Салық салудың теориялық негіздері

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

І Салық салудың теориялық негіздері
1.1 Салықтың мәні, атқаратың қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.2 Салықтың негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11

ІІ Арнаулы салық режимінің жүргізілуі мен ресімделу тәртібі
Кіші кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғаларға арналған анрнаулы салық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
а) жалпыға бірдей белгіленген тәртіп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
ә) біржолғы талон негізінде арнаулы салық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
б) патент негізіндегі арнаулы салық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
с) оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.2 Шаруа қожалықтарына арналған арнаулы салық режимі
2.3 Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаға арналған арнайы салық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
2.4 Кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне арналған арнайы салық режимі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30

Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..34

Кіріспе
Зерттелетін тақырыптың өзектілігі. Салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі.
2001 жылғы 12 маусымда №209-11 Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (өзгертулермен және толықтырулармен) салық Кодексі қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатың салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады.
Салық кодексі республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтарды, алымдар мен салымдарды және басқа да міндетті төлемдерді белгілейтін Қазақстан Республикасы заңдарымен реттелетін кеден баж салығы, алымы мен төлемдері мәселерін қоспағанда, Қазақстан Республикасындағы барлық салықтық қатынастарды реттейтің бірден-бір заңды құжаты болып табылады. Салық кодексі салықтардың толық тізімін, оларды есептеу тәртібін, салық салу объектілерін, салықтың негізгі түрлері бойынша төлеушілерін анықтайды. Салықтар, алымдар мен басқа да міндетті төлемдер деп Кодексте белгіленген тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесіне төлеушілерден аударылған (бөлінген) қаражаттарды айтамыз.
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді еңгізу және аудару немесе тоқтату кұқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының өкілеттілігіне жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатың объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық телеушінің міндеттемесі де пайда болады;
Салық базасы деп- құқықтық, физикалық базасын айтады және де салық салу объектісіне басқа да сипаттамасы бойынша салық салуға жатуы мүмкін. Салық базасының негізінде салық сомасы және басқа да төлеулердің мөлшері анықталады.
Салық мөлшерлемесі- салық базасының өлшем бірлігіне есептелген салық деңгейі болып табылады. Салық мөлшерлемесі пайыздық немесе абсолюттік сомасы бойынша салық базасының өлшем бірлігіне қарап белгіленеді.
Салық кезеңі - бұл уақыт кезеңі, әрбір салық түріне және Салық кодексінің басқа да міндетті төлемдеріне қолайлы етіп белгіленеді, сол кезең біткеннен кейін салық базасы анықталынып бюджетке төленуге жататын салық пен басқа да міндетті төлемдері есептелінеді.
Қазақстан Республикасындағы салық заңы - мүліктің кірістелген және тауарды сату мақсатында жөнелтілген, қызметтің керсетілген, жұмыстың атқарылған кезеңімен есептелген шығысы мен төленген табысының кезеңіне қарамастан, салықтық есептін әдісіне орап есептеу әдісі бойынша құрылады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер осы Кодексте белгіленген тәртіпте және жағдайларда белгіленеді, өзгертіледі немесе күшін жояды.
Салық заңдары Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданылады және жеке тұлғаларға, заңды тұлғалар мен олардың құрылымдық бөлімшелеріне қолданылады.
Қазақстан Республикасының салық заңдары салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің міндеттілігі, салық салудың айқындығы, әділдігі, салық жүйесінің біртұтастығы және салық заңдарының жариялылығы прнциптеріне негізделеді.
Зерттеудің деңгейі. Қазақстан Республикасының салық заңдарының ережелері осы Кодексте белгіленген салық салу принциптеріне қайшы келмеуге тиіс.
Салық салудың міндеттілігі принципі. Салық төлеуші салық заңдарына сәйкес салық міндеттемелерін толық көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.
Салық салудың айқындығы принцмпі. Қазақстан Республикасының салықтары және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдері айқын болуға тиіс. Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттемелері туындаудың, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін салық заңдарында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.
Салық салудың әділдігі принципі салық салу жалпыға және міндетті болып табылады.
Салық жүйесінің біртұтастығы принципі. Қазақстан Республикасының салық жүйесі Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында барлық салық төлеушілерге қатысты біртұтас болып табылады.
Салық заңдарының жариялылығы принципі. Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде жариялануға тиіс.
Салық - өркениет үшін төленетін төлем. Оның қандай түрінен болмасын жалтаруға жол бермеу - бүгінгі күннің басты назарында. Қазақстан Республикасының Салық Кодексі 2001 жылғы қабылданған Заң күші бар «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Жарлығы барлық салық органдарына үлкен міндеттер жүктейді.
Салықтан жалтарғаның халықтан жалтарғаның болып шығатынын да түсіну қиын емес.
Салық салынатын база жасау жөніндегі қорытынды жұмыстарға әзірлік проблемасы жетіп артылады. Бұл салада өзге де проблемалар жеткілікті. Қазіргі қолданып жүрген Салық кодексі тікелей ықпал ететін заң күшіне әлі де толық ие емес. Салық жөніндегі заңды дамыту тұжырымдамасын жасау саласындағы жұмыс әлі күнге дейін аяқталған жоқ.
Бұдан кейінгі тұрған мәселе қатаң бақылау орнату. Ондай бақылау әкімшілік тұрғыдан күш қолдану арқылы емес, қайта осы заманға нарықтық құралдардың - валюталық қаржылар мен экспорттық импорттық операциялардың қозғалысына бақылау орнату болуы тиіс.
Салықтар нарықтық экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып табылады. Салық негізінде құрылатын мемлекет бюджеттің кірісіне қарай, мелекеттің кәсіпкерлікпен айналасуының және әлеуметтік-кепілдік қызметінің мүмкіндігі белгілі болады. Салық мөлшелерін заңды құқы бар мекемелер

