БТА ИПОТЕКА АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ ИПОТЕКАЛЫҚ ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН НЕСИЕЛЕНДІРУ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ТАЛДАУ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

І ТАРАУ. ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ

АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1. Қазақстан Распубликасында ипотекалық институттардың

қалыптасуы . . . 5

1. 2. Қазақстан Республикасының дамыған мемлекеттердің қатарына

қосылуына ипотекалық несиелендірудің қосатын үлесі . . . 12

1. 3. Қазақстан Республикасының құрылыс жүйесін дамытуды

қаржыландырудың құқықтық және ұйымдастыру базасының жағдайы . . . 22

2 ТАРАУ. «БТА ИПОТЕКА» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

ИПОТЕКАЛЫҚ ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН НЕСИЕЛЕНДІРУ

ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ТАЛДАУ

2. 1. Ипотекалық несиелендірудің негізгі талаптары . . . 29

2. 2. Банктің ипотекалық несиелендіру пакеттерін талдау . . . 41

3 ТАРАУ. ИПОТЕКАЛЫҚ ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН НЕСИЕЛЕНДІРУ

ПРОБЛЕМАЛАРЫ ЖӘНЕ ИПОТЕКАЛЫҚ

ҮЙ ҚҰРЫЛЫСЫН ДАМЫТУ МОДЕЛЬДЕРІ

3. 1. Ипотекалық үй құрылысын несиелеуде қалыптасқан

проблемалары мен оны шешу жолдары . . . 47

3. 2. Шет елдердің тәжірибелері негізінде ипотекалық несиелендіру

жүйесін дамытудағы модельдерін қолдану . . . 53

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 66

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 69

ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасында ипотекалық үй құрылысын несиелендірудің қалыптасуы мен болашағы тақырыбының зерттеу маңыздылығы Қазақстан экономикасын көтеру мәнімен, сондай-ақ халықтың басым бөлiгiнiң өз тұрғын үй жағдайларын жақсартуға ұмтылысын қанағаттандыру керектігімен, республикада тұрғын үй құрылысын несиелендіруді дамыту және жетілдіру қажеттілігімен түсіндіріледі.

Тұрғын үй құрылысы Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясының басым бағыттарының бiрi болып танылды және ол жалпы ұлттық сипаттағы неғұрлым маңызды мiндеттердiң бiрi болып табылады.

Қазақстан экономикасының бәсекеге қабілеттігiн арттыру орта мерзiмдi перспективада тұрғын үй құрылысында жаңа саясатты талап етедi.

Осыған байланысты Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының негізгi бағыттары тұрғын үйдiң құнын арзандату арқылы халықтың қалың жiгi үшiн қолжетiмдi тұрғын үй құрылысының тұрақты өсу қарқынын қамтамасыз ету, тұрғын үйге несие беру мерзiмдерiн ұзарту, несие берудiң бастапқы жарнасы мен ставкаларын азайту болып табылады.

Ипотекалық несиелеудің дамуы әлеуметтік тұрақсыздық мәселесін шешуде оң ықпал тигізеді. Ипотека жұмыспен қамсыздандыруға да әсер етеді (құрылыс саласында жаңа жұмыс орындарының ашылуы) және халықтың тұрғын үй мұқтаждығын қанағаттандыруына көмектеседі.

Ипотекалық несиелеу елдің экономикалық және әлеуметтік дамуының маңызды факторы болып табылады. оның мәні экономикалық дағдарыстан шығу кезінде аса өсе бастайды. Жалпы ел өндірісінің, сәйкесінше жалпы табыстың және жалпы тұтынудың тұрақты өсуі үшін жиналған қаражаттың бөлігі инвестициялар арқылы өндірісті дамытуға жіберілу тиіс. Сонда экономикалық көрсеткіштерді өсірудің реакциясы болуы мүмкін.

Ипотека тұрғын үй мәселесін шешудің маңызды механизмі ғана емес, инвестициялық климатты жақсартудың, ақша массасын реттеудің, тұтастай әлеуметтік-экономикалық прогрестің маңызды механизмі болып табылады.

