Кітапханалық анықтамалық библиографиялық ақпаратты ұйымдастыру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Библиографиялық ақпарат теориясының негіздері.

1. 1 Құжаттық коммуникация жүйесі . . . 5

1. 2. Библиографиялық ақпараттың жүзеге асу формалары . . . 12

1. 3. Құжаттық және библиографиялық қажеттіліктер . . . 21

2. Библиографиялық ақпараттың функциялары

2. 1. Библиографиялық ақпараттың функцияларының анықтамасы . . . 30

2. 2. Библиографиялық ақпараттың құрлымы . . . 33

2. 3. Ғылыми ұғым ретіндегі библиографиялық ақпарат . . . 42

3. Қазақстан интернет ресурстары .

3. 1. Интернет ресурстары . . . 46

3. 2. Интернет жарнама . . . 49

Қортынды . . . 55

Пайдаланған әдебиеттер . . . 57

Қосымша. № 1. Библиографиялық қызмет.

Кіріспе.

Зерттеудің өзектілігі . Ертеңі бар елдің жастарын өркениет әлеміне бастап жол көрсету, мәдениет көшінен қалдырмай, артымызға тәрбиелі, білімді ұрпақ қалдыру ісіне жағдай жасап ықпал көрсету әр кітапханашының алға қойған мақсаты мен мүддесі. Оқырмандарымыздың қызығушылық танытып, құмартып кітап қарайтын орны - белгіленген және арнайы тақырыптар бойынша көз тартатындай көркем безендірілген, терең мазмұнды ашық көлемді кітап көрмелері.

Адам бойындағы табиғат сыйлаған керемет қасиет, асыл қазына-ақыл, ой, сана. Ол ұзақ уақыт қалыптаса-қалыптаса бүгінде қайран қаларлық шырқау биіктерге көтеріліп отыр. Әлі де шарықтай берері даусыз. Осы кереметтердің таң-тамаша қала отрып риза болар жемісі-кітап. Насихаттың нағыз орталығы болып табылатын кітапханаларымыз да осы саладағы міндеттерді жүзеге асыруға тиісті Кітапханаларымыз өзінің алдағы кездегі көпшілік арасындағы тиянақты ұйымдастыру жұмысының барысында халықтар арасындағы достық пен ынтымақты, ата заңымыз - Конституциямыздың еліміздің рәміздерін, құқылық мемлекеттігімізді, жоғарыдағы келелі кеңестегі бағдарламалық проблемаларды көпшіліктің құлағына, санасына мықтап құя беруге кірісуі керек. Сонда ғана біз қазіргідей өтпелі кезеңнің ауыртпалықтарын жеңуді идеологиялық парыздарына өзіміздің үлесімізді қоса аламыз. Жаңа мақсаттар мен ауқымды міндеттер тұрғысынан алып қарағанда Қазақстан Республикасының кітапханалар жүйесі халқымыздың рухани талап-тілегін қанағаттандыруға қаптап жететін әрі ұшан-теңіз дүние.

Студент оқырмандардың әр минуты санаулы, ғалым ұстаздарымыздың уақыты тығыз, сондықтан кітап көрмелерінен өздеріне керекті деректерді және кітап белгілерін тездетіп анықтап алуға көмегін тигізетін де кітап көрмесі екенін тәжірибемізден білеміз. Бергі уақытта қоғамдық қатынастар, жас оқырмандардың санасы, менталитеті айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Рухани құндылықтар басқаша формаға ауысып, насихаттау жұмыстарына да өзгерістер еніп жатыр.