Пайдаланған әдебиеттер тiзiмi.
1. «Қазақстан Республикасының» Конституциясы. Алматы. 1995ж.
2. Қазақстан Республикасының “Салық Кодексi” (01.01.2006ж.).
3.Қазақстан экономикасын реттеу стратегиясы: ХХI ғасырға көзқарас. Алматы. 2002ж.
4. Мадиярова Д.М. Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық қауiпсiздiк. Алматы. 2003ж.
5. Мамыров Н. Халықаралық экономикалық қатынастар. Алматы. 2001.
6. Мадешев Б. Нарықтық экономикаға кiрiспе.- Алматы, 2004
7. Родостовец В.К Кәсіпорындағы буғалтерлік есеп. Алматы, 2005ж
8. Сахариев С.С. Әлем экономикасы. Алматы, 2004
9. Салық Кодексі; Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы .- Алматы, 2006
10. Назарбаев Н. Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы.- Алматы
11.Мамыров М. Государство и бизнес.-Алматы, 2002
12.Серкебаев Б. Салық саласына салмақ түсмті // Қаржы-Қаражат.-2006
13.Рустемов К. Салық реформасы уақыт сыны.//Қаржы-Қаражат.-2006
14.Әлімов Қ. Салық халық несибесі // Қаржы-Қаражат.-2004
15. Жауапсыздық жарға жығады // Қаржы-Қаражат.-2005
16. Әлиағпар Қ. Қолданылатын шара күшейтiлдi. //Қаржы-Қаражат

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

І Салық салудың теориялық негіздері
1.1 Салықтың мәні, атқаратың
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...7
1.2 Салықтың негізгі
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...11

ІІ Арнаулы салық режимінің жүргізілуі мен ресімделу тәртібі
Кіші кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғаларға арналған анрнаулы салық
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
а) жалпыға бірдей белгіленген
тәртіп ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 14
ә) біржолғы талон негізінде арнаулы салық
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .15
б) патент негізіндегі арнаулы салық
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 6
с) оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... 18
2.2 Шаруа қожалықтарына арналған арнаулы салық режимі
2.3 Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаға арналған арнайы салық
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
2.4 Кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне арналған арнайы салық
режимі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30

Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... .34

Кіріспе

Зерттелетін тақырыптың өзектілігі. Салық міндеттемесі мемлекет
алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып табылады және ол салық
заңына сәйкес жүргізіледі.
2001 жылғы 12 маусымда №209-11 Қазақстан Республикасының "Салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (өзгертулермен және
толықтырулармен) салық Кодексі қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды
тұлғалардан алынатың салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі
көзі болып табылады.
Салық кодексі республикалық және жергілікті бюджетке түсетін
салықтарды, алымдар мен салымдарды және басқа да міндетті төлемдерді
белгілейтін Қазақстан Республикасы заңдарымен реттелетін кеден баж салығы,
алымы мен төлемдері мәселерін қоспағанда, Қазақстан Республикасындағы
барлық салықтық қатынастарды реттейтің бірден-бір заңды құжаты болып
табылады. Салық кодексі салықтардың толық тізімін, оларды есептеу тәртібін,
салық салу объектілерін, салықтың негізгі түрлері бойынша төлеушілерін
анықтайды. Салықтар, алымдар мен басқа да міндетті төлемдер деп Кодексте
белгіленген тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесіне
төлеушілерден аударылған (бөлінген) қаражаттарды айтамыз.
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді еңгізу және
аудару немесе тоқтату кұқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының
өкілеттілігіне жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық кодексіне өзгерістер мен
толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын
объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге
міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатың объектісі және салық салумен
байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар
болса, онда салық телеушінің міндеттемесі де пайда болады;
Салық базасы деп- құқықтық, физикалық базасын айтады және де салық
салу объектісіне басқа да сипаттамасы бойынша салық салуға жатуы мүмкін.
Салық базасының негізінде салық сомасы және басқа да төлеулердің мөлшері
анықталады.
Салық мөлшерлемесі- салық базасының өлшем бірлігіне есептелген салық
деңгейі болып табылады. Салық мөлшерлемесі пайыздық немесе абсолюттік
сомасы бойынша салық базасының өлшем бірлігіне қарап белгіленеді.
Салық кезеңі - бұл уақыт кезеңі, әрбір салық түріне және Салық
кодексінің басқа да міндетті төлемдеріне қолайлы етіп белгіленеді, сол
кезең біткеннен кейін салық базасы анықталынып бюджетке төленуге жататын
салық пен басқа да міндетті төлемдері есептелінеді.
Қазақстан Республикасындағы салық заңы - мүліктің кірістелген және
тауарды сату мақсатында жөнелтілген, қызметтің керсетілген, жұмыстың
атқарылған кезеңімен есептелген шығысы мен төленген табысының кезеңіне
қарамастан, салықтық есептін әдісіне орап есептеу әдісі бойынша құрылады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер осы Кодексте
белгіленген тәртіпте және жағдайларда белгіленеді, өзгертіледі немесе күшін
жояды.
Салық заңдары Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданылады
және жеке тұлғаларға, заңды тұлғалар мен олардың құрылымдық бөлімшелеріне
қолданылады.
Қазақстан Республикасының салық заңдары салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдерді төлеудің міндеттілігі, салық салудың
айқындығы, әділдігі, салық жүйесінің біртұтастығы және салық заңдарының
жариялылығы прнциптеріне негізделеді.
Зерттеудің деңгейі. Қазақстан Республикасының салық заңдарының
ережелері осы Кодексте белгіленген салық салу принциптеріне қайшы келмеуге
тиіс.
Салық салудың міндеттілігі принципі. Салық төлеуші салық заңдарына сәйкес
салық міндеттемелерін толық көлемінде және белгіленген мерзімдерде
орындауға міндетті.
Салық салудың айқындығы принцмпі. Қазақстан Республикасының салықтары
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдері айқын болуға тиіс.
Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттемелері туындаудың,
орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін салық
заңдарында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.
Салық салудың әділдігі принципі салық салу жалпыға және міндетті
болып табылады.
Салық жүйесінің біртұтастығы принципі. Қазақстан Республикасының
салық жүйесі Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында барлық салық
төлеушілерге қатысты біртұтас болып табылады.
Салық заңдарының жариялылығы принципі. Салық салу мәселелерін
реттейтін нормативтік құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде
жариялануға тиіс.
Салық - өркениет үшін төленетін төлем. Оның қандай түрінен болмасын
жалтаруға жол бермеу - бүгінгі күннің басты назарында. Қазақстан
Республикасының Салық Кодексі 2001 жылғы қабылданған Заң күші бар Салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Жарлығы барлық
салық органдарына үлкен міндеттер жүктейді.
Салықтан жалтарғаның халықтан жалтарғаның болып шығатынын да түсіну
қиын емес.
Салық салынатын база жасау жөніндегі қорытынды жұмыстарға әзірлік
проблемасы жетіп артылады. Бұл салада өзге де проблемалар жеткілікті.
Қазіргі қолданып жүрген Салық кодексі тікелей ықпал ететін заң күшіне әлі
де толық ие емес. Салық жөніндегі заңды дамыту тұжырымдамасын жасау
саласындағы жұмыс әлі күнге дейін аяқталған жоқ.
Бұдан кейінгі тұрған мәселе қатаң бақылау орнату. Ондай бақылау
әкімшілік тұрғыдан күш қолдану арқылы емес, қайта осы заманға нарықтық
құралдардың - валюталық қаржылар мен экспорттық импорттық операциялардың
қозғалысына бақылау орнату болуы тиіс.
Салықтар нарықтық экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып
табылады. Салық негізінде құрылатын мемлекет бюджеттің кірісіне қарай,
мелекеттің кәсіпкерлікпен айналасуының және әлеуметтік-кепілдік қызметінің
мүмкіндігі белгілі болады. Салық мөлшелерін заңды құқы бар мекемелер мен
жеке адамдардың кәсіпкерлік белсенділігі, төлем қабілеті бар сұраным көлемі
реттеледі.
Зерттеудің мақсаты. Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың
басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасың қабылдап, онда
еліміздің салық жүйесі мен салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық салық
салу қағидаларына сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты "Салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" 1995 жылғы сәуірдің
24-інде Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлыты шықты.
Енді бүрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны
небәрі 11 болып қалды.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індеті
заң күші бар жарлығы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-
сындағы № 440-1 заңына сәйкес заң мәртебесін алды. Осы уақыт аралықтарында
Президент жарлықтарымен және Қазақстан Республикасыиың заңдарымен бұл заңға
өзгертулер мен толықтырулар енгізілді.
Салықтардың, оларды төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің, салық
жеңілдіктерінің жиынтығының болатындығынан салық жүйелерінің әжептәуір
күрделі үлгілері болуы мүмкін.
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі
қағидаггар бойынша былайша жіктеледі:
• салық салу объектілері бойынша;
• салықты алатын және салықтан жиналған сомаға билік жасайтын органға
қарай;
• пайдалану тәртібі бойынша;
• объектінің экономикалық белгісі бойынша.
Салықтарды салу объектісі бойынша, олар тікелей және жанама салықтар
болып бөлінеді.