Қазіргі экономикалық жағдайда және экономикалық даму кезінде Қазақстанда ипотекалық несиелеуге көп көңіл бөлу қажет. Өйткені бұл жүйенің дамуы - Қазақстандағы нарықтық экономикалық қатынастардың дамуындағы кезекті бір қадам.

Ипотекалық несие беру - тұрғын үй саласына инвестициялар тартудың ең тиiмдi тәсілдерiнiң бiрi. Дәл осы ипотека халықтың - тұрғын үй жағдайларын жақсарту, банктердiң - тиiмдi және пайдалы жұмыс iстеу, құрылыс кешенiнiң - өндiрiстi ырғақты жұмыспен жүктеу және халыққа ипотекалық несие берудi кең қолдануға жәрдемдесетiн экономикалық өсуге ынталы мемлекеттiң мүдделерiн үйлестiруге мүмкiндiк бередi.

Несиеге тұрғын үй сатып алу тұрғын үй проблемасын шешудiң негiзгi ғана емес, сонымен бiрге шешушi ролi екiншi деңгейдегi банктер атқаратын экономикалық қызметтiң базалық саласы да болып табылады.

Ипотекалық несие беру, оның ішінде ипотекалық үй құрылысы мәселесі қазіргі кезде өзекті экономикалық мәселелердің бірі болып отыр. Әрбір азамат өзінің тұрғын үй мәселесін, баспана мәселесін шешуге тырысады, материалдық жағдайы төмен, бірақ айсайынғы тұрақты табысы бар азаматтар үшін ипотекалық несиелендіру - тұрғын үй мәселелерін шешудің қолайлы тәсілі. Осы жұмыстың өзектілігі осы мәселенің қоғамдық өмірдегі өзектілігімен түсіндіріледі. Осы аталған міндеттер мен мақсаттар екінші деңгейдегі банктердің қаржылық қызметтер нарығының мәселелерін теориялық және тәжірибелік тұрғыда талдаудың маңыздылығын көрсетеді.

Ипотекалық несиелендіру жағдайын зерттеу Мақыш Серік Биғанұлы, Сейтқасимов Ғ. С экономистерінің жұмыстарынан көруге болады. Несиені «психологиялық» немесе субьективті бағытта зерттеу Ад. Вагнер мен А. И. Чупровтың саяси экономия туралы оқулықтарында тұжырымдамалар түрінде негіз тапты. Соған қарамастан, жалпы отандық үй құрылысын несиелендірудің қазіргі жағдайы, жеткен жетістіктері мен проблемалары туралы жазылған басылымдар әлі жеткіліксіз деуге болады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - ипотекалық несиелендірудің мәнін ашу, оның ерекшеліктерін, экономикалық маңыздылығын көрсету, қоғамдық қатынастарда жүзеге асу процестерін, Қазақстандағы ипотекалық жүйенің айырмашылықтарын анықтап, оларды ажыратып көрсету, ипотекалық үй құрылысының дамуын нақты бір ипотекалық компания мысалында қарастыру.

Көзделген мақсатқа жету мынадай міндеттерді шешуді қажет етеді :

ипотекалық несиелендіру туралы жан-жақты материал жинастырып, оны толық зерттеу, ипотекалық несиелеу жүйесін реттейтін нормативтік-құқықтық актілердің ережелерін қарастыру; ипотекалық несиелендірудің негізгі талаптары талдау; банктің ипотекалық несиелендіру пакеттерін талдау;

Ипотекалық үй құрылысын несиелеуде қалыптасқан проблемалары

мен оны шешу жолдарын қарастыру;

-- Шет елдердің тәжірибелері негізінде ипотекалық несиелендіру

жүйесін дамытудағы модельдерін қолдылуын қарастыру.

Дипломдық жұмыстың методикалық және тәжірибелік негізі ретінде: ипотекалық несиелеу туралы теориялық көз-қарастар, нормативтік құқықтық актілер, Қазақстан Республикасының Үкіметінің заңдары және номативтік актілері, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің банктік іс -әрекеттерді қадағалау заңдылықтары, Қазақстан Республикасының Агенстволық статистикалық материалдары, «Тұран Әлем Банк» қаржылық құжаттары, банк ісіне арналған оқулықтарға, коммерциялық банктердің жарнамалық материалдары болды.

