша келісіп, ал жұмысқа алу кезінде жұмыс беруші бұйрық шығаратын, бұйрық жасасқан шартты бекітетін. Мұндай құықтық модель халықтың көпшілігіне шарттық негіздің болмауы туралы айтатын. Ауызша түрі қолайлы болды, бірақ тараптардың құқықтары мен міндеттерін нақты белгілеуіне мүмкіндік берген жоқ. Шарт жасасудың жаңа Заңдағы ерекшелігі, ол тек жазбаша түрде болуы. Яғни, онда еңбек шартының мазмұны қандай құжаттардың жұмысқа тұрғанда керектігі туралы және жұмыс қызметін дәлелдейтін құжаттарды нақты белгіледі (1, 9 бап) . [42]

Жаңа Заңда еңбек шарты Кеңестік Кодексте сияқты заңда белгіленген жағдайлар бойынша ғана тоқтатылды. Кодексте сияқты Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы» Заңында еңбек шартын тоқтату, коммерциялық мемлекеттік, қызметтік құпияны таратқаны үшін жұмыстан шығару жағдайлары қарастырылған. Жаңа Заңда «ұжымдық шарт» атты бөлім енгізілді, соның негізінде «ұжымдық шарттар туралы» 1993 жылдардағы Заңы өз күшін жойды.

Жаңа Заң Кеңестік Кодекске қарағанда жеке категориялы (мезгілдік, маусымдық, жалдамалы, вахталық әдісте істеуші) жұмысшылардың да еңбек қатынастарын реттеп отырды. Жаңа Заң жұмыс уақытының ұзақтығын белгіледі. Жұмысына 40 сағаттан артық емес. Ал Кеңестік Кодексте 41 сағат еді.

Еңбек демалысының минималды ұзақтығы және белгілі ұжымдық, жеке еңбек шарттарында келісілген еңбек демалысының тәртібін белгіледі. Ал оқу, еңбек демалыстары және олардың төлену тәртібі еңбек шарттарында анықталу керек. Жаңа Заңда Кеңестік Кодексте сияқты жалақының минималды көлемі Заң актілерімен белгіленеді және одан төмен болмауы керектігі туралы айтылған. Қазіргі кезеңде болса тек қана мемлекет органдарының және бюджеттік ұйымдарының жұмысшылардың тарифтік ставкасы, жалақысы, қызметтік окладының схемалық жүйелері ғана белгіленеді.

Материалдық саладағы ұйымдарда заң талаптарын ұстана отырып, жалақы мәселелерін өздері шешеді.

Заңда зиян келтіргендері үшін жұмысшылардың жауапкершіліктің шектеулі болатындығы жайлы айтылмаған.

Кеңестік Кодексте қарастырудың тәртібі нақты қарастырылған. Алғашқыда даулар жанжалдар бойынша комиссия қарастырады, сосын ұйымдардың профкомдары, кейін ғана соттар. Жаңа Заңда дауларды сот және арнаулы комиссиялар қарастырады, делінген.

Еңбек даулары бойынша соттық шығындарды өтеуден жұмысшы босатыландығы туралы деген норма сақталған. [43]

Кеңестік Кодекстегі жұмысшылардың кейбір кепілдіктері мен құқықтары сақталған. Олар төмендегілер:

жұмысқа қабылдау жасы- 16, ал әке-шешесінің рұқсатымен- 14 жастан;
жеке еңбек шартының күшке енуі нақты жұмысшылардың жұмысқа келуінен басталады;
басқа жұмысқа ауысу тәртібі тек жұмысшылардың жазбаша келісімімен ғана болады;
жұмысшыны ауыстыру немесе кәсіпорынның өзгеруі шартты тоқтатпайды;
мәжбүрлі демалыстағы уақытта орташа жалақысы сақталады, бірақ 3 айдан аспай;
жұмысшының рұқсатынсыз уақытша басқа жұмысқа ауысуы, жалақының орташа көлемін сақтайды;
кәсіби ауруға шалдыққан, не денсаулығына зиян келтіргені үшін жұмыс беруші жұмысшыны жеңіл жұмысқа ауыстырады және бұрынғы жұмыс пен жаңа жұмыстағы еңбекақының арасындағы айырмашылығын төлеуге міндетті;
медициналық қорытынды бойынша жұмыс беруші жүкті әйелді бұрынғы жұмыстағы орташа жалақыны сақтап, жеңіл жұмысқа ауыстыруға міндетті;
Квалификациялық емес жұмысқа жоғарғы білікті маманды уақытша ауыстыру тек қана жұмысшының жазбаша рұқсатымен ғана іске асады;
кәсіпорын қызметін тоқтатқанда немесе штат санының қысқартылу мерзімінде, 1 айдан көп емес орташа айлық жалақысы сақталады;
жеке санаттағы жұмысшылар үшін (14, 16, 18 жастағылар, зиянды, қауіпті, ауыр жағдайларда еңбек ететін жұмысшылар) жұмыс уақытының ұзақтығының қысқартылуы;
жұмыс уақытынан тыс қызметкерді, жұмыс істеткізу тек оның рұқсатымен ғана іске асады;
әр жыл сайын жұмысшыға міндетті түрде 18 календарлық күннен аз емес демалыс беру;
жұмысшының ғана рұқсатымен, оны демалыстан шақыртып алуға болады;
30 күнге дейін төленбейтін демалысты беруге болады;
жүкті болу немесе босатуға міндетті түрде төленетін демалыс беру. Бала 1, 5 жасқа толғанша жалақыны сақтамай демалыс беру. Бұл демалыс түрлері босану үйінен баспанасыз балаларды алған ер адамдар мен әйелдерге де беріледі;
жалақының минималды көлемі;
жалақының төлену уақытын белгілеу және жұмыс берушінің еңбекақысын уақытында бермегені үшін жауапқа тарту;
мүгедектерге ауырған кезде әлеуметтік көмек беру. [31]

Сонымен қатар, Заң жұмыс берушінің кепілдіктерін қысқартады және оны кейбір нормаларынан босатады:

жұмыс беруші мен қатынаста жұмысшының атынан өкілдік ретінде кәсіби одақтар ұйымдарының ерекше статустарының нормалары жойылды. Мысалы: кәсіби комитеттің рұқсатынсыз әкімшілік ұсынысы бойынша еңбек шартын бұзу, еңбек даулары бойынша комиссия мен кәсіби комитеттерде дауларды қарастыру,
жұмысқа қабылдағанда кепілдіктер бекітілмеген,
еңбек шарттарында көрсетілмеген жұмыстарды істеткізуге талап етуді шектейтін нормалар жоқ,
әйелдер мен жастарға жеңілдіктер қысқартылады (түнде, жұмыс уақытынан тыс еңбек етуге, іс-сапарларға бару, аналарға еңбек ақыны сақтамай демалыс беру (бала 3 жасқа толмағанынша), жұмысқа қабылдау кезінде кепілдік беру, әйелдерді жұмыстан шығаруға тиым салу(баласы барлар), қысқартылған жұмыс уақытының 18-ге толмағандарға еңбек ақы беру т. б. ),
оқу мен жұмысты бір мезетте атқарған жұмысшылырға жеңілдіктер беру. [32]

Сонымен қатар, жаңа Заңда түсініктеме аппараты берілген, алғашқы рет жұмыс беруші мен жұмысшының құқықтары мен міндеттері заң жағынан анықталмаған. Еңбек келісімнің құрамы нақты көрсетілген, оның жазбаша түрде жасалуы. Жұмысшы еңбек шартын бірнеше жұмыс берушімен жасаса алады, деп көрсетілген. Еңбек туралы Заңда келесідей жағдайлар қарастырылған:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.