І Салық салудың теориялық негіздері

1.1. Салықтың мәні, атқаратын қызметі
Нарықтық экономиканы тереңдетіп, қоғамдық өмірімізге әрқилы жаңаша
өзгерістерді енгізе отырып, өзінің талабын қойып келеді. Оны біреулер
өздігінен болып жатқан әдеттегі құрылыстардың бірі деп қабылдаса, екінші
бір адамдар оны сананың ойелегінен өткізіп, тереңнен талдайды.
Президентіміздің Қазақстан -2030 деп аталатын халқымызға арнаған
Жолдауы сондай құжаттардың санатына жатады. Онда алдағы жылдарда
қоғамымызды мемлекеттік саяси және әлеуметтік- экономикалық дамуының
стратегиялық бағыттары айқындалған. Өйткені бұл Қазақстанның ерекшеліктерін
ескере және әлемдік тәжірибеге сүйене мемлекетіміздің дамуының бүгінгі
болашағына терең барлау жасаған құжат.
Бұл еңбекте, еліміздің экономикалық болашағына айрықша назар
аударылған. Бұған ондағы зор мүмкіндіктер табалдырығында тұрмыз деген
сөздер дәлел. Түптеп келгенде бұл Қазақстанды Орталық Азия барысына
айналдырады. Алайда стратегияда атап көрсетілгендей; Салауатты әрі
гүлденген экономика құрмайынша, біз қуатты мемлекет пен Қарулы күштер құра
алмаймыз, демографиялық, экологиялық және әлеуметтік міндеттерді шеше
алмаймыз, әрбір адамның жеке басының қадір қасиеті мен әл-ауқатын арттыра
алмаймыз
Осы айтылғанға сүйене отырып, қолында биліктің барлық тармақтары бар
бақылаушы қызмет, құқық қорғау органының өкілі ретінде еліміздің басшысы
Қазақстан-2030 стратегиясында қойып отырғандай; Егер салық пен
жарналарды толық жинай алмасақ, өзімізді біз қуатты мемлекет ретінде сезіне
аламыз ба ?– деген сұрағын ерекше атап көрсету керек.Бұл сұрақтың қойылуы
тегін емес, өйткені жиналатын салықтың толық өндірілуі күн тәртібіндегі
өзекті тақырыпқа айналып отыр.
Цицеронның сөзін жалпыға түсінікті тілде баяндап берсек, салық –
мемлекеттік құрылымның негізі.Олай болса, салық полициясына жүктеліп
отырған міндет жүгі салмақты екендігі дауыссыз. Ол салықтарды және басқа
бюджетке төленетін міндетті төлемдердің толық жиналуын қамтамасыз етуі
керек. Бұл үшін қолда салық төлеушілердің тізімдері, сондай-ақ бұдан
жалтарғандарды әкімшілік немесе қылмыстық жауапқа тартқандықтын деректері
болуы тиіс.
Өздеріңізге мәлім, қандай жұмыстың да көрсеткіші өзінің нәтижесінен
көрінеді. Сондықтан да уақыт заңының талабынан аттап өтпейтін салық
төлеушілер үшін өткен жылдың нәтижелері ортаға сала кеткеннің артықтығы жоқ
деп білеміз. Әсіресе, салық полициясы салық заңдылығы саласындағы тәртіп
бұзушылықтар мен айлашарғыларға тосқауыл қоюға, өндірілмеген салықтардың
орнына салынуына, республикалық және жергілікті бюджеттерге, сондай- ақ
Зейнетақы және басқа бюджеттен тыс қорларға міндетті төлемдердің толық
түсуін қамтамасыз етуге көңіл бөлді.
Атап айтқанда өткен жылы 1330 салық салынатын объекті, оның ішінде 327
заңды және 1005 жеке тұлғалар тексеріспен қамтылды. Соның барысында салық
заңдылығын бұзудың 1164 оқиғасы анықталды. Осының өзі бұлардың көпшілігі
әлі де болса заң талаптарын жете білмейтіндігін, кейбіреулердің табыстарын
жасыруға ұмтылғандығын көрсетеді.
Бірақ заңды білмеу бұл жауапкершіліктен құтылып кету емес.
Тексерістердің нәтижесінде бюджетке 366876 мың теңге қосымша қаржы
есептелді.
Мұның ішінде салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер 87305,4 мың ақшалай айып салу 268394,1 мың, әкімшілік тарапынан
шара қолдану -11176,5 мың теңге құрайды.
Салық салынатын база жасау жөніндегі қорытынды жұмыстарға әзірлік