Кейбір жас оқырмандар романтик болса, кейбіреулері тарихқа көп үңіледі, ал енді біреуі бүгінгі күннің жаңалықтарымен қанағаттанады. Жалпы, бүгінгі жас оқырмандардың бойында кітап оқуға деген құлшыныс бар ма? деген сұраққа: дәл бұрынғыдай жаппай оқу негізінің ауылы алыста- деген жауап бар. Дегенмен де, уақыт талабы болып отырған кітап оқусыз, жаңалықсыз ешкімнің де алға баса алмасын көзімізбен көріп отырмыз. Жастардың кітапты қызығып оқитын мезгілі жастық шағы екені де белгілі. Атақты ақын - жазушыларымыздың ғылыми шығармаларынан топтап жасалып жүрген кітап көрмелеріміз кітапты насихаттау жұмысының ең бір тамаша кепілі. [1, 12-15б. ]

Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында: Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясы жолдаудың мемлекеттік деңгейде білім беру жүйесінің кітапханаларында кітаппен қамтамасыз ету жағдайында, оқулықтарды толықтыру және пайдалану мәселелеріне жетік назар аударылады. Биылғы жылғы Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында: Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан.

Сондықтан көпшілік кітапханада кітап қорының осы жағдайларды негізге ала отырып сапалы және көлемді толықтырылуына аса зор көңіл бөлінуде. Көпшілік кітапхана өзінің дәстүрлі жұмыс түрлерін төмендегідей қызметтерімен байыта түсіп, кітапхананы пайдаланушыларға иновациялы түрде қызмет көрсетуде. [2, 12-13б. ]

Мәселені құрастыру дәрежесі: Кітапхана ісіндегі қазіргі күнге сәйкес Кітапханалық анықтамалық библиографиялық ақпаратты ұйымдастырудың тиімді жолдарын қарасытырып, оны кітапхана жұмысында оқырмандардың сұранымын қанағаттандыру мақсатында тиімді пайдалану жолдарын ұйымдастыру.

Объектісы: Кітапханатану, библиографиялық өнімдерді құрастыру, электронды түрде қызмет көрсетудің тиімдігін зерттеу. Түрлі жаңалықты ақпараттық иновациялық өнімдерді пайдалану, кітапханалық анықтамалық библиографиялық ақпаратты ұйымдастыру қызметін дамытып жаңа заманға сай жүргізу жұмыстарын қарастыру.

Пәндік: кітапхананың бибилиографиялық құралдарын құрастыру құралдары. Электрондық құралдар мәселелері.

Дипломдық жұмыстың мақсаты: Кітапханалық анықтамалық библиографиялық ақпаратты ұйымдастырудың тиімді жолдарын қарасытырып, оны кітапхана жұмысында оқырмандардың сұранымын қанағаттандыру мақсатында тиімді пайдалану жолдарын ұйымдастыру.

Зерттеудің ғылыми жаңалықтары: Кітапхана жұмысын басқарудағы түрлі библиографиялық және кітапхананың ақпарат қорларын бәсекелестікке жетуд іқамтамасыз ету, оның бағдарламасымен жабдығын қамтамасыз ету мамандармен құжаттар, өндіріске керек жабдықтар т. б. қызмет. Кітапхана өндірісіне кедергі иновация (жоғарғы қызмет көрсетумен кітапхананың бәсекелестікке төтеп беретін өнімдерін шығару.

Кітапхана құрлымындағы иновация жүйелері: басқару, технология, өндіріс иновация нарығы жағдайында нәтижелі қызмет көрсетуді қамтамасыз ету. Осы дипломдық жұмысымжы жазу барысында кітапханалық анықтамалық библиографиялық ақпаратты ұйымдастырудың жолдарын қарастырып оқып білдім.

Дипломдық жұмысты қорғаудағы негізгі ережелер: таңдап алынған тақырып бойынша кітапханалық ақпараттық библиографиялық ақпаратты ұйымдастыру жұмыстарын саралап, тағыда басқа кітапхана жұмыстарын иновациялық жұмыстардың түрлерін көбейту туралы қарастырдым. Және оларды бір - бірімен салыстырып көрдім. Осы жұмыстарымды кітапхана оқырмандарына арналған көпшілік шарада қолдандым. Осы жұмыстарымды дипломдық жұмысымда жаздым.

І. Библиографиялық ақпарат теориясының негіздері.

1. 1 Құжаттық коммуникация жүйесі.

Алғашқы қолжазба кітаптар мен оның оқырмандарының пайда болуы құжаттық коммуникация жүйесінің шығуына себеп болды.