І ТАРАУ. ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ

АСПЕКТІЛЕРІ

Қазақстан Республикасында ипотекалық институттардың

қалыптасуы

Ипотека кепілдің бір түрі ретінде жасалған шарт тараптарының арасында пайда болған міндеттемені орындауды қамтамасыз етудің бір шарасы болып табылады.

Ипотеканың құқықтық қамтамасыз етілген анықтамасы Қазақстан Республикасының азаматтаық заңнамасында берілген. Ипотеканың ұғымын беру үшін жалпы кепілдің ұғымын білу қажет: мiндеттемеге сәйкес несие берушiнiң (кепiл ұстаушының) борышқор кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi орындамаған ретте кепiлге салынған мүлiк құнынан осы Кодексте белгiленген алып тасталатындарды қоспай, осы мүлiк тиесiлi адамның (кепiл берушiнiң) басқа несие берушiлердiң алдында артықшылықпен қанағаттандырылуға құқығы бар мiндеттеменi атқаруының осындай әдiсi кепiл деп танылады.

Кепіл нысанасы, яғни кепілге берілетін мүлік немесе мүліктік құқық кепіл алушының иелігіне өтуі мүмкін немесе меншік иесінің, яғни кепіл берушінің иелегінде қалуы мүмкін. Кепіл алушының иелігіне өтетін мүлік кепілзат деп аталады, ал меншік иесінің иелігінде қалатын мүлік ипотека деп аталады. Әрине кепіл нысанасының меншік иесінде, яғни кепіл беруішінің иелігінде мүлікті қалдыру ол үшін өте ыңғайлы, өйткені бұл мүлікті ол пайдалана алады, мысалы кепілге, яғни ипотекаға берілген пәтерде өзі жанұясымен тұра береді .

Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес ипотека - кепiлге салынған мүлiк кепiл салушының немесе үшiншi бiр жақтың иелiгiнде және пайдалануында қалатын кепiл түрi.

Кәсiпорындар, құрылыстар, үйлер, ғимараттар, көп пәтерлi үйдегi пәтерлер, көлiк құралдары, ғарыш объектiлерi, айналымдағы тауарлар және азаматтық айналымнан алынбаған басқа да мүлiк ипотека нысанасы бола алады.

Ипотека ипотекалық қарыз шарты немесе өзге де мiндеттеме бойынша кепiл ұстаушыға қарыздың негiзгi сомасының толық немесе ипотека шартында көзделген бөлiгiнде төленуiн қамтамасыз етедi.

Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотекалық қарыз шартын қамтамасыз етуге белгiленген ипотека, сол сияқты кредиторға кредиттiң пайдаланылғаны үшiн өзiне тиесiлi сыйақының (мүдденiң) де төленуiн қамтамасыз етедi.

Егер шартта өзгеше көзделмесе, ипотека кепiл ұстаушының талаптарын оларды қанағаттандыру сәтiндегi көлемiне қарай:

- негiзгi мiндеттеменiң орындалмауынан, мерзiмi кешiктiрiлуiнен немесе өзге де тиiсiнше орындалмауынан келтiрiлген шығындарды өтеудi;

- негiзгi мiндеттеменiң орындалмауы, орындалу мерзiмiнiң кешiктiрiлуi немесе өзге де тиiсiнше орындалмауы үшiн айып (айыппұл, өсiм) төлеудi;

- негiзгi мiндеттемеде не заң актiлерiнде көзделген бөгде адамның ақшаның заңсыз пайдаланғаны үшiн айыпақыны қоса қамтамасыз етедi.

Ипотека сонымен қатар:

- сот шығындарын және кепiлге берiлген мүлiктен айыпақы өндiрiп алуға байланысты өзге де шығыстарды өтеудi;

- ипотеканы өткiзу жөнiндегi шығыстардың өтелуiн қамтамасыз етедi.