проблемасы жетіп артылады. Бұл салада өзге де проблемалар жеткілікті.
Қазіргі қолданып жүрген Салық кодексі тікелей ықпал ететін заң күшіне әлі
де толық ие емес. Салық жөніндегі заңды дамыту тұжырымдамасын жасау
саласындағы жұмыс әлі күнге дейін аяқталған жоқ.
Бұл жерде айта отырып Қазақстанда салық жинау ісі қандай жолмен
жүреді- деген ең басты мәселе әлі де толық шешімін тапқан жоқ деп айтуға
болады.
Егер мұның өзі реформалаудың басты бағытына стратегиялық толық сай
келетін жол болса, онда салықтардың мөлшерін неғұрлым азайтуға бағыт ұстау,
сөйтіп салық төлеуден бойларын аулақ салушылардың барысына қатаң жазалау
сияқты шараларға баруымыз тиіс.
Олай етпеген жағдайда салық төлеуді жолға қоюдың нарықтық тетіктерін
бас тартудан, экономикалық субъектілердің барлығына жаппай мемлекеттік
бақылау орнатуға қайта оралудың басқа жол қалмайды.
Өйткені, онсыз салық жинау мүмкін емес. Ал, мұндай жағдайда
Мемлекеттік жоспарлау экономикасының ауылы онша алыс емес.
Алайда, түбегейлі нарықтық реформалар жолын біржолата таңдап алған
екенбіз, ал істің жайы тап осындай екендігіне еліміз басшылығының іс-
әрекеттері ешқандай күмән қалдырмайды, онда бірқатар принципті айқындамалар
бойынша атқарылар істі толық белгілеп, анықтап алу қажет екендігі сөзсіз.
Ең алдымен бұл жерде әңгіме жалпы салық ауыртпалығын кеміту жөнінде
болып тұр. Мұның өзі өндірістік кәсіпорындардың шаруашылық қызметін
неғұрлым тезірек белсенді ете түсу және өндірісті дағдарыстан алып шығу
құралы болып табылады.
Мұндай шараның, яғни бюджеттің және бюджеттен тыс қорлардың алдындағы
қарыздарды өндіріп алуды тоқтатудың қарыздардың құрылымын қайта құру ісімен
ұштастыру істі түбірімен басынан бастауға мүмкіндік береді.
Ал, мұның өзі әлеуметтік шиеленістің кемуіне, салықтар мен жалақының
ағымдағы жандандырылуына жол ашады. Өткен жылдың нәтижесі көрсеткендей,
салыққа кешірім жасаудың едәуір тәуір тәжірибесі жинақталады. Алайда, оның
нәтижелері Бас прокуратураның араласып, кәсіпорындардың алдындағы
есептерінен кешірім жасалған қаржыны өндіріп алу әрекеті арқылы едәуір
дәрежеде құнсызданды, сөйтіп салық заңының рухын сақтаудан гөрі, әрпін
сақтау орын алады.
Қазіргі нарықтық экономика жағдайында болып жатқан және мейлінше
табиғи құбылысқа сәйкес халықтың әлеуметтік және экономикалық негізде бір-
бірінен мүліктік жағынан алшақтай түскен ауқатты топтарына прогресшіл
салықтар жүйесін енгізу болып табылады.
Бұдан кейінгі мәселе – катаң бақылау орнату. Ондай бақылау әкімшілік
тұрғыдан күш қолдану арқылы емес, қайта осы заманға нарықтық құралдардың
валюталық қаржылар мен экспорттық- импорттық операциялардың қозғалысына
бақылау орнату болуы тиіс.
Мұның өзі сонымен қатар отандық тауар өндірушілер. Ал, осы
айқындамалар тізімі өзге де шаралармен қатар, тек сөз жүзінде ғана айтыла
салмайтын декларациялар қабылдауды қажет етеді.
Ол декларацияда ТМД елдерінің келісілген салық және кеден саясатына
сәйкес болуы тиіс. Мұны өзі әсіресе, қосымша өндірілген құннан алынатын
салықтың механизміне тікелей қатысты. Тауардың барып жеткізілетін жеріне
байланысты принцип бойынша тауар шығарушы елді анықтау саласындағы
тәртіп бұзушылыққа жол бермейді.
Олай болса, кедендік төлемдер мен салықтарды төлеуге жеңілдіктерді
қолдануға жағдай туады, сыртқы сауда сальдосының жағдайына байланысты
бюджеттік түсім мөлшерінің өндірілген құннан алынатын түсімдер есебінен
бюджетке берілетін қаржыны арттыруға мүмкіндік болады.