Шын мәнінде, өзгерістің болуы құжаттық коммуникация жүйесінің тарихында кітап басу ісін ойлап шығару, өзгерістің кезеңнің пайда болуына әкеп соқты.

Сондықтан кітап басу ісін ойлап табу өзінің мән - мағанасында адамзат өркениетінің жетістіктерімен көзге көрінді.

Құжаттық коммуникация жүйесі сонау тарихы дамыған кітап шығару түрлерінің бар екендігін және қазіргі кезеңдегі оның бастаушы рөл атқаратындығын табуға тырысады. Соның нәтижесінде оның құжаттық коммуникация жүйесіндегі нақты әсерлердің әртүрлілігіні ұдайы көбейтеді. Қазіргі уақытта жүйе адамзат өмірінің қызмет саласындағы орасан зор ауқымды күрделі құрлыммен тармақталған, үйрену үшін онымен байланысты негізгі түсініктемені білуді қажет ететін сала болып табылады.

Құжат - бұл ақпаратпен материалдық тасымаладаушы біртұтастығынан тұратын күрделі объект.

Құжаттардың қоғамдағы қызметі - құжаттық коммуникация жүйесі арқылы әлеуметтік ақпараттың сақталуы болып табылады. Құжаттар қызметі адамзат өмірінің барлық жақтарын, яғни олардың жеке және әлеуметтік қарым - қатынастарын қамтиды.

Ақпарат тұтынушы - әр түрлі ақпарат қайнарларын пайдаланатын (ғылыми, өндірістік, шығармашылық, оқу мақсатындағы т. б. ) адам және ұжым.

Құжаттық коммуникациялар - құжаттардың көмегімен жасалатын, айталық, адамдардың арасындағы өзара ауызша түрде жүргізілетін қарым - қатынасынан айырмасы қоғамдағы ақпарат таратушылардың хабарлар тәсілдері мен процестері.

Құжаттық коммуникациялар - құжаттардың көмегімен (айталық адамдар арасындағы ауызша түрде жүргізлетін қарымқатынасы) іске асырылатын қоғамдағы процестер немесе ақпарат тараудың жолдары.

Құжаттық коммуникация жүйелері - «құжат ақпаратты тұтынушы» жүйесі бойынша қоғамдағы құжаттар қызметін анықтайды. Ол ақпаратты коммуникацияның үлкен құрамдық жүйесіне ене отырып, өңдеуін, сақталуын, әлеуметтік ақпарат ретінде құжаттарда қолдануы мен таралуын қамтамасыз етеді. [3, 4-5б. ]

Құжаттық коммуникация жүйесі бүкіл адамзат әлеміне түгелдей қызмет етеді. Оның маңызын жаңа дүниеде қайта бағалау мүмкін емес.

Құжаттық коммуникация жүйесіне редакциялық баспа ісі, архив ісі, ғылыми - ақпараттық қызмет және библиографиялық қызмет кіреді.

Кітап ісі немес «кітап» жүйесі «оқырман» неғұрлым көп дамыған, көп таралған алғашқы тарихи құжаттық коммуникация жүйесінің тіршілік ету формсы.

Барлық әлемде кітап саны, журналдар, газеттер және басқа ақпараттық құжаттардың қайнарлары лек - легімен үдей түсуде.

Бүгінгі күнгі адамзат әлемі дем беріп отырған баспа шығармаларының жалпы көлемі шын мәнінде орасан зор үлкен мөлшермен бүкіл әлемге жетті десе де болады.

Барлық әлемдегі шығып жатқан журналдар мен газеттерді саусақпен санау мүмкін емес, олардың көлемі жылдан - жылға арта үсуде.

Сондықтан құжат пен тұтынушы арасында арнайы келістіруші қажеттілік пайда болады, яғни рационалдық және нәтижелік көмек арқылы қоғамнан қолдауға жиналған орасан зор құжаттық ресурстар.

Құжаттар мен ақпарат тұтынушылар арасындағы делдалдық қызмет атқаратындардың қатарына библиографияда кіреді.

Құжаттық коммуникация жүйесінің ертедегі тарихи дамуында ақпарат кедергілері түріндегі ішкі қайшылықтары ақпарат алуға көп кедергілер келтіріп келді.