Егер ипотека шартында ипотекамен қамтамасыз етiлген кепiл ұстаушының талаптарының жалпы нақты сомасы көрсетiлсе, борышқордың кепiл ұстаушы алдындағы осы сомадан асатын бөлiгiндегi мiндеттемелерi ипотекамен қамтамасыз етiлген болып саналмайды.

Кепiл ұстаушы ипотека шартының ережелерiне сәйкес немесе кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң сақталуын қамтамасыз ету қажеттiгiне орай, оны ұстау және күзету не осы жылжымайтын мүлiкке байланысты салықтар, алымдар немесе коммуналдық төлемдер бойынша кепiл берушiнiң берешегiн өтеу жөнiнде шығыстар тартқан жағдайларда кепiл ұстаушының мұндай қажеттi шығыстарын өтеу кепiлге берiлген жылжымайтын мүлiктiң есебiнен қамтамасыз етiледi.

Ипотека шартқа сәйкес пайда болады. Ипотека заң құжаттарының негiзiнде, егер заң құжаттарында қандай мүлiк және қандай мiндеттеменiң орындалуын қамтамасыз ету үшiн кепiлде жатқан деп танылатыны көзделсе, оларды көрсетiлген мiндеттемелердiң пайда болуы кезiнде де туындайды.

Ипотекалық несиелеу - бұл белгілі бір мүлікті немесе мүліктік құқықты несие берушіге кепілге беріп, бірақ өз иелігінде қалдыру арқылы несие алу [3; 104] .

Көбінесе ипотекалық несиелеу Қазақстан Республикасында тұрғын үй сатып алуға беріледі. Өйткені тұрғылықты жерді кепілзатқа емес, ипотекаға берген ыңғайлы .

Ұзақ мерзімді ипотекалық несие - бұл үш жылдан астам мерзіме дайын тұрғын үйді сатып алу мақсатында сатып алынатын мүлікті міндеттемені орындауды қамтамасыз ету шарасы ретінде алу арқылы кепілге беру негізінде несие алу.

Ипотекалық несиелеудің бір ерекшелілігі - несиені пайдалану үшін берілетін сый-ақы пайызы ауыспалы болады және көптеген факторларға байланысты болады.

Бұл жағдайда негізгі факторларға келесілер жатады: жылжымайтын мүліктің бағасын өзгертуі мүмкін оны пайдалану жағдайларының өзгеруі; банктің несиелік операцияларының табыстылығына әсер ететін макроэкономикалық жағдайлардың өзгеруі; несиенің осы түрімен байланысты тәуекелді өзгертуіге әкелетін Ұлттық банктегі міндетті резервілеу нормаларының өзгеруі.

Ипотекалық несиелеудің міндетті шарттарының бірі - банкке кепілге берілетін мүлікті және несие алушының өмірін сақтандыру. Банк өз еркі бойынша осы мүлікті сақтандыруға құқығы бар.

1999 жылдың аяғында Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі ипотекалық несиелеуді енгізудің нормативтік-құқықтық базасын әзірлеуге бастамашылық білдірді. Нәтижесінде Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын ұзақ мерзімді қаржыландыру және ипотекалық несиелеу жүйесін дамыту концепциясын бекітті. Бұл концепция ипотекалық несиелеудің тұтас жүйесін құруды болжайды, оған банктердің және басқа да несие берушілердің ұзақ мерзімді ипотекалық несие беруі, сондай-ақ несие берушілерді несие беру үшін қажетті ұзақ мерзімді ресурстармен қамсыздандыру механизмі кіреді. 2000 ж. аяғында бұл жүйені енгізу басталды.