2. Салықтың негізгі түрлері
Салық салу жүйесінде формасы және өндіріп алу көздеріне қарай
ерекшеленетін әртүрлі салық түрлері пайдаланылады.
Қазақстан Республикасында қабылданған салық жүйесі туралы заңға
сәйкес салықтың мынандай түрлері қолданылады:
А) жалпымемлекеттік салықтар;
Б) жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен алымдар;
В) жергілікті салықтар мен алымдар. Республиканың салық жүйесі бүгінгі
танда 11 жалпымемлекеттік, 10 жалпыға бірдей жергілікті салықтар мен
алымдар және 17 жергілікті салықтар мен алымдардан тұрады.
Жалпы мемлекеттік салықтарға мыналар жатады: қосылған құнға салынатын
салық, пайдаға салынатын салық, акциздер, бағалы қағаздармен жасалатын
операциялардан алынатын салық, экспорт пен импортқа салынатын салық, кеден
тарифі мен баж салығы, пайдалы қазбалар қазбаларды геологиялық барлау және
геологиялық іздестіру жұмыстарына байланысты шығындарды өтеуге жұмсалатын
алым, тіркелген төлемдер, транспорт құралдарына салынатын салық,
автотранспорт құралдарының Қазақсатан Республикасына келіп кіргені үшін
төленетін ақы (басқа мемлекеттер осындай ақы енгізген жағдайда), заңды
ұйымдардың, шетел азаматтарынан және азаматтығы жоқ адамдардан алынатын
табыс салығы, мемлекеттік баж салығы, колхозшылардың еңбегіне ақы төлеу
қорына салынатын салық.
Жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен алымдарға: жер салығы,
жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық, орман табысы, су үшін төленетін
ақы, табысқа салынатын салық, кәсіпкерлік қызметттің субъектілері ретінде
тіркелмеген азаматтардан алынатын алым, заңды ұйымдарды мемлекеттік
тіркеуден өткізгені үшін алынатын алым, елтаңбалық алым, мұрагерлік және
сыйға тарту тәртібімен ауысқан мүлікке салынатын салық жатады.
Жергілікті салықтар мен алымдарға мыналар жатады: курорттық аймақта
өндірістік мақсаттағы объектілер құрылысына салынатын салық, курорттық
алым, азаматтардан алынатын мақсатты алым, жарнамаға салынатын салық,
автотранспорт құралдарын, есептеу техникасы және жеке компьютерлерді қайта
сатуға салынатын салық, автотранспортты аялдауға қойғаны үшін алынатын
алым, жергілікті символиканы пайдалану құқы үшін алым, ипподромда ат
жарысына қатысқаны үшін алынатын алым, ат жарысындағы ұтысы үшін алынатын
алым, ипподромдарда тотализатор ойынына қатысушы адамдардан алынатын алым,
тауар биржаларында және валютаны сату және сатып алу кезінде жасалған
мәмлелерден алынатын алым, аукциондық сатудан алынатын алым, кино-
телетүсірімдер өткізу құқы үшін алынатын алым, ит иелерінен алынатын алым,
спиртті ішімдіктермен сауда-саттық жасау хұқы үшін алынатын лицензиялық
алым, жергілікті аукциондар өткізу және лотереялар ойнату хұқы үшін
алынатын лицензиялық алым.
Жалпымемлекеттік салықтар Республика заңдарының негізінде орталық
өкіметпен мемлекеттік бюджетке аударылады. Жергілікті салықтар тиісті
территорияның жергілікті басқару органдарымен алынып жергілікті бюджетке
түседі.
Халықаралық статистикада салықтарды тікелей және жанама деп бөлінеді.
Тікелей салықтар табысқа және мүлікке салынады. Мысалы, ондай салықтарға
табыс салығы, пайдаға салынатын салық және т.б. жатады.
Тауардың бағасына енгізілетін немесе тарифке қосылатын және сатып
алушы төлейтін салықты жанама салық деп атайды. Ол негізінен көпшілік
тұтынушылардан алынады. Жанама салықтарға қосылған құнға салынатын салық,
акциздер, кедендік баж салығы жатады. Тікелей және жанама салықтардың
бұрынғы КСРО –ның ұлттық табысындағы үлесінің мөлшелері 40%, Францияда –
45%, АҚШ-та – 30%, Швецияда – 51%, Норвегияда -46%, Ұлыбританияда -39%.
Салынуға көздеріне қарай еңбекпен табылған және еңбексіз табылған және
еңбексіз табылған табыс болып бөлінеді. Еңбекпен табылған табысқа еңбек
ақы, қалам ақы, жеке кәсіпорындардың табысы жатады. Еңбексіз, бірақ жария
табысқа дивидендтер, ақша салымы бойынша проценттер; қозғалмайтын
мүліктердің және бағалы қағаздардың құнының өсімі, жер рентасы және т.б.
жатады.