Құжаттық коммуникация жүйесіндегі ақпарат кедергілерін 3 топқа бөлуге болады:

Объективті ақпараттың кедергілері:

Құжаттың тұрған орнының белгісіздігіне байланысты, үлкен құжаттық массивтерден іздеу қажеттілігінен туатын кеңістік кедергілері.
Тасымалдау жағдайларымен, географиялық изоляциялау, құжат пен тұтынушы аралығына байланысты болатын географиялық кедергі.

Ақпараттың ақпарат тұтынушыларына байланысты кедергілері:

Құжаттағы сөздің қалай жазылғанынан пайда болатын тілдік кедергілер.
Психологиялық - бұл жанр немес басқа жанрлық тақырыптарға жаңа ақпарат қайнарларының түрлеріне, сонымен қатар көркемдік ұнасымдылық жағының жетіспеушілігін пайдалану, әрдайым ынталы көңіл күйіне қоршаған ортаның әсер етуі т. б. нәтижесінен туатын теріс ұғым.
Керекті ақпаратты қабылдаудан бас тартатын сенімсіздік көзқарастағы қиял, елес кедергілері.
Стратегиялық ізденіс кедергілері, ол құжаттық ізденістің дұрыс жолдарын талдай алмағандығына байланысты болатын кедергілер.
Уақытша кедергілер, шектеулі уақыттан тұратын ақпараттың ізденіс кезіндегі кедергілер.
Тұтынушының ақпарат басылымдарын қолдауына немесе ақылы қызмет көрсету құралдарының жетіспеушілігіне байланысты болатын экономикалық кедергілер.

Ақпарат кедергілер құжаттық коммуникация жүйесіндегі құжат пайдаланушы және келістіруші адамның арасында пайда болады.

Ведмостволардың әкімшілік құрылымына байланысты құжаттардың шығуына кедергі болатын ведмостволық кедергілер.
Редакциялық - баспа кедергілері мақалалардың жариялануына кедергі болатын, олардың ең төменгі сапалылығына және ақпараттың көптігіне байланысты кедергілер.
Стандарттардың жариялануын болдыртпау мен сақталмаушылығына байланысты кедергілер.

Ақпарат тұтынушыларға қызмет көрсетуде кідірістерден басқа да кітапханалық библиографиялық кемшіліктерден пайда болатын кедергілер.

Библиографиялық делдалдықтың негізгі ерекшеліктері, оның жалпы түпкілікті өзгерістері, каталогтық, каталогсыз библиографиялық ақпараттық түрге жататындығы және оның жұмыс барысындағы құжатсыз тұтынушыға мәліметтердің берілуі.

Құжаттық коммуникация жүйесіндегі кездесетін қыйыншылықтар мен кездейсоқтық мәселелерге құжаттар туралы осындай ретке келтіретін мақсаттық мәліметтер қарама - қайшы болып келеді. Адам осы мәліметтерді құжат пен тұтынушы арасындағы сәйкестіктің көмегімен жүзеге асырып, ұйымдастырып, белгілеп жазып алуы - барлық библиографиялық қызметтің негізгі мазмұны болып саналады. Ал құжаттар туралы мәліметтер «библиографиялық ақпарат» деген түсініктемеге кіреді. [4, 3б ]

Нақты кітапханалық қызмет көрсету жалпы маркетинг теориясының жеке артықшылығы мен қызмет көрсетуші өз тұтынушысына не керегін тауып беруге міндетті, бірақ ол керек нәрсені басқа жерден ала алмайды. Бұл қағиданы сақтау арқылы тұтас кітапхана қызметінде жалпы басқа кітапхана қызметінің өнімі, білім ақпарат ағартушылық ұйымдарымен тығыз байланысты. басқарудың өзгеше міндеті: оның артықшылығын анықтау, кітапхана стратегиясын анықтау, оқырмандардың оған көңіл аударуын, қызметті өркендетіп және жетілдіру дифференциял артықшылығын сақтау.