Қазақстан ипотекалық несиелеу жүйесінің Малайзия моделін таңдады. Оның негізінде батыс ноу-хау жатыр - нарықтың екі деңгейлі жүйесі, оның арқасында банктер бағалы қағаз нарығында ипотекаға арналған «ұзақ» бағалы қағаздарды жұмылдырады және осындай «ұзақ» және «жеңіл» (пайызы төмен) тұрғын үй несиелерін береді. Бірінші деңгей - бұл несиелердің өзі, ал екінші деңгей - арнайы ипотекалық бағалы қағаздар (облигациялар), олар арқылы банктер табыс алады. 2000 ж. аяғында Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі «Қазақ ипотекалық компаниясы» жабық акционерлік қоғамы ашты - бұл малайзиялық «Кагамас Берхард» ипотекалық компаниясы жобасы бойынша жасалды. Ол елде ипотекалық бағалы қағаздар нарығын құру үшін арнайы құрылған. Өзінің әріптестері-банктердің атынан туынды нарықта ипотекалық облигацияларды сату арқылы және сол ақшаға банктерден ипотекалық несиелер алып оларды халыққа беру арқылы халықпен жұмыс істеу үшін құрылған. Осылайша ипотекалық компания бірінші нарықта коммерциялық банктермен жұмыс істейді, ал екінші нарықта нарықта - екінші деңгейдегі банктердің стандартты ипотекалық несиелерін алып осы несие берушілер қамтамасыз еткен ипотекалық облигациялар шығару арқылы банктерді қайта қаржыландыруды жүргізетін оператордың қызметін жүзеге асырады. Ипотекалық несиелеудің екі деңгейлік жүйенің жүзеге асу механизмі әрі қарай көрсетілген .

Қазіргі таңда Қазақстанның құрылыс индустриясы экономиканың қарқынды дамып келе жатқан салаларының бірі, мысалы, 2006 ж. ол 14, 8 % өсіп, оның жалпы ішкі өнімдегі үлесі 7, 3 % болды.

Ипотекалық несиелеуге мемлекеттің қатысуы қолайлы жағдай жасайды, өйткені оның қолдауы арқылы халыққа мемлекетті бағдарлама шегінде төмен пайызды және ұзақ мерзімді несиелер беріледі. Мемлекеттің тұрғын үй мәселесін көтеруі және тұрғын үй ипотекалық несиелеуін қолдауы осы ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуының негізгі алғышарттарының бірі болып табылды. Әрине бұл алғышарттарға сонымен қатар келесі жағдайларды жатқызуға болады:

халықтың әлеуметтік жағдайының жақсаруы, бұл да бір жағынан мемлекеттің қолдауынсыз болмады, өйткені мемлекет өз тарпынан шағын және орта кәсіпкерлікті қолдап жатыр, әлеуметтік қорғалмаған халыққа көмегін көрсетіп жатыр;
халықтың кәсіпкерлік қызметі арқылы босалқы аұша қаражатының пайда болуы;
Қазақстандағы банк жүйесінің дамуы;
тұрғын үй құрылысының дамуы,
инвестициялық саясаттың дамуы және т. б. экономикалық, әлеуметтік және саяси жағдайлар.

Қазақстанда банк қаражаттарын қайтармау қауіпін төмендету, несиелеу бойынша ұсынысты көтеру және оның бағасын тұсіру мақсатында ипотекалық несиелерді сақтандыру бағдарламасы жүзеге аса бастауы осы ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуының алғышарты болып табылды. Мемлекетте «Ипотекалық несиелерді кепілдеудің қазақстандық қоры» АҚ құрылады. Ипотекалық кепілдеу банктердің халықтың төлем қабілеттілігінің төмен болуына байлынасты несиелік тәуекелін төмендетуді және тіпті болдырмауды көздейді. Ипотекалық несиелерді кепілдеу қоры осы несие тәуекелін бөліскендіктен банктер несие алушылардың көбіне бағытталған ипотекалық несие өнімінің кеңейтілген потрфелін ұсына алады.

Қордың кепілі біріншіден бірнші рет үй сатып алатын бастапқы салым үшін қаражаты жетіспейтін онша көп емес, бірақ тұрақты табысы бар жас мамандардың тұрғын үй мәселесін шешу үшін мүмкіндік береді. Талап етілетін бастапқы салымның мөлшерін азайту несие алушыларға ипотекалық несиені ертерек алуға көмектеседі, ал несиенің мерзімін ұзарту төлемдердің ай сайын төленуін жеңілдетеді.