Тарау ІІ Арнаулы салық режимінің жүргізілуі мен ресімделу тәртібі
2.1. Кіші кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғаларға арналған анрнаулы салық
режимі
Арнаулы салық режимі - бұл салық төлеушілердің кей категорияларына
салықтың жеке түрлерін есептеу мен төлеудің оңайлатылған тәртібімен
жүргізілетін бюджетпен есеп айырысудың ерекше түрі.
АСР-і мыналарға жүргізіледі: (қолданушылар)
✓ Шағын бизнес субъектілеріне;
✓ Шару қожалықтарына;
✓ Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға;
✓ Кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне.
Кіші кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғаларға арналған арнаулы салық
режимінің тәртіптері

Біржолғы талон негізінде ара-тұра сипатта қызметін жүзеге асыратын
жеке тұлға, патент негізінде қызметін жүзеге асыратын жеке кәсіпкер,
оңайлатылған декларация негізінде қызметін жүзеге асыратын жеке кәсіпкер
және заңды тұлға ШАҒЫН БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІ болып табылады.
Шағын бизнес субъектілері әлеуметтік салықты және корпорациялық немесе
жеке табыс салығын есептеу мен төлеудің оңайлатылған тәртібін белгілейді.
Кіші кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғаларға арналған арнаулы салық
режимі салықты есептеудің оңайлатылған тәртібі: біржолғы талон, патент,
оңайлатылған декларация негізінде жүзеге асырылады.
Салықты есептеудің оңайлатылған тәртібі салық салу объектісіне
белгіленген ставканы қолдану жолымен жүргізіледі.
ЕСЕПТЕУ=ССО*С.ставкасыына.
Салық салу объектісі болып ҚР-ң аумағында және оның шегінен тыс
жерлерде алынған табыстардың барлық түрлерінен тұратын салық кезеңі
ішіндегі табыс табылады.
Шағын бизнес субъектілері салықтарды есептеу мен төлеудің, сондай-ақ
олар бойынша салық есептілігін тапсырудың мынадай тәптіптерінің біреуін
ғана дербес таңдауға құқылы:
1) Жалпыға бірдей белгіленген тәртіп;
2) Біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі;
3) Патент негізіндегі арнаулы салық режимі;
4) Оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимі.
Салықтарды есептеу мен төлеудің жалпыға бірдей белгіленген тәртібіне
ауысқан кезде жалпыға бірдей белгіленген тәртіп екі жыл қолданылғаннан
кейін ғана арнаулы салық режиміне қайта ауысуға болады.
Салықтарды есептеу мен төлеудің АСР қолдануға құқығы жоқтар:
✓ филиалдары, өкілдіктері бар заңды тұлғалар;
✓ заңды тұлғалардың еншілес ұйымдарының және тәуелді акционерлік
қоғамдардың;
Арнаулы салық режимі:
1) акцизделетін өнім өндіретін;
2) консультациялық, қаржы, бухгалтерлік қызмет көрсететін;
3) мұнай өнімдерін өткізетін;
4) шыны ыдыстарды жинайтын және қабылдайтын;
5) жер қойнауын пайдаланатын
6) мыналарды:
✓ медициналық, дәрігерлік және мал дәрігерлік қызметті;
✓ өртке қарсы қолданылатын техниканы, жабдықтарды және өрттен қорғау
құралдарын өндіруді және сатуды;
✓ жолаушылар лифтілерін монтаждауды, жөндеуді және оларға қызмет
көрсетуді;
✓ дезинфекция, дезинсекция, дератизация құралдары мен препараттарын
дайындауды, өндіруді, ұқсатуды және көтерме саудада сатуды, сондай-ақ
оларды пайдалануға байлансты жұмыстар мен қызметтер түрлерін;
✓ алкоголь өнімдерін бөлшек саудада сатуды және т.б. лицензияланатын
қызмет түрлеріне
✓ және т б (СК 371б. 4 тармақ, 6)-тармақшасы) қолданылмайды.