Маркетингтің бірнеше түрлері болады, эволюция өркендеуіне септігін тигізді; сауда қызметі; тауарларды сатып өткізу шаралары және қызмет көрсету; нарықты басқару тұжырымдамасы философиялық басқаруды өзгерту. Осыларды кітапхана ісінде қарап көрелік.

Біріншіден маркетинг «тауар айналымы», бөлу жүйесінің синонимі, ол өзінше динамикалық элемент ол күрделі нарық жүйесін қозғалтады. Оны іске асыру үшін, жағдай жасалуы керек, ұсыныс жасалып барлық тауарларды сатып алушыға жеткізу болып отыр.

Кітапханада бұл қызмет құбылысында кітап қорларын пайдаланушыларға ұйымдастырылып жеткізу. Бұл арнаулы кітапхана қызметінің бағытын күшейту, оқырмандарға қызмет көрсетуді жақсарту. Мұнда мынадай жағдайлар қалыптасқан, оқырман кітапхана қызметіне қызығушылық тыныста, ақпарат жетіспеушілігін сезінеді, және ол кітапхана қызметінің қандайда болсын жағдайын қабылдайды, (кітапханашы ұсынған өнімді қабылдайды) . Маркетингтегі мынадай жағдай сатушы нарығы деген атпен енеді. Бұл жерде кітапхана табиғи монополияға айналды және ол қызмет көрсетуде өз жағдайына түрлі шарттарды енгізе алады. (пайдаланушы оқырман сол шартқа көнеді) . Библиографиялық шолу - библиографиялық құрал немесе ауызша библиографиялық хабарлама түріндегі, құжаттардың мазмұны туралы баяндалатын қысқаша сипаттама. Библиографиялық шолу дәстүрлі библиографиялық құралдардың негізгі бір түрі ретінде қарастырылады. Онда бөлек библиографиялық жазбалар немесе әр түрлі құжаттар туралы мәліметтер олардың өзара мәтінімен байланысты біріктіріледі. Ереже бойынша библиографиялық шолу 2 бөлімнен тұрады: негізгі аналитикалық бөлімде, яғни белгілі бір құжаттар жайында ескертулер(авторы, тақырыбы) және олардың библиографиялық сипаттамасы, екінші бөлімінде ескертпелер мен тізім формасындағы стандартталған библиографиялық сілтемелер болады.

Библиографиялық шолу құжаттардың библиографиялық сипаттамасының негізгі бір тәсілі болып табылады. Ол топтық аннотацияның логикалық даму формасы бола отырып, құралдардың және оның ішкі бөлімдерінің кіріспелік ескертпелерінде қолындалады. Қазіргі кезеңдегі библиографиялық іс - тәжрибеде ол ғылыми - көмекші библиографияда, әсіресе көпшілік библиографияда қолданылады.

Библиографиялық ғылымға және библиографиялық іс - тәжрибесіне библиографиялық құралдардың өздері жайындағы шолулар маңызды рөл атқарады. Олар құралдың ерекше түрі бола отырып(библиографияның библиографиясы) және ғылыми библиографиятану шығарма ретінде қарастырылады. Магнит таспаларына жазылып алынған ауызша библиографиялық шолулар көзі көрмейтін және нашар көретін зағиптарға арналған кітапханалардың іс - тәжрибесінде қолданылатын аудио - библиографиялық құралдар болып табылады. Ауызша библиографиялық шолулар сараланғае библиографиялық хабарлама немесе көпшілік (әмбебап) кітапханалардағы ұсыныстық - библиографиялық қызмет көрсетуге кең таралған формаларының бірі.

Библиографиялық шолу жайлы мындай қағида бар: «Шолу дегеніміз - белгілі бір тақырып бойынша, белгілі бір уақыт аралығында шыққан ғылыми құжаттардың мазмұны жайлы қысқа түрде берілген ғылыми шығарма». Бұл тақырып жайында айтқанда, библиографиялық шолу дегеніміз, белгілі бір ізділікпен, белгілі бір құжаттар жайлы қысқаша шолу жасау деп түсінуіміз керек. Библиографиялық шолудың түрлері - кітаптарға, басылымдарға, аудиовизуалдық құжаттарға шолу болып бөлінеді. Әр шолу түрінің өзіндік ерекшіліктері бар.