Осы жұмысты жазу кезінде Қазақстандағы ипотекалық несиелеудің артықшылықтары мен кемшіліліктеріне және халықтың қаржы ресурстарын тарту процесіне жүргізілген салыстырмалы талдау нәтижесінде келген тұжырымым: ипотеканың банк деңгейінде емес, инвестициялық-құрылыс деңгейінде дамуы - дүние жүзінде кең таралған құбылыс. Қазақстанда жылжымайтын мүлік нарықтың толықтырылуының және тұрғын үйге деген төлем қабілеттілігінің төмендеуінің салдарынан девелоперлік компаниялар тұрғын үйді бөліп сату және ипотекалық ссуда беру нысандарына көңіл бөліп отыр.

Қазіргі кезде мемлекет екінші деңгейдегі бактерге және Қазақстан ипотекалық компаниясына кепілге берілген мүлікті бағалау жүйесін реформалауын және стандарттауын өкізіп жатыр. Бұл экономиканың жағдайында жылжымайтын мүліктің бағасының өзгеруіне байланысты болады. Кейде кіпелге берілген мүліктің құны несие сомасынан төмен болған жағдайлар да кездескен. Объект бағасының физикалық тозу немесе моральдық ескіру салдарынан төмендеуі - ипотекалық несиелеу кезіндегі банктің негзігі қауіптерінің бірі. Сондықтан ипотекалық несиелеу шартында жылжымайтын мүлікті пайдалану талаптары көрсетіледі.

Ипотекалық несиелеу жүйесінің дамуының негізгі шарттарының бірі - қажетті жағдайда жылжымайтын мүлік объектісін мәжбүрлеп сату туралы заңнамалық нормалар. Егер несие алушы несиені уақытында қайтармаса мәжбүрлеп сату механизмі несие берушіге мүлікті меншігіне алуға мүмкіндік береді .

Мемлекет жағдайы төмен және орташа халыққа ипотекалық несиенің бөлігін өтеу үшін субсидиялар береді немесе әрі қарай сатып алу құқығымен тұрғын үйді жалға береді, осылайша ипотекалық несие алу алдында белгілі бір ақша сомасын жинауға мүмкіндік береді. Бұл тұрғын үй құрылысы жинақтаушы қорларының жаңа салымшыларын тартуға әкеледі. Халықтың төмен белсенділігін ескере отырып және азаматтар үшін қолайлы жағдайлар жасау мақсатында келесі бағыттар ұсынылады:

- мемлекет ынталандыратын салым сомаларының мөлшерін 200-250 айлық есептік көрсеткішке дейін көтеру, бұл қолданыстағы заңнамаға өзгертулер енгізуді талап етеді;

- аймақтарда салымшыларды тарту үшін жеңілдетілген ұзақ мерзімді бюджеттік несиелер беру;

- тұрғын үй құрылыс банкінде қажетті жинақтардың мөлшерін сатып алынатын үйдің 25-20 пайызына дейін төмендету;

- заң актілеріне жеке мақсаттарда пайдаланылатын салынып жатқан тұрғын үй қорын кепілге беру құқығын енгізу.

Ипотекалық несие алу барлық адамдардың мүмкіндіктерімен сәйкес келмейді. Осы орайда жүргізілген әлеуметтік сауалнама халықтың көбі тұрақты ақша табысының жоқ екендігінен ипотекалық несие ала алмайтынын білдірді, тағы бір бөлігі несиені өтеу мүмкіндігім жоқ деп жауап берді. Бұл жағдайлар көбінесе тұрақты жұмыстың жоқтығынан, еңбек ақысының уақытында төленбеуінен болып отыр. Жалпы әлеуметтік сауалнаманың нәтижесін келесі кестеден көре аламыз:

Кесте 1. 1. 1 Ипотекалық несиені алуға кедергі болатын факторлар

Қиындықтар

Пайыз көрсеткіші

Қиындықтар: Тұрақты ақша табысының жоқтығы

Пайыз көрсеткіші: 28, 3

Қиындықтар: Несиені өтеу мүмкіндігінің жоқтығы

Пайыз көрсеткіші: 21, 7

Қиындықтар: Жұмыс әр уақытта болады деген сенім жоқтығы

Пайыз көрсеткіші: 19, 6

Қиындықтар: Ипотекалық несие алу үшін не істеу керек екенін білмеймін

Пайыз көрсеткіші: 10, 9

Қиындықтар: Жалақы қысқармайды деген сенім жоқтығы

Пайыз көрсеткіші: 4, 4

Қиындықтар: Басқалары

Пайыз көрсеткіші: 2, 2

Қиындықтар: Жауап бере алмаймын

Пайыз көрсеткіші: 13, 0

Ақпарат көзі: «Казахстан в цифрах» журналы, 2006 ж. № 5

Қазақстанда тұрғын үй секторы нарықтық қатынастарға өтті және тұрғын үй саясатының басты мақсаты кредит берудiң оң нысандарын дамыту арқылы халықтың тұрғын үй сатып алуға және салуға көшуi үшiн жағдайлар жасау болып табылады.

Меншiк нысандары мен қаржыландыру көздерi бойынша тұрғын үйлердi пайдалануға берудiң құрылымы өзгердi. Тұрғын үй құрылысын қаржыландыру жүйесiнде түбегейлi өзгерiстер болды, жекеше және жеке құрылыс салушылар негізгi рөл атқара бастады.

Тұрғын үй қоры тізілiмiнiң деректерi бойынша 2004 жылғы 1 қаңтарға Қазақстан Республикасы тұрғын үй қорының жалпы алаңы 243, 0 млн. шаршы метрдi, соның iшiнде қалаларда - 144, 8 млн. шаршы метрдi, ауылдық жерлерде - 98, 2 млн. шаршы метрдi құрады.

Қазақстан Республикасы тұрғын үй қорының 96, 8%-дан астамы жеке меншiкте (235, 3 млн. шаршы метр) және 3, 2%-ы мемлекеттiк меншiкте (7, 7 млн. шаршы метр) .

1 тұрғынның тұрғын үймен қамтамасыз етілуiнiң қазiргi кездегі әлеуметтік нормасы кезiнде 18 шаршы метр мөлшерiнде, 2003 жылдың аяғында елiмiзде орта есеппен алғанда 1 тұрғынға 17, 0 шаршы метр, соның iшiнде қалаларда - 18, 0 шаршы метр, ауылдық жерлерде - 5, 8 шаршы метрден келдi.

Мемлекет тұрғын үй құрылысының негiзгi қатысушысы болудан қалды. Оның тұрғын үй құрылысының жалпы көлемiндегi үлесi 2002 жылы 5, 6%-ға дейiн азайды, 2003 жылы бұл көрсеткiш Жамбыл облысындағы жер сілкiну салдарын жою кезiнде тұрғын үйлердiң құрылысы есебiнен 13, 1%-ға дейiн ұлғайды. Тұрғындардың қаражаты есебiнен тұрғын үйлердi пайдалануға берудiң жалпы алаңынан 69, 4% тұрғын үй берiлген.

Республика тұрғындары жеке тұрғын үй проблемаларын шешуге белсендi қатыса бастады.

2000-2003 жылдары халықтың қаражаты есебiнен 4600, 1 мың шаршы метр тұрғын үй салынды немесе пайдалануға берілген тұрғын үйлердiң жалпы көлемiнiң 72, 7%.

Жеке тұрғын үй құрылысының көлемi соңғы төрт жылда 57, 3%-ға өсті және көрсетілген кезеңде осы мақсаттарға 36, 6 млрд. теңге жiберiлдi. Қалыптасқан жағдай азаматтарда тұрғын үй құрылысы үшiн кейбiр қорлардың бар екендiгiн дәлелдейдi.

Республикада жеке тұрғын үй құрылысын дамыту бiр қалыпты емес. Егер 2003 жылы тұрғындар салған тұрғын үйдiң 1431, 2 мың шаршы метр жалпы алаңының ең көп үлесiне Оңтүстік Қазақстан (309, 5 мың шаршы метр), Атырау (158, 2), Алматы (130, 2) облыстары және Алматы қаласы (132, 3 мың шаршы метр) ие болса, ал басқа облыстарда бұл көрсеткiш төмен: Қарағанды (29, 2), Қостанай (33, 7), Солтүстiк Қазақстан (35), Ақмола (36, 4 мың шаршы метр) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.