Енді әрбір жеке – жеке тәртіпке тоқталамыз.
А) Жалпыға бірдей белгіленген тәртіп – ол қазіргі уақытқа дейін салықты
есептеу мен төлеу жолдарын айтамыз.
Ә) Біржолғы талон - арнаулы салық режимін қолдану құқығын куәландыратын
және төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығын қоспағанда, жеке табыс
салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу фактісін растайтын құжат.
Біржолғы талон негізінде арнаулы салық режимін қызметі ара-тұра сипатта
болатын жеке тұлғалар қолданады.
Күнтізбелік жылда бәрін жинақтағанда тоқсан күннен аспайтын қызмет ара-
тұра сипаттағы кәсіпкерлік қызмет деп ұғынылады.
Біржолғы талондардың құны кіріс алынатын объектінің о рналасқан жерін,
түрін, қызметті жүзеге асыру жағдайларын, сапасы мен көлемін, сондай-ақ
қызметпен шұғылдану тиімділігіне ықпал ететін басқа да факторларды ескере
отырып, салық органы жүргізген орташа күндік хронометраждық қадағалау мен
зерттеу деректері негізінде жергілікті өкілді органдардың шешімімен
белгілінеді.
Жалдамалы еңбекті қолданбай біржолғы талон негізінде ара-тұра сипаттағы
қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалар әлеуметтік салық төлеушілер болып
табылмайды және жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден босатылады.
М-лы: Студент Ыбраев жазда базарда газет сатумен айналысады. 25
мамырдан бастап 15 күн жүмыс істеді. Әр күнге біржолғы талонның құны 180
теңге тұрады.
Табу керек: Бюджетке төленген салық сомасын анықау керек:
Есептеу жолы: 15*180=2700теңге. Төлеген сома: Жеке табыс салығы

Б) Патент негізіндегі арнаулы салық режимі.
Патент – арнаулы салық режимін қолдану құқығын куәландыратын және салық
сомаларының бюджетке төлеген фактісін растайтын құжат. Патенттің нысанын
уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.
Патент жоғалған немесе бүлінген жағдайда салық төлеушінің өтініші
бойынша дубликат беріледі. Бүлінген патентті салық органына тапсыруға тиіс.

Патент бланктері қатаң есеп бланктері болып табылады және ақша алынбай
беріледі. Оларды басқа адамдарға беруге тиым салынады.
Патент негізінде жүзеге асыратын жеке кәсіпкерлер үшін – күнтізбелік
жыл, салық кезеңі болып табылады.
Патент негізіндегі АСР-нің талаптары:
- Жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланбайтын;
- Жеке кәсіпкерлік нысанындағы қызметті жүзеге асыратын;
- Жыл ішінде 2,0 млн теңгеден аспайтын жеке кәсіпкерлер қоланады.
Патент жеке кәсіпкерге бір күнтізбелік жыл шегінде кемінде бір ай
мерзімге беріледі.
Жеке кәсіпкер патент алу үшін салық органына қызмет түрін көрсете
отырып, өтініш және Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлікті
табыс етеді.
Салық органдары өтініш бергеннен және бюджетке патенттің құны, ЖЗҚ-на
МЗЖ және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың
төлегенін растайтын құжаттар көрсеткеннен кейін 1 күн ішінде патент беруді
жүргізеді.
Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік көрсетілмейінше,
патент жарамсыз болады.
Патенттің құнын есептеуді жеке кәсіпкер мәлімдедген кірістің 3%
мөлшеріндегі ставканы қолдану жолымен жүзеге асырылады.
Мысалы: Сағат жөндеумен айналысатын жеке кәсіпкер өзінің өтінішінде 9ай
жұмыс істейтінін көрсетті. Әр айда табысының сомасы12000 теңге.
Табу керек: Патент құнын.
Есептеу: 9*12000=108000 теңге. *3%=32402=1620
Патент құны-3240 теңге. Төленеді: Жеке табыс салығна –1620, Әлеу-к
салыққа -(1620-Мемлекеттік сақтандыру аударымдарына аударылған сома)
Патенттің құнын бюджетке 2-ге бөлім төлейміз. Жарты бөлігі жеке табыс
салығына енеді, екінші жарты бөлігі мемлекеттік әлеуметтік аударымдар
сомасын алып тастағаннан кейін әлеуметтік салық сомасы болып төленеді.
Патенттің күші жойылған мерзімге дейін кәсіпкерлік қызмет тоқтатылған
кезде салықтың енгізілген сомасы қайтарылуға және қайта есептеуге жатпайды.

Нақты табыс патент алған кезде мәлімделген табыстан асып кеткен
жағдайда, салық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.