Шолудың жеке түрлеріне - ақпараттық шолу, жаңа түскен кітаптарға шолу жатады. Олар әмбебап және тақырыптық болуы мүмкін. Кітапханалардың көпшілігі осындай шолудың түрлерін өткізуді әдетке айналдырған.

Басылымдарға шолудың өзі екіге бөлінеді: газеттерге шолу және журналдарға шолу. Шолудың тағы бір түрі - кітап көрмесіне шолу. Бұл кітап көрмесіндегі шығармаларды насихаттау үшін жасалады. Бұл жерде, ұйымдастырылған кітап көрмесінің маңыздылығын, оның тақырыбына, оның өзектілігіне назар аударылуы керек. Сонымен бірге, белгілі бір кітаптардағы суреттерге, иллюстрацияға оқырманның назарын аударып, қызығушылықтарын тудыру қажет. Соңғы кезде библиографиялық шолудың жазба түрі - дайджест қолданыла бастады. Дайджестің түсінігін былай беруге болады - «Басқа басылымдардан қысқартылып және жеңілдетіп басылған мәліметтер».

Библиографиялық шолулар аузша жасалса, дайджест жазба түрдегі библиографиялық шолу. Дайджестер де әр түрлі болады, олар рефераттар, аннотациялар, түйіндеме(резюме) Олардың - «журнал - дайджест», «анықтамалық - сараптамалық журнал дайджест», «дайджест - конспект», «дайджест - кітапхана» түрлері біздің жұмыстарымызға еңгізіліп отыр. Мысалы, қандай да бір дайджесті құрастырғанда белгілі бір сала бойынша шыққан кітаптардың қысқаша шолуын жасап, дайджестегі әр құжат соңынан дерек көздері жайлы рефераттар беріліп отырады. Библиографиялық шолудың келесі бір түрі тақырыптық шолу. Қазіргі кезде шолуларды аудиовизуалдық құралдарды (аудиожазбалар, бейнежазбалар, слайдтар, бейнефильмдер) пайдалану арқылы жүзеге асыру дәстүрге айналып келеді. Бейне мәліметтерді қолданудың үш жолы бар. Бірінші, кіріспе сөзден кейін бейнематериалдарды көрсету, екінші, шолу жасалып болғаннан кейін, үшінші ең күрделісі, шолу өткізіліп жатқан кезде қолданылып, беріп жатқан ақпаратпен бірігіп, біте қайнасып, шолудың мәнін, маңыздылығын аша түседі және тыңдарманның қызығушылығын тудырады.

Библиографиялық шолуға дайындық та кітап көрмесіне жасалатын дайындықтың кейбір элементтеріне ұқсайды. Бұл жерде де шолудың тақырыбын таңдау маңызды рөл атқарады. Шолудың мақсатына, қандай оқырман тобына арналғанына баса назар аудару керек. Бір тақырып бойынша жасалған шолу әр оқырман тобы үшін әр түрлі болады. Мысалы, Өскеменнің экологиясына арналған шолу, студенттер үшін бір бөлек, төменгі сынып оқушылары үшін басқаша дайындалуы керек. Оқырманның жас ерекшелігі міндетті түрде ескеріледі. Тақырып таңдап алғаннан кейін, керекті кітаптарды іріктейміз. Ол алты не сегіз дана болуы керек. Сондықтан шолуға ең жаңа, ең маңызды жақсы кітаптар таңдап алынады. Шолу қағазға қарап жасалмайды, сол себепті шолу жасайтын кітаптармен жақсы танысу керек, беретін мәліметіңді өзің жете білуің қажет. Содан кейін мультимедиа материалдарын таңдауың керек. Шолу өзінің құрылымы жағынан үш бөлімнен тұрады. Біріншісі - кіріспе бөлім, бұл жерде кітапханашы тақырып пен таныстырып, оның маңыздылығына, өзектілігіне баса назар аударады. Шолуды бастауға көп көңіл бөлінеді, жақсы сөз мәнерімен басталған шолу өзінің жемісін береді, бұл әрине кітапханашының біліктілігіне байланысты.

Екінші бөлім - негізгі шолу бөлімі. Таңдап алынған кітап белгілі бір жүйемен, немесе хронологияға байланысты бөлініп қойылады. Шолуға алған дерек көздері жайлы дұрыс мәлімет беру. Бұл жерде кітапханашының өзін ұстауы, сыртқы бет - бейнесі. Киген киімі, тіл шеберлігі, дауыс мәнері, тақырыпты білуі - осының барлығы басты рөлді атқарады. Сонымен бірге, кітапханашының шолуды жасай білу шеберлігі, мәліметті дұрыс беруі, автор жайлы айтып, кітаптың тақырыбының ерекшелігіне, маңыздылығына оқырманның назарын аударта білу қажет.

Үшінші бөлім - қорытындылау, бұл жерде оқырманның қызығушылығын тудырып, кітапханадағы каталогтарға, библиографиялық құралдарға, мерзімді басылымдарға жол сілтеу керек.

Библиографиялық шолу - бұқаралық жұмыстың бірі ретінде жеке ьөткізіледі және оны өткізілген шараның соңынан да жасауға болады. Кейбір кітапханалар арнайы шолу өткізілетін жер мен өтетін күнін белгілейді. Мысалы әр жексенбі күні, сағат 14. 00-де жаңа түскен кітаптарға шолу өткізілуі мүмкін. Оқырмандар сол уақытқа үйреніп, ақпарат алғысы келсе міндетті түрде белгіленген уақыттыа келіп, өзіне қажетті ақпаратты ала алады. Кітапханаларда өткізілетін шолулардың негізі мақсаты кітап насихаттау болып табылады. Кітапханашылардың көңілдері кітапхана жағдайына шоғырланады, ол оқырманның жағдайы ескерілмейді. Ал маркетингтің ғылыми жағы басқа салада қолданылады, оның себебі, нарық жағдайының өзгеруіне байланысты, кітапхана монополиялық күшін жояды, кітапханалар саны көбейеді, ақпарат қызметтері және басқа да ұйымдар, қызмет көрсету және тауар ұқсастықтары сәйкестіктері пайда болды. Нарықта мұндай жағдайлар сату қызметіне өткізу және қызмет көрсету сияқты беделді талаптар қояды. Бұл жерде өндіруші нарыққа ақпарат береді, қай өнімді қандай сапамен шығаруға болады, оның мақсаты өз жұмысында көбірек оқырмандарды кітапханаға тарту. Бұл жағдайда кітапхана маркетингінде жарнама қызметі ретінде көрінеді және ақылы қызмет көрсетуді баға құру жағдайын анықтайды, қоғамға пайда келтіру шараларын қолға алады.

Кітапхана ісінде жинақталған иновация қызметін іске асырудың тәжірбиесі және басқа салада оны байқап зерттеудің негізгі мақсатының түйінді мәселесі кітапхана ісін жүргізу болып табылады.

Иновация мінезінің белгісі әртүрлі жағдайларда тәртіпке келтіру мен бірлестіру, ол кітапхана ісі мен одан тыс жерлерде де белгілі, кітапхана иновациясын жіктеуде көп құбылысты ұсынады. Ақпаратты талдау үшін мінездеме жолы және қортындысын иновация қызметінде іске асырып, иновация құбылысын жіктеп, қарап морфологиялық әдісті қолданады. Морфологиялық әдіс нарықты байқау үшін қолданылады, оның жаңалығын және иновация беделділігіне баға беріп және оны кітапханада қолданады. Ол негізгі үш міндетті орындау үшін қажет осы сыныпқа керекті ақпарат алу үшін, оның қабылдауын анықтау қажет; ізденіс ізіне толық анықтау, ол бір жағдайда болуы мүмкін барлық құбылысты іздеу осы құбылыстың барлық көкейтесті мәселесін шешу.

Көпшілік кітапхананың «РАБИС» бағдарламасы республика көлемінде кең өріс жайып, ауыл кітапханаларына да жетті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.